Leswi Minkarhi Ni Tinguva Ta Yehova Swi Vulaka Swona eSikwini Ra Hina
“Murhi wun’wana ni wun’wana lowu nga tswariki mihandzu leyo nandziha wu tsemiwa wu hoxiwa endzilweni.”—MATEWU 7:19.
1. I yini lexi hi nga xi dyondzaka eka ndlela leyi Yehova a tirhisaneke ni vafumi va nkarhi lowu hundzeke ha yona?
RHEKHODO ya vurunguri yi tiyisa mhaka ya leswaku Yehova a nga cinca “mikari ni tinguva, [a susa ni ku veka] tihosi.” (Daniel 2:21) Eka malembe xidzana ya le mahlweni, loko swi fanele kungu rakwe, u suse Faro, Nebukadnetsar, Belšatsar, Heroda Agrippa I ni van’wana. ‘Hambi swi ri tano,’ van’wana va nga ha ku, ‘swiendlakalo sweswo hinkwaswo a swi ri swa matimu ya khale. Xana swi hi pfuna yini hina?’ Swa hi pfuna swinene hina hikuva ku ni tidyondzo ta matimba eka swona. Leswi hi swi dyondzaka eka swiendlakalo sweswo hi leswaku loko nkarhi wa Yehova wa swona wu fika, u tisa makumu eka vuhosi bya varhangeri va misava. Naswona loko a hlawule ku endla tano, u simeke mufumi loyi a n’wi hlawulaka.
2. Nkarhi wa Yehova wu fikele yini esikwini ra hina?
2 Esikwini rerhu, nkarhi wa Yehova nakambe wu tlhele wu fika wo ‘susa ni ku veka tihosi.’ Loko se xi ‘vekile’ Hosi leyi xi yi hlawuleke, hi ku hatlisa Xikwembu xi ta susa vafumi hinkwavo va misava leyi, kun’we ni mafambiselo hinkwawo ya swilo lawa va ma fumaka. Hikwalaho ka yini? Hikuva vona, ku fana na Belšatsar wa Babilona ya khale, ‘va ringanisiwile hi xikalo, kutani va kumiwe va ri lava vevukeke.’ Xiyimo namuntlha xi fana ni loko Daniyele nandza wa Xikwembu a byela Belšatsar a ku: “Šikwembu ši hlayile ku fuma ka wena, ši ku ṭemile.” (Daniel 5:26, 27) Hikwalaho ke, enkarhini wa hina Yehova u hete tihosi “hi siku ra v̌ukari bya [yena]. [U ta] rihisa e šikari ka matiko.”—Psalma 110:5, 6.
‘Va Kumiwe Va Ri Lava Vevukeke’
3, 4. Malunghana ni ku rhula, vafumi va misava va ‘kumiwe va ri lava vevukaka’ eka lembe xidzana leri hi ndlela yihi?
3 Vafumi va misava va ‘kumiwe va ri lava vevukeke’ hi ndlela yihi malunghana ni matshalatshala ya misava? Va fanele ku hlanganyela swinene eku sandzeni ka leswi swi humeleleke endyangwini wa vanhu enkarhini wa hina, nkarhi lowu teleke hi makhombo lama nga faniki ni ya nguva yin’wana. Hi xikombiso, ku sukela hi 1914 vanhu lava nga vaka dzana ra timiliyoni va dlayiwile etinyimpini to hambana-hambana! Namuntlha, matlhari ya nyutliya ya xungeta ku pona ka vutomi emisaveni. Hi nomu lowu, magidi ya minseve ya nyutliya, ni swikepe swa nyimpi leswi ana se swi tiyimiseleke, yi kongome exivindzini xa vaaki-tiko.
