Ɔtɛkɛta wa Jehowa wekɔ la lɔsɛnɔ

Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Isaya​—Etenyi 2

ISAYA akakambaka olimu ande wa ɔprɔfɛta la kɔlamelo tshɛ. Ɛtɛkɛta wa dombwelo wakandatɛkɛta lo dikambo dia diolelo dia Isariyɛlɛ dia waoho dikumi wamboshilaka kotshama. Kakianɛ nde ambokotsha ɛtɛkɛta ekina lo dikambo dia nshi yayaye ya Jerusalɛma.

Osomba wa Jerusalɛma wayolanyema ndo anto wodjashi lɔkɔ wayɔtɔlama lo fumbe. Koko, elanyelo kɛsɔ honga ka pondjo. L’ɔkɔngɔ wa etena kɛmɔtshi, ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ wayokaloyama. Ɔsɔ mbele losango l’ohomba laleka tɛkɛtama lo Isaya 36:1–66:24.a Sho koka kondja wahɔ lo sɛdingola kɛnɛ kotami lo toshapita tɔsɔ nɛ dia ekotshamelo ka komelo ka prɔfɛsiya efula yele lo etenyi kɛsɔ kekɔ lo salema nshi nyɛ kana kayosalema kema edja. Etenyi kɛsɔ ka dibuku dia Isaya kekɔ ndo la prɔfɛsiya yananda otema yendana la Mɛsiya.

“ENDA, ETENA KUKUYALA”

(Isaya 36:1–39:8)

Lo ɔnɔnyi 14 wa diolelo dia nkumekanga Hɛzɛkiya (732 ntondo ka tena diaso nɛ), ase Asuriya wakɔtwɛ Juda la ta. Jehowa akalake dia kokɛ Jerusalɛma. Ta sɔ diakahembɔ etena kakadiake ondjelo ɔtɔi wa Jehowa asɔlayi 185 000 w’ase Asuriya.

Hɛzɛkiya akandama la hemɔ. Jehowa akoke dɔmbɛlɔ diande, akɔkɔnɔla ndo akôkotshɛ ɛnɔnyi 15 wa lɔsɛnɔ. Etena kakatome nkumekanga ka Babilɔna anto dia ndjôsamba, aha la mbeya Hɛzɛkiya akasale dikambo dia kɔlɔ lo mbaɛnya ekundji ande tshɛ. Isaya akewoya Hɛzɛkiya losango l’oma le Jehowa lo mbotɛ ɔnɛ: “Enda, etena kukuyala, wayemba diango tshe dieli lu luudu laye, la kene tshe kakatakumbedi washo edja ndu elo, utsha la Babilona.” (Isaya 39:5, 6) Yema tshitshɛ oko ɛnɔnyi 100 l’ɔkɔngɔ, prɔfɛsiya kɛsɔ kakakotshama.

Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:

38:8​—‘Atako’ akɔna wakakaloyama dɛdi ɛkɔngɔkɔngɔ? Lam’ele ase Edjibito ndo ase Babilɔna wakakambaka la shambo ya salaka ɛngɔ kele la toshidi toshidi dia mbeyaka wonya wayawɔ l’ekimanyielo ka dɛdi lo ntambe ka enanɛi ntondo ka tena diaso nɛ, ondo atako asɔ mendanaka la toshidi ta lo ɛngɔ kɛsɔ kakakɔmamaka dɛdi kakakondja Ahaza wa she Hɛzɛkiya. Kana, ondo ɛngɔ kɛmɔtshi kele l’eshidi, oko kibandola kaki lo mbalasa ka nkumekanga. Ekundji kaki l’omamu wa ɛngɔ kɛsɔ kaki ondo la eshidi, akakimanyiyaka dia dɛdi kɔmɔla lo toshidi takakokaka kimanyiya anto dia mbeya wonya wayawɔ.

