Founga Hono Fakahaofi Kitautolu ʻe he Huhuʻí
“Ko ia ʻoku ne tui pikitai ki he ʻAlo ʻoku ne maʻu ʻa e moʻui taʻengata: ka ko ia ʻoku ʻikai te ne talangofua ki he ʻAlo ʻe ʻikai te ne mamata ia ki he moʻui; ka ʻoku nofo maʻu kiate ia ʻe he houhau ʻa e ʻOtua.”—SIONE 3:36.
1, 2. Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻe taha naʻe fuofua pulusi ai ʻa e Zion’s Watch Tower?
“ʻOKU ʻikai ha tokotaha ako fakamākukanga ʻo e Tohi Tapú ʻe taʻemalava ke maongo ki ai ʻa e fakamamafa ko ia ʻoku fai ki he pekia ʻa Kalaisí,” ko e fakamatala ia ʻi he ʻīsiu hono fā ʻo e makasini ko ení ʻi ʻOkatopa 1879. Ko e kupu ko iá naʻe fakaʻosiʻaki ʻa e fakamatala mahuʻinga ko ení: “ʻAi ke tau tokanga ki ha meʻa pē ʻokú ne fakasiʻisiʻi, pe tuku ki tafaʻaki ʻa e pekia ʻa Kalaisí, ʻi heʻene hoko ko e feilaulau mo e fakalelei ki he angahalá.”—Lau ʻa e 1 Sione 2:1, 2.
2 Ko e taha ʻo e ngaahi ʻuhinga naʻe fuofua pulusi ai ʻa e Zion’s Watch Tower ʻi Siulai 1879 ke taukapoʻi ʻa e akonaki Fakatohitapu ʻo e huhuʻí. Ko hono ngaahi pēsí naʻe tokonaki mai ai ʻa e “meʻakai ʻi hono taimi totonu,” he ʻi he konga ki mui ʻo e 1800 tupú, naʻe kamata ai ke fehuʻia ʻe ha kau Kalisitiane lau pē tokolahi ʻa e lava ke hoko ʻa e pekia ʻa Sīsuú ko ha huhuʻi ki heʻetau ngaahi angahalá. (Mt. 24:45) ʻI he taimi ko iá, naʻe tō ʻa e tokolahi ʻo maʻukovia ʻe he tokāteline ʻo e ʻevalūsioó, ko ha fakakaukau ʻoku fepaki mo e foʻi moʻoni ko ia kuo tō ʻa e tangatá mei ha tuʻunga haohaoa. ʻOku akoʻi ʻe he kau tui ʻevalūsioó ko e tangatá ʻoku fakanatula pē ʻene laka ki muʻá pea ʻoku ʻikai fiemaʻu kiate ia ha huhuʻi. ʻOku tautefito leva ʻene feʻungamālie ʻa e akonaki ʻa e ʻapositolo ko Paulá kia Tīmote: “Leʻohi ʻa e meʻa kuo tuku kiate koe, ʻo ke fulituʻa ki he ngaahi koto lau fakaetangata pe, mo e ngaahi fakakikihi ʻa e meʻa na ʻoku lau ko e ʻIlo-loloto, ka ko e lauhala: ʻa ia kuo ʻi ai ha niʻihi kuo nofo ki ai, ʻo nau leʻeia mei he tui.”—1 Tim. 6:20, 21.
3. Ko e hā ʻa e ngaahi fehuʻi te tau lāulea ki ai he taimi ní?
3 ʻOku ʻikai ha veiveiua ʻokú ke fakapapauʻi ke ʻoua ʻe “leʻeia mei he tui.” Ki he taumuʻa ko iá, ʻe lelei ke lāulea ki he ngaahi fehuʻi ko ení: Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai kiate au ʻa e huhuʻí? Ko e hā ʻa e mole naʻe hoko aí? ʻE lava fēfē ke u maʻu ʻaonga mei he tokonaki mahuʻinga ko eni ʻa ia ʻe lava ke fakahaofi ai au mei he houhau ʻa e ʻOtuá?
Fakahaofi mei he Houhau ʻa e ʻOtuá
4, 5. Ko e hā ʻokú ne fakamoʻoniʻi ko e houhau ʻa e ʻOtuá ʻoku nofo maʻu ʻi he fokotuʻutuʻu fulikivanu lolotongá?
