“Tupulekina Maʻu Ai Pe ʻi he Ngaue ʻa e ʻEiki”
1 ʻOku pau ʻa e femoʻuekina ʻa ʻetau fakahokohoko ʻo e ngaahi ngāue fakateokalatí ke hanga atu ki ai ʻi he lolotonga ʻo ʻEpeleli mo Meé! Te tau Fakamanatu ʻa e pekia ʻa Kalaisí ʻi ʻEpeleli 14. Ko e lahi taha ʻo e kakai ʻe malavá ʻoku totonu ke fakalototoʻaʻi ke haʻu ki he meʻa mahuʻinga ko iá: ngaahi maheni fakapisinisí, ngaahi kāinga taʻetuí, kaungāakó, faʻahinga mahuʻingaʻia foʻoú, mo e kau ako Tohi Tapú. ʻAi ha lisi ʻo kinautolu ʻokú ke faʻufaʻu ke fakaafeʻí koeʻuhi ke ʻoua naʻa liʻaki ha taha.
2 ʻI he uike hono hoko maí te tau fakalototoʻaʻi kinautolu kotoa naʻa nau haʻu ki he Fakamanatú ke fanongo ki he malanga fakahāhā makehe ʻi ʻEpeleli 23, ʻi he kaveinga ko e “ʻOku Ofi ʻa e Ngataʻanga ʻo e Lotu Loí.” ʻOku ʻamanekina ko e faʻahinga mahuʻingaʻia tokolahi te nau fanongo ki he pōpoaki fakahangatonu ko ʻení te nau ʻilo ʻa e fiemaʻu ke feohi tuʻumaʻu mo e fakatahaʻangá, kae ʻikai ko e ngaahi taimi makehé pē.
3 Ko e Ongoongo ʻo e Puleʻangá Makehe ʻe Tuku Ange: Ko ha meʻa mahuʻinga ʻo e fakataha ʻi ʻEpeleli 23 ko hono tuku ange taimi totonu mai ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá Fika 34 ʻoku peesi ʻe fā pea ʻe fai ʻa hono tufá ʻi māmani lahi ʻo aʻu ki Mē 14. ʻIkai ʻokú ke loto-tatau ʻe “tupulekina maʻu ai pe ʻi he ngaue ʻa e ʻEiki” ʻi he lolotonga ʻo e faʻahitaʻu Fakamanatu ko ení?—1 Kol. 15:58.
4 ʻE ʻoatu ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá ki he fakatahaʻanga taki taha. ʻOku totonu ke tauhi ʻa e ngaahi puha ʻoku ʻi ai ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá ʻi ha feituʻu ʻoku malú pea ʻoku totonu ke ʻoua ʻe fakaava ia kaeʻoua ke fakaʻosi ʻa e polokalamá ʻi ʻEpeleli 23. ʻI he taimi ko iá ko e Ongoongo ʻo e Puleʻangá ʻe ala tufa ia ki he ngaahi tokouá mo e kakaí foki. ʻI he fakaʻosi ʻo e ngaahi polokalama ʻa e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá, ngaahi fakataha fakafeituʻú, pe fakataha ʻaho makehé ʻi ʻEpeleli 23, ko e kau maʻu fakatahá te nau maʻu ʻa e tatau taki taha koeʻuhí ke lava ke nau maheni mo hono kakanó mo mateuteu ki hono tufá.
5 ʻE Lahi ʻa e Meʻa ke Fai ʻe he Kau Mātuʻá: ʻI he kamataʻanga ʻo e māhina ní ʻoku totonu ke fakataha ʻa e kulupu ʻo e kau mātuʻá ʻo fetalanoaʻaki ki he ngaahi fakaikiiki ʻo e feingatau makehé. ʻOku totonu ke feinga ʻa e ngaahi fakatahaʻangá ke fakatotofu ʻa e feituʻu kotoa pē kuo vaheʻi kiate kinautolú. Ki muʻa ke ʻosi ʻa e feingataú, fai ha feinga makehe ke ngāueʻi ʻa e ngaahi feituʻu naʻe teʻeki ai ke ngāueʻi ʻi he māhina ʻe ono kuo ʻosí. ʻI he vakai ki he mahuʻinga ʻo e ngāué, te tau loto ke vaheʻi ʻa e lahi taha ʻo e taimi ʻe malava ki he ngāue fakamalangá. ʻOku ʻikai ha tālaʻa ʻe tokolahi ange ʻa e kau malanga te nau hoko ko e kau tāimuʻa tokoní. ʻOku ngalingali ko e kau ako Tohi Tapu tokolahi te nau kau foki mo kitautolu ko ha kau malanga taau foʻou taʻepapitaiso. Ko ha taimi fakafiefia ē te tau maʻu ʻi heʻetau ngāue fakataha ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí!
