Tshembeka Eka Xikwembu Lexi Vonaka eXihundleni’

“Khongela Tata wa wena la nge xihundleni; kutani Tata wa wena la vonaka exihundleni ù ta ku tlherisela.”—MATEWU 6:6.

1, 2. Swi nga kombisiwa njhani leswaku timhaka leti ti vonakaka ti ri ta xihundla ti nga tiveka erivaleni? (1 Samuel 21:7; 22:9)

MALEMBE yo tala lama hundzeke un’wana wa Timbhoni ta Yehova u bele makwavo riqingo eLong Island, eNew York. Leswi a ri wa ripfumelo rin’wana, u n’wi byele hi ta xitshembiso xa Xikwembu xo susa vuhomboloki emisaveni ni ku vuyetela swiyimo swa Paradeyisi. Loko bulu ri hela ni makwavo a ri eku hlamaleni, u hlamarise hi rito leri a ri ku: “Yimanyana, ndzi lava ku ku vutisa xivutiso.”

² A ku ri mufambisi wa riqingo. A ri karhi a yingisela leswi riqingho ra nkarhi wa kona ri n’wi pfumeleleke ku swi endla, hambi leswi a swi nga tolovelekanga ni ku Iwa ni nawu wa feme. Mbhoni yi tsakile leswi marito ya yena ya pfuxeke ku tsakela ko tano, kutani u endlile malunghiselelo yo ku landzelela, kambe a chavisiwa hi leswi bulu ra yena a ri nga vanga ra xihundla. Ina, nkarhi wun’wana van’wana va swi vona no swi twa leswi hi ehleketaka leswaku i xihundla.—Eklesiasta 10:20.

3. Xana Vutomi bya Vakriste byi hlaseriwa minkarhi hinkwayo hi ndlela yihi?

³ Leswi a swi fanelanga ku vanga swiphiqo leswikulu eka Vakriste va ntiyiso, lava va tikarhatelaka ku tshembeka eka Xikwembu minkarhi hinkwayo. Muapostola Pawulo u te: “Hi hundzukile xihlamariso emisaveni hinkwayo, emahlweni ka tintsumi ne mahlweni ka vanhu.” (1 Vakorinto 4:9) Hi ku gega a a vulavula hi leswi a swi endliwa erivaleni ro tlangela xibakela eka rona. Emahlweni ka xiendlakalo xo hetelela Varhoma a va kombisa lava va nga ta Iwa kumbexana va kala va fa va nga ambalangi. Vakriste namuntlha na vona va vekiwe emahlweni ka maxaka lama nga pfumeriki, vatirhi-kulobye, vaakelani, ni vanghana va xikolo. Vaxiyisisi va nga vumba mianakanyo leyinene kumbe leyo biha ya Vukriste lebyi seketeriweke eka leswi va swi vonaka eka hina.—1 Petro 2:12.

4. Munhu a nga khumbeka njhani hi ku tiva leswaku van’wana va n’wi vona?

⁴ Loko hi swi tiva leswaku van’wana va hi vona, hi nga endla leswi lavekaka, hi hlanganyela eku naveleni ka Pawulo loko a ku: “A hi veki xikhunguvanyiso ni xin’we endleleni ya munhu na un’we, leswaku ntirho wa hina wu ta ka wu nga sandziwi.” (2 Vakorinto 6:3) Ku tiva ka hina leswaku van’wana va hi vona swi nga tiyisa ku tiyimisela ka hina ka ku endla leswi lulameke. Hambi swi ri tano, ku vuriwa yini, loko hi kongomana ni ndzingo wa misinya ya milawu ya Vukriste leyi hambaneke ni langutelo leri tolovelekeke?

