Onde wɛ ekɔ lo tatshu kaamɛ l’okongamelo waki Jehowa otsha la ntondo?
“Washo wa Jehowa wekɔ le anto w’ɛlɔlɔ.”—1 PET. 3:12.
1. Waa na wakahɛnɛ Isariyɛlɛ wa lo demba? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)
JEHOWA aki mɛtɛ l’ɔkɔkɔ w’oshika wa nkenga etshumanelo k’oyoyo lo ntambe ka ntondo ndo mbolola ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Oko wakatadiɛnyi lo sawo dietshi, etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo waki Jehowa kakakengama l’ambeki waki Yeso kakahɛnɛ Isariyɛlɛ wa lo demba. Nzambi akasukɛ etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo kɛsɔ ndo akakikokɛ etena kalalanyema Jɛrusalɛma lo 70 T.D. (Luka 21:20, 21) Awui wakete lo ntambe ka ntondo asɔ mbɔtɔnɛka la kɛnɛ kakomɛ ekambi waki Jehowa wa nshi nyɛ. Dikongɛ di’akambo diaki Satana diayanga komɛ, koko etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo waki Jehowa kayoka lo Aramangɛdɔna. (2 Tim. 3:1) Kakɔna kɛnya dia ngasɔ mbediɔ?
2. Kakɔna kakate Yeso lo kɛnɛ kendana la “mfɔnu ka woke,” ndo ngande wayototatɛ?
2 Lo kɛnɛ kendana la woongelo ande ndo ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo, Yeso akate ate: “Mfɔnu ka woke kayoyala woho wahatayalaka oma ko etatelo k’andja polo ndo kakianɛ ndo woho wahayalaki nto pondjo.” (Mat. 24:3, 21) Mfɔnu ka woke kahatasalemaka kɛsɔ kayotatɛ etena kayolanya Jehowa “Babilɔna ka Woke,” mbuta ate osanga w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi tshɛ lo nkamba la mandji ya pɔlitikɛ. (Ɛny. 17:3-5, 16) Kakɔna kayosalema oma laasɔ?
AWUI WASALA SATANA WEKƆ LO TATƆLƐ AKAMBO OTSHA LO ARAMANGƐDƆNA
3. Kakɔna kayowohemba dia salɛ ekambi waki Nzambi l’ɔkɔngɔ w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi nanyema?
3 L’ɔkɔngɔ w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi ndanyema, Satana nde l’ewandji wa pɔlitikɛ wa l’andja ɔnɛ wayona dia ndɔsha ekambi waki Nzambi. Ɛnyɛlɔ, lo kɛnɛ kendana la “Ngongo [ka] lu kete ya Mangongo,” Bible mbutaka ɔnɛ: “We . . . ayuya uku ngimbi. We ayukumba kete uku dingi, we la dengalenga diaye tshe, ndu wedja efula kame la ye.” Lam’ele Ɛmɛnyi wa Jehowa bu l’asɔlayi ndo hawɔlɔ ata, l’etena kɛsɔ ayɛnama dia vɔ bu l’ekokelo. Ayonga munga ka woke etena kayowosombɔ mbalɔsha.—Ezek. 38:1, 2, 9-12.
4, 5. Kakɔna kayosala Jehowa etena kayɔsɔmbwɛ Satana ekambi ande?
4 Kakɔna kayosala Nzambi etena kayosombɔ Satana dia nanya ekambi ande? Jehowa ayowalwɛlɛ lo nkamba la lowandji lande oko wende Omboledi w’andja w’otondo. Jehowa ayɔsa dui sɔ wate kana oko ndamɛ mbambowɔlɔsha. (Adia Zekariya 2:8.) Aha la ntshimbatshimba, Shɛso lele l’olongo ayosala kɛnɛ kahombama dia tokokɛ. Oma laasɔ, tayotshungwama lo pondjo etena kayolanyema dikongɛ di’akambo diaki Satana lo Aramangɛdɔna, “ta dia lushi la woke la Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ.”—Ɛny. 16:14, 16.
