“Munhu A Nga Tshuki A Mi Tekela Hakelo”

“Munhu a nga tshuki a mitekela hakelo ya n’wina hi ku tsakela swo tiyisa ehansi . . . [naswona] a tikurisa hi swona hi miehleketo ya yena ya swa nyama.”—VAKOLOSA 2:18

1, 2. Vo tala va Iwisane ni timhaka leti nga heriki ta vanhu-kulobye hi ndlela yihi, naswona xana u nga swi kota ku tshaha swikombiso swin’wana swa leswi eBibeleni?

MUDYOHI wo sungula wa munhu, Evha, u nghenisiwe eku feni kakwe hi xivumbiwa xa moya lexi nga ni mano, lexi tlulaka munhu. Mudyohi wa vumbirhi, Adamu, u kanganyisiwe hi nsati wakwe—loyi a nga munhu ntsena.—1 Timotiya 2:14; Genesa 3:17.

² Evha a a ri wo sungula wa nxaxamelo wa vanhu lava swikhutazo swa vona, loko a swi lo landzeriwa, ingi swi onhe timhaka leti nga heriki ta vanhu-kulobye. Yingisela loko marito ya vona ya ri karhi ya twakala eBibeleni hinkwayo! Nsati wa Potifaro eka Yosefa: “Etlela na mina.” (Genesa 39:7) Nsati wa Yobo: “Rukana Šikwembu, u fa!” (Yobo 2:9) Vaisrayele eka Aroni: “Tana, u hi endlela ŝikwembu le’ŝi hi rangelaka e mahlweni.” (Eksoda 32:1) Petro eka Yesu Kriste: “We Hosi! Swilo leswi, swi nga ka swi nga ku humeleri.”—Matewu 16:22.

3. I xitsundzuxo xihi lexi Pawulo a xi nyikeke eka Vakolosa 2:18, naswona i swivutiso swihi leswi tlakukaka hikwalaho ka xona?

³ Hakanyingi swikhutazo swo tano swi onhe un’wana wa malandza ya Yehova. Hikwalaho hambi leswi ku nga ntiyiso leswaku Vakriste va “lwa ni mimoya leyo biha leyi nge henhla emimpfhukeni,” hakanyingi i vanhu-kulobye lava tisaka nxungeto wa xihatla. (Vaefesa 6:12) Hikwalaho muapostola Pawulo u tsundzuxile a ku: “Munhu a nga tshuki a mi tekela hakelo ya n’wina.” (Vakolosa 2:18) Hakelo leyi i yini xana? Naswona hikwalaho ka yini man’wana ya malandza ya Yehova ya lahlekeriwe hi yona hi ku namarhela nkucetelo wa vanhu lava nga hetisekangiki? Loko hi hlamula, a hi kambisiseni swiyimo leswi susumeteleke Pawulo ku nyika xitsundzuxo lexi eKolosa.

4, 5. (a) Hi yihi minkucetelo ya vukhongeri leyi veke kona eKolosa? (b) Xana Ntshunxeko wa vutivi a ku ri yini, naswona hi byihi vuyelo lebyi nga ni khombo lebyi nkucetelo wa byona wu nga ha vaka wu byi humesile?

⁴ Kolosa a yi ri ni vukhongeri byo hambanahambana. Va-Phrygia a va ri vanhu va mintlhaveko lava tingheniseke ngopfu eka vungoma ni vukholwa-hava bya swikwembu swa hava. Enkarhini wolowo a ku ri ni vaaki-tiko va muti va Vayuda, lava a va ha boheleriwe eXiyudeni. Mukhuva wa bindzu lerikulu ra Kolosa wu endle ni leswaku ku va ni vaendzi vo tala. Kunene, valuveri lava va tsakele ku tirhisa nkarhi wa vona lowu ntshunxekeke va vula kumbe va yingisela nchumu lowuntshwa. (Ringanisa Mintirho 17:21.) Leswi swi endle leswaku ku hangalasiwa tifilosofi letintshwa, exikarhi ka tona hakatsongo-ntsongo ku humelele Ntshunxeko wa vutivi. Mudyondzi R. E. 0. White u ri: “Ntshunxeko wa vutivi a ku ri mianakanyo leyi tolovelekeke leyi hangalakeke ku fana ni mianakanyo ya ndzhundzuluko namuntlha. Kumbexana wu sungule ku va ni matimba eka lembe xidzana ro sungula kumbe emahlweninyana ivi wu fikelela nhlohlori ya wona eka ra vumbirhi. Wu katse vukambisisi bya filosofi, vukholwa-hava, mihivahivani ya masalamusi, naswona minkarhi yin’wana ni vugandzeri byo hiseka ni bya manyala.”

