“Tiko” Leri Tataka Misava Hi Mihandzu

“E mikarini le’yi taka, Yakob o ta tšyela timiṭu, Israel o ta baleka ŝiluv̌a ni mahluke, o ta tata misav̌a hi mihanḍu ya yena.”—ESAYA 27:6.

1. Muapostola Petro u vulavule hi tiko ra Israyele wa moya hi ndlela yihi?

MAYELANA ni ku velekiwa ka bandlha ra vadyondzisiwa va Kriste tanihi “tiko” hi 33 C.E., muapostola Petro u tsale marito lawa hi ku hatlisa emahlweni ka ku lovisiwa ka Yerusalema hi lembe ra 70 C.E. a ku: “Kambe n’wina, mi rixaka leri hlawuriweke, mi vaprista va Hosi, mi tiko leri hlawulekeke, vanhu lava nga va Xikwembu hi xiviri, leswaku mi ta kota ku twarisa mintirho leyo saseka ya loyi a mi vitaneke ku huma emunyameni, mi ta nghena eku vonakaleni ka yena loku hlamarisaka. Khale a mi nga ri vanhu, kambe sweswi mi vanhu va Xikwembu; khale a mi nga tsetseleriwi, kambe sweswi mi kumile ku tsetseleriwa.” (1 Petro 2:9, 10) Wolowo wu vile musa lowonghasi etlheIweni ra Xikwembu!

2, 3. Tanihi tiko leri hlawulekeke ra Yehova Xikwembu, i ndzhwalo wihi lowu rhwexiwaka Israyele wa moya, naswona Yesu Kriste u va fanise na yini eka Yohane ndzima 15?

² Namuntlha, malembe xidzana ya 19 endzhaku ka loko Petro a tsale marito wolawo, emisaveni ka ha ri ni masalela ya “tiko” rolero ri totiweke hi moya. Sweswi ma hungutekile ma va ehansi ka khume ra magidi hi nhlayo, hi ku ya hi swiviko swa nkhuvo wa lembe na lembe wa Xilalelo xa Hosi. Hi vona va nga ‘vanhu va Yehova hi xiviri,’ naswona hikwalaho va fanele ku twarisa mintirho leyo saseka ya Yehova Xikwembu, loyi a va vitaneke ku huma ‘emunyameni va ta nghena eku vonakaleni ka yena loku hlamarisaka.’ ‘Ku vonakala’ loku a ku ri karhi ku voninga ngopfu-ngopfu ku sukela eku heleni ka “minkarhi ya Vamatiko,” kumbe “minkarhi leyi vekiweke ya matiko,” hi lembe ra 1914.a (Luka 21:24, King James Version; NW) Tanihi ‘tiko leri hlawulekeke’ ra Munyiki Lonkulu wa ku vonakala koloko ku hlamarisaka, va hakeriwa hi yena. Eka yena va fana ni nsimu ya vhinya ya moya.

³ Laha hi tsundzuka leswi Yesu Kriste a swi vuleke eka vaapostola vakwe, lava yimeleke hinkwavo lava a va ta va valandzeri vakwe lava totiweke hi moya: “Hi mina nsinya wa xiviri wa vhinya; murimi i Tata wa mina. Rhavi rin’wana ni rin’wana leri nge ka mina, leri nga vekiki mihandzu, wa ri susa; kambe rin’wana ni rin’wana leri vekaka, wa ri khutulela ri saseka, leswaku ri ta veka ku tlula ni khale. Ni sweswi n’wina mi sasekisiwile, hikwalaho ka rito leri ndzi mi byeleke rona. Tshamani eka mina, kukotisa leswi na mina ndzi tshamaka eka n’wina. Tani hi leswi rhavi ri nga kotiki ku veka ha roxe loko ri nga namarheli nsinya, na n’wina mi nge swi koti loko mi nga ndzi namarheli. Hi mina nsinya wa vhinya; n’wina mi marhavi. Loyi a tshamaka eka mina, kukota leswi na mina ndzi tshamaka eka yena, u veka mihandzu yo tala; hikuva handle ka mina mi nga ka mi nga koti ku endla nchumu.”—Yohane 15:1-5.