5 Lo kɛnɛ kendana l’Aramangɛdɔna, prɔfɛsiya ya lo Bible mbutaka ɔnɛ: “[Jehowa] eko la wedja tamu. Ndi ayulumbuya wasena tshe, ayukimo antu wa kolo lu yombo, mbatandi. [Jehowa] Kanga lulimbilimbi kata ati: Nyuki, elanyelu kayuyala le wudja la wudja. Ngimbi ka wulu kayuya uma la kuma ya kete. Lushi lako, wane wayudiakema le [Jehowa], wayukalema kalakala uma la kuma kemotshi ka kete pulu ndu la kuma kekina. Vo hawulelama, hawembama, hawukhundema. Vo wayuyala uku tumi ladiku dia kete.” (Jer. 25:31-33) Ta di’Aramangɛdɔna mbayokomiya dikongɛ nɛ di’akambo, koko etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo waki Jehowa kayoka.
OKONGAMELO WAKI JEHOWA WEKƆ LO TAHAME
6, 7. a) Oma lende aya “olui a woke w’anto”? b) Awui akɔna wa diaambo wambosalema lo ɛnɔnyi weke kaambeta?
6 Etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo waki Nzambi kekɔ lo tatshu otsha la ntondo nɛ dia tɔ ndolanɛ l’anto wetawɔma le nde. Bible toshikɛka ɔnɛ: “Washo wa Jehowa wekɔ le anto w’ɛlɔlɔ ndo atoyi ande pokamɛka ɛsɛngɔsɛngɔ awɔ.” (1 Pet. 3:12) “Olui a woke w’anto wamboya oma lo mfɔnu ka woke” wekɔ l’atei w’anto wakenga “anto w’ɛlɔlɔ.” (Rev. 7:9, 14) Wanɛ wayoka asɔ bu tsho “olui,” koko wekɔ “olui a woke w’anto,” mbuta ate lemba la woke l’anto. Onde wɛ ndjaɛnaka oko onto lamboshila mpanda lo “mfɔnu ka woke”?
7 Diɛsɛ l’olimu w’esambishelo wakambema l’andja w’otondo, olui a woke w’anto wekɔ lo kengama l’anto w’oma lo wedja tshɛ. Yeso akatatshi ate: “Lokumu l’ɔlɔlɔ lɔnɛ la Diolelo layosambishama lo nkɛtɛ k’otondo oko ɔmɛnyi le anto wa lo wedja tshɛ, ko oma laasɔ ekomelo kayoya.” (Mat. 24:14) Ɔsɔ mbele olimu waleka kambema lo etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo waki Nzambi. Diɛsɛ la olimu w’esambishelo wakamba Ɛmɛnyi wa Jehowa l’andja w’otondo, miliyɔ y’anto wambeka dia ntɛmɔla Nzambi “lo nyuma ndo lo mɛtɛ.” (Jni. 4:23, 24) Ɛnyɛlɔ, oma lo 2003 polo 2012 ndekana anto 2 707 000 wakabatizama. Ndo lofulo l’Ɛmɛnyi wa Jehowa wa l’andja w’otondo ambolekana 7 900 000. Miliyɔ y’anto akina sanganaka la wɔ djekoleko etena kasalawɔ eohwelo ka nyɔi ka Yeso. Tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula lo menda woho watatetemala olui a woke mpama ndo sho mbeyaka dia ‘Nzambi mbasala dui sɔ.’—1 Kɔr. 3:5-7.
8. Lande na katatetemala ehamelo salema lo etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo wa Jehowa?
8 Ekambi waki Nzambi wekɔ lo tafulanɛ nɛ dia Jehowa ndamɛ mbele osukɔ awɔ. (Adia Isaya 43:10-12.) Izaya akatashi ate: “One leli tshitshe ayuyala kinunu, ona one luleki tshitshe wudja a wulu. Dimi, [Jehowa], layusamanya dikambu ne l’etena kadio.” (Is. 60:22) L’etena kɛmɔtshi, atshikadi w’akitami waki oko “one leli tshitshe,” koko lofulo lawɔ lakadɛ etena kakɔtɔ ase Isariyɛlɛ akina wa lo nyuma l’okongamelo waki Nzambi. (Ngal. 6:16) Lam’ele aya ɛnɔnyi efula wambɔtshɔkɔla Jehowa ekambi ande, lofulo la wanɛ wakenga olui a woke lekɔ lo tadɛ.