4 Ko e Tohi Tapú mo e taimi faingataʻa ʻi he hisitōliá ʻoku fakahaaʻi ai ko e talu mei he tō ʻa ʻĀtama ki he angahalá, mo e “nofo maʻu” ʻa e houhau ʻa e ʻOtuá ʻi he matakali ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. (Sione 3:36) ʻOku hā mahino eni ʻi he ʻikai malava ha tangata ke kalofi ʻa e pau ke ne maté. Ko e tuʻunga-hau fakafetau ʻo Sētané kuo taʻemalava fakaʻaufuli ke ne maluʻi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá mei he hokohoko ʻa e fakatamakí, pea ʻoku ʻikai ha founga-pule fakaetangata kuo malava ke ne fakalato ʻa e ngaahi fiemaʻu tefito ʻa e kotoa ʻo hono tangataʻifonuá. (1 Sione 5:19) Ko ia ʻoku hokohoko atu ai hono fakamamahiʻi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻe he taú, faihiá mo e masivá.
5 ʻOku hā mahino leva ko e tāpuaki ʻa Sihová ʻoku ʻikai ke ʻi he fokotuʻutuʻu fulikivanu lolotongá. Naʻe pehē ʻe Paula “ʻoku fakaeʻa mei Langi ha houhau ʻo e ʻOtua ki he ngaahi fakaʻotuamate.” (Loma 1:18-20) Ko ia ai, ko e faʻahinga ʻoku nau moʻuiʻaki taʻefakatomala ʻa e moʻui fakaʻotuamaté heʻikai te nau hao mei he ngaahi nunuʻa ʻo ʻenau tōʻongá. ʻI he ʻahó ni, ko e houhau ʻa e ʻOtuá ʻoku fakaʻilo mai ia ʻi he ngaahi pōpoaki fakaefakamaau ʻa ia ʻoku lilingi mai hangē ha malá ki he māmani ʻo Sētané, pea ko e fakamatala peheé ʻoku hā ia ʻi heʻetau ʻū tohi lahi makatuʻunga ʻi he Tohi Tapú.—Fkh. 16:1.
6, 7. Ko e hā ʻa e ngāue ʻoku takimuʻa ai ʻa e kau Kalisitiane paní, pea ko e hā ʻa e faingamālie ʻoku kei ʻatā ki he faʻahinga tāutaha ko e konga kinautolu ʻo e māmani ʻo Sētané?
6 ʻOku ʻuhinga ení kuo fuʻu tōmui ke tauʻatāina ʻa e faʻahinga tāutaha mei hono puleʻi ʻe Sētané pea nau maʻu ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá? ʻIkai, he ko e matapā ʻoku taki atu ki he fakalelei mo Sihová ʻoku kei ʻatā ʻaupito. Ko e kau Kalisitiane paní, ʻa ia ‘ko e kau fakafofonga ʻo Kalaisí,’ ʻoku nau takimuʻa ʻi ha ngāue fakamalanga ʻa ia ʻoku fai ai ʻa e kōlenga ki he kakai ʻo e puleʻanga kotoa: “Ke fai homou fakalelei mo e ʻOtua.”—2 Kol. 5:20, 21.
7 Naʻe pehē ʻe he ʻapositolo ko Paulá ko Sīsuú ʻokú ne “fakahaofi kitautolu mei he houhau ʻoku tuʻunuku mai.” (1 Tes. 1:10) Ko e fakahāhā fakaʻosi ko ia ʻo e houhau ʻa Sihová ʻe iku ai ki he fakaʻauha taʻengata ʻo e kau angahala taʻefakatomalá. (2 Tes. 1:6-9) Ko hai ʻe haó? ʻOku fakamatala ʻa e Tohi Tapú: “Ko ia ʻoku ne tui pikitai [pe ngāueʻi ʻa e tui] ki he ʻAlo ʻoku ne maʻu ʻa e moʻui taʻengata: ka ko ia ʻoku ʻikai te ne talangofua ki he ʻAlo ʻe ʻikai te ne mamata ia ki he moʻui; ka ʻoku nofo maʻu kiate ia ʻe he houhau ʻa e ʻOtua.” (Sione 3:36) ʻIo, ko e faʻahinga kotoa ʻoku moʻui pea ngāueʻi ʻa e tui kia Sīsū mo e huhuʻí ʻi he taimi ʻe aʻu ai ʻa e fokotuʻutuʻu ko ení ki hono ngataʻangá te nau hao mei he ngaahi nunuʻa ʻo e houhau ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻaho fakaʻosí.
