Toʻutupu​—“Hanganaki Ngāueʻi Homou Fakamoʻui ʻo Kimoutolú”

1. Ko e hā ko ha sitepu mahuʻinga ai ʻa e papitaisó? (Sio ki he ʻuluaki fakatātā ʻi he kupú ni.)

ʻI HE taʻu kotoa pē ʻoku papitaiso ai ʻa e laui afe ʻo e kau ako Tohi Tapú. Ko e tokolahi ʻo e faʻahingá ni ko e toʻutupu, ko e kau taʻu hongofulu tupu pe siʻi ange ai. Naʻe ʻohake nai kinautolu ʻi he moʻoní. Ko e taha koe ʻo kinautolu? Kapau ko ia, kuó ke fai ha meʻa lelei ʻaupito. Kuo pau ke papitaiso ʻa e Kalisitiane kotoa pē. Pea ʻoku fiemaʻu ʻa e papitaisó koeʻuhi ke ne maʻu ai ʻa e fakamoʻuí pea moʻui taʻengata.​—Māt. 28:19, 20; 1 Pita 3:21.

2. Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ai ke ke ilifia ʻi hono fai ha fakatapui kia Sihová?

² ʻI hoʻo papitaisó, naʻe kamata ke tāpuakiʻi koe ʻe Sihova ʻi he ngaahi founga foʻou lahi. Ka naʻá ke toe maʻu foki ʻa e ngaahi fatongia foʻou. ʻI he founga fē? ʻI he ʻaho ʻo hoʻo papitaisó, ko e tokoua naʻá ne fai ʻa e malanga papitaisó naʻá ne ʻeke: “Makatuʻunga ʻi he feilaulau ʻa Sīsū Kalaisí, kuó ke fakatomala mei hoʻo ngaahi angahalá pea fakatapui koe kia Sihova ke fai hono finangaló?” Naʻá ke tali ʻio. Naʻá ke palōmesi te ke ʻofa kia Sihova pea ʻai ʻa hoʻo tauhi kiate iá ko e meʻa mahuʻinga taha ia ʻi hoʻo moʻuí. ʻOku totonu ke ke fakaʻiseʻisa ʻi hono fai ʻa e palōmesi mafatukituki ko iá? Mole ke mamaʻo! ʻE ʻikai ʻaupito te ke fakaʻiseʻisa ʻi hoʻo fakaʻatā ʻa Sihova ke ne tataki ʻa hoʻo moʻuí. Ko e faʻahinga ʻoku ʻikai ke nau ʻiloʻi ʻa Sihová ko e konga kinautolu ʻo e māmani ʻo Sētané. ʻOku ʻikai ʻaupito ha tokanga ʻa e Tēvoló kiate kinautolu pe ko koe. Ko hono moʻoní, te ne fiefia kapau ʻe mole ʻa hoʻo ʻamanaki ke moʻui taʻengatá koeʻuhí ko hoʻo kau ki heʻene faʻahí pea siʻaki ʻa Sihova.

3. Kuo anga-fēfē hono tāpuakiʻi koe ʻe Sihova koeʻuhi ko hoʻo fakatapui kiate iá?

³ Fakakaukau ki he founga kuo tāpuakiʻi ai koe ʻe Sihova koeʻuhi ko hoʻo fakatapui kiate ia pea papitaisó. Naʻá ke foaki ʻa hoʻo moʻuí kia Sihova, ko ia ʻe lava ai ke ke lea fakataha mo e tuipau: “ʻOku kau mo au ʻa Sihova; ʻe ʻikai te u ilifia. Ko e hā ʻe lava ke fai mai ʻe he tangatá kiate au?” (Saame 118:6) ʻOku ʻikai ha lāngilangi ʻe toe lahi ange ʻi he kau ki he faʻahi ʻa Sihová pea ʻi he ʻiloʻi ʻokú ne laukauʻaki koé.

KO HA FATONGIA FAKAFOʻITUITUI

4, 5. (a) Ko e hā ʻe lava ai ke tau pehē ko ha fatongia fakafoʻituitui ʻa e fakatapuí? (e) Ko e hā ʻa e ngaahi pole ʻoku maʻu ʻe he kau Kalisitiane ʻi he taʻumotuʻa kehekehe?