KƐNƐ KATƆLƆMBA JEHOWA
9. Ahombaso nsala dia sho ndjokondja ɛtshɔkɔ watolakiya Jehowa?
9 Oyadi l’olui w’akitami kana w’ɛkɔkɔ ekina mbeso, sho tshɛ tayolongola ɛtshɔkɔ watolakiya Jehowa. Dia sho ndjaakondja, sho pombaka nsala kɛnɛ tshɛ katɔlɔmba Jehowa. (Is. 48:17, 18) Tɔshi ɛnyɛlɔ k’ase Isariyɛlɛ wakalɔmbamaka dia ndjela ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Ɛlɛmbɛ wakaakokɛka lo mbaetsha woho wa mbewɔ awui wa mindo wa dieyanelo, monga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ la lo nkumbo, monga l’angɛnyi w’eshika, munda okanda la losembwe, mbodia ana, salɛ anto akina ɔlɔlɔ ndo awui akina. (Etum. 20:14; Lew. 19:18, 35-37; Euh. 6:6-9) Woho akɔ waamɛ mbediɔ ɛlɔ kɛnɛ. Sho kondjaka wahɔ lo nkamba l’alako wa lo Bible ndo dui sɔ keema wotsho. (Adia 1 Joani 5:3.) Oko wakakokɛka Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ ase Isariyɛlɛ, sho lawɔ ɛlɛmbɛ ndo atɔndɔ waki Nzambi tokokɛka ndo tokimanyiyaka dia sho “monga la mbetawɔ ka wolo.”—Tito 1:13.
10. Lande na kahombaso mbɔsaka etena ka mbadiaka Bible ndo salaka Ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo?
10 Etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo waki Jehowa kekɔ lo tatshu otsha la ntondo lo toho totshikitanyi. Ɛnyɛlɔ, nshi nyɛ tekɔ lo taleke monga la eokelo ka dimɛna k’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. Ekɔ ngasɔ nɛ dia Bible kakatatshi ɔnɛ “mbuka k’untu ololo keli uku usasi w’ehutwelu k’unya, watufulanelaka edja ndu w’unya l’atei ote.” (Tuk. 4:18) Diakɔ diele, onto l’onto pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mbetawɔka elembetshielo w’eyoyo wendana la eokelo kaso ka Bible? Onde lekɔ la mbekelo ka mbadiaka Bible lushi la lushi? Onde lekɔ la nsaki k’efula ka mbadiaka ekanda aso? Onde dimi l’ase nkumbo kami salaka Ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo mbala la mbala?’ Efula ka l’atei aso koka mbuta ɔnɛ bu yana ya dikambo dia salaka ngasɔ. Koko kɛnɛ kele mɛtɛ ele, ekɔ ohomba mbɔsaka etena dia mbasalaka. Ɔnɛ ekɔ etena kahombaso monga la ewo k’oshika ka Bible, nkamba la tɔ ndo nsala ehamelo wa lo nyuma, nɛ dia mfɔnu ka woke kaya k’emembe.
11. Lande na katshɔso lo nsanganya ya l’etshumanelo ndo ya weke?
11 Sho mbakondja wahɔ etena katɔsɛngɔla okongamelo waki Jehowa dia sho nkamba la dako diaki ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ diata ɔnɛ: “Nyɛsɔ todjanake yimba dia tshutshuyana lo ngandji ndo lo akambo w’ɛlɔlɔ, tatotshikake sanganaka kaamɛ oko wele mbekelo k’anto amɔtshi, koko tokeketshanake lam’asaso ndo toleke nsala dikambo sɔ oko wɛnaso dia lushi lakɔ laya suke.” (Hɛb. 10:24, 25) Ase Isariyɛlɛ wakakeketshamaka lo nyuma etena kakawasalaka afɛstɔ wa l’ɔnɔnyi ndo kakawasanganaka dia ntɛmɔla Nzambi. Laadiko dia laasɔ, lo nshi ya Nɛhɛmiya vɔ wakongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula etena kakawasalaka fɛtɛ ka Totombotombo. (Etum. 23:15, 16; Neh. 8:9-18) Sho lawɔ kondjaka wahɔ etena katshɔso lo nsanganya ya l’etshumanelo ndo ya weke. Diakɔ diele, sho pombaka mbɔtɔka lo nsanganya shɔ dia sho monga la lonyuma la wolo ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ.—Tito 2:2.