ʻAonga ʻo e Huhuʻí
8. (a) Ko e hā ʻa e ʻamanaki maʻongoʻonga naʻe tuku kia ʻĀtama mo ʻIví? (e) Naʻe fakamoʻoniʻi fēfē ʻe Sihova ko ha ʻOtua ia ʻo e fakamaau totonu haohaoa?
8 Naʻe haohaoa ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ʻi hona fakatupú. Kapau naʻá na talangofua ai pē ki he ʻOtuá, ne mei fonu ʻa e māmaní he taimí ni ʻi heʻena fānau fiefia ʻoku nau nofo fakataha mo kinaua ʻi Palataisi. Kae kehe, ko e meʻa fakalolomá, naʻe maumauʻi loto-lelei ʻe heʻetau ʻuluaki ongo mātuʻá ʻa e fekau ʻa e ʻOtuá. Ko hono olá, naʻe tauteaʻi kinaua ki he mate taʻengata pea naʻe kapusi kinaua mei he muʻaki Palataisí. ʻI he taimi naʻe maʻu fānau ai ʻa ʻĀtama mo ʻIví, ne uesia ʻe he angahalá ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá, pea ko e ʻuluaki tangatá mo e fefiné naʻá na tupu māmālie ʻo motuʻa pea mate. ʻOku fakamoʻoniʻi heni ko Sihová ʻoku fai ki heʻene folofolá. ʻIkai ngata aí, ko ha ʻOtua ia ʻo e fakamaau totonu haohaoa. Naʻe fakatokanga ʻa Sihova kia ʻĀtama ko e kai mei he fuaʻiʻakau tapuí ʻe iku ia ki he mate—pea naʻe pehē.
9, 10. (a) Ko e hā ʻoku mate ai ʻa e hako ʻo ʻĀtamá? (e) ʻE lava fēfē ke tau hao mei he mate taʻengatá?
9 ʻI he tuʻunga ko e hako ʻo ʻĀtamá, kuo tau maʻu tukufakaholo ai ha sino taʻehaohaoa ʻoku hehema ki he angahalá pea iku ki he mate. ʻI he taimi naʻe faiangahala ai ʻa ʻĀtamá, naʻa tau ʻi hono manavá, hangē ko e laú. Ko ia ko e tautea ʻo e maté ʻoku tau kau ai. Kapau naʻe fakangata ʻe Sihova ʻa e hoko ʻa e maté ʻo ʻikai ha totongi ʻo e huhuʻí, heʻikai te ne fai ai ki heʻene folofolá. Ko hono moʻoní, naʻe lau ʻa Paula kia kitautolu kotoa ʻi heʻene pehē: “ʻOku tau lāuʻilo ʻoku fakalaumalie ʻa e Lao; ka ko kita ko e kakano ʻatā, pea kuo fakatau kia Angahala. ʻOiaue! siʻi toki malaʻia kita! ko hai tū te ne hamusi au mei he sino ʻoku mei ai ʻa e mate ni?”—Loma 7:14, 24.