6 Ko e kau faiako Ako Tohi ʻa e Fakatahaʻangá ʻoku totonu ke nau fai ha ngaahi fokotuʻutuʻu pau ki he fakamoʻoni fakakulupu ʻi he Tokonakí mo e Sāpaté. ʻOku totonu ke fakalototoʻaʻi ʻa e tokotaha kotoa pē ke kau longomoʻui ki ai. Tānaki atu ki he ngāue ʻi he fakaʻosinga ʻo e uiké, ʻoku totonu ke fakahokohoko ʻa e malanga ʻi he efiafí ʻo tuʻo taha ʻi he uike ʻi he lolotonga ʻa e feingataú. ʻE saiʻia nai ʻa e niʻihi ke fakataha ki he malangá ʻi he tuku ʻa e akó ke kau ki ai ʻa e kau ako ʻoku nau fie kau lahi ange ki ai.
7 Ko e ngaahi fakataha ki he ngāue fakamalangá ʻoku totonu ke fokotuʻutuʻu ia ke malava ʻa e kau malangá mo e kau tāimuʻá ʻo kamata kei pongipongi ʻi he ngāue fakamalangá ʻi he ʻaho taki taha. ʻOku totonu ke fuonounou pē ʻa e ngaahi fakataha ko ʻení. ʻOku totonu ke fai ha tuʻuaki faingofua ʻo e Ongoongo ʻo e Puleʻangá. ʻI he ngaahi fakataha efiafi ki he malangá ʻe fakakau nai ki ai ha fokotuʻu ʻe taha pe ua ki hono fai ʻa e ngaahi toe ʻaʻahi kiate kinautolu naʻa nau tali ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá. Kae kehe, ko e kau malanga ʻe niʻihi te nau fili ke kau ki hono tufá ʻi he pongipongi mo e efiafí fakatouʻosi. Ki he taumuʻa ko iá, ʻe fiemaʻu ʻe he ʻovasia ngāué ke fakapapauʻi ʻoku ala maʻu ha kauhala feʻunga. Ko e hingoa mo e tuʻasila ʻo e tokotaha kotoa pē ʻoku mahuʻingaʻiá ʻoku totonu ke hiki ia ki he lēkooti fale-ki-he-falé. Ko e ngaahi poini tefito ʻo e fetalanoaʻaki fuonounoú ʻe fakakau nai ʻi he kolomu ki he ngaahi fakamatalá. ʻE teuteu ʻi he meʻa ko ʻení ʻa e hala ki ha toe ʻaʻahi ʻamui ange ʻi he uike pe ko e māhina ko iá.
8 Kapau ʻoku tokoni ha fakatahaʻanga ke ngāueʻi ʻa e feituʻu ʻo ha fakatahaʻanga ʻe taha, ko e ngaahi hingoa mo e ngaahi tuʻasila ʻo e faʻahinga mahuʻingaʻiá ʻoku totonu ke ʻoatu ia ki he fakatahaʻanga ʻokú ne tokangaʻi ʻa e ngaahi feituʻú.
9 Ngaahi mātuʻa, ʻoku feinga ʻa hoʻo fānaú ke hoko ko e kau malanga taʻepapitaiso? Kuo fakatokangaʻi ʻi he ngaahi fakatahaʻanga ʻe niʻihi, ʻoku ʻalu fakataha ʻa e fānau ʻulungaanga leleí mo ʻenau ngaahi mātuʻa kuo ʻosi fakatapuí ʻi he ngāue fakamalangá ʻi ha ngaahi taʻu, pea ʻoku fakamoʻoniʻi ʻe he fānaú ʻoku nau ola lelei, neongo ʻoku teʻeki ai ke nau hoko ko e kau malanga ʻo e ongoongo leleí. ʻOku totonu ke fakatokangaʻi ʻe he ngaahi mātuʻá pe ʻoku taau moʻoni ʻa ʻenau fānaú ki he monū ko ʻení. ʻOku lava ʻe he toko ua ʻo e kau mātuʻá ke fetalanoaʻaki ki he ngaahi moʻoniʻi meʻa kotoa pea mo e ʻulu ʻo e fāmilí mo fakapapauʻi pē ʻe lava ke lau ʻa e tamá ko ha tokotaha malanga taʻepapitaiso.—om p. 99-100.