⁵ Ematshamelweni yo tano, vukhongeri eKolosa byi vonaka byi ve nkambisiso lowu hambetaka—mpfangano wa Xiyuda, filosofi ya Xigriki, ni vukholwa-hava bya vuhedeni. Xana Vukriste, na byona byi nga nghenisiwa eka mpfanga-mpfangano wolowo ke?

‘Va tekeriwe Hakelo’—Hi Ndlela Yihi Xana?

6. (a) Marito ya Pawulo a ya ta va ya Iwisane ni nkucetelo wa tifilosofi ta vuhedeni ni ta Xiyuda hi ndlela yihi? (b) Hikwalaho ka yini a ku ri ni xilaveko xo ‘tilangutela’ eka Vakriste?

⁶ Papila ra Pawulo ra matimba leri yaka eka Vakolosa a ri ta va ri Iwisane ni nkucetelo wa un’wana ni un’wana loyi a nga ha vaka a tsakele ku hlanganisa Xiyuda kun’we ni filosofi ya vuhedeni na Vukriste. Hi ku phindhaphindha, u yise miehleketo eka Kriste. Pawulo u tsarile a ku: “Yoloyi, ku fuma hinkwako ka vunene ni vutivi, swi fihliweke ka yena [Kriste, hayi Muyuda un’wana ni un’wana kumbe mutivi wa filosofi ya vuhedeni].” Vakolosa a va khutaziwe ku ‘dzima timitsu eka yena [Kriste], va veka masungulo eka yena, va tiya eku pfumeleni.’ Handle ka sweswo, a va ta va va phasiwile. Hikwalaho Pawulo u tsundzuxile a ku: “Tilanguteleni leŝaku munhu a nga ṭhuki a mi koka hi filosofia ni mav̌unwa ya ŝa hav̌a, hi ku lanḍelela mikhuv̌a ya v̌anhu ni timhaka to ranga ta misav̌a, ku nga ri ha Kriste.”—Vakolosa 2:3, 6-8, Bibele ya Xitsonga.

7. (a) Hikwalaho ka yini tidyondzo ta vativi va filosofi ya vuhedeni ni ta Vayuda ti nga ha vaka ti tsakise Vakriste van’wana? (b) Hikwalaho ka yini tidyondzo ta vona hakunene a ku ri ‘marito ya swa hava’?

⁷ Kumbexana valandzeri van’wana lavantshwa va Yesu Kriste a va nga ha byi chavi vukholwa-hava kumbe nkucetelo wa filosofi. Vakriste van’wana va Vayuda va nga ha va va tshike ku tsakela mikhuva ya khale ya Xiyuda hakatsongo-ntsongo. Tidyondzo ta vativi va filosofi ya vuhedeni ni ta Vayuda hikwalaho a ti ta tsakisa eka vanhu vo tano. Kambe ke, ku nga khathariseki ku khorwisa kumbe matimba lawa vadyondzisi lava vo hemba va nga vaka va vonake va ri na wona, ku hava lexi va xi nyikeleke lexi tlulaka “mav̌unwa ya ŝa hav̌a.” Ematshan’wini yo hlamusela rito leri tengeke ra Xikwembu, va phindha-phindhe “timhaka to ranga ta misav̌a” ntsena—tifilosofi, swiletelo, ni tidyondzo leti nga pfuniki nchumu. Ku amukela mianakanyo yoleyo yi hoxeke swi vula khombo eka Mukriste. Kutani ke, Pawulo u te: “Munhu a nga tshuki a mi tekela hakelo ya n’wina.”—Vakolosa 2:18.