4. (a) Xifaniso xa Yesu xi hi tsundzuxa nhlamuselo yihi eka Esaya ndzima 27? (b) Vuprofeta lebyi byi ve ni ku hetiseka ka byona ka manguva lawa rini, naswona ehenhla ka vamani? (c) I langutelo rihi leri Xikwembu xi kalaka xi nga ha ri na rona ehenhla ka vanhu va xona?

⁴ Mpimanyeto wolowo, kumbe xifaniso, lexi endliweke hi Yesu Kriste xi hi tsundzuxa marito ya Yehova eka Esaya 27:2-4, laha hi hlayaka leswi:

“Hi siku rero, v̌a ta ku: ‘Ḍunisani nsimu ya vinya le’yi hlawuriweke. Hi mina Yehova l’a yi hlayisaka; nḍi ta yi tšheleta hi mikari hikwayo, nḍi yi hlayisa v̌usiku ni nhlekanhi leŝaku munhu a nga ngheni ka yona. A nḍi na v̌ukari.’”

“Nsimu ya vinya le’yi hlawuriweke” namuntlha emisaveni yi nga ha fanisiwa ni masalela ya marhavi eka “vinya” yoleyo yo fanekisela leyi Vakriste lava totiweke hi moya va “tiko leri hlawuriweke” va nga swirho swa rona leswi vekaka mihandzu. Entiyisweni, ndzhwalo wo veka mihandzu leyo tala wu le henhla ka vona. (Yohane 15:5) Hi ku ya hi vuprofeta bya Esaya, a ku fanele ku va enkarhini wa ku tlheriseriwa ka vanhu va Yehova eka tintswalo ta yena laha a ku ta yimbeleriwa risimu leri vulavulaka hi “nsimu ya vinya le’yi hlawuriweke. (Ringanisa Esaya 27:13.) Leswi a swi ta fambisana ni ku hetiseka ka manguva lawa ka vuprofeta lebyi byi vangamaka lebyi a byi endleka eka lembe leri landzeleke ku hela ka nyimpi ra 1919, naswona timhaka ta matimu ti komba ku hetiseka ka byona ku ta fika sweswi. Namuntlha Yehova u hava “vukarhi” eka vanhu va yena, hambi ku ri eka masalela ya ‘tiko rakwe leri hlawulekeke,’ ‘vanhu vakwe va xiviri,’ hambi ku ri eka Vakriste lava tshembekaka lava langutelaka vutomi lebyi nga heriki emisaveni. Hi musa u yise rirhandzu rakwe eka vona, leri vangaka ntsako wa vona wa moya ni ku tswala mihandzu.

5. Eka nsimu leyi yo fanekisela ya vhinya vanhu va tsakisiwe hi yini, naswona i yini lexi va nga xi vulaka ha yona?

⁵ “Tiko” leri ra moya, kun’we ni vatirhi-kulobye lava tirhaka hi matimba, ri fane ni nsimu ya vhinya leyi humeseke ‘vhinya yo tala leyi hlawuriweke.’ I vhinya ya moya leyi tsakiseke mbilu ya Yehova ni ya vanhu. (Vaavanyisi 9:13) Hikwalaho ka xivangelo lexi xi tiyeke vanhu lava tsakisiweke hi ku nwa xakunwa lexi xa moya va nga yimbelela hi ntsako naswona va nga vula hinkwaswo leswi Mubyari Lonkulu wa “nsimu ya vinya” a swi endleleke ‘nsimu leyi ya vhinya’ yo fanekisela. Hi ndlela yo fanekisela, hakunene u ‘cheletile’ ‘nsimu leyi ya vhinya’ leswaku yi tshama yi tsakile, leswaku yi humesa mihandzu leyi nga ni mati yo tala, yo tsokombela, leyi tisaka ntsako.