U Vona Ni Swivumbeko Swa Le Ndzeni

5. Vutomi bya varhangeri va Vayuda bya le rivaleni ni le xihundleni byi kombe ku hambana kwihi?

⁵ Varhangeri vo tala va vukhongeri bya Vayuda lava eka lembe xidzana ro sungula a va ri muhlovo wun’wana wo karhi wa munhu ehandle, ni muhlovo wun’wana wa munhu endzeni. Yesu u tsundzuxile eka Dyondzo ya le Ntshaveni a ku: “Tivoneleni leswaku mi nga endli tifanelo ta n’wina ta vukhongeri emahlweni ka vanhu ku endlela ku voniwa hi vona.” (Matewu 6:1, 2) Varhangeri va vukhongeri a va fana ni swinwelo leswi baseke ehandle kasi ‘endzeni ku tele makwanga ni ku tsandzeka ku tikhoma,’ ku fana “ni masirha lama basisiweke, lama vonakaka ma sasekile ehandle, kasi endzeni ku tele marhambu ya vafi ni hinkwaswo leswa thyaka.”—Matewu 23:25-28; ringanisa Psalma 26:4.

6. I yini lexi Yehova a kotaka ku xi xiya eka hina?

⁶ Marito wolawo ya fanele ku hi pfuna ku tlangela leswaku Yehova u tsakela ku tlula leswi swi nga voniwaka hi vanhu van’wana. Yesu u tsundzuxile a ku: “Kambe wena loko u khongela, nghena endlwini ya wena; kutani loko u pfarile nyangwa, khongela Tata wa wena la nge xihundleni, kutani Tata wa wena la vonaka exihundleni ù ta ku tlherisela.” (Matewu 6:6) Ina, Xikwembu xa swi kota ku twa mikhongelo ya hina leyi hi yi endlaka loko hi ri kule ni van’wana vanhu. Ku hava lexi Xikwembu xi nga xi voniki. Xa swi kota ku vona ku vumbiwa ka tandza ra munhu, kumbe ku vona swihlohloteri swa xitekela leswi endzhakunyana swi nga ta vumba mahanyelo ya munhu. (Psalma 139:15, 16; Genesa 25:23) Xi nga swi kota ni ku vona mimboyamelo ya le xihundleni ya timbilu ta hina. (1 Samuel 16:7; 1 Tihosi 8:39; Yeremia 17:10; Mintirho 1:24) Xiya hi laha timhaka leti ti nga hi khumbaka ha kona.

7. Hi kwihi laha Mukriste a nga na nkarhi wo ku antswisa?

⁷ Ku va Vakriste va ntiyiso hi fanele ku tirhela ku hlula swihoxo ni swidyoho leswikulu, ku fana na leswi Vakriste vo sungula va swi endleke. (1 Vakorinto 6:9-11; Mintirho 26:20; 1 Petro 4:1-4) Kambe ku vuriwa yini hi swihoxo leswi swi nga ha vaka swi nga tiviwi hi vanhu van’wana? Mhaka ya leswaku swihoxo leswi a swi tiviwi hi munhu a yi hunguti ku biha ka swona. Leswi swi kombisiwa hi marito ya Davhida lama nge: “Nḍi ta herisa I’a tumbetaka nakulobye e šihundleni; Nḍi nga ka nḍi nga yingiseri wa mahlo la’ma tlakukeke ni wa mbilu le’yi tiḍunisaka.” (Psalma 101:5) Hambi loko ku endleriwe exihundleni, eka muyingiseri un’we ntsena, ku lumbeta a ku hoxile. Xisweswo Davhida a nga ta tsetselela xidyoho lexi xa ‘xihundla.’