8. (a) “Hakelo” a ku ri yihi, naswona hi wahi matsalwa lama seketelaka nhlamulo ya wena ke? (b) Vakriste lava totiweke a va ta tekeriwa “hakelo” hi ndlela yihi?

⁸ “Hakelo” ya kona a ku ri vutomi lebyi nga fiki ematilweni. Yi fanisiwe ni hakelo leyi nyikiwaka xitsutsumi lexi hlulaka endzhaku ka mphikizano lowu hetaka matimba. (1 Vakorinto 9:24-27; Vafilipiya 3:14; 2 Timotiya 4:7, 8; Nhlavutelo 2:7) Eku heteleleni, i Yehova Xikwembu ntsena ha Yesu Kriste loyi a nga endlaka leswaku munhu a nga faneleki eka mphikizano wa vutomi. (Yohane 5:22, 23) Hambi swi ri tano, loko mudyondzisi wo hemba a nghenise Mukriste eka nkucetelo wa yena, leswi swi nga va ni vuyelo byo n’wi tekela hakelo. Munhu la kanganyisiweke a nga hambukisiwa swinene entiyisweni laha a nga hlulekaka ku heta mphikizano!

Vumunhu Bya Vadyondzisi Vo Hemba

9. I swilo swihi swa mune leswi kombiseke vadyondzisi vo hemba exikarhi ka Vakolosa?

⁹ Manuku ke, xana a yi ri kona ndlela yo karhi yo vona munhu loyi a a tiyimisele ku ‘tekela Mukriste hakelo’ ke? Ina, hikuva Pawulo u nyike xivumbeko xa vumunhu bya vadyondzisi vo hemba eKolosa. Munhu wo tano (1) “[U] tsakela swo tiyisa ehansi, ni swa ku gandzela tintsumi”; (2) a ‘namarhela leswi a swi voneke’; (3) a “tikurisa hi swa hava, hi miehleketo ya yena ya swa nyama”; kasi (4) “a nga namarheli Nhloko,” Yesu Kriste.—Vakolosa 2:18, 19.

10. Vadyondzisi vo hemba ‘va tsakele ku vungunya vutitsongahati’ hi ndlela yihi?

¹⁰ Vona rhengu ra vutlhari! Loko a honisa ku sola ka Yesu ka ku titsona swakudya hi ku lava ku dzunisiwa, mudyondzisi wo hemba u kombise xivumbeko lexi humelelaka xa ku titsongahata. (Matewu 6:16) Hakunene, mudyondzisi wo hemba ‘u tsakele’ ku kombisa ku titsona swakudya ni swivumbeko swin’wana swa ku titshika swa vukhongeri. (Vakolosa 2:20-23) Xivumbeko xa xikandza xakwe lexi tsaneke a xi endleriwe ku kombisa ntwelo-vusiwana wa vukanganyisi. Kunene, mudyondzisi wo hemba a a ‘endla timfanelo ta yena ta vukhongeri emahlweni ka vanhu ku endlela ku voniwa hi vona.’ (Matewu 6:1) Kambe hinkwaswo leswi a ku ri ku ‘titsongahata ka ku kanganyisa, ko hlekula.’ Hi laha The Expositor’s Bible yi swi vekaka ha kona yi ri: “Munhu loyi a tivaka leswaku wa titsongahata, ni loyi a anerisekaka ha swona, loyi a langutaka matlhelo hinkwawo ya mahlo yakwe lama nga hava matimba exivonini laha a kotaka ku tivona kona, a nga titsongahati nikatsongo.”—Xiitaliki i xerhu.

11. (a) Vugandzeri bya tintsumi a ku ri yini xana? (b) I vumbhoni byihi lebyi nga kona bya leswaku vugandzeri bya tintsumi a byi ri kona eKolosa ke?