‘Vhinya Ya Misava’ Hi Laha Ku Hambanaka

6. Hambi swi ri tano, ntokoto wa “vhinya ya laha misaveni” wu ta va wihi, hi ku ya hi Nhlavutelo ndzima ya 14?

⁶ Leswi a swi vanga hi ndlela leyi ehenhleni ka leswi buku yo hetelela ya Bibele yi swi vitanaka “vhinya ya laha misaveni.” Hi ku hatlisa, xileriso xa Xikwembu xi ta nyikiwa mavuthu ya le tilweni yo avanyisa: “Nghenisa rihwevo ra wena leri, u hlengeleta swichocho swa mirhi ya vhinya ya laha misaveni, hikuva mihandzu ya kona yi vupfile!” Manuku ke, hi laha Nhlavutelo ya vuprofeta yi yaka emahlweni yi komba ha kona, “ntsumi yi ndziwitela rihwevo ra yona emisaveni yi hlengeleta mihandzu ya vhinya ya laha misaveni, yi hoxa exikamelweni xa vhinya xa vukarhi lebyikulu bya Xikwembu. Kutani mihandzu yi pyanyeriwa exikamelweni ehandle ka muti, kutani ngati yi huma exikamelweni yi tala ku fikela emilon’weni ya timangwa, yi khuluka yi nava ku ringana tistadiya ta 1 600.” (Nhlavutelo 14:18-20) Swi ta humelerisa sweswo eka xiphemu xa hulumendhe ya nhlengeletano leyi vonekaka ya laha misaveni ya Diyavulosi; i nchumu lowu a nga musunguri wa wona, naswona wu lwisana ni ‘vhinya ya ntiyiso’ leyi Yehova Xikwembu a nga Mubyari wa yona. Ku nga ka ku nga vi ni ku pfuxetiwa ka “vhinya ya laha misaveni” ni kan’we!

7-9. I ku hetiseka kwihi ka hi matlhelo mambirhi loku Esaya 27:7-13 yi nga na kona, naswona eka minkarhi yihi?

⁷ Hambi swi ri tano, vuprofeta lebyi bya Esaya ndzima ya 27 hakunene i vuprofeta bya ku pfuxetiwa, byi sungula hi tiko ra Israyele wa ntumbuluko ivi byi hetelela hi Israyele wa moya eka lembe xidzana ra hina vini ra vu-20. Leswi swi vonaka eka leswi vuprofeta byi swi vulaka eka ndzimana 7 ku ya eka ndzimana 13, leyi ndzima leyi yi hetelelaka ha yona. Tindzimana toleto ti ri:

⁸ “Šana Yehova o ṅwi bile hi laha a beke la’v̌a ṅwi šanisaka? Kumbe o ṅwi dlayile tani hi leŝi a nga dlaya la’v̌a ṅwi dlayeke šana? U ṅwi bile hi mpimo hi ku ṅwi hlongola; o ṅwi hlungule hi moya wa yena lo’wu hungaka hi matimba, tani hi siku ra šidzedze ša v̌uša. Nanḍu wa Yakob wu herisile ŝeŝo; hi wona mbhanḍu wa ku riv̌aleriwa ka nanḍu wa yena: Yehova o endle maribye hikwawo ya tialtari tani hi maribye ya mhemba la’ma hisiweke, la’ma siriweke; ŝifaniso ŝa Astarte ni ŝifaniso ŝa dyambu ŝi nga ha ṭhami ŝi pfušiwa. Hikuv̌a muti wa matimba wu hunḍuke rumbi, muti lo’wu ṭhikiweke, lo’wu fulareliweke tani hi mananga; marole ma dya, ma etlela kona, ma dya marav̌i. Loko marav̌i ma omile, v̌a ma ṭhov̌a; v̌av̌asati v̌a ta ma ṭhiv̌ela, hikuv̌a i tiko le’ri nga tlharihangiki; hikwalaho muv̌umbi wa rona a nga ri tweli v̌usiwana.

⁹ “Kambe mikarini yoleyo, Yehova o ta hlakahla mihanḍu, e ku suka nambyini wa Eufrata, e ku fika nambyini wa Egipta, kutani mi ta roleriwa ha uṅwe, ṅwina, v̌ana v̌a Israel! E mikarini yoleyo, nanga le’yikulu yi ta yimbiwa, kutani la’v̌a hlongoleriweke tikweni ra Asur, ni la’v̌a balekeleke tikweni ra Egipta, v̌a ta ta, v̌a nkhinsama e mahlweni ka Yehova, e nṭhav̌eni le’yi kwetsimaka, e Yerusalem.”