8. Hi swi tivisa ku yini leswaku vudyoho lebyi tumbetiweke a byi n’wi tumbeleri Yehova?

⁸ Nakona mudyohi a nga fanelanga ku tixisa a ehleketa leswaku xihoxo xi nge voniwi hi Xikwembu, “lexi vonaka exihundleni.” Kahlekahle, Xikwembu xi kombisile leswaku xi tsakela ku tshembeka ka vanhu ni loko swiendlo swa vona swi nga tiveki evanhwini. Tsundzuka mhaka ya Akan. Vaisrayele a va fanele ku herisa Yeriko ni vaaki-ndhawu va yona, Vakanana vo homboloka. A ku hlawuriwa silver, nsuku ni koporo ntsena, leswi a swi ri rifuwo ra xikwetsimisiso xa Xikwembu. (Yoxuwa 6:17-19) Hambi swi ri tano, Akan, u hluriwile hi ndzingo ivi a teka nguvu leyo saseka, ni silver ni nsuku. U fihlile leswi entsongeni wa yena, kumbexana a ehleketa leswaku swi nge tivi hi munhu. Kambe xana u xisile Loyi a “Vonaka exihundleni”? E-e. Xikwembu xi endle leswaku xidyoho xa Akan xi paluxiwa, xi n’wi dlaya, yena ni va ndyangu wa yena.—Yoxuwa 7:1, 16-26.

9. Hi fanele ku endla yini ku kuma ni ku hlayisa ku amukeriwa hi Xikwembu?

⁹ Hi vutlhari Elihu u hlamula hi Yehova a ku: “Hikuv̌a mahlo ya šona ma languta mikhuv̌a ya vanhu. Ši languta mafambela ya vona hikwawo. A ku na munyama, a ku na minḍuti ya rifu, Laha v̌adyohi va nga tumbelaka kona.” (Yobo 34:21, 22) Manuku ke, loko hi navela ku kuma ni ku hlayisa ku nkhensiwa hi Yehova Xikwembu, hi fanele hi lava ku hanya ku ya hi misinya ya milawu ya yena loko hi tiva leswaku van’wana va hi vona ni loko swi tikomba leswaku mahanyelo ya hina ma tumberile. Minkarhi hinkwayo “mahlo ya šona ma languta mikhuv̌a ya v̌anhu.”

10. (a) Pawulo u veke xikombiso xihi lexinene ehenhleni ka mahanyelo lama tumbetiweke? (b) Hi le swivandleni swihi laha ku koteka ka swihoxo swa le xihundleni swi lavaka nyingiso wa hina?

¹⁰ Mukriste a nga ha hlangana ni ndzingo wo karhi lowu tumbeleke eka vagandzeri kulobye. Sweswo swi humelerile eka Pawulo loko a ri khotsweni. Vayuda a va n’wi lumbetile va ‘ku u pfuxa madzolonga’ ni ku ‘ringeta ku nyamisa tempele.’ (Mintirho 24:1-6) Pawulo u tiyisile ku pfumala nandzu ka yena eka Felikisi mufumi wa Rhoma, loyi van’wamatimu va vulaka leswaku a ri na tihanyi ni mahanyelo yo biha. Felikisi a vitana Pawulo ekhotsweni ‘a a tshemba leswaku Pawulo ù ta n’wi nyika mali.’ (Mintirho 24:10-21, 26) Leswi muapostola a tiva ndzayo ya Bibele ehenhleni ko nyika kumbe ku amukela tinyiko leti khumbaka ku avanyisa, a ta va a ehleketile leswaku ku ba mati a ku ta va ndlela yo ntshunxeka. Leswi ku ba mati a ku ta va ku fihlekile eka van’wana, Pawulo a nga ta fanela ku karhateka hi ku va khunguvanyisa. (Eksoda 23:8; Psalma 15:1, 5; Swivuriso 17:23) Kambe Pawulo a nga anakanyanga hi ndlela yoleyo. Vanhu vo tala va Yehova manguva lawa va langutane ni miringo yin’wana, ku fana na leyi yi katsaka nawu wa Xikwembu ehenhleni ka ngati, ku tithyakisa, ni ku tirhisa xihoko hi ndlela yo biha. A hi voneni hi laha miringo yo tano yi nga langutanaka ha kona na wena kumbe varhandziwa va wena.

