Totetemale Mbewoya Anto Elimu wa Mamba Waki Jehowa
1. Naa elimu ɛmɔtshi wa diambo waki Jehowa walekayɛ ngɛnangɛna?
1 Ndoko lɛdimi la Jehowa, Nzambi kaso ka woke! Davidi akafunde ate: “We [Jehowa], [Nzambi k]ami, akambu wa mamba wakayatshi, la tukanyi takayakani lu dikambu diasu, weko efula; nduku ledimi la ye.” (Osam. 40:5) Elimu wa mamba waki Jehowa mendanaka nto l’etongelo k’andja ɔnɛ, Diolelo diaki Mɛsiya, etsha wa ngandji ka mamba otsha le ekambi ande, ndo esambishelo ka l’andja w’otondo. (Esam. 17:7, 8; 139:14; Dan. 2:44; Mat. 24:14) Ngandji kokaso Jehowa ndo lowando laso lo kɛnɛ tshɛ kakandasale totshutshuyaka dia mbewoya anto akina awui wendana la nde. (Osam. 145:5-7) Lo Ngɔndɔ ka Sato, ka Nɛi, ndo ka Tanu, tayonga la diaaso dia sala dui sɔ lo yoho y’efula.
2. Ngande wakondjaso wahɔ oma l’olimu w’ombatshi mboka wa tshanda?
2 Oko Ombatshi Mboka wa Tshanda: Onde wɛ koka nɔngɔsɔla ekongelo kayɛ dia sambisha wenya 50 lo ngɔndɔ ɔtɔi kana ndekana yayokambema olimu wa lânde? Ayonga dui dia dimɛna naka wɛ sala etshikitanu tshɛ wahombama l’ekongelo kayɛ. (Ef. 5:16) Anto efula wambɛna di’olimu w’ombatshi mboka wa tshanda mbâkimanyiyaka dia vɔ ndowanya olimu awɔ. Hawoyoka wɔma sambisha lo luudu la luudu ndo waya la waaso efula wa kamba la Bible. Mbetshaka wenya efula l’esambishelo mbakimanyiyaka dia mbesa nsaki tshɛ kakɛnya onto, ndo amɔtshi waki kɔnɔmbɔlaka wekelo wa Bible wakatatɛ nɔmbɔla wekelo ɔmɔtshi etena kakawakambaka oko ambatshi mboka wa tshanda. Lam’ele olimu w’ombatshi mboka wa tshanda nɔmbaka dia sala la wolo dia kimanyiya anto akina, ɔsɔ ekɔ olimu w’ɔngɛnɔngɛnɔ.—Etsha 20:35.
3. Ngande wakakoke amɔtshi kamba oko ambatshi mboka wa tshanda kânga mbakiwɔ l’ekakatanu?
3 Totake esadi eto ɔnɛ wɛ bu la diaaso dia kamba oko ombatshi mboka wa tshanda. Ekumanyi kɛmɔtshi kakakambe oko ombatshi mboka wa tshanda ɔnɔnyi wetshi aki l’ana ahende ndo aki l’olimu wa lo tena tshɛ. Akasale ɔnangɛsɔ ɔsɔ laki la lotumu efula na? Lam’ele nde akakambaka olimu l’atei a lomingu tshɛ, nde akasale ekongelo ka sambishaka lushi l’otondo lo waa wikɛndɛ, tatɛ l’esambishelo ka lo toshinga oma l’eshidi 7:00 wa pindju, Lushi la Samalo. As’etshumanelo waki la wesanu efula oko nde wakakambe oko ambatshi mboka wa tshanda, ndo vɔ wakakimanyiyana ndo wakakeketshanya lam’asawɔ. L’etshumanelo kekina, kadiyɛso kɛmɔtshi kele l’ɛnɔnyi 99 akayashikikɛ dia kamba oko ombatshi mboka wa tshanda lo Ngɔndɔ ka Tanu l’ɔkɔngɔ w’ɔnande la womoto mbɔlɔmba dia vɔ kamba olimu ɔsɔ. Anto akina wa l’etshumanelo wakasukɛ kadiyɛso k’osombe kɛsɔ lo sambisha la nde lo luudu la luudu ndo nɔmbɔla wekelo wa Bible lo tawopusaka lo pusupusu kande. Nde akasambisaka nto lo telefɔnɛ, lo toshinga, ndo lo mikanda. Nde aketawɔ dia nde akakotsha olimu ɔsɔ aha oma lo wolo ande ndamɛ koko paka oma l’ekimanyielo kaki Jehowa.—Is. 40:29-31