4 Malunghana ni nyimpi ya nyutliya, magazini wa Science wu vike nkambisiso lowu khomisaka endzeni: ‘Eka mpimo wihi na wihi lowukulu ku hundzuka ka nyutliya, ku dlayiwa ka xiyenge lexikulu xa swimilana ni vutomi bya swiharhi emisaveni ka xungeta. Ku herisiwa ka vanhu ku nga ka ku nga biwi hi makatla.’ Mutirhela-mfumo wa Hulumendhe eYuropa u te: “Ku lahlekeriwa ku nga ka ku nga hlayiwi hi ku ya hi madoroba kambe hi ku ya hi matiko-nkulu hinkwawo.” Muungameri wa tiko ra Latin Amerika u vulavule hi ku lahlekeriwa hi nsirhelelo a ku: “Vanhu va tluta exikepeni lexi tshovekeke lexi nga ha nyupelaka hi ku olova . . . loko xo nyupela, xi nga nyupela ni un’wana ni un’wana loyi a nga eka xona.” Naswona phepha-hungu ra Japani ri xiyile ri ku: “Misava yi vonaka yi ri kule ni [ku rhula] ku tlula nkarhi wihi na wihi ematin’wini.”
5, 6. Xiyimo xa ikhonomi xa matiko ni vanhu vo tala hi xihi?
5 Kambe ke, matiko ma hambeta ya tirhisa mali yo tala eka matlhari ya nyimpi. Mali ya kona sweswi yi tlakukele eka tidolara ta triliyoni [eU.S.] hi lembe! Xihlovo xin’wana xi xiya leswaku misava yi tirhisa mali yo tala leyi nga hlayiwaka ka 50 eka socha rin’wana ni rin’wana ku tlula hi laha yi endlaka ha kona eka n’wana un’wana ni un’wana la nga emalembeni ya xikolo. Nakambe, xiya xiviko xa Nhlangano wa Matiko lexi kombaka leswaku vanhu lava nga vaka 450 wa timiliyoni emisaveni hinkwayo va sika, naswona tinhlayo ta vona ta andza. Xiviko xin’wana xi vula leswaku “lembe na lembe vanhu va timiliyoni ta 30 ku ya eka 40 va sikela ku fa” ematikweni lama nga hluvukangiki swinene. Nakambe, xi vula leswaku lava va nga vaka hafu ya lava va faka i vana lava nga ehansi ka malembe ya ntlhanu hi vukhale.
6 Mutirhela-mfumo wa hulumendhe wa tiko rin’wana lerikulu eAmerika Dzonga u vula leswaku “40 wa tiphesente ta vandla ra vatirhi ri hanya hi vusweti lebyi heleleke.” Etikweni rin’wana kwalaho, ku kayivela ka ntirho edoroba-nkulu ra rona ku khumba 51 wa tiphesente ta vatirhi. Xiviko xi hetelela hi ku: “Tikonkulu ra vanhu va 260 wa timiliyoni ri mbombomele egomeni ra rona leri enteke swinene eka hafu ya lembe xidzana.” Manuku xiya tinhloko-mhaka leti tinharhu leti humaka ematikweni lama nga faniki: “Mpimo Wa Vusweti Wu Vuriwa Lowu ‘Ndlandlamukaka.’” “Mpimo Wa Vusweti Wu Tlakukile.” “Vusweti, Ntokoto Lowu Tsemaka Nhlana.” Xana swiviko leswi a swi huma ematikweni lama hluvukeke swintsongo? Doo, a swi huma eka vatirhela-mfumo va hulumendhe eCanada, eUnited States ni le Federal Republic ra Jarimani. Ina, hambi ya ri matiko lama vuriwaka lama fumeke ya funengetiwa hi swihinga.
7. I tinhlamuselo tihi leti endliweke ehenhleni ka vugevenga ni vuhomboloki lebyi andzaka swinene enkarhini wa hina?
7 Ematikweni yo tala swiphiqo leswi swi kombiwa hi ku tlhekeka ka xihatla ka vugeve- nga, vuhomboloki ni vutherorisi. Hi xikombiso, eUnited States Federal Centers for Disease Control yi xiya leswaku lembe na lembe maAmerika lama tlulaka 50 000 ya dlayiwa kumbe ya tisunga! Xisweswo, muhleri wa The New York Times u dlayelele hi ku: “Swilo a swa ha lawuleki.” Muhleri un’wana u xiyile: “Lowu i nkarhi wa mpfilumpfilu wa matiko hinkwawo.” Kutani ke, ku nga khathariseki malembe xidzana ya matshalatshala, ntokoto ni nhluvuko wa swa vuthekiniki, varhangeri va misava va hluleka ku nyika vo tala va vanhu va vona swilaveko swa vona swa xisekelo.
