Ewandji wa Nkumbo​—⁠Nyonge l’Ekongelo k’Ɔlɔlɔ k’Akambo wa lo Nyuma

¹ Kânga mbakandadjasɛ ɛnɔnyi akumi la Babilɔna lɛnɛ akayashaka anto l’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi ndo l’awui wa mindo, Danyɛlɛ akeyamaka oko onto lakakambɛka Jehowa “tena tshe.” (Dan. 6:​16, 20) Kakɔna kakokimanyiya dia nama lonyuma lande? Ɔkɔndɔ wa lo Bible mɛnyaka dia nde aki l’ekongelo ka dimɛna ka kambaka elimu wakendanaka l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Ɛnyɛlɔ, nde aki la mbekelo ka salaka dɔmbɛlɔ mbala shato lo lushi lo luudu lande la ladiko. (Dan. 6:10) Aha la tâmu, nde akasha ɛnyɛlɔ lo kɛnɛ kendana l’elimu ekina wa lo nyuma, oko wadielo w’Ɛlɛmbɛ. Ɔnkɔnɛ, etena kakandahomana l’ohemba wakadje lɔsɛnɔ lande lo wâle, Danyɛlɛ akatetemala mamema Jehowa, ndo nde akotshungola lo yoho ya dihindo.​—⁠Dan. 6:​4-22.

² Woho akɔ wamɛ Ɛlɔ kɛnɛ, sho pombaka shamɛ sala la wolo dia “tetemala nsena.” (Ef. 6:18) Andja wasɛnaso ɔnɛ wekɔ lo “wulu wa kanga kolo.” (1 Joa. 5:19) Ɔlɔshamelo kana ekakatanu mbeyaka tokomɛ la shashimuya ndo mbidja mbetawɔ kaso l’ohemba. Lam’ayonga fɔnu ka woke, ekambi waki Nzambi wayɔlɔshama la wolo tshɛ oma le Ngɔngɔ ka la Mangɔngɔ, ɔnɛ layowaɔsa di’oko vɔ bu l’ekokelo. Dui sɔ diayowalɔmba dia ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa.​—⁠Ezek. 38:​14-16.

³ “Yoho mɔtshi y’ɔlɔlɔ yakoka mbakimanyiya ele monga la mbekelo ka mbadiaka, mbekaka ndo kɛtshanyaka awui wa lo Bible lo nkumbo.” Ɔsɔ mbaki ɛtɛkɛta wa mbɔtwɛlɔ wa lo dramɛ dia lo losanganya la distrikɛ la l’ɔnɔnyi 1998, dramɛ diaki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Nkumbo​—⁠Nyônge la Mbekelo ka Mbalaka Bible Lushi la Lushi!” Ɛtɛkɛta wa mbɔtwɛlɔ ɛsɔ mbutaka nto ɔnɛ: “Naka nkumbo yayoyelaka ekongelo ka ngasɔ tena tshɛ ndo kambaka l’alako wa lo Bible, kete mbekelo ka ngasɔ ka mbekaka Bible mbala la mbala kokaka monga la shɛngiya mɔtshi l’atei a nkumbo. Wekelo wa Bible fudiaka ewo kaso. Vɔ tokeketshaka lo mbetawɔ. Ndo vɔ tokimanyiyaka dia sho mɛna bɛnyɛlɔ di’apami la [w]amato wa lo nshi ya ntondo waki la kɔlamelo efula​—⁠wanɛ wakokaso mbokoya dia sho shikikala lo akambo wa mɛtɛ.” Etena kasɛdingolaso akambo wotshikitanyi wendana l’ekongelo k’ɔlɔlɔ k’akambo wa lo nyuma, ewandji wa nkumbo pombaka nyanga yoho mɔtshi kana toho tohende takokawɔ ndowanya ekongelo ka lo nyuma ka lo nkumbo kawɔ.