10 ʻOku ʻi ai ha tokotaha malanga ʻi he feituʻu ʻo hoʻo fakatahaʻangá ʻoku ʻikai ke kei ngāue ʻi hono ʻoatu ʻa e feilaulau ʻo e fakamālō kia Sihova? (Hep. 13:15) Ko e niʻihi ʻoku ʻikai te nau toe ngāué kuo ikuʻi nai ʻe ha fakalotosiʻi pe ʻe he ngaahi loto-moʻua ʻo e moʻuí, neongo ʻoku hoko atu pē ʻene pipiki ki he ngaahi tuʻunga ʻulungaanga ʻi he Tohi Tapú. Ko ha ʻaʻahi fakakaumeʻa ʻa ha tokotaha ʻo e kau mātuʻá ʻe ueʻi nai ai kinautolu ke toe feohi maʻu ai pē mo e fakatahaʻangá, pea ʻi ha taimi feʻunga, ke toe fai ai ʻa ʻenau ngāue fakamalangá.
11 ʻOku Lava ʻo Kau Kotoa ʻa Kinautolu ʻOku Taaú ki he Ngāue Fakafiefiá Ni: ʻOku faingataʻaʻia ʻa e niʻihi ʻo hoʻomou fānaú pe kau talavoú ke kau ʻi he ngāue fakamalanga fale-ki-he-fale? ʻOku fēfē ʻa kimoutolu ʻa e kau foʻoú ʻa ia ʻoku mātuʻaki fakangatangata ʻa hoʻomou taukei ʻi he ngāue fakamalangá? ʻI he ngāue mo e Ongoongo ʻo e Puleʻangá makehe ko ʻení te ke fiefia lahi ai! Ko e meʻa pē ʻoku fiemaʻú ai ko ha tuʻuaki faingofua pē.
Te ke lea nai ʻo pehē:
◼ “ʻOku mau tufa ʻi he māhiná ni ha pōpoaki mahuʻinga ʻi he ngaahi fonua ʻe 232 ʻi māmani lahi. ʻOku mahuʻinga ʻa e pōpoakí koeʻuhi ʻoku tau maʻu ai ʻa e ngaahi ʻuhinga fefeka ke tui ʻoku ʻi ai ha fakaleleiʻanga ki he ngaahi palopalema ʻoku tau fehangahangai mo ia ʻi he ʻaho ní. ʻOku mau loto ke ke maʻu haʻo tatau.”
Pe te ke ʻahiʻahiʻi nai ʻeni:
◼ “ʻI he māhiná ni ʻoku fakafuofua ki he kau ngāue pole ʻe toko nima miliona ʻoku nau tufa ʻa e pōpoaki mahuʻingá ni ʻi he ngaahi lea kehekehe. Naʻe teuteu ia ki he kakai ʻoku nau saiʻia ke sio ki he ngataʻanga ʻo e ngaahi palopalema ʻoku tau fehangahangai kotoa pē mo ia ʻi he ʻaho ní. Ko hoʻo tataú ʻeni.”
ʻE feʻunga nai mo koe ʻa e tuʻuaki faingofua ko ʻeni:
◼ “ʻOku mau fakalototoʻaʻi ʻa e tokotaha kotoa pē ke nau lau ʻa e pōpoaki mahuʻingá ni kuo fakakaveinga [lau ʻa e kaveinga ʻo e Ongoongo ʻo e Puleʻangá]. Fakatokangaʻi ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻi he peesi 2 ʻo fekauʻaki mo e tupulekina ʻa e ngaahi palopalema ʻo e . . . [lau ha sētesi kuo fili mei he Ongoongo ʻo e Puleʻangá]. ʻOku mau ʻilo pau te ke fiefia ʻi hono lau ʻa e toenga ʻo e pōpoaki taimi totonu ko ʻení. Ko hoʻo tataú ʻeni.”