8. Rhekhodo ya matimu yi veka vumbhoni bya yini?
8 Hakunene, rhekhodo ya matimu, ya khale ni ya manguva lawa, yi tiyisa leswaku munhu, hi yexe, u hava tinhlamulo. Vurhangeri bya politiki, ikhonomi ni bya vukhongeri bya misava leyi byi nga ka byi nga ku tisi ku rhula, nsirhelelo, ntsako, rihanyo ni vutomi leswi hi swi lavaka ni leswi hi swi pfumalaka. Hikwalaho ke, misava leyi yi fanele ku hundza! Naswona yi ta hundza hikuva sweswo hi swona leswi Yehova a yi kunguhateleke swona. Swi hi laha Bibele yi vulaka ha kona yi ku: “Ni sweswi xihloka xi vekiwile etimitswini ta mirhi; murhi wun’wana ni wun’wana lowu nga vekiki mihandzu leyinene, wa tsemiwa wu hoxiwa endzilweni.”—Luka 3:9.
Xivangelo Xin’wana Xa Ku Avanyisa
9. Varhangeri va misava hi ntolovelo va languta swikongomelo swa Yehova hi ndlela yihi?
9 Mihandzu leyo biha leyi misava leyi ni varhangeri va yona va yi humeseke i xivangelo xin’wana lexi ha xona Yehova, loko a ringanisile misava exikalweni, a yi kumeke yi vevuka naswona u ta yi herisa. Kambe ku ni xivangelo xin’wana: Varhangeri va misava va humese Yehova—Muvumbi ni Hosi Leyikulu—emakungwini ya vona. A va ya tsakeli makungu kumbe minkarhi ni tinguva ta yena nikantsongo. Hi yona mhaka leyi Vakorinto vo Sungula 2:8 hi laha ku fanelaka yi vulavulaka ha vona yi ku: “A ku na un’we wa tihosi ta minkarhi leyi, loyi a byi twisiseke [vutlhari bya Xikwembu].” Xisweswo Psalma 146:3 ya hi tshinya: “Mi nga tiṭhembeleni tihosi, hambi v̌a ri v̌ana v̌a vanhu la’v̌a hlulekaka ku ponisa.”
10, 11. (a) I yini lexi faneleke ku endliwa hi lava va lavaka ku tiva Yehova? (b) Malandza ya Xikwembu ya swi kotisa ku yini ku tiva leswi van’wana va nga swi tiveki?
10 Ematshan’wini ya sweswo, Swivuriso 3:5, 6 ya khutaza: “Ṭhemba Yehova hi mbilu ya wena hikwayo, u nga ṭhembi ku tlhariha ka wena. O ṅwi nghenisa e makungwini ya wena hikwawo, O ta lulamisa tindlela ta wena.” Vanhu lava va endlaka leswi va nga ka va nga tshami eku pfumaleni ka ntshembo loku nga voningiwangiki ka misava leyi. Yehova u ta va katekisa hi moya wakwe leswaku va ta tiva makungu yakwe ni minkarhi ni tinguva takwe eka vona. Hi laha Mintirho 5:32 yi vulaka ha kona, Yehova u nyika “lava va [n’wi] yingisaka” moya wakwe lowo kwetsima.
11 Kutani malandza ya Xikwembu ya tiva leswi vafumi va misava leyi va nga swi tiviki. Ya tiva swikongomelo swa Yehova ni tinguva takwe. Petro wo Sungula 1:11 yi vula leswaku, enkarhini lowu hundzeke, malandza ya Xikwembu ya “kambisisile hi ku lava ku tiva leswaku xana Moya wa Kriste lowu a va ri na wona, a wu komba mani kumbe nkarhi wihi.” Hi moya wa Xikwembu lowu kombaka leswi, muapostola Pawulo u swi kotile ku byela vagandzeri-kulobye va ntiyiso a ku: “Hikuva mi tiva leswaku i nkarhi wihi sweswi.” (Varhoma 13:11) Leswi malandza ya Yehova ya namuntlha ya n’wi yingisaka tanihi mufumi, moya lowo kwetsima wa Xikwembu wu hlavutela ni le ka vona leswaku i nguva yihi sweswi hi ku ya hi malangutelo ya yena. Amos 3:7 yi ri: “Hikuv̌a Hosi, Yehová a nga endli ntšhumu a nga si kombisa makungu ya yena eka malanḍa ya yena v̌a nga v̌aprofeta.”