⁴ Heʻikai lava ke ke vakai ki ho vahaʻangatae mo Sihová ʻoku hangē ha telefoni toʻotoʻo naʻe fakatau atu ʻe hoʻo ongo mātuʻá. Neongo kapau ʻokú ke kei nofo mo hoʻo ongo mātuʻá, ko ho vahaʻangatae mo Sihová ko ho fatongia fakafoʻituitui ia ʻoʻou. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke manatuʻi iá? ʻOku ʻikai ha taha ʻiate kitautolu ʻe lava ke ne ʻiloʻi ʻa e founga tofu pē ʻe ʻahiʻahiʻi ai ʻetau tuí ʻi he kahaʻú. Ko e fakatātaá, kuó ke papitaiso nai ki muʻa ke ke taʻu hongofulu tupú. Ka ko eni ʻokú ke taʻu hongofulu tupu, ʻoku foʻou ʻa hoʻo ongoʻí pea ʻi ai mo hoʻo palopalema foʻou. Naʻe pehē ʻe ha taʻahine taʻu hongofulu tupu: “ʻI he anga-mahení heʻikai ke fehiʻa ha kiʻi leka ʻi heʻene hoko ko e taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová koeʻuhí pē ko e ʻikai te ne maʻu ha konga keke faiʻaho ʻi he ʻapiakó. Ka ʻi ha ngaahi taʻu siʻi mei ai ʻi he hoko ʻo mālohi ange ʻa ʻene holi ki he fehokotaki fakasinó, ʻe fiemaʻu ai ke ne mātuʻaki tuipau ko e talangofua ki he ngaahi lao ʻa Sihová ʻoku hoko maʻu pē ko e fili lelei tahá ia.”

⁵ ʻOku ʻikai ko e toʻutupú pē ʻa e faʻahinga te nau maʻu ha ngaahi pole foʻoú. Naʻa mo e faʻahinga ʻoku papitaiso ʻi heʻenau lalahí ʻoku ʻahiʻahiʻi ʻenau tuí ʻi he ngaahi founga ʻoku ʻikai te nau ʻamanekina. ʻOku hoko mai nai honau ʻahiʻahí mei heʻenau nofo malí, tuʻunga moʻui leleí, pe ko ʻenau ngāué. Tatau ai pē pe ko e hā hotau taʻumotuʻá, ko kitautolu taki taha ʻe fiemaʻu ke tau faitōnunga kia Sihova ʻi he ngaahi tuʻunga kehekehe.​—Sēm. 1:12-14.

6. (a) ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e pehē ʻoku ʻikai fakatuʻunga ʻi ha meʻa ʻa hoʻo fakatapui kia Sihová? (e) Ko e hā ʻe lava ke ke ako mei he Filipai 4:11-13?

⁶ Ke tokoniʻi koe ke ke hanganaki faitōnungá, manatuʻi maʻu pē ko e palōmesi naʻá ke fai kia Sihová ʻoku ʻikai fakatuʻunga ʻi ha meʻa. ʻOku ʻuhinga ení naʻá ke palōmesi ki he Fungani Māʻolungá te ke tauhi kiate ia ʻo tatau ai pē pe ko e hā ʻe hokó, neongo kapau ʻe tuku hono fai ia ʻe ho ngaahi kaumeʻá pe ko hoʻo ongo mātuʻá. (Saame 27:10) ʻI he tuʻunga kotoa pē, fakapapauʻi ke ke kole kia Sihova ke ne tokoniʻi koe ke ke fai ki hoʻo palōmesi kiate iá.​—Lau ʻa e Filipai 4:11-13.

7. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e ngāueʻi ho fakamoʻuí “ʻi he manavahē mo e tetetete”?

⁷ ʻOku loto ʻa Sihova ke ke hoko ko hono kaumeʻa. Ka ʻoku fiemaʻu ʻa e feinga ke tauhi ʻa e kaumeʻa ko iá ke mālohi pea ke ngāueʻi ho fakamoʻuí. ʻOku pehē ʻi he Filipai 2:12: “Mou hanganaki ngāueʻi homou fakamoʻui ʻo kimoutolú ʻi he manavahē mo e tetetete.” ʻOku ʻuhinga ení ʻoku fiemaʻu ke tau fakakaukau fakalelei ki he founga te tau nofo ofi ai kia Sihova pea hanganaki faitōnunga ʻo tatau ai pē pe ko e hā ʻe hokó. Heʻikai lava ke tau fakahuʻunga pē te tau fai pehē. Manatuʻi naʻa mo e niʻihi naʻa nau tauhi ki he ʻOtuá ʻi he ngaahi taʻu lahi kuo ʻikai te nau kei hanganaki faitōnunga. Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa ʻaonga ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ke ke ngāueʻi ho fakamoʻuí?