¹¹ Hambi swi ri tano, ku titsongahata loku ka vukanganyisi ku sasekisile mukhuva wa vuhunguki—wo “gandzela tintsumi.” Pawulo a nga yi hlamuseli hi ku kongoma ndlela leyi vugandzeri lebyi a byi endliwa ha yona. Hambi swi ri tano, ntiyiso hi leswaku a ku ri xivumbeko xa vugandzeri byo hemba lebyi veke kona etikweni ra Kolosa hi malembe xidzana. Huvo ya lembe xidzana ra vumune ekusuhi na Laodikiya yi swi kume swi fanela ku tivisa yi ku: “Vakriste a va fanelanga ku tshika Kereke ya Xikwembu, ivi . . . va vitana mavito ya tintsumi. . . . Hikwalaho ke, loko munhu a kumeka a endla vugandzeri bya swifaniso etlhelweni, u fanele ku tshinyiwa.” Hambi swi ri tano, mufundhisi ni mudyondzi wa lembe xidzana ra vuntlhanu Theodoret u komba leswaku “vudyohi lebyi” bya vugandzeri bya tintsumi a bya ha ri kona esikwini ra yena. Ku ta fika ni namuntlha, Kereke ya Khatoliki “yi khutaza lava tshembekaka ku rhandza, ku xixima, ni ku gandzela tintsumi,” yi hlohlotela “Swilalelo ni Mintirho ya Kereke leswaku ku dzunisiwa tintsumi leti tlakukeke.”—New Catholic Encyclopedia, Vholumo I, tluka 515.

12. Vadyondzisi vo hemba va nga ha va va ringanyete njhani leswaku vugandzeri bya tintsumi a byi amukeleka ke?

¹² Loko a tirhisa ndlela ya masungulo yo anakanyisisa leyi fanaka na liya ya vafundhisi va Khatoliki, mudyondzisi wo hemba a nga ha va a te: ‘Mawaku lunghelo leri hlamarisaka swonghasi leri tintsumi ti nga na rona! Xana Nawu wa Muxe a wu tisiwanga hi tona ke? Xana a ti le kusuhi na Xikwembu ematilweni? Hakunene hi fanele ku nyika vanhu lava va matimba ku xixima loku va fanelaka! Xana leswi swi nga ka swi nga kombisi vutitsongahati bya ntiyiso eka hina ke? Kahle-kahle, Xikwembu xi tlakuke ngopfu, naswona hina vanhu hi le hansi swinene! Hikwalaho ke, tintsumi ti nga swi kota ku tirha tanihi vahlanganisi va hina loko hi tshinelela Xikwembu.’

13. (a) Xana vugandzeri bya tintsumi bya amukeleka ke? (b) Xana mudyondzisi wo hemba u ‘namarhele swilo leswi a swi voneke’ hi ndlela yihi?

¹³ Hambi swi ri tano, vugandzeri bya tintsumi hi xivumbeko xihi na xihi, byi hoxile. (1 Timotiya 2:5; Nhlavutelo 19:10; 22:8, 9) Kambe mudyondzisi wo hemba a ta ringeta ku honisa xisolo lexi hi ’ “ku namarhela” swilo leswi a swi voneke.’ Hi ku ya hi The Vocabulary of the Greek Testament, xiga lexi xi tirhisiwile va ku “evukhongerini bya xihundla byo hlamusela nhlohlorhi ya dyondzo, loko [thwasani] ‘ri veka nenge’ enyangweni leyi yaka evuton’wini lebyi nga heriki lebyi se ri fanelaka ku byi avelana ni xikwembu.” Hi ku tirhisa nhlamuselo ya vuhedeni, Pawulo u sole ndlela leyi mudyondzisi wo hemba a tikuriseke ha yona hi ku va ni vutlhari lebyi hlawulekeke—kumbexana a tivula loyi a veke ni swivono leswi nga riki swa ntumbuluko.