Xivangelo Xin’wana Nakambe
12, 13. Hi xihi xivangelo xin’wana lexikulu lexi ha xona Yehova a kumaka misava ni varhangeri va yona va vevuka?
12 Leswi swi hi tisa eka xivangelo xin’wana nakambe lexi ha xona Yehova a kumeke misava leyi ni varhangeri va yona va vevuka naswona u ta va herisa. Tsundzuka leswi Faro, Belšatsar, Heroda ni vafumi van’wana enkarhini lowu hundzeke va swi endleke eka malandza ya Yehova. Va va kanetile, va va xanisa na hambi ku ri ku va dlaya. Xikwembu xi khomele vafumi volavo ku tihlamulela ha swona.
13 Swa fana ni le sikwini ra hina. Vafumi vo hambana-hambana va misava va kanetile, va xanisa ni hambi ku ri ku dlaya malandza lama nga ni ku rhula ya Yehova. Vafumi vo tano va “kombisa marito ya ku Iwa ni Muungameri-l’a-tlakukeke . . . [va] šanisa v̌ahlawuriwa va Muungameri-l’a-tlakukeke.” (Daniel 7:25; 11:36) Kambe mhaka leyi huhuteriweke leyi nga eka Esaya 54:17 yi ri: “Fumu riṅwana ni riṅwana leri v̌a ri fulaka ku ku onha, ri nga ka ri nga pfuni ntšhumu . . . Hi yona nḍaka ya malanḍa ya Yehova.” Kutani ke, vakaneti hinkwavo va ta tsongahatiwa, hi laha van’wana eminkarhini ya khale a va ri ha kona. Hi tlhelo rin’wana, Yehova u tshembisa ku pona ni ku humelela ka vanhu vakwe.
Nkarhi Wo Hetelela Wa Tshinela
14, 15. (a) I nkarhi wihi lowu hi hanyaka eka wona, naswona i switsundzuxo swihi leswi hi faneleke ku swi khathalela? (b) Ku nga khathariseki matshalatshala wahi na wahi ya varhangeri va misava, i yini lexi taka hi xihatla?
14 Kutani ke, i nkarhi muni hi ku ya hi langutelo ra Xikwembu? I nkarhi wo hetelela wa misava leyi. Dyambu ra yona ra nyupela. Nkarhi wa vusiku wu tshinela hi xihatla eka yona. Vuxika bya yona byi le kusuhi na yona. Vumbhoni hinkwabyo bya ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele ni xiyimiso xa Yehova byi komba leswaku hi hanya “emasikwini ya makumu,” ‘eku heleni ka mafambiselo ya swilo.’ (2 Timotiya 3:1-5; Matewu 24:3-14) Xisweswo hi fanele ku nghenisa xitsundzuxo xa Yesu embilwini: “Khongelani leswaku ku tsutsuma ka n’wina ku nga humeleri hi vuxika.” (Matewu 24:20) Loko nkarhi wa vusiku wa misava leyi, kumbe vuxika, swi ta, nkarhi wu ta va wu nga ha ri kona wo lava ku amukeriwa hi Yehova.
15 Nkarhi wo herisa misava leyi delelaka Xikwembu wu ta hi xihatla. Loko wu fika, Yehova u ta susa vafumi hinkwavo exikhundleni hi matimba. Makungu ya vona lama nga hava mihandzu ni ntshembo ya ta hela, ku nga khathariseki leswaku va tiyiseka njhani. I ntiyiso, vafumi va nga ha ringeta ku tsakisa vanhu va vona hi ku veka matlhari ehansi ni makungu yo hambana-hambana ya ku rhula ni nsirhelelo, hambi ku ri hi ‘malembe yo kwetsima’ kambe ku macha loku kongomaka enkombisweni wo hetelela enyimpini ya Xikwembu ya Armagedoni ku ya emahlweni handle ka ntwelo-vusiwana.—Nhlavutelo 16:13-16.