Ku Yingisa Ku Ringetiwile eHenhleni Ka Ngati

11. Xisekelo xa xiyimo xa Mukriste eku tirhiseni ka ngati i yini xana?

¹¹ Nawu wa Xikwembu ehenhleni ka ngati hakunene a hi lowuntshwa kumbe lowu nga riki erivaleni. Hi ku tirhisa Nowa, tata wa hina hinkwerhu, Yehova u lerisa vanhu hinkwavo a ku: “Ntsena mi nga ka mi nga dyi nyama yi ri ni vutomi bya yona, yi nga ngati ya yona.” (Genesa 9:4) Ku kwetsima ka ngati, loku yimelaka vutomi eka Xikwembu, ku kandziyiswile eka Nawu wa Muxe. Ngati a yi ta tirhisiwa ealtarini, kambe handle ka swona a yi ta ‘halatiwa ehansi kukotisa mati.’ (Levitika 17:11-14; Deuteronoma 12:23-25) Xana ku sivela ku hlayisa vutomi hi ngati ku yile emahlweni endzhaku ka loko Nawu Wa Muxe wu herile ke? Kunene. Eka leswi van’wana va nga swi vulaka huvo yo sungula ya Vukriste, vaapostola ni vakulukumba (lava vumbaka huvo leyi fumaka) va bohe leswaku Vakriste va fanele ‘ku papalata ku phahla swikwembu swa hava, ni vuoswi, ni leswi dlayiweke hi ku tlimbiwa minkolo (leswi nga humangiki ngati) ni ngati.” Ku tirhisa ngati hi ndlela leyi hoxeke a ku ri xiendlo lexo biha tanihi vuxaka bya rimbewu lebyi nga riki enawini.—Mintirho 15:20, 21, 28, 29.

12. Vakriste vo sungula va teke goza rihi ehenhleni ka ngati?

¹² Vakriste va yingisile nawu wa Xikwembu ehenhleni ka ngati. Hambi leswi vanhu van’wana enkarhini wolowo a va nwa ngati ya lava va lwaka ku kondza va fa tanihi “murhi” wa switshetshela, Vakriste va ntiyiso a va nga ta swi endla. Hambi ku ri ku dya swakudya leswi nga ni ngati, hambi loko ku ala ka vona swi vula rifu eka vona ni vana va vona. Ku sukela nkarhi wolowo, vafundhisi vo hambana-hambana ni van’wana va swi xiyile leswaku Vakriste va le hansi ka nawu wa Xikwembu lowu lwaka ni ku hlayisa vutomi hi ku amukela ngati.

13. (a) Hikwalaho ka yini nkarhi wun’wana u nga kongomanaka ni ndzingo wa ngati? (b) I xivangelo xihi lexikulu xa leswaku Vakriste va nga amukeli ngati lexi hi faneleke ku xi tsundzuka?

¹³ Eka minkarhi ya sweswi mpompelo wa ngati wu vile xitirho lexi tolovelekeke xa vun’anga. Kutani Mukriste a nga ha langutana ni ndzingo wa yona. Madokodela, vaongori, ni maxaka va nga ha n’wi sindzisa leswaku a amukela ngati. Kavula, vanhu va vutivi, va swi tiva leswaku mimpompelo ya ngati hi yoxe yi vanga makhombo lamakulu. Magazini wa Time (November 5, 1984) wu vule leswaku “Vaamerika lava nga vaka 100 000 va tshahe hepatitis (ku pfimba ka xivindzi) lembe rin’wana na rin’wana hi mpompelo wa ngati,” ngopfu-ngopfu “eka switsongwa-tsongwana swa xihundla leswi nga kumiwaka hi endlelo ro kheta hi xin’we-xin’we.” Nakambe Time yi vike ku tlula 6 500 wa timhaka ta AIDS (vuvabyi lebyi lwisanaka ni nsawutiso), tin’wana ti ri timhaka leti ‘vangiweke hi mpompelo wa ngati.’ Xiviko xi te: “Ku lava ku va hafu ya vahlaseriwa va file, hambi loko mpimo wa rifu leri heleleke wu nga vaka 90% kumbe ku tlula.” Kavula, Timbhoni ta Yehova a ti seketeli ku ala ka tona emhakeni ya leswaku ngati i murhi lowo biha. Hambi loko madokodela ma nyika xitshembiso xa leswaku mpompelo wa ngati wu nga va lowu ponisaka hi laha ku heleleke, Rito ra Xikwembu ri hi lerisa leswaku ‘hi tshika ngati.’—Mintirho 21:25.