MAHUʻINGA ʻA E AKO TOHI TAPÚ

8. Ko e hā ʻoku kau ki he ako fakafoʻituituí? Ko e hā ʻoku mahuʻinga aí?

⁸ Ke hoko ko e kaumeʻa ʻo Sihova, ʻoku fiemaʻu ke tau fanongo kiate ia pea ʻoku fiemaʻu ke tau talanoa kiate ia. Ko e founga tefito ʻoku tau fanongo ai kia Sihová ko hono ako ʻa e Tohi Tapú. ʻOku kau ki heni ʻa hono lau mo fakalaulauloto ki he Folofola ʻa e ʻOtuá mo e ʻū tohi makatuʻunga ʻi he Tohi Tapú. Ka ko hono ako ʻa e Tohi Tapú ʻoku ʻikai ke hangē ia ko hano ako maʻuloto ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻá hangē nai ko ia ʻokú ke fai ʻi ha sivi ʻi he akó. ʻI hono kehé, ʻoku hangē ia ko ha fononga fakafiefia ʻa ia ʻokú ke fakatotoloʻi ai ʻo ʻilo ha ngaahi meʻa foʻou fekauʻaki mo Sihova. Te ke ʻunuʻunu ofi ai ki he ʻOtuá, pea te ne ʻunuʻunu ofi kiate koe foki.​—Sēm. 4:8.

9. Ko e hā ʻa e ngaahi meʻangāue naʻá ne tokoniʻi koe ʻi hoʻo ako fakafoʻituituí?

⁹ ʻOku tokonaki mai ʻe he kautaha ʻa Sihová ʻa e ngaahi meʻangāue lahi ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ʻi hoʻo polokalama akó. Ko e fakatātaá, ʻoku ʻi ai ha kupu hokohoko ko e “Bible Study Activities” ʻi he konga “Teenagers” ʻa e jw.org ʻe tokoniʻi ai koe ke ke ngāueʻaki ʻa e meʻa ʻokú ke ako mei he ngaahi talanoa Fakatohitapú. Pehē foki ʻe lava ke ke maʻu ʻi he jw.org ʻa e tataki fakaeako “Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú?” ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he ngaahi meʻá ni ke langa hake hoʻo tuí pea fakamatalaʻi ʻa hoʻo tuí ki he niʻihi kehé. ʻE lava ke ke maʻu ha toe ngaahi fakakaukau ke ngāueʻaki ʻi hoʻo ako fakafoʻituituí ʻi he kupu ko e “ʻOku ʻEke ʻe he Toʻutupú . . . ʻE Lava Fēfē Ke U ʻAi ke Fakafiefia ʻa e Lau Tohi Tapú?” ʻi he ʻīsiu ʻo e ʻĀ Hake! ʻo Siulai 2009. Ko e akó mo e fakalaulaulotó ʻoku mahuʻinga ia ki hono ngāueʻi ho fakamoʻuí.​—Lau ʻa e Saame 119:105.

MĀTUʻAKI MAHUʻINGA ʻA E LOTÚ

10. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke lotu ha Kalisitiane ʻosi papitaiso?

¹⁰ ʻI heʻetau ako ʻa e Tohi Tapú, ʻoku tau fanongo ai kia Sihova, pea ʻi heʻetau lotú, ʻoku tau lea ai kiate ia. ʻOku ʻikai totonu ke tau fakakaukau ki he lotú ko ha tōʻonga pē pe ko ha ‘meʻa ʻomi monū’ ke tau lavameʻa ai. Ko e lotú ko e fetuʻutaki moʻoni ia mo hotau Tokotaha-Fakatupú. Fakakaukau angé: ʻOku loto ʻa Sihova ke fanongo ki he meʻa te ke leaʻakí! (Lau ʻa e Filipai 4:6.) Ko ia ʻi haʻo ongoʻi loto-moʻua ʻi ha faʻahinga ʻuhinga pē, ʻoku pehē ʻe he Tohi Tapú ke ke “lī hoʻo kavengá kia Sihova.” (Saame 55:22) ʻE lava ke tala atu kiate koe ʻe he fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ʻe laui miliona ko e faleʻi ko ení kuó ne tokoniʻi kinautolu. ʻE lava ke ne tokoniʻi mo koe foki!