16. I mani loyi Yehova a n’wi nyikeke vuhosi bya misava?
16 Nakambe, tsundzuka leswaku Yehova a nga ‘susi tihosi’ ntsena kambe u tlhela a ‘veka tihosi.’ (Daniel 2:21) Mavuthu ya le tilweni lawa Yehova a nga ta ma tirhisa ku tisa ku avanyisa ka yena eArmagedoni ya ta rhangeriwa hi Mufumi loyi ‘a n’wi vekeleke’ misava hinkwayo. Yoloye i n’wana wakwe la tshembekaka, Kriste Yesu, loyi sweswi a nga ematimbeni ni le ku kwetsimeni ka le tilweni. Nhlavutelo 19:16 yi n’wi vitana “Mufumi wa vafumi ni Hosi ya tihosi.” Daniel 7:14 yi ri: “Kutani a nyikiwa ku fuma, ni ku kwetsima, ni v̌uhosi leŝaku v̌a tinšaka hikwato, ni v̌a matiko hikwawo, ni va tindimi hikwato v̌a ta ṅwi tirela. Ku fuma ka yena i ku fuma lo’ku nga heriki, lo’ku nga ka ku nga hunḍi, kutani v̌uhosi bya yena byi nga ka byi nga herisiwi.”—Nakambe vona Daniel 2:44.
17, 18. (a) Rito ra Xikwembu ri ri ku ta humelela yini eka lava va nga xi tiveki kun’we ni Hosi ya xona leyi xi yi vekeleke misava leyi ke? (b) I mani un’wana loyi a tivaka leswaku a ka ha ri na nkarhi wo tala lowu seleke?
17 Hi ririmi ro olova Rito ra Xikwembu ra vuprofeta ri vula leswi nga ta humelela eka lava va nga n’wi tiveki Yehova ni Mufumi wakwe la vekeriweke misava hinkwayo. Ri ri: “Kutani ndzi vona ntsumi yi yimile edyambyini. Yi vitana, hi rito leri tlakukeke, tinyanyana hinkwato leti hahaka ehenhla mapapeni, yi ku: “Tanani, mi ta hlengeletanela ku lalela enkhubyeni lowukulu wa Xikwembu, mi ta dya nyama ya tihosi, ni nyama ya tindhuna ta tinyimpi, ni nyama ya tinhenha, ni nyama ya timangwa ni ya vagadi va tona, ni nyama ya vanhu hinkwavo, vantshunxeki ni mahlonga, lavakulu ni lavatsongo.”—Nhlavutelo 19:17, 18.
18 Yeremiya 25:33 yi swi hlamusela hi ndlela leyi: “E sikwini rolero, la’v̌a tlhav̌iweke i Yehova v̌a ta v̌a kona, ku suka e makuṅwini maṅwana ya misav̌a, ku ya fika e makuṅwini maṅwana ya misav̌a; a v̌a nga rileriwi, v̌a nga hlengeletiwi, v̌a nga lahliwi; v̌a ta v̌a v̌ulongo e henhla ka misav̌a.” Ina, i nkarhi wo hetelela wa mafambiselo hinkwawo lama thyakeke ya swilo ya Sathana. Hambi a ri yena wa swi tiva! Nhlavutelo 12:12 yi ri wa swi tiva leswaku ‘ku sele nkarhinyana ntsena.
Lava Yehova Sweswi
19. I siku ni nguva yihi leyi nyanyulaka leyi nga ta sungula endzhaku ka loko mafambiselo lawa ya herisiwile?
19 Loko nkarhi wa vusiku, kumbe vuxika, wa mafambiselo ya Sathana wu hundzile, manuku-ke? Manuku ku ta va ku ri nkarhi wa Yehova wo nghenisa nguva leyi nyanyulaka ya nkarhi lowuntshwa wa ximun’wana, esikwini leri vangamaka lerintshwa. Wu ta va wu ri nkarhi wo sungula mafambiselo lamantshwa yo lulama ya Yehova ehansi ka ndzawulo wa Hosi yakwe ya le tilweni, Yesu Kriste. Emafambiselweni wolawo lamantshwa, vukari, vuhomboloki, ku xaniseka, vuvabyi ni rifu a swi nga ha vi kona. Vanhu va ta yisiwa eku hetisekeni, va ri ni langutelo ra vutomi lebyi nga heriki. Mawaku langutelo leri tsakisaka swonghasi!—Psalma 37:10, 11, 29; Nhlavutelo 21:4.