14. I ndzingo wihi wa le ‘xihundleni’ lowu katsaka ngati lowu u nga langutanaka na wona?

¹⁴ Anakanya loko a wu byeriwile leswaku u lava ngati hi xihatla. Nawu wa Xikwembu hi ngati a wu ta fika emiehleketweni ya wena, a hi swona xana? Kutani xiboho xa wena xa ku yingisa Xikwembu, ku nga khathariseki leswaku mbuyelo wa leswi i yini, kavula a xi ta tiyisiwa loko ingi Vakriste-kulobye a va ri kona. (Ringanisa Daniel 3:13-18.) Hambi swi ri tano, ku vuriwa yini loko dokodela kumbe muavanyisi a ku sindzisa exihundleni leswaku u amukela ngati, a vula leswaku u ta rhwala vutihlamuleri emahlweni ka Xikwembu?

15. Madokodela na vatirhela-mfumo van’wana va na langutelo rihi leri hoxeke ra xiyimo xa hina ehenhleni ka ngati?

¹⁵ Swiviko leswi humaka ematikweni yo hambana-hambana swi komba leswaku nkarhi wun’wana madokodela, vatirhela-mfumo exibedlhele, ni vaavanyisi hi ku hoxisa va ehleketa leswaku Timbhoni ta Yehova ti ala mpompelo wa ngati erivaleni kambe exihundleni kumbe endzeni va titwa hi laha ku hambaneke. Eka mhaka yin’wana muavanyisi u vule hi ku tiya “leswaku mongo wa xirhalanganya, a hi ku yimela vukhongeri ka xigulani, kambe i ku ala ka xona ku sayina mpfumelelo wa mpompelo wa ngati. A nga alanga ku amukela vutshunguri lebyi katsekaka—hambi swi ri tano, a a nga ta amukela ku tirhisiwa ka yona.” Hi laha ku hambaneke, ku ri na ku ala ku ‘sayina mpfumelelo wa ngati, hi ku tsana, Timbhoni ta Yehova hi tona ngopfu-ngopfu leti rekhodiweke ti ri leti tsakelaka ngopfu ku sayina maphepha ya nawu lama ntshunxaka vatshunguri eka mhangu yihi na yihi leyi fambelanaka ni ku ala ngati.a

16. Loko un’wana a ku sindzisa ku amukela ngati exihundleni, i yini lexi u nga fanelangiki ku xi rivala?

¹⁶ Madokodela ni vaavanyisi va nga ha ku sindzisa ku amukela ngati hikuva va vone vanhu va vukhongeri byin’wana va ala swiendlo swin’wana swa vutshunguri kambe va tlhela va swi amukela ‘exihundleni.’ Vatirhela-mfumo va vule ni leswaku va tiva Mbhoni leyi pfumeleke mpompelo wa ngati exihundleni. Loko sweswo swi endlekile, ku nga va ku ri munhu un’wana loyi a a tolovelane na Timbhoni ta Yehova ntsena. Malandza lama tinyiketeleke ya Xikwembu ya swi tiva kahle leswaku ku hava ku hluriwa ko tano loku xi nga ta ka xi nga ku voni. Tsundzuka loko Davhida a dyohisiwile hi Baceba na Uriya. Yehova u swi vone hinkwaswo ivi a rhuma Natan ni rito a ku: “Hikuv̌a [wena Davhida] u ŝi endlile šihundleni, kambe nḍi ta ŝi endla e mahlweni ka v̌a-Israel hikwav̌o, ne mahlweni ka dyambu.” Hi laha Xikwembu xi vuleke ha kona, endzhaku Davhida u vavisiwile hi vuyelo lebyi dyisaka mbitsi bya xidyoho xa yena xa le ‘xihundleni.’—2 Samuel 11:27-12:12; 16:12.