12 Ke ke fakahā ʻa e mahuʻingaʻia ʻi he tokotaha taki taha ʻokú ne tali ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá. Lea māmālie mo mahino; ʻoku ʻikai ha fiemaʻu ia ke fakavave ʻa hoʻo tuʻuakí. ʻOku tau loto ke fakaʻāuliliki ʻa hono ngāueʻi hotau feituʻú pea tokanga kiate kinautolu kotoa pē ʻoku hā mei ai ha mahuʻingaʻia ke lau ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá ke ʻoange ha tatau ki ai. Kapau ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha taha ʻi he ʻapí, fakaʻilongaʻi ʻi hoʻo lēkooti fale-ki-he-fale koeʻuhi ke lava ke ke toe foki ʻi ha taimi faingamālie ʻo tuʻuaki ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá ki he tokotahaʻapí. ʻOku lava ʻo ngāueʻaki ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá ʻi he fakamoʻoni ʻi he halá ʻi ha mahuʻingaʻia ʻa ha tokotaha ke ne lau ʻa e fakamatalá. ʻOku ʻikai totonu ke tufa tavale ʻa e ngaahi tataú ʻo hangē ha ngaahi lauʻipepa tuʻuakí. Kae kehe, fakaofiofi ki he kakai ʻoku feʻaluʻakí, ʻo fakamatala ki he mahuʻinga ʻo e pōpoaki ʻoku fakaeʻá. Ngāueʻaki ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá ʻi he fakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-maheni, ʻo hangē ko e lolotonga ʻo ha fononga pe ʻi he fakamoʻoni ki he kaungāngāué he lolotonga ʻa e taimi kai hoʻataá. Ko kinautolu ʻoku nau mahamahaki nofo pē ʻi ʻapí te nau tuʻuaki ia ki he kau ʻaʻahi, kau toketaá mo e kau neesí, kau tangata tuʻuaki koloa, mo e niʻihi kehe ʻoku haʻu ki honau ʻapí.
13 Ko e ngaahi toe ʻaʻahi ʻe fiha te ke fai ʻi he lolotonga ʻo e feingataú? ʻOku ʻikai ha tālaʻa ʻe tokolahi ʻaupito, koeʻuhi he ko kinautolu hono kotoa pē naʻe hā mei ai ha mahuʻingaʻia ʻi he Ongoongo ʻo e Puleʻangá ʻoku totonu ke toe fai ha ʻaʻahi ki ai. ʻI he ʻuluaki ʻaʻahí, ʻoku lelei taha pē ke tuʻuaki ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá. Pea ʻi hoʻo foki ki aí, fai ha fakamatala siʻi pē ʻo fekauʻaki mo e taimi totonu ʻo e pōpoaki ʻi he Ongoongo ʻo e Puleʻangá. Fakafanongo tokanga ki hono fakahā ʻe he tokotaha ʻapí ʻa ʻene fakakaukau ki he meʻa naʻá ne ʻosi laú. ʻE tokoni kiate koe ʻa ʻene ngaahi fakamatalá ke ke ʻilo ai ʻa e meʻa ke tuʻuaki ʻi he ngaahi makasini fakamuimui tahá pea mahalo ki he anga ʻo haʻo teuteu ki ha toe ngaahi fetalanoaʻaki. ʻI hoʻo toe ʻaʻahí kapau ʻe tali lelei, feinga ke kamata ha ako Tohi Tapú.—1 Kol. 3:6, 7.
14 “Ko Hoʻomou Fakaongosia ʻOku ʻIkai ko e Laufanō Ia”: ʻE ʻaonga ʻa e ngāue kotoa ko ʻení? Naʻe fakapapauʻi ʻe Paula ki he kau Kolinitō: “Ko e meʻa ki he ʻEiki: ko hoʻomou fakaongosia ʻoku ʻikai ko e laufanō ia.” (1 Kol. 15:58) Ko ʻetau ngaahi feinga ʻi he lolotonga ʻo e ngaahi taʻú ke tufa ʻa e Ongoongo ʻo e Puleʻangá kuo tāpuakiʻi lahi ʻaupito. Ko ha ongo meʻa mali naʻá na hiki ki ha fale nofo totongi naʻá na maʻu ai ha tatau motuʻa ʻo e Ongoongo ʻo e Puleʻangá ʻi ha toloa. Ko e meʻa pē ia naʻe tuku ʻi he fale nofo totongí. ʻI he ʻosi hono laú, naʻá na fetuʻutaki leva ki he fakatahaʻanga fakalotofonuá mo kole ke fai ha ako Tohi Tapu. Naʻá na kamata ke kau ki he ngaahi fakataha kotoa pē pea ki mui aí naʻá na fakahā ʻa e holi ke papitaiso. Mahalo ko ha tatau te ke tukú ʻe maʻu mei ai ha ngaahi ola meimei tatau!—km 11/74 p. 1; sio foki ki he Awake!, Nōvema 8, 1976, peesi 15.