⁴ Nyɔsɛdingolake Ɔtɛkɛta wa Nzambi Lushi la Lushi: “Lam’ayolɛ Diolelo diaki Nzambi diahatonga kânga l’ɔndɔshi ndo [lama] wayosalema lolango lande la nkɛtɛ oko watshamalɔ l’olongo, ndoko anto wa kɔlɔ, kanga waa nyama ‘wayela mpokoso kana elanyelo kɛmɔtshi.’ (Is. 11:9; Mat. 6:​9, 10)” Sho tanaka ɛtɛkɛta ɛsɔ lo biukubuku Tɔsɛdingole Afundelo Lushi la Lushi​—⁠2001 lo kɔmatɛrɛ ka lo divɛsa dia Ngɔndɔ ka Divwa 11. Ɛtɛkɛta ɛsɔ waki mɛtɛ l’ekeketshelo le so! Oko weyɛ owandji wa nkumbo, onde wɛ ekɔ la mbekelo ka sɛdingolaka divɛsa dia Bible ndo kɔmatɛrɛ kadiɔ wɛ la nkumbo kayɛ? Dikambo sɔ diekɔ la wahɔ efula. Naka nyu kema l’etena ka salaka dui sɔ la pindju, ondo nyu mbeyaka disalaka kânga la dikɔlɔ. Ombutshi ɔmɔtshi wa pami akate ate: “Etena k’olelo wa la dikɔlɔ aki etena k’ɔlɔlɔ le so dia sɛdingolaka divɛsa dia Bible dia lushi la lushi.”

⁵ Naka wɛ ekɔ l’ekongelo k’ɔlɔlɔ k’ɔkɛtshanyelo wa divɛsa dia lushi la lushi lo nkumbo, kete wɛ sunganaka mandɔma. Mbala mɔtshi wɛ mbeyaka kondja ɛlɔlɔ lo mbadiaka etenyi kɛmɔtshi ka Bible l’etena kakɔ kamɛ. Anto amɔtshi wekɔ la mbekelo ka mbadiaka tshapita y’otondo y’oma lɛnɛ ɔsami divɛsa dia lushi. Akina tatetemalaka la wadielo yema yema edja ndo vɔ shidiya mbadia dibuku dimɔtshi dia Bible diakawasɔnɛ. Wadielo wa Bible wa lushi la lushi wayokimanyiya nkumbo kayɛ dia tɔ monga la wɔma waha nyangiya Jehowa ndo ayowasha nsaki k’efula ka salaka lolango lande.​—⁠Euh. 17:​18-20.

⁶ Ekongelo ka wadielo wa Bible ka nkumbo kayɛ ndo ɔsɛdingwelo wa divɛsa dia lushi la lushi wayonga la wahɔ efula le nyu naka nyayɔsaka minitɛ ngana tsho dia kɛtshanyaka ohomba wa kɛnɛ kadishanyu kana kɔsɛdingodinyu. Dibuku Kalasa k’Olimu, lɛkɛ 60 mbishaka dako nɛ: “Nyu kokaka sɔna avɛsa amɔtshi w’oma lo wadielo wa Bible wa lomingu la lomingu, ko nyu mbaɛnya kɛnɛ kalembetshiyawɔ, oma lâsɔ ko nyu mambola wembola wele oko: ‘Ngande watokimanyiya avɛsa anɛ? Ngande wakokaso kamba la wɔ l’esambishelo? Atetshawɔ lo kɛnɛ kendana la Jehowa ndo la yoho yasalande akambo, ndo dikambo sɔ ngande wakeketshadiɔ lowando laso otsha le nde?’ ” Asawo wa lo nyuma wa ngasɔ wayokimanyiya nkumbo kayɛ k’otondo dia tɔ ‘tetemala shihodia lolango laki Jehowa.’​—⁠Ef. 5:⁠17.

⁷ Wekelo wa lo Nkumbo: Nɔmbɔlaka wekelo wa lo nkumbo mbala la mbala lomingu tshɛ ekɔ yoho mɔtshi ya dimɛna ya koka ewandji wa nkumbo mɛnya anawɔ ɔnɛ awui wa lo nyuma mbahomba mbidjama lo dihole dia ntondo. Ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi mbohɔka ate: “Mbala mɔtshi papa akalɛmbaka efula etena kakandakalolaka oma l’olimu ndo nde aki la pâ dia sungukala, koko wekelo wakasalemaka kango, ndo woho wakasalemaka wekelo akɔ mbala la mbala akatokimanyiya dia sho shihodia ohomba wa wekelo akɔ.” Ana nto kokaka mbisha lonya dia wekelo mbeta dimɛna. Nkumbo kɛmɔtshi kele l’ana atanu mbetɔka lushi tshɛ l’eshidi etanu wa pindju dia vɔ sala wekelo awɔ wa lo nkumbo nɛ dia ndoko wonya okina wakokawɔ sala wekelo ɔsɔ.