11. Ko e hā ʻoku totonu ai ke ke fakamālō maʻu pē kia Sihová?

¹¹ Kae kehe, ʻoku ʻikai totonu ke tau toki lotu pē ʻi he taimi ʻoku tau fiemaʻu ai ke tokoniʻi kitautolu ʻe Sihová. ʻOku fakamanatu mai ʻe he Tohi Tapú: “Mou fai maʻu pē ʻa e fakamālō.” (Kol. 3:15) ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku tau hohaʻa tōtuʻa ai fekauʻaki mo ʻetau ngaahi palopalemá ʻo ʻikai ai ke tau fakatokangaʻi ʻa e ngaahi meʻa lelei kotoa ʻoku tau maʻú. Ko ia ʻahiʻahiʻi eni: ʻI he ʻaho kotoa pē, fakakaukau ki he meʻa ʻe tolu ʻokú ke houngaʻia ai, pea fakamālō leva kia Sihova ʻi he ngaahi meʻa ko iá. Ko ha taʻahine taʻu hongofulu tupu ko Abigail, ʻa ia naʻe papitaiso ʻi heʻene taʻu 12, ʻokú ne pehē: “ʻOku ou ongoʻi ʻoku tuha ʻa Sihova mo ʻetau fakamāloó ʻo mahulu atu ia ʻi ha toe taha pē ʻi he ʻunivēsí. ʻOku totonu ke tau fakamālō kiate ia ʻi he faingamālie kotoa pē ʻi he ngaahi meʻaʻofa kuó ne ʻomai kiate kitautolú.” ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻeke ai ʻe Abigail kiate ia ʻa e foʻi fehuʻi ko eni naʻá ne fanongo ai ki muʻa: “Kapau te u ʻā hake ʻapongipongi mo e ngaahi meʻa pē naʻá ku fakamālō ai kia Sihova ʻi he ʻaho ní, ko e hā ʻa e meʻa tofu pē te u maʻú?”a (Sio ki he fakamatala ʻi lalo.)

MAHUʻINGA ʻA E HOKOSIA FAKAFOʻITUITUÍ

12, 13. Kuo anga-fēfē hoʻo hokosia fakafoʻituitui ʻa e lelei ʻo Sihová, pea ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ke fakakaukau ki he anga hono tokoniʻi koe ʻe Sihová?

¹² Naʻe tokoniʻi ʻe Sihova ʻa Tuʻi Tēvita ke ne kātekina ʻa e ngaahi tuʻunga faingataʻa lahi. Ko ia naʻe lea ai ʻa Tēvita mei heʻene hokosia fakafoʻituituí ʻi heʻene pehē: “Mou ʻahiʻahiʻi ke mou ʻilo ʻoku lelei ʻa Sihova; fiefia ē ko e tangata ʻoku hūfanga kiate iá.” (Saame 34:8) ʻOku fakahaaʻi mai ʻi he veesi ko ení ʻoku fiemaʻu ke tau hokosia tonu ʻa e lelei ʻo Sihová. ʻI hoʻo lau ʻa e Tohi Tapú mo ʻetau ʻū tohí pea maʻu ʻetau ngaahi fakatahá, ʻokú ke ako ai ki he anga hono tokoniʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e niʻihi kehé ke nau hanganaki faitōnungá. Ka ʻi he hoko ʻo mālohi ange ho vahaʻangatae mo Sihová, ʻoku fiemaʻu ke ke sio ki he anga hono tokoniʻi koe ʻe Sihová. Kuó ke hokosia fakafoʻituitui ʻa e lelei ʻo Sihová?