15 ʻOku tau hanga atu ki ha ngāue lahi fakaʻulia. Ko ʻetau kolo ki he fakatahaʻanga taki taha ke ʻosi hono ngāueʻi ʻa e feituʻu kuo vaheʻi ki ai ʻi Mē 14 pe ʻi he ʻosi ʻa e māhiná kapau ʻe fiemaʻu ke toe fakalahi ʻa e taimi ki hono tufa ʻo e Ongoongo ʻo e Puleʻangá. Kuo fai ʻa e vahevahe koeʻuhi ke maʻu ʻe he tāimuʻa tuʻumaʻú mo e tāimuʻa tokoní taki taha ʻa e tatau ʻe 250 ʻo e Ongoongo ʻo e Puleʻangá. Ko e tokotaha malanga taki taha ʻi he fakatahaʻangá te ne maʻu ʻo aʻu ki he tatau ʻe 50. ʻOku totonu ke ʻave pē ʻe he kau malangá mo e kau tāimuʻá ʻa e ngaahi tatau ʻe malava ke nau tufá pea ʻoku totonu ke nau fakafoki ʻa e toengá ke ngāueʻaki ia ʻe ha niʻihi kehé. Ko e fengāueʻaki lelei ʻo fekauʻaki mo meʻa ko ʻení ʻe fakapapauʻi ai ʻa e lahi taha ʻa hono malava ʻo tufa ʻo e pōpoaki mahuʻingá ni. Kapau ʻoku fuʻu lahi ʻa e feituʻu kuo vaheʻi ki ha ngaahi fakatahaʻanga ʻe niʻihi pea ʻikai ke nau ʻosiki honau feituʻu ʻi he vaeuaʻanga ʻo Meé pea ʻoku kei ala maʻu pē ha ngaahi tataú, ʻe ʻaonga ke fakaafeʻi ʻa e ngaahi fakatahaʻanga ofi maí ke nau tokoni. ʻI he ngaahi fakatahaʻanga kehé ʻe fakakakato fakalotofonua pē ʻa e fiemaʻú ia kapau ʻe fakalahi ʻe heʻenau kau malangá ʻa ʻenau ngāueʻaki ʻenau hoko ko ha kau tāimuʻa tokoni pe kau tuʻo lahi ange ki he ngāue fakamalangá.
16 ʻOku fiemaʻu ʻa e mateaki līʻoa kia Sihová ka tau lavaʻi ʻa ʻetau ngāué. (Kol. 3:23) ʻOku fekauʻaki mo e moʻuí. ʻOku ʻikai lava ʻa e kakaí ke nau fakamatamatavalea mei he ʻuhinga ʻo e ngaahi tuʻunga ʻo e māmaní ʻi he ʻahó ni. ʻOku mei ʻosi ʻa e taimí ia. ʻOku pau ke nau fehangahangai mo e moʻoni ʻoku ʻikai maʻu ʻe he tangatá ʻa e fakaleleiʻanga ki he ngaahi palopalema ko ʻeni ʻa e māmaní. ʻOku maʻu ʻe he ʻOtua ia ʻa e fakaleleiʻangá. Ko e faʻahinga ʻoku nau loto ke maʻu ʻa e tāpuaki ʻa e ʻOtuá ʻoku pau ke nau ngāue fakapotopoto, ʻo ʻoua ʻe toe toloi, ke fetāiaki mo ʻene ngaahi fiemaʻu.
17 ʻI hono fakaʻosi ʻo ʻetau feingatau makehe ʻi Mē 14, te tau fakamāmālie ʻi heʻetau ngāué? ʻIkai! Te tau femoʻuekina ke fetāiaki mo e akonaki fakamānavaʻi ʻa Paulá.