20, 21. Vanhu lava humaka ematikweni hinkwawo hi tinhlayo letikulu sweswi va lava Yehova hi ndlela yihi?
20 Hambi swi ri tano, emahlweni ka ku hela ka mafambiselo lawa ni ku sungula ka mafambiselo lamantshwa, i nguva ya Yehova yo endla xin’wana xa nkoka eka lavo rhula va misava. I nkarhi wakwe wa ku hlengeleta lava va lavaka ku dyondza hi ta yena, lava lavaka ku titsongahatela ku rhandza ka yena, ni lava va nga ta khinsamela Hosi leyi a yi hlawuleke. Hi ku endla leswi, va ta ehansi ka nsirhelelo wa Yehova: “V̌ito ra Yehova i khokholo ro tiya, l’a lulameke o tšhav̌ela ka rona, o ṭhama e ku tlakukeni.”—Swivuriso 18:10.
21 Namuntlha, tinhlayo letikulu ta vanhu ti endla leswi—entiyisweni, timiliyoni ta vona ti kwalaho. Va huma etikweni rin’wana ni rin’wana emisaveni. Vona va hlamuseriwe eka Zakariya ndzima 8, tindzimana 20 na 21: “Yehova wa tinyimpi o ri: Ka ha ta ta matiko ni v̌aaki v̌a miti le’yo tala; v̌aaki v̌a muti wuṅwana v̌a ta ya e ka v̌a wuṅwana muti, v̌a ri kari v̌a ku: A hi yeni! hi ya khongela Yehova, ni ku lav̌a Yehova wa tinyimpi.” Ndzimana 23 ya tlhandlekela: “E masikwini lawa [ina, enkarhini wa hina] v̌avanuna v̌a khume v̌a tinḍimi hikwato ta matiko, v̌a ta tikhomelela hi nḍungo wa nguv̌u ya mu-Yuda [vadzunisi lava totiweke va Yehova], v̌a ku: Hi ta ya na ṅwina, hikuv̌a hi twile leŝaku Yehova o na ṅwina.”
22. I yini lexi hi faneleke ku xi tlangela ni ku xi endla loko hi lava ku pona siku ra vukari bya Yehova?
22 Hikwalaho ke, gandzela Yehova ni vanhu vakwe ivi u ta exivandleni xakwe xa nsirhelelo. Hlanganyela entirhweni wa nkoka swinene lowu endliwaka emisaveni namuntlha—ku hlengeletiwa ni ku leteriwa ka lava va nga ta pona Armagedoni ni lava va nga ta va ni langutelo leri hlamarisaka ro kondletela paradeyisi emisaveni ivi va hanya hi laha ku nga heriki. Tlangela nkarhi ni nguva leyi ku nga yona kutani u endla leswi Esaya 55:6 yi swi khutazaka: “Lav̌ani Yehova loko a ha kumeka; huwelelani ka yena, loko a ha ri kusuhi!” Ina, “lav̌ani Yehova, ṅwina, v̌a tiṭongahati hikwav̌o v̌a tiko, lav̌a endlaka hi ku lerisa ka yena, lav̌ani ku lulama, mi lav̌a ku tiṭongahata; kumbe mi ta ti fihla e sikwini ra v̌ukari bya Yehova.”—Sofonia 2:3.
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ Vafumi va misava va ‘kumeke va ri lava vevukaka’ emahlweni ka Xikwembu hi tindlela tihi?
◻ Hikwalaho ka yini malandza ya Yehova ya tiva minkarhi ni tinguva Takwe kasi varhangeri va misava a va swi tivi?
◻ Hikwalaho ka yini vafumi va misava va faneriwa hi ku avanyisa lokukulu ka Xikwembu?
◻ I nkarhi ni nguva yihi leswi fikeke hi ku ya hi malangutelo ya Yehova?
◻ Hikwalaho ka yini naswona hi fanele ku lava Yehova sweswi hi ndlela yihi?
[Xifaniso eka tluka 18]
Vo tata lava sweswi va kombisaka ripfumelo va ta pona nkarhi wo heteleta wa misava leyi