17. (a) Xana ku amukela ngati exihundleni swi nga vanga xiphiqo eka van’wana hi ndlela yihi? (b) Hlamusela hi laha makwerhu un’wana wa xisati a yimeke a tiyile ha kona emhakeni ya ngati hambi exihundleni, kutani vuyelo bya leswi ku ve byihi xana?

¹⁷ Ku rhandza vamakwenu va Vakriste nakambe swi nga ku pfuna ku Iwisana ni ntshikilelo wo pfumela ku tlula nawu wa Xikwembu wa ngati exihundleni. Hi ndlela yihi? Kahle, loko dokodela kumbe muavanyisi a ringeta ku ku sindzisa ku amukela ngati, hambi exihundleni, u fanele u ehleketa hi swiphiqo swo tala leswi nga ta humelela eka Mbhoni yin’wana. Xiya ntokoto lowu:

Sister Rodriguez u ongoriwa vuvabyi byo tlulela. Kutani a vabya ngopfu; dokodela wa yena a vona ku wela ka ngati endzeni ivi a n’wi tsundzuxa ku tsutsumela exibedlhele lexikulu. Sister Rodriguez u byele vatirhi va kamara ya xitshuketa a ku: “Hambi ku nga endleka yini na yini, ndzi nge amukeli mpompelo wa ngati.” U khomelele eka marito lawa ya yena loko vaongori va n’wi sindzisa hi ku vula leswaku Timbhoni tin’wana ti amukele ngati. Hi masiku yo tala makwerhu loyi wa xisati u yile emahlweni a lahlekeriwa hi ngati ni ku tsana, emakumu a yisiwa endlwini ya lava va kuleleke hi vuvabyi (eIntensive Care Unit). Kutani xibedlhele xi vitana muavanyisi wa Huvo Leyikulu ya tiko.

Tin’hwetinyana endzhaku evuhlalela-vuhandzuri (amphitheater) bya xibedlhele, muavanyisi loyi u vula vule ni madokodela lama tlulaka 150 hi mhaka leyi nge “Kasi, i vutomi bya mani?” Na yena, u vule leswaku u hlangane ni vanhu lava eku sunguleni va aleke ngati kambe lava pfumeleke loko muavanyisi a nghenelela. Kutani ku vuriwa yini hi Sister Rodriguez? U vule leswaku u ringetile ku n’wi khorwisa exihundleni leswaku ‘a rhwexa muavanyisi vutihlamuleri’ hi ku va a nyikiwe ngati hi ku lerisa ka huvo. Xana u endle yini? Muavanyisi u byele madokodela lama a ma hlengeletanile leswaku hi matimba hinkwawo lawa a ri na wona Manana Rodriguez u n’wi byele leswaku a a nga ta amukela ngati ivi a n’wi byela leswaku a n’wi sukeli a huma ekamarini. Hikwalaho, muavanyisi u hlamusele leswaku a nga vanga na xisekelo xo lwisana ni ku rhandza ka muvabyi hi ku sindzisa leswaku ku tirhisiwa ngati.