⁸ Dia wekelo wa lo nkumbo monga l’etombelo w’ɔlɔlɔ, owandji wa nkumbo pombaka ‘mbidjaka yimba lo wetshelo ande.’ (1 Tim. 4:16) Dibuku Kalasa k’Olimu, mbutaka lo lɛkɛ 32 ɔnɛ: “Sho kokaka mbuta ɔnɛ dia wekelo wa lo nkumbo monga l’etombelo w’amɛna, owandji wa nkumbo pombaka mbeya nkumbo kande dimɛna. Ngande watahame ase nkumbo kayɛ lo nyuma na? . . . Lam’atombayɛ l’anayɛ l’esambishelo , onde vɔ hawɛnyi wolo ndjaeyanya la ntondo ka anyawɔ dia vɔ wekɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa? Onde vɔ ngɛnangɛnaka ekongelo kanyu ka wadielo ndo ka wekelo wa Bible lo nkumbo? Onde vɔ mɛtɛ kɛndakɛndaka lo mboka ya Jehowa? Naka wɛ sɛdingola akambo asɔ dimɛna, kete wɛ ayɛna kɛnɛ kahombayɛ sala oko weyɛ owandji wa nkumbo di’ose nkumbo tshɛ monga la waonga wa lo nyuma.”

⁹ Nsanganya ya l’Etshumanelo: Ɔlɔngɔswɛlɔ ndo wɔtwɛlɔ wa nsanganya ya l’etshumanelo la dia monga dikambo dimɔtshi di’ohomba dia l’ekongelo kanyu ka lomingu la lomingu. (Heb. 10:​24, 25) L’edjedja ka wonya, nyu mbeyaka ndjonga l’akoka wa nɔngɔsɔlaka nsanganya mɔtshi kamɛ lo nkumbo. Onde nyu koka nyanga woho wa ndjalɔngɔsɔlaka dimɛna la ntondo, lo dihole dia ndjosalaka dikambo sɔ paka wonya ayanga koka? Ekongelo ka dimɛna ka ngasɔ ayonyokimanyiya woho wa nyu ndjalɔngɔsɔlaka dimɛna ndo kondja wahɔ efula oma lo nsanganya.​—⁠Tuk. 21:⁠5.

¹⁰ Ekongelo ka lo nyuma kele l’etombelo wa dimɛna mɛnamaka oma lo dimɛna diatɔ ndo lo woho wetɔ shikaa. Ayoyosala naka wesanu wele layɛ hakosha diaaso dia nɔngɔsɔlaka nsanganya tshɛ na? Dibuku Kalasa k’Olimu, mbishaka dako nɛ lo lɛkɛ 31 ɔnɛ: “Ewɔ mbekelo ka kɔlɔ ka nɔngɔsɔlaka awui lowango lowango l’ɔtɛ w’ɔnɛ kawote ɔnɛ nde akalɔngɔsɔdi. Ndo kɛnɛ koleki kɔlɔ ele mbuta ɔnɛ lam’ele hakondjisha diaaso dia nɔngɔsɔla tshɛ, ndoko ohomba nɔngɔsɔla yema tsho. Lo dihole dia sala ngasɔ, enda yema y’akambo yakokayɛ mbeka, ndo ekawɔ dimɛna. Salaka dikambo sɔ lomingu tshɛ. L’ɔkɔngɔ diko ko wɛ ndjona woho wa nɔngɔsɔlaka ndo nsanganya nkina.”

¹¹ Naka ase nkumbo komaka esadi lo nsanganya, kete dui sɔ ayowakimanyiya dia vɔ nɔngɔsɔla timba tawɔ dia vɔ tombolaka Jehowa ndo kondjaka wahɔ oma lo wetshelo washande. Onde nkumbo kayɛ kekɔ la mbekelo kɛsɔ? Dui sɔ nɔmbaka ekongelo ka dimɛna ndo ekimanyielo k’ose nkumbo tshɛ. Naka wɛ mɛnaka mbala efula dia nkumbo kayɛ salaka akambo epatshapatsha ndo lo nsanganya yasalema l’etsho timba tawɔ hatoshikikala, onde etshikitanu ɛmɔtshi koka salema l’ekongelo kayɛ? Onde ekɔ awui amɔtshi wakoka tasalaki la ntondo? Naka ose nkumbo ɔmɔtshi ekɔ l’elimu efula wa sala, shi ase nkumbo akina kokaka mbokimanyiya? Naka ose nkumbo tshɛ monga suke dia nyu tshɔ lo losanganya minitɛ mɔtshi ngana la ntondo, shi dikambo sɔ diayotutsha yema ya timba tawɔ? Ekongelo k’ɔlɔlɔ kimanyiyaka dia mbidja ki lo nkumbo kana l’etshumanelo.​—⁠1 Kor. 14:​33, 40.