4. Naa akambo wahombaso mbidja yimba lɔkɔ lam’asalaso ekongelo ka kamba oko ombatshi mboka wa tshanda?
4 Hemba funda ekongelo kɛmɔtshi koleki dimɛna le yɛ lo ndjela awui wele layɛ. Ekongelo kele lo numɛlɔ kɛnɛ koka kokimanyiya. Onde wɛ ekɔ lo kamba olimu wa l’emunyi wa lo tena tshɛ kana ekɔ lo mbɔtɔ kalasa? Ekongelo ka ndeka sambishaka lo waa wikɛndɛ koka monga kɛnɛ koleki dimɛna le yɛ. Naka demba bu dimɛna kana wɛ bu la wolo wa sambisha lushi l’otondo, kete ekongelo ka sambishaka wenya ɛmɔtshi engana lushi tshɛ ayoleka dimɛna le yɛ. Sawola l’anto akina lo kɛnɛ kendana la nsaki kayɛ ka kamba oko ombatshi mboka wa tshanda. Ondo vɔ lawɔ koka ndjadjɛ oyango ɔsɔ.
5. Eyango akɔna wakoka ɛlɔngɔlɔngɔ ndo esekaseka ndjadjɛ lo Ngɔndɔ ka Sato, ka Nɛi ndo ka Tanu?
5 Toho Takoka Ɛlɔngɔlɔngɔ l’Esekaseka Mbisha Lonya l’Olimu Ɔsɔ: Jehowa ngɛnangɛnaka efula lam’ɛnande ɛlɔngɔlɔngɔ ndo esekaseka wewoya anto elimu ande wa mamba. (Osam. 71:17; Mat. 21:16) Naka wɛ ekɔ ɔlɔngɔlɔngɔ kana osekaseka wambobatizama, kete ondo wɛ koka kamba oko ombatshi mboka wa tshanda lo ngɔndɔ yeyɛ lo vakashi. Naka wɛ hakoke kamba oko ombatshi mboka wa tshanda, onde wɛ hakoke ndjadjɛ eyango ɛmɔtshi wa shikaa dia pamia olimu ayɛ ndo ndowanya olimu akɔ lo ngɔndɔ shɔ? Naka wɛ sambishaka kâmɛ l’ambutshi ayɛ koko wɛ eke opandjudi wahatabatizama, kete etena ka ndjalowanya dimɛna tɔ kɛnɛ. Wɛ hahombe kanyiya dia koma manamana lo kadimula wembola wa lo Bible kana dia wɛ mbeya awui efula oko epalanga wambobatizama. Onde wɛ ekɔ lo shihodia atshina wa wetshelo wa lo Bible? Onde wɛ kitanyiyaka ɛlɛmbɛ wa lo Bible wendana la lɔkɛwɔ? Onde wɛ nangaka mbeyama oko Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi? Lâsɔ sawola l’ambutshi ayɛ lo dikambo sɔ. Vɔ koka mbɔsa yɛdikɔ ya nyu tɛkɛta la dikumanyi dia vɔ menda kana wɛ kotshaka kɛnɛ kalɔmbama.—Enda lo dibuku Notre Ministère, lɛkɛ 98-99.
6. Ngande wakokaso kimanyiya ambeki wa Bible dia vɔ koma apandjudi wa lokumu l’ɔlɔlɔ?
6 Tokimanyiya Anto Akina dia Vɔ Sambisha: Anto weka laso Bible watahame koka monga l’akoka wa koma apandjudi oko sho lo ngɔndɔ yayaye yayotonga l’olimu wa lânde. Naka wɛ ekɔ l’ombeki wa Bible watahame dimɛna, kete yanga ekimanyielo k’omendji anyu wa wekelo wa dibuku kana k’omendji w’olimu. Ɔmɔtshi l’atei awɔ ayotshɔ la yɛ dia wɛ tɔlɔmbɔla wekelo woho wa nde menda ohamelo w’ombeki. Naka ombeki amboyalowanya ndo nangaka koma opandjudi, kete omendji walɔmbɔla ayɔsɔnɔla dikumanyi pende dia ndjosawola la yɛ kâmɛ l’ombeki. (Enda lo Tshoto y’Etangelo ya ngɔndɔ ka Dikumi la Hende 1, 1988, lɛkɛ 15.) Naka ombeki ambetawɔma, kete tatɛ la mbêtsha woho wa sambisha aha la tshimbatshimba.