18. I ku tiyimisela kwihi loku hi faneleke ku ku veka erivaleni emhakeni ya ngati, naswona ku va ni vuyelo byihi?

¹⁸ Leswi swi kandziyisa nkoka wo hlamusela hi ku twala leswaku xiyimo xa hina ehenhleni ka ngati a xi hundzuki! Vaapostola va teke xiyimo xexo xo tiya, va ku: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu ku tlula vanhu.” (Mintirho 5:29) Mhaka ya Sister Rodriguez yi tlhela yi komba vuyelo lebyi ku hluriwa ka Mbhoni ku nga vaka na byona eka van’wana. Loko a ha vabya naswona a tsanile enyameni, a fanele ku kongomana ni ntshikilelo lowukulu hi leswi un’wana eku sunguleni a nga ha vaka a tlule nawu wa Xikwembu exihundleni. Kavula, ku tluriwa ko tano ka nawu a ku nga ta va loku tumbeleke eka “Loyi a avanyisaka misava hikwayo.” (Genesa 18:25) Hi ntsako. Sister Rodriguez a nga hluriwi exihundleni tanihi loko a nga hluriwanga erivaleni. Kutani endzhakunyana, loko a hanyile, u hlamusele nhlengeletano yoleyo ya vuongori ku ya ka yena emahlweni a tiyimisele ku tshembeka eka Xikwembu.

19. Minkarhi hinkwayo, hi fanele ku tikarhatela mhaka yihi?

¹⁹ Na hina, hi fanele ku tshembeka hambi swiendlo swa hina swi ri erivaleni kumbe e-e. Yehova u tsakisiwa hi ku tshembeka ko tano naswona u ta ku hakela; u ta hakela mintirho leyi hi ku lulama—erivaleni kumbe exihundleni—ya lava nga tshembekiki eka swiringanyeto swa yena. (Psalma 51:6; Yobo 34:24) Hi rirhandzu xi nyikela ndzayo leyi hetisekeke leyi nga ta hi pfuna ku hlula swihoxo swihi na swihi leswi tumbeleke leswi hi nga na swona, hi laha hi nga ta swi xiya ha kona.

[Nhlamuselo ya le hansi]

A Wu Ta Hlamula Njhani?

◻ Xikwembu xi na matimba wahi lama fanelaka ku khumba swiendlo swa hina?

◻ Ntokoto wa Akani wu fanele ku hi dyondzisa dyondzo yihi ya ntikelo?

◻ I vuyelo byihi byo vavisa lebyi nga vaka kona loko exihundleni Mukriste a tlula nawu wa Xikwembu ehenhleni ka ngati?

◻ U fanele ku boha yini mayelana ni langutelo ra Yehova hi ngati?

[Bokisi eka tluka 24]

Nawu wa Xikwembu Ehenhleni ka Ngati wu Xiyiwe Tanihi Lowu wa ha Tirhaka

JOSEPH PRIESTLEY (1733-1804) u xiyiwa ngopfu tanihi ntlharhi leyi tshubuleke okisijeni, nakambe a a ri mufundhisi. U tsarile a ku:

“Nsivelo wo dya ngati, lowu nyikiweke Nowa, wu vonaka wu boha eka vatukulu va yena hinkwavo.” Eka mhaka ya leswaku nsivelo wa Vukriste wa ngati a wu ri wa xinkadyana ntsena, Priestley u engeterile a ku: “Ku hava xiletelo, kumbe xitsundzuxo, xa ku va wu ri wa xinkadyana, kumbe a ku vuriwanga nkarhi loko nsivelo lowu a wu ta hela ha wona. . .. Loko hi hlamusela nsivelo lowu wa vaapostola hi mukhuva wa Vakriste va khale, lava ku nga ta ka ku nga vuriwi leswaku a va nga xi twisisi kahle xiyimo ni ku enta ka wona, hi nga vula ntsena leswaku a xi ri lexi hetisekeke ni lexi nga heriki.”