12. Ngande wahombaso mbɔsa ɔkɛndɛ wele la so wa nsambisha?
12 Oko weso l’atei w’okongamelo waki Nzambi, tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia nkamba “olimu w’ekila wa lokumu l’ɔlɔlɔ laki Nzambi.” (Rɔmɔ 15:6) “Olimu w’ekila” ɔsɔ toshaka diɛsɛ dia monga “ekambi kaamɛ” la Jehowa “Ɔnɛ lele Ekila.” (1 Kɔr. 3:9; 1 Pet. 1:15) Esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ tokimanyiya dia sho nkidia lokombo la Jehowa. Nsambisha “lokumu l’ɔlɔlɔ la lotombo la Nzambi k’ɔngɛnɔngɛngɔ” ekɔ tshondo ya diɛsɛ le so.—1 Tim. 1:11.
13. Ahombaso nsala dia sho monga la lonyuma la wolo ndo ndjokondja lɔsɛnɔ la pondjo?
13 Nzambi nangaka dia sho monga la lonyuma la wolo lo mbomamema ndo lo nsukɛ okongamelo ande lo awui tshɛ. Mɔsɛ akatɛ ase Isariyɛlɛ ate: “Dimi lambeta ulungu la kete emenyi lu dikambu dianyu elo nti: Dimi lambukitsha lumu la nyoi, otshoko la mananu la ntundu kanyu. Okone nyosonole lumu, dia nyu la an’anyu ndjala la lulumbi, lu mbuka [Jehowa Nzambi k]anyu, ngandji, lu nkitanyia diui diandi ndu lu mbumamema. Ne dia uma lu dikambu ne, mbayunyukundja lumu la lulumbi, mbayunyeya ntudjase lu kete yakatshibe [Jehowa] dia mbisha washenyu, Abarahama, Isaka la Jakoba.” (Euh. 30:19, 20) Dia sho ndjokondja lɔsɛnɔ la pondjo, sho pombaka nsala lolango la Jehowa, mbolanga, mbokitanyiya ndo mbomamema.
14. Kakɔna kakate Pryce Hughes lo kɛnɛ kendana l’etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo wa Nzambi?
14 Ɔnangɛso Pryce Hughes lakamamema Nzambi l’otema ɔtɔi ndo lakatatshɔka otsha la ntondo kaamɛ l’okongamelo ande akafunde mbala kɛmɔtshi ate: “Lekɔ la lowando la mamba le Jehowa lo woho wakamasɛnɛ lo yoho yɔtɔnɛ l’ewo k’asangwelo ande la ntondo ka 1914 . . . Kɛnɛ kakaleke ohomba le mi aki tatshɔka otsha la ntondo kaamɛ l’okongamelo waki Jehowa wɛnama. Lakɛnyi oma l’awui wakete dia keema dimɛna ndjaɛkɛ lo tokanyi t’ana w’anto. L’ɔkɔngɔ wa dimi mbɔsa yɛdikɔ shɔ, lakayashikikɛ dia ntshikala l’etei k’okongamelo wa Nzambi. Onde lotɔtshɔkwama ndo mbetawɔma oma le Jehowa koka otondongaka dimi kosala ngasɔ?”