Wetshelo le so:

36:2, 3, 22. Kânga mbakawawonya oma l’olimu wakandakambaka oko Jɛra, Shebina aketawɔ tetemala kambɛ nkumekanga oko sekeletɛlɛ ka ɔnɛ lakɔhɛnɛ. (Isaya 22:15, 19) Naka l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ ɛmɔtshi wambotɔkɔsɔla ɛkɛndɛ waki laso l’okongamelo wa Jehowa, sho pombaka tetemala kambɛ Nzambi l’oseka dihole tshɛ diayondotodja.

37:1, 14, 15; 38:1, 2. Ayonga dui dia lomba dia sho nɔmbaka Jehowa ndo ndjaɛkɛka tshɛ le nde etena kongaso lo tena dia pâ.

37:15-20; 38:2, 3. Etena kakanɛ ase Asuriya Jerusalɛma, Hɛzɛkiya akaleke ndjakiyanya dia sɔnyi kayosha olanyelo ɔsɔ lokombo la Jehowa. Lam’akandeye dia hemɔ kande ayowokonya lo nyɔi, Hɛzɛkiya kondjakiyanyaka paka dia wahɔ ande oto. Kɛnɛ kakaleke mbokiyanya aki nɛ dia woho wakinde komonga l’okitɔ, nyɔi kande otohembola ɔlɔndji wa nkumi ya dikanga y’oma le Davidi. Nde akayakiyanyaka nto lo kɛnɛ kendana la onto lakahombe tɔlɔmbɔla ta diakawahombe ndɔ la ase Asuriya. L’ɛnyɛlɔ ka Hɛzɛkiya, sho mbɔsaka dia okidiamelo wa lokombo la Jehowa ndo okotshamelo wa sangwelo diande ndeka panda kaso hita ohomba.

38:9-20. Osambo ɔsɔ waki Hɛzɛkiya tetshaka dia ndoko ɛngɔ kele ohomba lo lɔsɛnɔ koleki monga la akoka wa tombola Jehowa.

‘YƆ YAYOHIKAMA NTO’

(Isaya 40:1–59:21)

Mbala kakɔ ɔtɔi l’ɔkɔngɔ wa nde tɛkɛta dia elanyelo ka Jerusalɛma ndo woho wayɔtɔlama anto wa lɔkɔ lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna, Isaya ambɔtɛkɛta dia okaloyelo ayɔ. (Isaya 40:1, 2) Isaya 44:28 mbutaka ɔnɛ: ‘Jerusalɛma yayohikama nto.’ Dikishi dia la Babilɔna diayɛmbama oko ‘eshikɔ wa wotsho.’ (Isaya 46:1) Babilɔna kayolanyema. Akambo asɔ tshɛ wakakotshama l’ɔkɔngɔ wa ɛnɔnyi 200.

Jehowa ayokimɔ ekambi ande oko “usasi le asi wedja.” (Isaya 49:6) Elongo kana ewandji w’ase Babilɔna ‘wayohandjɔ oko dinga,’ ndo anto wa lɛkɔ “wayuvo uku tshingu,” koko ‘ɔna womoto la Siɔna lele lo fumbe ayoyakelekola ɛkɔdi wele lo kingo kande.’ (Isaya 51:6; 52:2) Jehowa mbutɛka wanɛ waya le nde ndo wôhokamɛ ate: “Dimi layudja la nyu sheki ya pundju, dia nshikike ngandji kami le Davidi.” (Isaya 55:3) Nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la wadjango wosembwe waki Nzambi kimanyiyaka onto dia nde ‘ngɛnangɛna le Jehowa.’ (Isaya 58:14) Lo wedi okina, ehedia w’anto ‘mbâkakitolaka la Nzambi kawɔ.’​—Isaya 59:2.

Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:

40:27, 28​—Lande na kakate Isariyɛlɛ ate: “Akambu ami wambushama uma le [Jehowa], ndu elumbwelu kami kambunyema uma le [Nzambi k]ami”? Ase Juda amɔtshi waki la Babilɔna wakakoke fɔnya ɔnɛ asui wakawasowaka wakaye oma le Jehowa kana ɔnɛ nde kɔmɛnaka asui awɔ. Wakawaohola dia Babilɔna haleki Otungi wa nkɛtɛ, Ɔnɛ lahalɛmbɛ kana mpekɔ wolo.

43:18-21​—Lande na kakawatɛ wanɛ wakakalola oma lo lɔhɔmbɔ ‘diaha mbohɔ akambo wakete’? Kɛsɔ komonga lo kanyi y’ɔnɛ vɔ wakahombe mbohɛ etsha wakete w’etshungwelo wa Jehowa. Koko, Jehowa akalange dia vɔ mbotombola diɛsɛ oma lo “dikambu di’uyuyu” diakawahombe ndjɛna vɔamɛ, ɛnyɛlɔ oko lɔkɛndɔ l’ɔlɔlɔ lakawayotshɔ otsha la Jerusalɛma, ondo lo mboka ka hiembola l’oswe wa shɛnga. “Ului a wuki w’antu” woye oma lo “pa ka wuki” vɔ lawɔ onto l’onto ayonga la ɛkɔkɔ w’eyoyo wa tombola Jehowa.​—Enyelo 7:9, 14.

49:6​—Ngande wele Mɛsiya “usasi le asi wedja,” kânga mbele olimu ande wa la nkɛtɛ wakakomɛ le ana w’ase Isariyɛlɛ? Dui sɔ diekɔ ngasɔ lo ndjela kɛnɛ kakatombe l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Yeso. Isaya 49:6 tɛkɛtaka dikambo dia ambeki ande. (Etsha 13:46, 47) Ɛlɔ kɛnɛ, Akristo w’akitami, wakimanyiyama oma le olui a woke w’atɛmɔdi, wekɔ oko “usasi le asi wedja” wangamulɛ anto osase ‘polo ndo lo tokoma ta nkɛtɛ.’​—Mateu 24:14; 28:19, 20.

53:10​—Lo yoho yakɔna yakangɛnangɛna Jehowa lo mɛnya ɔnande pâ la asui? Jehowa Nzambi ka kɛtshi akahombe mboka pâ l’asolo etena kakandɛnyi Ɔnande la ngandji asowa. Kânga mbediɔ ngasɔ, Nde akangɛnangɛna okitanyiya wa la lolango waki Yeso ndo nde aki nto l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo kɛnɛ tshɛ kakahombe asui ndo nyɔi kande kotsha.​—Tukedi 27:11; Isaya 63:9.

53:11​—Ewo kakɔna kayokamba la Mɛsiya dia ‘nyindja anto efula’? Ɔsɔ ekɔ ewo kakakondja Yeso etena kakandaye la nkɛtɛ, kakandayala onto, ndo kakandasowe polo lo nyɔi aha l’onongo. (Heberu 4:15) Ɔnkɔnɛ, nde akakimɔ olambo wa tshungo wakahombamaka dia kimanyiya Akristo w’akitami ndo lemba la woke l’ɛkɔkɔ dia vɔ monga la lokumu l’ɔlɔlɔ la ntondo ka Nzambi.​—Romo 5:19; Jakoba 2:23, 25.

56:6​—Waa na wele “asi wedja,” ndo lo toho takɔna ‘tatshikalawɔ lo sheke ya Jehowa’? “Asi wedja” ele “ekoko ekina” waki Yeso. (Joani 10:16) Vɔ tshikalaka lo sheke y’oyoyo lo yoho nyɛ yele vɔ kitanyiyaka ɛlɛmbɛ wendana la sheke shɔ, kambaka kâmɛ la tɛdikɔ takɔsama oma lo tshimbo yayɔ, ndɛka waa mma akɔ wâmɛ wa lo nyuma walɛ Akristo w’akitami ndo mbakimanyiyaka l’olimu w’esambishelo ka Diolelo ndo wa mbetɛ anto ambeki.