¹³ Kuo hokosia ʻe he Kalisitiane kotoa pē ʻa e lelei ʻo Sihová ʻi ha founga makehe. Naʻá ne fakaafeʻi ʻa kitautolu taki taha ke tau ʻunuʻunu ofi kiate ia mo hono ʻAló. Naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻOku ʻikai ha tangata ʻe lava ke haʻu kiate au kae ʻoua kuo tohoaki mai ia ʻe he Tamaí, ʻa ia naʻá ne fekau mai aú.” (Sione 6:44) ʻOkú ke ongoʻi kuo tohoakiʻi mai koe ʻe Sihova kiate ia? Pe ʻokú ke fakakaukau, ‘Naʻe tohoakiʻi mai ʻe Sihova ʻa ʻeku ongo mātuʻá kiate ia pea ʻoku ou muimui ai pē’? Manatuʻi ʻi he taimi naʻá ke fakatapui ai kia Sihova pea papitaisó, naʻá ke toki maʻu ai ha vahaʻangatae makehe mo ia. ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú: “Kapau ʻoku ʻofa ha taha ki he ʻOtuá, ko e tokotahá ni ʻokú ne ʻafioʻi mai ia.” (1 Kol. 8:3) Koloaʻaki maʻu pē ʻa e tuʻunga kuo ʻoatu ʻe Sihova kiate koe ʻi heʻene kautahá.

14, 15. ʻE lava fēfē ke tokoniʻi koe ʻe he ngāue fakamalangá ke ke maʻu ha tui mālohi ange?

¹⁴ ʻOkú ke toe hokosia ʻa e lelei ʻo Sihová ʻi heʻene ʻoatu ʻa e loto-toʻa ke ke talanoa mo e niʻihi kehé ki hoʻo tuí, ʻi he ngāue fakamalangá pe ʻi he ʻapiakó. ʻE lava ke faingataʻa ʻa e malanga ki ho ngaahi kaungāakó. Te ke hohaʻa nai fekauʻaki mo e tali te nau faí. ʻE lava ke fakatupu tailiili tautefito ʻi he taimi ʻokú ke fakamatalaʻi ai hoʻo tuí ʻi he ʻao ʻo ha fuʻu tokolahi. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi koé?

¹⁵ Fakakaukau ki he ʻuhinga ʻo hoʻo tui ki he meʻa ʻokú ke tui ki aí. Kapau ʻoku ala maʻu ʻa e tataki fakaeako ʻi he jw.org ʻi hoʻo leá, fakapapauʻi ke ke ngāueʻaki ia. ʻE lava ke ne tokoniʻi koe ke ke fakakaukau ki he meʻa ʻokú ke tui ki aí, ʻuhinga ʻokú ke tui ai ki aí, mo e founga ʻe lava ke ke fakamatalaʻi ai hoʻo tuí ki he niʻihi kehé. ʻI hoʻo tuipau moʻoni pea teuteu leleí, te ke loto ai ke faifakamoʻoni fekauʻaki mo Sihova.​—Sel. 20:8, 9.

16. Ko e hā ʻe lava ke ne ʻai koe ke ke loto-toʻa ke lea fekauʻaki mo hoʻo tuí?

¹⁶ Neongo kapau naʻá ke teuteu lelei, te ke kei manavasiʻi pē nai fekauʻaki mo hono fakamatalaʻi ʻa hoʻo tuí. Ko ha tuofefine taʻu 18, ʻa ia naʻe papitaiso ʻi heʻene taʻu 13, ʻokú ne pehē: “ʻOku ou ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku ou tui ki aí, ka ʻoku ou faingataʻaʻia ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻi hono fakalea ʻa ʻeku fakakaukaú.” Ko ia ʻokú ne feinga ke lea fekauʻaki mo e moʻoní ʻi ha founga fakanatula mo fiemālie. ʻOkú ne pehē: “ʻOku talanoa tauʻatāina ʻa hoku ngaahi kaungāakó fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻoku nau faí. ʻOku totonu ke u ongoʻi tauʻatāina ke fai ʻa e meʻa tatau. Ko ia te u lave ki ha meʻa ʻi he kuohilí, hangē ko ení, ‘Naʻe fai ʻeku ako Tohi Tapu ʻi he ʻaho ʻe taha, pea . . .’ Naʻá ku hoko atu leva ki he poini ʻo ʻeku talanoá. Neongo ko e foʻi poiní tonu ʻiate ia pē ʻoku ʻikai ke fekauʻaki mo e Tohi Tapú, ʻoku faʻa fieʻilo ʻa e niʻihi kehé fekauʻaki mo ʻeku meʻa ʻoku fai ʻi heʻeku ako Tohi Tapú. ʻOku nau ʻeke ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo ia. Ko e lahi ange ʻeku ngāueʻaki ʻa e founga ko ení, ko ʻene hoko ia ʻo toe faingofua angé. Pea ʻi he hili iá, ʻoku ou ongoʻi fiefia maʻu pē!”