7. Ngande wakoka kimanyiyama wanɛ wambosala ngɔndɔ shamalo aha la sambisha kana wanɛ wahayosambisha ngɔndɔ tshɛ?
7 Omendji wa wekelo wa dibuku la dia mbidja yimba dia kimanyiya onto tshɛ la l’olui ande letshaka ngɔndɔ shamalo aha la sambisha kana lahayosambisha mbala la mbala. Lɔmbawɔ dia sambisha kâmɛ la yɛ. Naka vɔ hawoyosambisha l’etena k’otale, kete ekɔ ohomba dia dikumanyi dihende tasawudi la wɔ dia menda kana wambokoka sambisha nto. (Enda Ekadimwelo lo Wembola Anyu wele l’Olimu Aso wa Diolelo wa Ngɔndɔ ka Dikumi l’Ɔtɔi 2000.) Ohetoheto wayonga l’etshumanelo lo ngɔndɔ nyɛ yayotonga l’olimu wa lânde koka la mbakeketsha dia tatɛ nto sambisha mbala la mbala.
8, 9. Akoka dikumanyi sala dia nomialomia nsaki dikambo di’olimu wa lânde watokongɛ?
8 Toyalɔngɔsɔlɛ Kakianɛ Dikambo di’Olimu w’Efula Watokongɛ: Dikumanyi le, nyotate oma ko kakianɛ la pɛtshahɛtsha wangasanu w’ase etshumanelo di’olimu w’ombatshi mboka wa tshanda. Nyu koka mbakimanyiya efula oma lo kɔmatɛrɛ yanyu yakeketsha ndo oma l’ɛnyɛlɔ kanyu k’ɔlɔlɔ. (1 Pet. 5:3) Mbala ketshi, anto angana wa l’etshumanelo wakakambe oko ambatshi mboka wa tshanda? Onde tɔ koka ndekanya lofulo lɔsɔ ɔnɔnyi ɔnɛ? Omendji wa wekelo wa dibuku kâmɛ l’ɔhɛna ande la dia nyanga toho takokawɔ keketsha anto tshɛ wa l’olui awɔ dia pamia olimu awɔ. Emendji w’olimu koka nɔngɔsɔla nsanganya kina y’otsha l’esambishelo. Nyewoya etshumanelo la ntondo awui tshɛ wambonyokongɛ. Nyoyashikikɛ dia nyambɔsɔnɔla apandjudi wele l’akoka ndo ɔnɛ nsanganya y’otsha l’esambishelo tatɛka ndo komɛka la wonya wahombama. (Enda Ekadimwelo lo Wembola Anyu wele l’Olimu Aso wa Diolelo wa Ngɔndɔ ka Divwa 2001.) Omendji w’olimu la dia nɔngɔsɔla nto dia bɛtshi dia nkɛtɛ dia sambisha, periodikɛ ndo ekanda wahomba mbishaka anto monga efula.
9 Ɔnɔnyi wetshi dikumanyi dia l’etshumanelo kɛmɔtshi wakatatɛ la pɛtshahɛtsha ohetoheto w’anto dia kamba oko ambatshi mboka wa tshanda lo ngɔndɔ ka Sato, ka Nɛi ndo ka Tanu, ndo efula l’atei awɔ wakakambe olimu akɔ. Vɔ wakalɔngɔsɔla nsanganya kina y’otsha l’esambishelo. Lɔmɔtshi l’eshidi 5:30 wa pindju dia sambisha lo toshinga, lokina l’eshidi 3:00 wa dikɔlɔ dikambo dia wanɛ waya oma lo kalasa, ndo l’okina nto l’eshidi 6:00 wa dikɔlɔ dikambo dia wanɛ waya oma l’elimu. Ndo nto, nsanganya shato y’otsha l’esambishelo yakalɔngɔswama Lushi la Samalo. Anto 66 wa l’etshumanelo kɛsɔ wakakambe oko ambatshi mboka wa tshanda lo Ngɔndɔ ka Nɛi!