Wetshelo le so:

40:10-14, 26, 28. Jehowa ekɔ la nkudu ndo ekɔ onto ɔlɔlɔ, kanga-wolo-tshɛ ndo kanga lomba loleki tshɛ, ndo nde ekɔ la eokelo k’efula koleki kakiso la fwa.

40:17, 23; 41:29; 44:9; 59:4. Toseke t’ase pɔlitikɛ ndo tɛmɔla dikishi ekɔ awui wele “anyanya.” Ndoko k’ɔlɔ kakokaso nongamɛ lo ndjaɛkɛ l’awui asɔ.

42:18, 19; 43:8. Minya yimba lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakafundama ndo tona dia mpokamɛ wetshelo ande oma lo tshimbo ya ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ konyaka onto tshungu ndo ehoke lo nyuma.​—Mateu 24:45.

43:25. Jehowa dimanyiyaka anto pɛkato dia wahɔ ande. Okidiamelo wa lokombo la Jehowa mbele dikambo dioleki ohomba la ntondo ka etshungwelo kaso oma lo lɔhɔmbɔ la pɛkato la nyɔi ndo ka kondja lɔsɛnɔ.

44:8. Jehowa lele shikaa ndo nge oko dive ekɔ lo tosukɛ. Hatokoke mboka wɔma pondjo dia sambisha Lozambi lande!​—2 Samuele 22:31, 32.

44:18-20. Ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi ekɔ djembetelo yɛnya dia otema w’onto wambɛngama otsha lo kɔlɔ. Ndoko ɛngɔ kahomba mbɔsa dihole diaki Jehowa l’otema aso.

46:10, 11. Jehowa mɛnyaka Lozambi lande oma lo akoka wele lande wa ‘shikikɛ alaka ande’ dia kotsha sangwelo diande.

48:17, 18; 57:19-21. Naka sho mendɛ panda ka Jehowa, ndjasukanya la nde ndo mbidja yimba lo ɛlɛmbɛ ande, kete tayonga la wɔladi efula oko ashi wa l’ɔkɛdi w’ashi ndo etsha aso w’ɛlɔlɔ wayoyala efula oko asuku w’ashi a wake. Wanɛ wahakitanyiya Ɔtɛkɛta wa Nzambi wekɔ oko “ashi a waki wasutshasutshama.” Vɔ bu ndoko la wɔladi.

52:5, 6. Ase Babilɔna wakayakese lo mbɔsa dia Nzambi ka mɛtɛ komonga la wolo. Vɔ kombeya ɔkɔkɔ wakômalɛ Jehowa ekambi ande ndo wakandakimɔ ase Isariyɛlɛ lo lɔhɔmbɔ. Etena kakomɛ anto akina mpokoso, ayonga dui dia lomba diaha sho mbuta esadi eto ɔkɔkɔ wambâkomɛ mpokoso kakɔ.

52:7-9; 55:12, 13. Tekɔ la ɛkɔkɔ esato wa ndjasha l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’olimu w’esambishelo ka Diolelo ndo wa mbetɛ anto ambeki. Ekolo aso wekɔ amɛna le akanga w’okitshakitsha wele la ndjala ka lo nyuma. Sho mɛnaka Jehowa ‘washo lo washo,’ kana tekɔ la diɔtɔnganelo dia ma ma la nde. Tekɔ nto la ɔngɔnyi wa lo nyuma.

52:11, 12. Dia monga la akoka wa mɛmba ‘diangɔ di’ekila dia Jehowa,’ mbuta ate tɛdikɔ tande tendana la olimu w’ekila, sho pombaka monga pudipudi lo nyuma ndo lo lɔkɛwɔ.

58:1-14. Ndjâkimɔ ka l’etema ehende ndo losembwe la dungi pende ekɔ anyanya. Atɛmɔdi wa mɛtɛ pombaka kɛnɛmɔla efula ditshelo dia mɛtɛ diɛnya omamemelo awɔ le Nzambi ndo etsha wa ngandji k’onto l’ɔnango.​—Joani 13:35; 2 Petero 3:11.