10. I mfumo wihi wa misava lowu a wu tiveka ngopfu enkarhini wa vuprofeta bya Esaya, naswona wu fambe njhani eku hlaseleni loku a wu ri na kona ehenhla ka ntsindza wa mfumo wa Yuda?

¹⁰ Emasikwini ya vuprofeta lebyi bya Esaya, Asur yi vile mfumo wa matimba emisaveni, yi susa nxaxamelo wo sungula wa mimfumo ya nkombo ya misava, hambi leswi Egipta a ya ha tirha kambe a yi ri mfumo lowu pfunetaka. Mfumo wa tinxaka ta khume ta Israyele wu tihambanise ni ku fuma ka yindlu ya le vuhosini ya Hosi Davhida wa rixaka ra Yuda. Hikwalaho a wu Iwisana ni muti wa Yerusalema lowu hosi ya Asur yi kombeleke leswaku wu nyikeriwa hi laha ku heleleke, loko wu nga lavi ku lovisiwa. Hambi swi ri tano, Yehova u Iwerile mfumo wa Yuda ivi a tlherisela Sankerib Hosi leyi tikurisaka hi ku hatlisa ekaya yi hluriwe hi laha ku khomisaka tingana.—Esaya, tindzima 36 na 37.

11. Ku lovisiwa ka mfumo wa Yuda ku endliwe hi mufumi wihi wa mfumo wa misava, naswona Esaya 27 yi vulavula hi xiendlakalo lexi hi ndlela yihi?

¹¹ Manuku ke, mufumi wa mfumo lowu landzelaka wa misava, Mfumo wa Misava wa Babilona, u lerisiwe ku herisa muti lowo kwetsima wa Yerusalema ni tempele ya wona. Hi ku ya hi swikombiso swa Bibele, leswi swi humelele hi lembe ra 607 B.C.E., emavokweni ya Mufumi Nebukadnetsar. Hi yena loyi a yiseke mahlonga etikweni ra Babilona, leswaku ya ya heta 70 wa malembe ya vuhlonga kona. A ku ri hi mhaka ya ku lovisiwa loku a ku tshinela ka Yerusalema ni ku yisiwa ka mahlonga evuhlongeni bya Babilona bya malembe ya 70 laha swivutiso swi tlakusiweke khwatsi:

“Šana Yehova o ṅwi bile [tiko ra Israyele] hi laha a beke lava ṅwi šanisaka?” (Esaya 27:7)

Ku tlula rini na rini evurungurwini bya tiko ra rona ku sukela hi 1513 B.C.E., tiko ra Xikwembu ri biwe hi khombo ra xihatla hi 607 B.C.E., mhangu leyi vuleke ku lovisiwa ka rona. Lexikulu a ku ri ku lovisiwa ka muti lowu rhendzeriweke wa Yerusalema. Ina, Yehova u vone leswaku xilaveko xa xiendlo lexi heleleke a xi ri xa nkoka, naswona a xi fanele ku humelela. U vone xilaveko xa xihatla xo tirhisana ni lava a va ta va va tshame va ri vanghana va yena, vanhu lava endleke xinakulobye na yena n’wini, lava a va ngheniseke eka ntwanano wa Nawu hi ku tirhisa muhlanganisi Muxe.

12. Hikwalaho i xivutiso xihi lexi Yehova a a ta xi huhutela muprofeta Esaya ku xi vutisa malunghana ni ntokoto wa Israyele, kutani xisweswo vuyelo a byi ri byihi ehenhleni ka xinakulobye xa Israyele na Yehova?