14. Vadyondzisi vo hemba ‘va tikurise hi miehleketo ya swa nyama’ hi ndlela yihi?

¹⁴ Kambe ke, hambi leswi a a tivula a ri wa moya, mudyondzisi wo hemba hakunene a a tikurisa handle ka xivangelo lexi faneleke hi miehleketo ya yena ya swa nyama, Nyama leyi dyohaka yi onhe xivumbeko ni minsusumeto yakwe. Hi ku ‘tikukumuxa’ ni ku tivona vukulu, mianakanyo ya yena a yi ri ‘eka mintirho leyo biha.’ (Vakolosa 1:21) Lexi nyanyisaka, a a nga namarheli nhloko Kriste, hikuva a a khathalela ngopfu mimpimanyeto ya misava ku tlula tidyondzo ta Yesu.

Xana Ka Ha Ri Ni Khombo?

15. (a) Hi wahi malangutelo lama vonekaka exikarhi ka Vakriste van’wan a namuntlha? (b) Malangutelo yo tano ya huma kwihi, naswona ya ringana njhani ni ndzayo ya Bibele?

¹⁵ Hakelo ya vutomi lebyi nga heriki—ku nga va etilweni kumbe emisaveni ya paradeyisi—ya ha khomeriwe malandza ya Yehova. I ntiyiso, vapfumeri va Ntshunxeko wa vutivi ni Vayuda i khale va hundzile. Hambi swi ri tano ku ni vanhu lava sweswi va nga ha sivelaka Mukriste ku kuma hakelo leyi. Va nga ha endla tano va nga tiyimiselanga. Hambi swi ri tano, hikuva va tipfumelele ku khumbiwa swi nga fanelanga hi ‘filosofi ni mavunwa ya swa hava’ ya mafambiselo lawa, va nga ha ku:

‘Ndza ringeta ku tshembeka, kambe swa nonon’hwa loko u fambisa bindzu. Leyi i misava ya nkwetlembetano, naswona minkarhi yin’wana swa ku fanela ku landzula.’ (Ringanisa langutelo leri na Swivuriso 11:1; Vaheveru 13:18.)

‘Xana u vula leswaku wa ha ri manana wa ndyangu? Minkarhi yi cincile! Hikwalaho ka yini u nga tikumeli ntirho ivi u endla xa nchumu hi vutomi bya wena!’ (Ringanisa Swivuriso 31:10-31.)

‘Ndza swi tiva leswaku ntirho wa mina wu kavanyetananyana ni minhlangano ni vutirheli bya nsimu. Kambe ku laveka mali yo tala yo tihanyisa. Naswona xana i yini lexi hoxeke hi ku va ni swilo swi nga ri swingani swo saseka ke?’ (Ringanisa ku anakanya loku na Luka 21:34, 35; 1 Timotiya 6:6-8.)

‘Ndzi karhatiwa ngopfu hi ku twa vakulu minkarhi hinkwayo va vulavula hi ntirho wa nsimu! Ndzi tirha vhiki hinkwaro naswona ndzi faneriwa hi ku wisa eku heleni ka vhiki.’ (Ringanisa Luka 13:24; Marka 12:30.)

‘Vuphayona a hi bya un’wana ni un’wana. Handle ka sweswo, eka ikhonomi ya namuntlha u fanele ku va ni dyondzo ya le yunivhesiti loko u ta swi kota.’ (Ringanisa leswi na Matewu 6:33; 1 Vakorinto 1:19, 20; 1 Timotiya 6:9-11.)

Ku anakanya hi rifuwo ni swa nyama i xiphemu xa nkoka xa “timhaka to rhanga ta misava”—swiletelo ni tidyondzo ta masungulo ta misava! Ku namarhela kona ku nga vanga ku onhaka ka moya loku nga lunghisekiki.