59:15b-19. Jehowa sɛdingolaka akambo w’anto ndo nde mbekɛka lonya l’etena kalangande.

SIƆNA “AYUYALA DEMBO DIA KUSU”

(Isaya 60:1–66:24)

Lo tɛkɛta dia okaloyelo wa ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ lo nshi y’edjedja ndo lo nshi yaso nyɛ, Isaya 60:1 mbutaka ɔnɛ: “We Jerusalema, uneli, osenyami, ne dia lutumbu la [Jehowa] lambukuhutwela, ee, usasi aye wambukuma.” Siɔna “ayuyala dembo dia kusu lu lunya la [Jehowa].”​—Isaya 62:3.

Isaya akalɔmbɛ Jehowa lo wahɔ w’ase wodja ande wayoyatshumoya lo nshi yawɔ ya lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna. (Isaya 63:15–64:12) L’ɔkɔngɔ wa nde mɛnya otshikitanu wele lam’asa ekambi wa mɛtɛ la wa kashi, ɔprɔfɛta akɛnya woho wayɔtshɔkɔla Jehowa wanɛ wokambɛ.​—Isaya 65:1–66:24.

Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:

61:8, 9​—Ele “sheki ya pundju” ndo waa na wele “ekana”? Ɔsɔ ekɔ sheke y’oyoyo yakadje Jehowa la Akristo w’akitami. “Ekana” ele “ekoko ekina,” mbuta ate miliyɔ y’anto wetawɔ losango lawɔ.​—Joani 10:16.

63:5​—Ngande wele kɛlɛ ka Nzambi mbosukɛka? Kɛlɛ ka Nzambi kekɔ l’elelo, mbuta ate kɛlɛ kande kekɔ ka losembwe. Kɛlɛ kande mbosukɛka ndo mbotshutshuyaka dia mbela elanyelo kande ka losembwe.

Wetshelo le so:

64:6. Anto wele kema kokele hawokoke ndjashimbɛ. Naka ɔnɛ tɛdike etsha awɔ w’ɔlɔlɔ, lo kɛnɛ kendana la nambola elambo wa dimanyiyama pɛkato, kete vɔ wekɔ paka oko ahɔndɔ wa mindo.​—Romo 3:23, 24.

65:13, 14. Jehowa tshɔkɔlaka ekambi ande wa kɔlamelo ndo kotshaka ehomba awɔ wa lo nyuma lo yɛdikɔ y’efula.

66:3-5. Jehowa petshaka lɔsɛnɔ la dungi pende.

“Nyongenengene”

Ande ekeketshelo kakahombe mbela prɔfɛsiya ka okalwelo le ase Juda wa kɔlamelo waki lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna lee! Jehowa akate ate: “Nyongenengene, nyuyali la ongenongeno wa pundju, ne dia kene kayangami ntunga. Enda, dimi lutsha ntunga Jerusalema, usumba w’ongenongeno, la antu awo, antu w’ongenongeno.”​—Isaya 65:18.

Sho lawɔ tekɔ lo nsɛna l’etena kele hiutshihutshi yambokomba nkɛtɛ ndo wedja wekɔ lo wodjima wa tshududu. (Isaya 60:2) Tekɔ lo “tena dia wulu.” (2 Timote 3:1) Ɔnkɔnɛ, losango laki Jehowa lele lo dibuku dia lo Bible dia Isaya lekɔ losango l’ekeketshelo k’efula le so.​—Heberu 4:12.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

[Osato wa lo lɛkɛ 4]

Onde wɛ mbeyaka ɔkɔkɔ woleki woke wakalɔmbaka Hɛzɛkiya dia shimbamɛ oma l’anya w’ase Asuriya?

[Osato wa lo lɛkɛ 7]

“Ndi amena weli ekulu w’omembi wa kumu y’ololo l’ekungu li!”