10. Ngande wakoka ase nkumbo ndjalɔngɔsɔla dia pamia olimu awɔ?
10 Bonde kahanyayaombɛ yema ya wenya lo wekelo wa nkumbo wa mbala kayaye dia nyu ndjadjɛ eyango w’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana la ngɔndɔ shɔ yayaye na? Lo kamba kâmɛ ndo lo monga l’ekongelo ka dimɛna, amɔtshi kana anto tshɛ wa lo nkumbo koka kamba oko ambatshi mboka wa tshanda. Naka dui sɔ hakoke, kete nyoyadje oyango wa pamia olimu anyu lo ndekanya wenya watonyosambishaka ndo lo tombaka lo waaso akina. Nyosale dɔmbɛlɔ lo dikambo sɔ lo nkumbo. Nyu koka ndjashikikɛ ɔnɛ Jehowa ayɔtshɔkɔla welo anyu.—1 Joa. 3:22.
11. (a) Naa akambo wa diambo wakakotshama diɛsɛ oma l’olambo wa Kristo? (b) Wonya akɔna ndo lende ayosalema Eohwelo l’etshumanelo kanyu?
11 Olimu Woleki Diambo Waki Nzambi: Djembetelo yoleki woke ya ngandji ka Jehowa ele woho wakandakimɔ Ɔnande oko tshungo dia wahɔ aso. (1 Joa. 4:9, 10) Olambo wa tshungo ɔsɔ mbakahombamaka dia tshungola anto oma lo pɛkato la nyɔi. (Romo 3:23, 24) Dikila diakatshola Yeso diakashikikɛ sheke y’oyoyo, lo kimanyiya anto wele bu kokele dia mbetawɔma oko ana wa Nzambi l’elongamelo ka tôlɛ lo Diolelo dia l’olongo. (Jer. 31:31-34; Mako 14:24) Kɛnɛ koleki ohomba ele okitanyiya wa kokele waki Yeso wakakidia lokombo laki Jehowa. (Euh. 32:4; Tuk. 27:11) Lushi la Lomingu, Ngɔndɔ ka Nɛi 4, l’ɔkɔngɔ w’ɛɔtwɛlɔ ka wonya, Eohwelo ka nyɔi ka Kristo kayosalema l’andja w’otondo.
12. Ngande wakoka wɔtwɛlɔ wa lo Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ monga la wahɔ le wanɛ wayasha l’akambo wa mɛtɛ?
12 Ɔsɛdingwelo wa Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ tombolaka elimu wa diambo waki Jehowa. Sawo diashama keketshaka lowando laso lo kɛnɛ kakasale Jehowa dia mbisha anto tshungo. Wanɛ wayasha l’akambo wa mɛtɛ kokaka sɛdingola elimu ekina wa diambo waki Nzambi. Vɔ wayɛna kâmɛ ndo ngandji kaketsha Jehowa ekambi ande dia monga latɔ. (Ef. 4:16, 22-24; Jak. 3:17, 18) Wɔtwɛlɔ wa lo losanganya l’ohomba lɔsɔ koka monga la shɛngiya ya mɛtɛ l’ekanelo ka yimba k’onto. Ɔnkɔnɛ sho nangaka di’anto efula monga lo losanganya lɔsɔ.—2 Kor. 5:14, 15.
13, 14. Waa na wakokaso mbelɛ lo Eohwelo, ndo ngande ?
13 Tele Akina dia Ndjosangana la So: Tatɛ ndjalɔngɔsɔla lo funda nkombo y’anto wayoyelɛ. Listɛ layɛ la dia monga la nkombo y’ase nkumbo kayɛ, asukanyi ayɛ, asekayɛ wa l’olimu kana wa la kalasa wele bu ambetawudi, ambeki wa Bible wa ntondo ndo wa nshi nyɛ, ndo anto tshɛ watshɔyɛ dia tembola. Omendji wa wekelo wa dibuku la dia mbidja lo listɛ lawɔ apandjudi tshɛ wahayosambisha.
14 Kamba l’akatshi wa leeta kana fundɛwɔ lofundɛ wonya ndo dihole diayosalema Eohwelo. Kana wɛ kokaka kamba la leeta latanema lo lohoso la Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Sato 15, 2004, ndo ya Réveillez-vous ! wa Ngɔndɔ ka Sato 22. Etena kayasukana Ngɔndɔ ka Nɛi 4, ohola anto tshɛ wele lo listɛ layɛ lo mbaembola kana lo mbaelɛ lo telefɔnɛ.