17. Ko e hā ha toe meʻa ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ʻi hoʻo lea ki he niʻihi kehé?

¹⁷ ʻI he ongoʻi ʻe he niʻihi kehé ʻokú ke tokanga moʻoni mo fakaʻapaʻapaʻi kinautolú, ʻoku faingofua ange ai ke nau fakaʻapaʻapaʻi koe mo hoʻo tuí. Ko Olivia, ʻa ia ʻokú ne taʻu 17 ka naʻá ne papitaiso ʻi heʻene kei siʻí, ʻokú ne pehē: “Naʻá ku ilifia maʻu pē ʻi haʻaku ngāueʻaki ʻa e Tohi Tapú ʻi ha talanoa, naʻa vakai mai kiate au ʻa e kakaí ʻoku ou fie lotu tōtuʻa.” Naʻe kamata leva ke ne vakai ki he ngaahi meʻá ʻi ha tuʻunga kehe. ʻI he ʻikai ke ne fakakaukau lahi ki heʻene ilifiá, naʻá ne fakakaukauloto: “ʻOku ʻikai ke ʻiloʻi ʻe he toʻutupu tokolahi ha meʻa ʻo fekauʻaki mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko kimautolu pē ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻoku nau ʻiloʻí. Ko ia ko e anga ʻo ʻemau tōʻongá ʻe lava ke fakapapauʻi ai ʻa e anga ʻo e tali te nau fai maí. Fēfē kapau ʻoku mau mā pe loto-foʻi pea faingataʻaʻia ʻi he lea fekauʻaki mo ʻemau tuí, pe fēfē kapau ʻoku mau momou ʻi he taimi ʻoku mau lea aí? Te nau vakai mai leva kiate kimautolu ʻo hangē ʻoku ʻikai ke mau laukauʻaki kimautolú. ʻE aʻu nai ʻo nau fai mai ha tali taʻeʻofa koeʻuhí ko e ʻikai te mau loto-maʻú. Kae kehe, kapau te mau talanoa fiemālie pea fakapapauʻi ʻa e meʻa ʻoku mau tui ki aí, ʻo ʻai ko ha konga anga-maheni pē ia ʻo e talanoá, ʻoku ngalingali ange ai te nau fakaʻapaʻapaʻi kimautolu.”

HANGANAKI NGĀUEʻI HO FAKAMOʻUÍ

18. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke ke fai ʻi hono ngāueʻi ho fakamoʻuí?

¹⁸ Kuo tau ʻiloʻi ko ha fatongia mafatukituki ʻa hono ngāueʻi ho fakamoʻuí. Ke fai ení, ʻoku fiemaʻu ke ke lau mo fakalaulauloto ki he Folofola ʻa e ʻOtuá, lotu kia Sihova, pea fakakaukau lahi fekauʻaki mo e ngaahi founga kotoa kuó ne tokoniʻi fakafoʻituitui ai koé. Ko hono fai ení ʻe tokoniʻi ai koe ke ke maʻu ʻa e loto-maʻu lahi ange ko Sihová ko ho Kaumeʻa. ʻE ʻai koe ʻe he meʻá ni ke ke loto ke lea ki he niʻihi kehé ʻo fekauʻaki mo hoʻo tuí.​—Lau ʻa e Saame 73:28.

19. Ko e hā ʻoku tuha ai mo e feinga ʻa hono ngāueʻi ho fakamoʻuí?

¹⁹ Naʻe pehē ʻe Sīsū: “Kapau ʻoku fie muimui ha taha ʻiate au, tuku ke ne siʻaki ʻe ia ia pea toʻo hake ʻene ʻakau fakamamahí pea hanganaki muimui ʻiate au.” (Māt. 16:24) ʻIo, ke muimui ʻia Sīsū, ko e Kalisitiane taki taha kuo pau ke ne fakatapui kia Sihova pea papitaiso. Ka ko e kamataʻanga pē eni ʻo ha moʻui fisifisimuʻa he taimí ni, pea ʻe taki atu ia ki he moʻui taʻengata ʻi he māmani foʻou ʻa e ʻOtuá. Ko ia fai ʻa e meʻa kotoa pē te ke malavá ke ke hanganaki ngāueʻi ho fakamoʻuí!