¹² Xisweswo, Yehova u swi kotile ku ya emahlweni a vutisa a ku:

“Kumbe o ṅwi dlayile tani hi le’ŝi a nga dlaya [tiko ra Israyele, kumbe Yakobo] la’v̌a ṅwi dlayeke šana?” (Esaya 27:7)

Aha, ina, hikuva se a swi ri swa nkoka eka Yehova leswaku a tirhisana ni lava va tshameke va va vanhu vakwe lava rhandzekaka, a tlakusa ku huwelela loku chavisaka, ‘ku huwelela loku tsemaka nhlana,’ loku humaka eka mavuthu ya nyimpi ya Mfumo wa Misava wa Babilona, ku nga mfumo wa vunharhu eka matimu ya Bihele. Hambi swi ri tano nhlamuselo ya Xikwembu yi ri:

“U ṅwi bile hi mpimo hi ku ṅwi hlongola; o ṅwi hlungule hi moya wa yena lo’wu hungaka hi matimba, tani hi siku ra šidzedze ša v̌uša [ku komba tlhelo leri mpfumawulo lowu chavisaka wa nyimpi a wu ta huma eka rona].” (Esaya 27:8)

Hi ku lunghiselela koloko a a ta rhumela tiko leri nga tshembekiki leri tshameke ri fana ni nsati wo fanekisela eka yena tanihi nhlengeletano yakwe leyi vonekaka emisaveni. Manuku a a n’wi susa etiko-xikaya rakwe leri a ri nyikiweke hi Xikwembu kutani a n’wi rhumela emavokweni ya vahluri va Babilona etikweni ra le kule, onge hi loko a n’wi tharile swa xinkarhana.—Ringanisa Esaya 50:1.

13. Hi ku ya hi vuprofeta bya Esaya, tiko ra Israyele a ri ta kombela ku rivaleriwa hikwalaho ka ku tshova ka rona ntwanano wa Xikwembu hi ndlela yihi?

¹³ Se nkarhi a wu fikile eka tiko ra Israyele, kumbe Yakobo, wo hakela “nandzu” wa rona hi nxavo lowu tlulaka magandzelo ya swiharhi lama nyikeriweke ealtarini ya tempele eYerusalema. Leswi hi swona leswi Yehova a swi hlamuseleke ematshan’wini ya nhlengeletano yakwe leyi fanaka ni wansati, a ku:

“Nanḍu wa Yakobo wu herisile ŝeŝo; hi wona mbhanḍu wa ku riv̌aleriwa ka nanḍu wa yena: Yehova o endle maribye hikwawo ya tialtari tani hi maribye ya mhemba la’ma hisiweke, la’ma siriweke; ŝifaniso ŝa Astarte ni ŝifaniso ŝa dyambu ŝi nga ha ṭhami ŝi pfušiwa.” (Esaya 27:9)

Vona xiga xa vukarhi bya Xikwembu, kumbe ku hlundzuka, loku ku hetiseka ka vuprofeta lebyi a ku ta va na kona hi xiviri! Vagandzeri va swikwembu swa Astarte ni va swifaniso swa dyambu a va nga ha ta va kona exikarhi ka tiko rakwe leri xupuriweke.

14. I khombo ra muxaka muni leri tiko ra Israyele a ri ta hunguteriwa rona, naswona ku tswala ka rona mihandzu tanihi murhi wo fanekisela a ku ta langutiwa hi ndlela yihi?

¹⁴ Loko a kombisa khombo leri a ri ta tisiwa ehenhla ka tiko leri ro fanekisela leri ri fanaka ni wansati ra Israyele wa khale, Yehova wa engetela:

“Hikuv̌a muti wa matimba wu hunḍuke rumbi, muti lo’wu ṭhikiweke, lo’wu fulareliweke tani hi mananga.”

Tiko leri tshameke ri va ni vaaki ri ta va mananga, leswaku ri va xivandla xa madyelo ya swifuwo swa nkarhi wa sweswi.