TOTETEMALE NTSHƆ OTSHA LA NTONDO KAAMƐ LA OKONGAMELO WAKI NZAMBI
15. Naa ɛnyɛlɔ ka lo Bible kɛnya dia sho pombaka mbetawɔ etshikitanu wasalema lo eokelo kaso ka wetshelo wa lo Bible?
15 Dia sho mbetawɔma le Jehowa ndo tshɔkwama oma le nde, sho pombaka nsukɛ okongamelo ande ndo mbetawɔ etshikitanu wasalema lo eokelo kaso k’Afundelo. Ɛnyɛlɔ, l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Yeso, Akristo w’ase Juda efula wakatetemalaka monga l’ɛse k’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ ndo kombetawɔka ɔnɛ ɛlɛmbɛ akɔ wambeta loowe. (Ets. 21:17-20) Mukanda wakafundɛ Pɔɔlɔ ase Hɛbɛru akaakimanyiya dia vɔ nshihodia ɔnɛ vɔ kokidiama lo ndjela elambo “wakalambɔmaka lo ndjela Ɛlɛmbɛ,” koko ɔnɛ vɔ wakakidiama “mbala ɔtɔi lo pondjo l’ekimanyielo k’olambo wa demba dia Yeso Kristo.” (Hɛb. 10:5-10) Aha la taamu, Akristo w’ase Juda efula wakatshikitanya ekanelo kawɔ ndo wakatshu otsha la ntondo kaamɛ l’okongamelo wa Nzambi. Sho lawɔ pombaka mbekaka Bible l’etete ndo mbetawɔ etshikitanu wendana la eokelo kaso k’Afundelo kana l’olimu w’esambishelo.
16. a) Naa akambo wayetɛ lɔsɛnɔ l’andja w’oyoyo dui dia diambo? b) Kakɔna kakombolayɛ tosalaka l’andja w’oyoyo?
16 Wanɛ tshɛ watshikala la kɔlamelo le Jehowa ndo le okongamelo ande wayotetemala tshɔkwama oma le nde. Akristo w’akitami wayokondja waɛsɛ wa weke etena kayowonga ekitɔ kaamɛ la Kristo l’olongo. (Rɔmɔ 8:16, 17) Ɛkɔkɔ ekina wekɔ l’elongamelo ka ndjɔsɛna lo Paradiso ka la nkɛtɛ. Oko weso anto wa lo etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo waki Jehowa, tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula wa nsambisha anto akina daka diaki Nzambi dia tela andja w’oyoyo. (2 Pet. 3:13) Osambu 37:11 mbutaka ɔnɛ: “Akanga a memakana wayukita kete, ndu wayongenangena la etshoko efula wa ki.” Laadiko dia laasɔ, anto “wayuhika mvudu, wayudjaseka loko” ndo “wayongenangena ne dia elimu w’anya awo.” (Is. 65:21, 22) Etena kɛsɔ, shɔkɔ, wola ndo ndjala hatonga nto. (Osam. 72:13-16) Babilɔna ka Woke hatokesa anto nto, nɛ dia tɔ kayonyɛma. (Ɛny. 18:8, 21) Wanɛ wakavu wayolɔ ndo wayokondja diaaso dia nsɛna pondjo pondjo. (Is. 25:8; Etsha 24:15) Ande ɛlɔlɔ wayokondja ekambi waki Jehowa lee! Dia sho ndjɛna ekotshamelo k’alaka wa l’Afundelo asɔ, sho pombaka ntetemala mpama lo nyuma ndo tatshɔka otsha la ntondo kaamɛ l’okongamelo waki Nzambi.
Onde wɛ mongaka oko onto layaɛna lo Paradiso? (Enda odingɔ 16)
17. Yɛdikɔ yakɔna yahombaso mbɔsa lo kɛnɛ kendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa Jehowa ndo okongamelo ande?
17 Lam’ele ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo kambosukana, nyɛsɔ totshikale nge lo mbetawɔ ndo tongake la lowando lo ɔtɛmwɛlɔ wa Nzambi. Ekanelo ka ngasɔ mbaki l’omembi w’esambo Davidɛ lakembe ate: “Engo otoi kakamalombe [Jehowa], to kayumuyangaka, dia dimi mbidjase lu luudu la [Jehowa] lu nshi tshe ya lumu lami; dia menda dimena dia [Jehowa], ndu dia mamba dia etemwelo kandi.” (Osam. 27:4) Tambɔlɔmba ɔmɔmɔ la l’atei aso dia mamema Nzambi, mongaka l’atei w’ekambi ande ndo tatshɔka otsha la ntondo kaamɛ l’okongamelo ande.