10 Ko Sihova ko e ʻOtuá pē ʻoku lava ke ne tokonaki mai ʻa e makatuʻunga fakalao ʻa ia ʻe lava ke ne fakamolemoleʻi totonu ai kitautolu ʻi heʻetau angahalá pea fakatauʻatāinaʻi mei he tautea ʻo e mate taʻengatá. Ko e meʻá ni naʻá ne fai ia ʻaki hono fekauʻi mai ʻa hono ʻAlo ʻofaʻangá mei hēvani ke fanauʻi ko ha tangata haohaoa, ʻa ia ʻe lava ke ne foaki ʻa ʻene moʻuí ko ha huhuʻi maʻatautolu. ʻI he ʻikai hangē ko ʻĀtamá, naʻe haohaoa ai pē ʻa Sīsū. Ko e moʻoni “naʻe ʻikai te ne momoʻi fai ha angahala.” (1 Pita 2:22) Ko ia naʻe maʻu ai ʻe Sīsū ʻa e malava ke hoko ko e tamai ʻa ha matakali haohaoa ʻo e tangatá. Ka, ʻi hono kehé, naʻá ne fakaʻatā ʻa e ngaahi fili ʻo e ʻOtuá ke nau tāmateʻi ia koeʻuhi ke lava ʻo ne ohi ʻa e hako angahalaʻia ʻo ʻĀtamá pe ʻai ke malava ki he faʻahinga ʻoku nau ngāueʻi ʻa e tui kiate iá ke nau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá. ʻOku fakamatala ʻa e Tohi Tapú: “ʻOku taha pe ʻa e ʻOtua, taha foki ʻa e Fakalaloa ʻi he vahaʻa ʻo e ʻOtua mo e tangata, ko Kalaisi Sisu ko e tangata. ʻA ia naʻa ne foaki ia ʻe ia ko e fetongi huhuʻi ʻo e kakai kotoa pe.”—1 Tim. 2:5, 6.
11. (a) ʻOku lava ke fakatātaaʻi fēfē ʻa e ngaahi ʻaonga ʻo e huhuʻí? (e) ʻOku aʻu kia hai ʻa e ʻaonga ʻo e huhuʻí?
11 Ko e ʻaonga ʻo e huhuʻí ʻoku lava ke fakatātaaʻi ia ʻaki ʻa e tuʻunga ʻo e kakai ʻa ia kuo kākaaʻi ʻe ha pangikē taʻefaitotonu ʻo nau tofanga ai ʻi ha moʻua. Ko e faʻahinga ʻoku ʻonautolu ʻa e pangikeé ʻoku tauteaʻi totonu kinautolu ki ha ngaahi taʻu ʻi he pilīsoné. Kae fēfē ʻa e faʻahinga maʻukovia tonuhiá? Hili ʻenau hoko ʻo masivá, ʻoku ʻikai hanau haoʻanga mei honau tuʻungá kae ʻoua kuo fakalele ʻa e pangikeé ʻe ha tangata anga-lelei mo koloaʻia, pea fakafoki mai ki he faʻahinga maʻukoviá ʻa e kotoa ʻenau paʻanga naʻe fakahuú, ʻo fakaʻatā ai kinautolu mei honau moʻuá. ʻI he founga tatau, kuo fakatau ʻe Sihova ko e ʻOtuá mo hono ʻAlo ʻofaʻangá ʻa e fānau ʻa ʻĀtamá pea kaniseli honau moʻua ʻo e angahalá makatuʻunga ʻi he taʻataʻa ʻo Sīsū ne lilingí. Ko e ʻuhinga ia naʻe lava ke pehē ai ʻe Sione Papitaiso fekauʻaki mo Sīsū: “Vakai, ko ena ʻa e Lami ʻa e ʻOtua, ʻa ia ʻoku ne ʻave ʻa e angahala ʻa māmani!” (Sione 1:29) Ko e māmani ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻa ia ʻoku ʻave ʻa ʻenau angahalá ʻoku kau ai ʻo ʻikai ngata pē ʻi he kau moʻuí kae toe pehē foki ki he kau maté.
Meʻa Naʻe Mole ʻi he Huhuʻí
12, 13. Ko e hā ʻoku lava ke tau ako mei he loto-lelei ʻa ʻĒpalahame ke feilaulauʻaki ʻa ʻAisaké?
12 ʻOku faingataʻa ke tau mahinoʻi ʻa e lahi tofu pē ʻo e mole naʻe hoko ki heʻetau Tamai fakahēvaní mo hono ʻAlo ʻofeiná. Ka ʻoku fakamatala ʻa e Tohi Tapú ki he ngaahi hokosia ʻa ia ʻoku lava ke tokoniʻi ai kitautolu ke tau fakalaulauloto ki he meʻá ni. Hangē ko ení, sioloto atu ki he ongoʻi kuo pau naʻe maʻu ʻe ʻĒpalahame ʻi heʻene fai ha fononga ʻaho ʻe tolu ki Molaia ʻi he talangofua ki he fekau ʻa e ʻOtuá: “ʻE, ke ke ʻave ho foha, ʻa hoʻo meʻa pe taha, ho ʻofaʻanga, ʻa Aisake, pea ʻalu mo koe ki he fonua ko Molaia; pea fai ʻaki ia ha feilaulau tutu ʻi ha funga moʻunga te u toki fakaha atu.”—Sen. 22:2-4.