16. Van’wana namuntlha va nga va vaavanyisi va vakanganyisi hi ndlela yihi?

¹⁶ Vaavanyisi ni vadyondzisi lava va tivekeke hi voxe va vanga khombo rin’wana. Ku fana ni lavaya va le Kolosa, va nga ha endla mimphika-makaneta ya timhaka leti tengeke ta munhu hi xiyexe. Hakanyingi yi kombisiwa hi ku ‘titsongahata ko kanganyisa.’ (Vakolosa 2:16-18) Langutelo ra vona ra ku ndzi kwetsima ku ku tlula ri kombisa nsusumeto lowu hoxeke—ku navela ku tivona vukulu eka van’wana. Hakanyingi va tiendla lava “lulameke ku tlurisisa,” va hatlisela ku Iwisana ni leswi ‘nandza lowo tshembeka’ a swi vuleke kumbe ku swi kandziyisa. Xisweswo va nga ha tlhontlha ku hambana ehenhla ka timhaka to tanihi ku tirivatisa, ku khathalela rihanyo, tifexeni ta mpahla ni ku tilunghisa ka misisi, kumbe ku tirhisiwa ka swakunwa leswi nga ni xihoko. (Eklesiasta 7:16; Matewu 24:45-47) Kwalaho mianakanyo yi susiwile etimhakeni ta moya kutani yi yisiwa eku naveleni ka nyama.—Ringanisa 1 Timotiya 6:3-5.

17, 18. (a) Van’wana va ‘namarhele’ malangutelo ya vona ya munhu hi xiyexe hi ndlela yihi, naswona hikwalaho ka yini leswi swi ri na khombo? (b) Dyondzo yerhu leyi landzelaka yi ta vulavula hi yini?

¹⁷ Namuntlha, van’wana va hambuka swinene laha va kalaka va ‘namarhela’ malangutelo ya munhu hi xiyexe ya Matsalwa, kumbe va vula leswaku va ni vutlhari lebyi hlawulekeke. Wansati un’wana, loyi a khuvuriweke lembe ntsena, u tivule un’wana wa lava va totiweke ivi a anakanya leswaku leswi swi nyike miehleketo ya yena matimba lama engetelekeke. Xisweswo u kombise ku navela lokukulu ko ‘dyondzisa ni ku khutaza van’wana’ ximfumo. (Kambe vona 1 Timotiya 2:12.) Leswi Yehova a vengaka “manyunyu ni ku tiḍunisa,” Vakriste va fanele ku va ni langutelo leri ringa-ringaneke ra mianakanyo ya vona vini. (Swivuriso 8:13) Va papalata ntlhamu wo “tikurisa hi swa hava, hi miehleketo ya [vona] ya swa nyama.” (Vakolosa 2:18) Hinkwavo lava yisaka mianakanyo ya vona ya munhu hi xiyexe ni ku veka ndzayo ya ‘nandza lowo tshembeka’ la vekiweke wa Kriste eku vonakaleni loku nga nyawuriki a va namarheli nhloko. Manuku ke, hakunene, timbhoni leti tshembekaka ta Yehova ti fanele ku tivonela eka nkucetelo lowo biha lowu nga ti tekelaka hakelo ya vutomi.

¹⁸ Sathana na sweswi u tirhisa munhu ku sivela vanhu-kulobye leswaku va kuma vutomi. I tindlela tihi tin’wana leti Diyavulosi a tirhisaka mano lawa ha tona ke? Naswona xana mbhoni ya Yehova yi nga swi kotisa ku yini ku namarhela hakeio swinene?

Wa Tsundzuka Xana?

◻ Hi yihi minkucetelo ya vukhongeri leyi xungeteke Vakriste eKolosa ya khale?

◻ I mikhuva yihi leyi a yi vonaka eka lava a va ta tekela Vakriste “hakelo” ke?

◻ Vakriste van’wana namuntlha va kombisa leswaku va kuceteriwile hi “timhaka to ranga ta misav̌a” hi ndlela yihi?

◻ Vadyondzisi vo hemba va nga ha kongomisa Vakriste endleleni leyi hoxeke hi ndlela yihi?

[Xifaniso eka tluka 21]

Vugandzeri bya tintsumi’ byi xungete ku thyakisa bandlha ra Vukriste eKolosa. Ku gandzela koloko ka swikwembu swa hava ku hambetile ku ri kona exikarhi ka lava va tivulaka Vakriste ku ta fika namuntlha

[Xifaniso eka tluka 23]

Tivoneli eka lava va nga ku kucetelaka hi ku anakanya ka misava!