“Marole ma dya, ma etlela kona, ma dya marav̌i. Loko marav̌i ma omile, v̌a ma ṭhov̌a; v̌av̌asati v̌a ta ma ṭhiv̌ela [ma tshwa].” (Esaya 27:10, 11)

Xisweswo tiko ra Yehova ro fanekisela leri fanaka ni wansati a ri ta hunguteriwa tihunyi ta ndzilo, hikuva va xisati loko va ri hava xihinga a va ta va lava tiyeke ku ringana leswaku va amukela leswi swi seleke eka wona. Vona xiyimo lexi twisaka ku vava lexi ku hunguteriwa leswi a ku ta va na xona eka nhlengeletano yo fanekisela leyi fanaka ni wansati ya Israyele! Kambe hikwalaho ka yini magoza yo tano lama vavisaka a ma fanele ku tekiwa hi Xikwembu xo tano lexi fanaka ni wanuna lexi nga Yehova ke? Yingisela:

15. Hikwalaho ka ku khathalela loku hlawulekeke ka Yehova, tiko ra Israyele a ri fanele ri tikombe ri ri vanhu va njhani, kambe hikwalaho ka yini va hundzuke lava fanaka ni matiko lama gandzelaka swifaniso?

¹⁵ “Hikuv̌a i tiko le’ri nga tlharihangiki; hikwalaho muv̌umbi wa rona a nga ri tweli v̌usiwana.” (Esaya 27:11)

Hi lunghiselelo hinkwaro leri Yehova a a ri endlile ro dyondzisa ni ku voningela nhlengeletano yakwe leyi vumbiweke hi laha ku hlamarisaka, Vaisrayele a va fanele va tikombe va ri vanhu lava nga ni vutlhari lebyikulu. A va fanele va ve lava pfukeke ni lava twisisaka kahle leswaku va vona vuhava bya vugandzeri bya swifaniso, ee, va twisisa khwatsi leswaku va vona vuhunguki bya vugandzeri bya swifaniso, lebyi endliweke hi matiko lama nga tiveki nchumu lama nga ehandle ka vuxaka bya ntwanano na Yehova, Xikwembu lexi hanyaka ni xa ntiyiso. Kambe hi mhaka ya ku ka Muendli ni Muvumbi wa vona wa le tilweni a nga vonaki, va lahlekeriwe hi ripfumelo ivi va hlawula ku hundzulukela eka swikwembu leswi vonekaka leswi endliweke hi vanhu, leswi endleke leswaku va wa hi laha ku heleleke. Hi yona mhaka leyi ntwelo vusiwana ni musa lowu yaka emahlweni wa Xikwembu swi tekiweke eka vanhu vo tano lava tirhandzaka.

Ku Ntshunxiwa eVuhlongeni

16. Emhakeni yo pfuxeta vanhu vakwe, Yehova a a ta yisa mianakanyo ya yena eka yini?

¹⁶ Manuku ke, ku va tlherisela evugandzerini byakwe etiko-xikaya ra vona, a swi ta va swa nkoka eka Yehova ku hundzuluxela miehleketo yakwe eka tiko ra Babilona leri “nambu” lowukulu, Eufrata, a wu khulukela eka rona. A a ta yisa mianakanyo ehansi edzongeni hambi ku ri etikweni ra Egipta, hikuva etindhawini to tano vanhu vakwe a va endliwe mahlonga eka tona leswaku va xupuriwa. Emhakeni leyi Yehova a fanele ku hetisisa nhlamuselo yakwe leyi landzelaka ya xikongomelo:

“Kambe mikarini yoleyo, Yehova o ta hlakahla mihanḍu, e ku suka nambyini wa Eufrata, e ku fika nambyini wa Egipta [xitsunga xa nambu endzilakanini wa dzonga vupela-dyambu bya Tiko ra Xishembiso], kutani mi ta roleriwa ha uṅwe, ṅwina, v̌ana v̌a Israel.”—Esaya 27:12; ringanisa Tinhlayo 34:2, 5.

17. Yehova u ntshunxe vanhu vakwe exiyin’weni xa vona xa vuhlonga hi ndlela yihi, naswona hi ku tirhisa yini?

¹⁷ Leswaku Yehova a tlherisela vanhu vakwe etiko-xikaya ra vona ra Yuda, a a ta fanela ku hlakahla vanhu lava khotsiweke ku fana ni mihandzu, xisweswo a va ntshunxa. Leswi u swi endlile hi ku wisa mfumo wa misava wa Babilona kutani a nghenisa Mfumo wa Medo-Persia, ku nga mfumo wa vumune wa misava wa matimu ya Bibele. Xileriso xa Koresh Lonkulu mufumi wa Persia eku sunguleni ka ku fuma ka yena a xi endleriwe ku ntshunxa vanhu va Yehova lava khotsiweke ni ku va tlherisela exivandleni xa Yerusalema ya khale leswaku va tlhela va aka tempele ya Yehova. Ku vuya loku ku endleke eku heleni ka malembe ya 70 ya vuhlonga bya Vayuda, hi 537 B.C.E.—Esaya 45:1-7.