13 Naʻe faifai pē ʻo aʻu ʻa ʻĒpalahame ki he feituʻu naʻe fakahaaʻi ange ki aí. Fakakaukau atu fekauʻaki mo e langa mo e uhu naʻe ʻi hono lotó ʻi heʻene haʻi ʻa e ongo nima mo e vaʻe ʻo ʻAisaké pea ʻai ke ne tokoto ʻi he ʻōlita, ko ia tonu naʻá ne langá. He ongoʻi mamahi lahi ē kuo pau naʻe ʻia ʻĒpalahame ʻi heʻene hiki ʻa e helé ke tāmateʻi ʻaki ʻa hono fohá! Sioloto atu ki he ongoʻi ʻa ʻAisaké ʻi heʻene tokoto ʻi he ʻōlitá, ʻo tatali ki he langa mamahi lahi fau ʻa ia ʻe iku atu ai ki heʻene maté. Naʻe taʻofi taimi tonu ʻe he ʻāngelo ʻa Sihová ʻa ʻĒpalahame. Ko e meʻa naʻe fai ʻe ʻĒpalahame mo ʻAisake ʻi he taimi ko iá ʻoku tokoni ia ke tau mahinoʻi ʻa e mole kuo pau naʻe hoko kia Sihova ʻi heʻene fakaʻatā ʻa e kau fakafofonga ʻo Sētané ke nau fakapoongi ʻa Hono ʻAló. Ko e fāitaha ʻa ʻAisake mo ʻĒpalahamé ʻoku fakatātaaʻi lelei ai ʻa e loto-lelei ʻa Sīsū ke faingataʻaʻia pea ke pekia maʻatautolú.—Hep. 11:17-19.
14. Ko e hā naʻe hoko ʻi he moʻui ʻa Sēkopé ʻoku tokoni ai ke tau mahinoʻi ʻa e meʻa naʻe mole ʻi he huhuʻí?
14 Ko e mole ʻi he huhuʻí ʻoku toe lava ke fakatātaaʻi ia ʻaki ha meʻa naʻe hoko ʻi he moʻui ʻa Sēkopé. ʻI he kotoa ʻo hono ngaahi fohá, ko e tokotaha naʻe ʻofa taha ai ʻa Sēkopé ko Siosifa. Ko e meʻa fakamamahí, ko hono fanga tokouá naʻa nau meheka mo fehiʻa ʻiate ia. Neongo ia, naʻe loto-lelei ʻa Siosifa ʻi hono fekauʻi ia ʻe heʻene tamaí ke ne ʻalu ʻo sio pe ʻoku fēfē ʻa hono fanga tokouá. ʻI he taimi ko iá, naʻa nau tauhi ai ʻa e fanga sipi ʻa Sēkopé ʻi he kilomita nai ʻe 100 ki he tokelau ʻo honau ʻapi ʻi Hepeloní. Sioloto atu ki he anga ʻo e ongoʻi ʻa Sēkopé ʻi he taimi naʻe foki atu ai ʻa hono ngaahi fohá mo e kofu tuʻa ʻo Siosifá kuo toto ʻatā! “Ko e kofu pe ʻo hoku foha”! ko ʻene kalangá ia. “Kuo keina ia ʻe ha manu fekai: kuo pau kuo hae ʻa siʻi Siosifa”! Ko e meʻá ni kotoa naʻe maongo lahi kia Sēkope, ʻa ia naʻá ne tengihia ʻa Siosifa ʻi he ngaahi ʻaho lahi. (Sen. 37:33, 34) ʻOku ʻikai fakafeangai ʻa Sihova ki he ngaahi tuʻungá ʻo tatau tofu pē mo ia ʻoku fai ʻe he faʻahinga taʻehaohaoa ʻo e tangatá. Neongo ia, ko e fakalaulauloto ki he meʻa ko eni naʻe hoko ʻi he moʻui ʻa Sēkopé ʻe tokoni nai ia ke tau mahinoʻi ai, ʻi ha tuʻunga, ʻa e ongoʻi kuo pau naʻe ʻi he ʻOtuá ʻi he taimi naʻe ngaohikovia ai ʻa hono ʻAlo ʻofaʻangá pea tāmateʻi fakamamahi ʻi hono tuʻunga ko ha tangata ʻi he māmaní.