15. Ngande wakokaso mɛnya olongwelo w’ɔlɔlɔ l’otsho wayosalema Eohwelo?
15 Lo Eohwelo: Koma la ntondo la dikɔlɔ diasalema Eohwelo. Longola eyoyo la wangasanu tshɛ. (Romo 12:13) Wɛ ekɔ l’ɔkɛndɛ a woke dikambo di’anto tshɛ wakayelɛ. Vɔ woke dia wambolongwama dimɛna ndo eyanyawɔ l’anto akina wa l’etshumanelo. Ondo wɛ kokaka mbakimanyiya dia vɔ tana dihole dia mbidjasɛ suke la yɛ. Ko naka ɔmɔtshi bu la Bible kana la dibuku di’esambo, kete yalɔngɔsɔla dia vɔ tayelaka kâmɛ la yɛ kana kâmɛ l’onto okina. L’ɔkɔngɔ wa Eohwelo, onga suke dia kandimola lo wembola tshɛ wakokawɔ monga lawɔ. Naka amɔtshi ɔsɔ mbele mbala kawɔ ka ntondo, kete mbolawɔ kana vɔ wayolanga nyomeya awui efula wendana l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo la sangwelo diande. Lɔmbawɔ dia wɛ ndjekaka la wɔ Bible lawakawɔ.
16. Kakɔna kakoka salema dia kimanyiya wanɛ wakɔtɔ lo Eohwelo dia vɔ pama lo nyuma?
16 Totetemale la Kimanyiya Wanɛ Wakɔtɔ lo Eohwelo: Lo mingu ya l’ɔkɔngɔ w’Eohwelo, wanɛ wakasangana koka monga l’ohomba w’ekimanyielo kekina. Kɛsɔ mendanaka ndo l’anto wakayaka mbala la mbala lo nsanganya koko nshi nyɛ hawoyoleka ndja. Dikumanyi la dia nsɛna wolo dia menda kana anto asɔ watohamamɛ lo nyanga dia mbeya bonde kakawayotshikaka dia sala ehamelo wa lo nyuma. Ɛnyawɔ dia ɔnɛ ekɔ etena ka mbɔsa yɛdikɔ esadi esadi. (1 Pet. 4:7) Nyakimanyiya vɔ tshɛ dia mɛna ɛlɔlɔ waya lo kitanyiya dako dia l’Afundelo dialɔmba dia sanganaka kâmɛ l’ekambi waki Nzambi.—Heb. 10:24, 25.
17. Lande na kahombaso tetemala la mbewoya anto elimu wa diambo waki Jehowa?
17 Elimu waki Jehowa wekɔ nto wolo efula dia mbashihodia tshɛ, oyadi sho kɔsɛnaka pondjo pondjo. (Jobo 42:2, 3; Und. 3:11) Omalɔkɔ, hatohombaki pondjo akambo wa mbotombola. Lo nshi y’Eohwelo sho koka mɛnya lowando laso l’elimu wa diambo waki Jehowa lo mbidja welo wa lânde dia pamia olimu aso.
[Tablo ka lo lɛkɛ 5]
Onde Wɛ Koka Kamba oko Ombatshi Mboka wa Tshanda Lo Kamba l’Ekongelo Kɛmɔtshi l’Atei wa Nɛ?
Ngɔndɔ ka Sato L.Lu L1* L2* L3* L4 L5 L6 Ngɔndɔ Tshɛtshɛ
Lushi Tshɛ 2 1 1 1 1 1 5 51
Nshi Hiende 0 5 0 5 0 0 0 50
Wikɛndɛ Oto 5 0 0 0 0 0 8 52
Wikɛndɛ la Nshi Hiende
ya lo Lomingu 2 0 0 2 0 2 6 50
Ngɔndɔ ka Nɛi L.L L1 L2 L3 L4* L5* L6a Ngɔndɔ Tshɛtshɛ
Lushi Tshɛ 2 1 1 1 1 1 5 50
Nshi Hiende 0 0 0 0 5 5 0 50
Wikɛndɛ Oto 5 0 0 0 0 0 8 52
Wikɛndɛ la Nshi Hiende
ya lo Lomingu 2 0 0 2 0 2 6 50
Ngɔndɔ ka Tanu L.L* L1* L2 L3 L4 L5 L6* Ngɔndɔ Tshɛtshɛ
Lushi Tshɛ 2 1 1 1 1 1 4 51
Nshi Hiende 0 5 0 0 0 0 5 50
Wikɛndɛ Oto 3 0 0 0 0 0 7 50
Wikɛndɛ la Nshi Hiende
ya lo Lomingu 2 0 0 2 0 2 5 51
* Etanu lo ngɔndɔ