¹² Olimu w’Esambishelo: Mongaka la wenya shikaa wa tombaka l’esambishelo ekɔ dikambo dikina diendana l’ekongelo ka lo nyuma k’ɔlɔlɔ. Ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi welɛwɔ Jayson akohɔ ate: “Lo nkumbo kaso, pindju ka Lushi la Samalo tshɛ kaki dikambo di’esambishelo. Ɔsɔ aki dui di’ɔlɔlɔ le mi nɛ dia lo yɛdikɔ yakamalekaka sambisha, mbakamalekaka mɛna etombelo w’ɔlɔlɔ w’oma lɔkɔ ndo mbakamatalekaka nanga olimu akɔ.” Efula ka wanɛ wakodiama lo nkumbo y’Ɛmɛnyi wa Jehowa wambɛna vɔ lawɔ dia monga l’etena shikaa ka tombaka l’esambishelo lomingu tshɛ mbakimanyiyaka dia pama oko ekambi w’Akristo.

¹³ Ekongelo k’ɔlɔlɔ kokaka nto kimanyiya nkumbo kayɛ dia ngɛnangɛna efula wenya wetshawɔ l’esambishelo ndo dia vɔ kondja etombelo w’ɔlɔlɔ oma lɔkɔ. Ngande wakoka dikambo sɔ salema? Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ k’Esambele 1, 1999, lɛkɛ 30, mɛnyaka awui anɛ: “Onde wɛ mbɔsaka etena kɛmɔtshi mbala la mbala lo wekelo anyu wa lo nkumbo dia kimanyiyaka ase nkumbo kayɛ woho wa vɔ ndjâlɔngɔsɔla otsha l’olimu w’esambishelo lomingu lakɔ? Wɛ kokaka kondja ɛlɔlɔ efula lo ntsha ngasɔ. (2 Timote 2:15) Dui sɔ kokaka mbakimanyiya dia vɔ salaka olimu w’oshika ndo watɔ elowa. Esangɔ ɛmɔtshi, wɛ mbeyaka mbetsha wekelo w’otondo wa lo nkumbo paka lo nɔngɔsɔla olimu w’esambishelo. Tena efula, wɛ mbeyaka sawola la wɔ awui amɔtshi wendana l’olimu w’esambishelo lo tshena pe l’ekomelo ka wekelo wa lo nkumbo kana l’etena kekina l’atei wa lomingu.”

Onde nkumbo kayɛ kambohembaka sala dikambo sɔ?

¹⁴ Tetemala la Mpama: Lo ndjela awui wambotɔsɛdingola anɛ, onde wɛ ambɛna dui dimɔtshi diele nkumbo kayɛ kekɔ lo disala dimɛna? Naka eelo, kete andola ase nkumbo kayɛ ndo sala la wolo dia mbakimanyiya diaha vɔ ntakɔ mboka kɛsɔ. Naka wɛ ambɛna awui efula wahombayɛ ndjalowanya lɔkɔ, kete sɔna dui ɔtɔi kana awui ahende wahombayɛ tokona woho wa ndjalowanya lɔkɔ ntondo. Naka l’ekongelo kayɛ ka lo nyuma, wɛ osalaka awui asɔ, ko wɛ sɔna dui ɔtɔi kana awui akina ahende nto. Ɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ ndo onga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ ka yimba. (Fil. 4:​4, 5) Dia monga l’ekongelo k’ɔlɔlɔ k’akambo wa lo nyuma dikambo dia nkumbo kayɛ, paka wɛ sala la wolo, koko sunganaka sala dikambo sɔ nɛ dia Jehowa toshikikɛka ate: “[Ɔnɛ] latuluwanyaka lokewo landi, dimi layuwenya panda ka [Nzambi].”​—⁠Osam. 50:⁠23.