Maʻu ʻAonga mei he Huhuʻí
15, 16. (a) Naʻe anga-fēfē hono fakahāhā ʻe Sihova ʻa ʻene tali ʻa e huhuʻí? (e) Kuo anga-fēfē hoʻo maʻu ʻaonga mei he huhuʻí?
15 Naʻe fokotuʻu hake ʻe he ʻOtua ko Sihová ʻa hono ʻAlo faitōnungá ʻaki ha sino fakalaumālie lāngilangiʻia. (1 Pita 3:18) ʻI he ʻaho ʻe 40, naʻe hā ai ʻa Sīsū ne toetuʻú ki heʻene kau ākongá, ʻo ʻai ke mālohi ʻenau tuí pea teuʻi kinautolu ki ha ngāue fakaʻevangeliō lahi naʻe tuʻu mei muʻa. Naʻá ne ʻalu hake leva ki hēvani. Naʻá ne foaki ai ki he ʻOtuá ʻa e mahuʻinga ʻo hono taʻataʻa naʻe lilingí, ke ngāueʻaki maʻa hono kau muimui moʻoní, ʻa ia ʻoku nau ngāueʻi ʻa e tui ki he mahuʻinga ʻo ʻene feilaulau huhuʻí. Naʻe fakahaaʻi ʻe he ʻOtua ko Sihová ʻa ʻene tali ʻa e huhuʻi ʻa Kalaisí ʻaki ʻene vaheʻi kiate ia ke ne huaʻi hifo ʻa hono laumālie māʻoniʻoní ki heʻene kau ākonga naʻa nau fakatahataha ʻi Selusalema ʻi he ʻaho Penitekosi 33 T.S.—Ng. 2:33.
16 Ko e kau muimui pani ko eni ʻo Kalaisí naʻa nau kamata leva ke fakaʻaiʻai ʻa honau kaungā faʻahinga ʻo e tangatá ke nau kalofi ʻa e houhau ʻa e ʻOtuá ʻaki ʻenau papitaiso ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí ke fakamolemole ʻa ʻenau angahalá. (Lau ʻa e Ngāue 2:38-40.) Mei he ʻaho fakahisitōlia ko iá ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni, ko e kakai ʻe laui miliona mei he puleʻanga kotoa pē kuo tohoakiʻi kinautolu ki ha vahaʻangatae mo e ʻOtuá makatuʻunga ʻi he tui ki he feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú. (Sione 6:44) ʻI he meʻa kuo tau aʻu mai ki aí, ʻoku fiemaʻu ke tau lāulea ki ha toe fehuʻi ʻe ua: Ne ʻi ai ha niʻihi ʻia kitautolu naʻe ʻomai ki ai ʻa e ʻamanaki ʻo e moʻui taʻengatá koeʻuhí ko haʻatau ngaahi ngāue lelei? ʻI hono maʻu pē ʻa e ʻamanaki fisifisimuʻa ko ení, ʻe malava nai ke tau fakamoleki ia?
17. ʻOku totonu ke fēfē hoʻo fakakaukau ki he tāpuaki fisifisimuʻa ʻo e hoko ko ha kaumeʻa ʻo e ʻOtuá?
17 Ko e huhuʻí ʻoku ʻikai ʻaupito ke tau tuha mo ia. Ka ko hono ngāueʻi ʻa e tui ki aí, kuo hoko ai he ʻahó ni ʻa e laui miliona ko e ngaahi kaumeʻa ʻo e ʻOtuá, fakataha mo e ʻamanaki ʻo e moʻui taʻengata ʻi ha māmani palataisi. Kae kehe, ko e hoko ko e ngaahi kaumeʻa ʻo Sihová, ʻoku ʻikai ko ha fakapapauʻiʻanga ia te tau ʻi ha vahaʻangatae pehē ai pē mo ia. Ke kalofi ʻa e ʻaho ʻo e houhau ʻa e ʻOtuá ʻi he kahaʻú, kuo pau ke tau hanganaki fakahāhā ʻetau houngaʻia lahi ki he “totongi huhuʻi ʻa ia kuo ʻia Kalaisi Sisu.”—Loma 3:24; lau ʻa e Filipai 2:12.