Hi 1646 A Bloody Tenet Confuted, or, Blood Forbidden (matsalelo ya manguva lawa) yi humesiwile. Eka tluka ra 8 yi tiyisile yi ku: “A hi tshlkeni mukhuva lowu wa tihanyi wa ku dya vutomi bya swiharhi, hi laha swi endliwaka ha kona hinkwako eNghilandi, eka tiphudeni ta ntima (ta ngati) leti nga basangiki, tanihi leswi hi nga ta tikomba hi ri vanhu va tintswalo, hayi va tihanyi; tanihi leswi hi nga ta ka hi nga kumiwi hi ri lava nga yingisiki Xikwembu eka swileriso swo tano leswi tiyeke, kambe hi va vayingisi va ku rhandza ka xona, ni vaendli va swilo leswi swi nga swinene emahlweni ka xona, tanihi leswi hi nga ta kuma tintswalo ta Xikwembu, . . . hi ku va hi nga susiwi eka vanhu va ka hina, kutani hi endla leswaku mombo wa Xikwembu wu hambeta wu hi fularhela hikwalaho ka vudyohi.”

Gaspard Bartholin a ri profesa wa lembe xidzana ra vu-17 wa ntivo-swirho eYunivhesiti ya Copenhagen. Loko a tsala eka ‘The Misuse of Blood,’ u te: ‘Lava va sindzisaka ku tirhisiwa ka ngati ya vanhu eka mirhi ya le ndzeni ya mavabyi va vonaka va yi tirhisa hi ndlela yo biha ni ku endla xidyoho lexi petaka nhloko. Makhema ya avanyisiwa. Hikwalaho ka yini hi nga vengi lava nyamisaka minkolo ya vona hi ngati ya vanhu? Swi fana ni ku amukela ngati yimbe leyi humaka eka nsiha lowu tsemiweke, hambi hi nomo kumbe hi switirho swa mpompelo. Vaendli va vuhandzuri lebyi va chavisiwa hi nawu wa Xikwembu, lowu xi sivelaka ku dyiwa ka ngati ha wona.’

Revelation Examined with Candour (1745) a yi vulavula hi swileriso swa Xikwembu hi ta ngati. Yi te: “Xileriso lexi nyikiweke hi Xikwembu hi xoxe eka Nowa, lexi phindhiweke eka Muxe, ivi xi tiyisiwa hi vaapostola va Yesu Kriste; lexi nyikiweke endzhakunyana ka ndhambhi ya mati, loko kavula, misava yi sungula hi vuntshwa. Xi ri xona ntsena lexi nyikiweke eka xiendlakalo xexo xikulukumba; lexi phindhiweke hi ku hlambanya loku chavisaka eka vanhu volavo lava Xikwembu xi va hlawuleke eka vanhu hinkwavo, va va lava kwetsimaka eka xona; xi phindhiwile hi ku avanyisa loku vavisaka ka ndzihiselo wa Xikwembu, eka Muyuda kun’we ni le ka muendzi loyi a ta ringeta ku xi tlula hi vomu; kutani xi tiyisiwa hi huvo leyi tiyeke ni yo kwetsima swinene, leyi tshameke yi vumbiwa emisaveni; leyi tirhaka ehansi ka nkucetelo lowukulu wa Moya wa Xikwembu! lexi hundziseriweke hi nhlengeletano yo kwetsima xi ya etikerekeni to tala ta matiko lama nga ekusuhi, hi mavoko ya varhumiwa lava nga solekiki, lava tlulaka vafundhisi-nkulu vambirhi, ni vaapostola vambirhi . . . Endzhaku ka leswi, xana u kona munhu la nga ringetaka ku honisa xileriso lexi ke? Munhu la hanyeke kahle a nga ku xileriso lexi nyikeriweke hi ndlela leyi, lexi phindhiweke hi ndlela leyi ni lexi tiyisiweke hi Xikwembu hi xoxe, a xi vuli nchumu nakona a hi xa nkoka xana?”

[Xifaniso eka tluka 25]

Mahanyelo ya Mbhoni yin’we ma nga endla leswaku swi olova eka Mbhoni leyi landzelaka leswaku yi tshembeka eka Xikwembu