18. Mahlonga ya fanele ya endlise ku yini ehenhleni ka xileriso xa ku ntshunxiwa ka wona?

¹⁸ Vaisrayele lava xupuriweke eBabilona, eAsur kun’we ni le Egipta, a va ri muako wa Yehova, naswona a fanele ku va hlakahla ku fana ni mihandzu yo fanekisela evuhlongeni ni le ku hangalasiweni loku nga endliwangiki ha vomu kutani xisweswo a va kombisa musa, tintswalo. Vona ndlela leyi Vaisrayele volavo va khale va faneleke va tsakele nawu wolowo wa Koresh swonghasi, naswona i ku hiseka muni konghasi loku va faneleke va ku kombisile hi ku tirhisa nkarhi lowu kwetsimaka lowu va wu nyikiweke! Manuku ke, i yini leswi a swi ta vuriwa malunghana ni “siku” rolero ro tsakisa?

19. (a) I mani loyi ku vhumbiweke leswaku Vaisrayele lava hangalasiweke eAsur ni le Egipta va ta n’wi nkhinsamela? (b) Leswi a swi ta vula yini malunghana ni vugandzeri bya Yehova exivandleni xo sungula xa tempele, naswona leswi a swi ta va ni switsundzuxo swihi eka tiko ra moya ra manguva lawa?

¹⁹ “E mikarini yoleyo, nanga le’yikulu yi ta yimbiwa, kutani la’v̌a hlongoleriweke tikweni ra Asur, ni la’v̌a balekeleke tikweni ra Egipta, v̌a ta ta, v̌a nkhinsama e mahlweni ka Yehova, e nṭhaveni le’yi kwetsimaka, e Yerusalem.” (Esaya 27:13)

Leswi swi tlhele swi vula yini handle ka leswaku Tiko ra Xitshembiso ri akiwa nakambe ni leswaku tempele yi tlhela yi akiwa eYerusalema, yi pfuxeteriwa vugandzeri bya Muvumbi ni Muendli wa tiko leri pfuxetiweke ra Israyele ke? Leswi a swi fanele ku humelela hi ku ya hi marito yo sungula ya muprofeta Esaya lama andlariweke eka ndzimana ya 6. Tiko ra vanhu vakwe lava va vuyisiweke a ri fanele ku va tiko leri nga ni vanhu lavo tala, lava hi vun’we va hlanganyelaka evugandzerini byakwe etempeleni ya yena, hambi leswi xivandla lexi vuyeteriweke xa vugandzeri a xi ri hava ku xiximeka ka tempele leyi hlamarisaka leyi akiweke hi Hosi Solomoni. Hi ndlela leyi a ri ta fanisela ku hetiseka ka manguva lawa ka moya loku katsaka “Israyele wa Xikwembu,” eku tateni ka ‘misava hinkwayo’ hi mihandzu leyi nyikaka vutomi, kumbe “ŝiluva ni matluke.”—Vagalatiya 6:16; Esaya 27:6.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

U Hlamula Njhani?

◻ Hi rini laha Israyele wa ntumbuluko a hlangavetaneke ni ‘ku hlaseriwa’ naswona hi ndlela yihi, hi laha swi vhumbiweke ha kona eka Esaya 27:7?

◻ Israyele u ‘chele timitsu’ hi ndlela yihi? (Esaya 27:2, 6)

◻ I vamani lava manguva lawa va katsekaka eku hetisekeni ka vuprofeta bya Esaya ndzima ya 27?

◻ Lava va fane ni nsimu ya vhinya leyi humesaka ‘vhinya leyo hlawuleka’ hi ndlela yihi?

[Xifaniso eka tluka 22]

Hi ku tirhisa Vababilona, Yehova u tise khombo leri vavisaka hi 607 B.C.E.