Hanganaki Ngāueʻi ʻa e Tui ki he Huhuʻí
18. Ko e hā ʻoku kau ki hono ngāueʻi ʻa e tui ki he huhuʻí?
18 Ko e konga tohi ʻo e kaveinga ʻo e kupú ni, ʻa e Sione 3:36, ʻoku fakahaaʻi ai ko hono ngāueʻi ʻa e tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí ʻoku kau ki ai ʻa e talangofua kiate ia. Ko e houngaʻia ki he huhuʻí ʻoku totonu ke ne ueʻi kitautolu ke tau moʻui ʻo fehoanaki mo e ngaahi akonaki ʻa Sīsuú, ʻo kau ai ʻa e meʻa naʻá ne akoʻi fekauʻaki mo e ʻulungaangá. (Mk. 7:21-23) ‘ʻOku hoko mai ʻa e houhau ʻa e ʻOtuá’ ki he faʻahinga kotoa ʻoku nau kau taʻefakatomala ʻi he ngaahi tōʻonga hangē ko e feʻauakí, hua fakalieliá, mo e “angaʻuli” kotoa pē, ʻa ia ʻe kau ai ʻa e kīvoi ʻi he sio he ʻata fakalieliá.—Ef. 5:3-6.
19. Ko e hā ʻa e ngaahi founga pau ʻe lava ke tau fakahaaʻi ai ʻetau tui ki he huhuʻí?
19 Ko ʻetau houngaʻia ki he huhuʻí ʻoku totonu ke ne ʻai ke tau hanganaki femoʻuekina ʻi he ngaahi ngāue “aga faka-Otua.” (2 Pita 3:11, PM) Tau vaheʻi ha taimi feʻunga ki he lotu maʻu pē mo e lotu tōtōivi, ako Tohi Tapu fakafoʻituitui, maʻu ʻa e fakatahá, lotu fakafāmilí mo e ngāue fakamalanga faivelenga ʻo e Puleʻangá. Pea ʻofa ke “ʻoua naʻa ngalo ʻa e fai ʻofa mo e fai tokoni: he ko e alā feilaulau pehe ʻoku hohóʻia ai ʻa e ʻOtua.”—Hep. 13:15, 16.
20. Ko e faʻahinga kotoa ʻoku hokohoko atu ʻenau ngāueʻi ʻa e tui ki he huhuʻí ʻe lava ke nau ʻamanekina ʻa e tāpuaki ko e hā ʻi he kahaʻú?
20 ʻI he taimi ʻe mapuna hake ai ʻa e houhau ʻa Sihová ki he fokotuʻutuʻu fulikivanu ko ení, he fiefia ē ko kitautolu ʻi heʻetau ngāueʻi ʻa e tui ki he huhuʻí pea fakahāhā ha houngaʻia hokohoko ki ai! Pea ʻi he māmani foʻou ne talaʻofa ʻe he ʻOtuá, te tau houngaʻia taʻengata ai ki heʻene tokonaki fisifisimuʻa ko eni kuó ne fakahaofi kitautolu mei he houhau ʻa e ʻOtuá.—Lau ʻa e Sione 3:16; Fakahā 7:9, 10, 13, 14.
ʻE Fēfē Haʻo Tali?
• Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai kia kitautolu ʻa e huhuʻí?
• Ko e hā ʻa e mole naʻe hoko ʻi he huhuʻí?
• Ko e hā ʻa e ngaahi ʻaonga ʻe hoko ʻi he huhuʻí?
• ʻOku anga-fēfē ʻetau ngāueʻi ʻa e tui ki he feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú?
[Fakatātā ʻi he peesi 13]
Ko e matapā ʻoku taki atu ki he fakalelei mo Sihová ʻoku ʻatā ʻaupito
[Fakatātā ʻi he peesi 15]
Ko e fakalaulauloto ki he ngaahi meʻa ko eni fekauʻaki mo ʻĒpalahame, ʻAisake, mo Sēkopé ʻoku lava ke tokoniʻi ai kitautolu ke tau houngaʻia ʻi he mole lahi naʻe hoko ʻi he huhuʻí