Nhlahluvo wa Mahungu

Mihandzu Ya Vukhongeri

Bindzu ra vukhongeri ri yise eka “nthyakiso, vunghwavava ni swivumbeko swin’wana swa ku kayivela ka ndzayo etikerekeni ta hina,” ku vule mufundhisi wa Kereke ya Methodist ya Nigeria. U pfumerile, hi ku ya hi Daily Times ya Nigeria, leswaku kereke yi vange vugevenga lebyikulu evanhwini va le Nigeria hi ku “kombela ni ku amukela tinyiko leti humaka eka swigevenga ni vatirhela-mfumo lava thyakeke.” Nakambe u vule leswaku mahanyelo layo biha ya varhangeri va vukhongeri ni swirho swa byona ya hundzule kereke “ndhawu yo endla manyala, ku xisa ni swiendlo swa vunghwavava.”

Femi Abbas, muhlamuseri ehenhleni ka timhaka ta Islam, hi ku fanana u hlanganise mpimo lowu andzeke wa vugevenga ni ku khitikanela ka vanhu eka mintlawa ya bindzu leri tlakukeke ra vukhongeri. Loko a tsala eka National Concord ya Nigeria, u xiye leswaku varhangeri va mintlawa leyi va kume ku landzeleriwa ka vona hi “ku vulavula loku olovaka, vunjhinga ni vuswikoti byo khorwisa van’wana,” naswona u hlamusele leswaku “va tihundzula xivumbeko ntsena ehansi ka baji lero leha ra ripfumelo.”

Mihandzu yo tano leyo biha yi fanele ku rindzeriwa loko vukhongeri byi voyamela eka swilo leswi vonekaka. Yi komba ntiyiso wa vuprofeta bya Bibele bya leswaku “emasikwini ya makumu” vanhu va ta va lava “rhandzaka mali, . . . va ta tiendla onge hi loko va ri ni vukhongeri, kambe va ta ala matimba ya byona.” ‘Va nga ka va nga amukeli dyondzo leyi nga yona ya xiviri; kambe leswi tindleve ta vona ti hlohlonyaka, va ta tihlengeletela vadyondzisi lava nga ta va dyondzisa leswi va swi tsakelaka.’ Hi tlhelo rin’wana, vukhongeri bya ntiyiso byi nga rindzeriwa ku kandziyisa swilo swa moya ku tlula swa nyama. Xisweswo byi ta susumeta vanhu lava vutomi bya vona lebyi xiximekaka byi va endlaka vaaki-tiko vo antswa kun’we ni malandza lama tshembekaka ya Xikwembu.—2 Timotiya 3:1-5; 4:3; Matewu 6:19-21, 33; 7:16-21.

Ku Ongola Swikombiso, Hayi Vuvabyi

“Vanhwanyana Va Manghezi Va Nga Kuma Philisi Handle Ka Mpfumelelo,” hlaya nhloko-mhaka leyi eka The New York Times. Xihloko lexi xi te: “Hi nhlawulo wa 3 ku ya eka 2, Yindlu ya nawu wa Hosi ya tihosi yi vule leswaku vatswari a va na matimba lama heleleke ehenhla ka vana va vona ni leswaku nawu wu fanele ku fambisana ni ku cinca ka malangutelo ya ntirhisano.” Hikwalaho ka kungu leri, madokodela ya Manghezi sweswi hi nawu ma swi kota ku hlamusela minkunguhato eka vanhwanyana lava nga ehansi ka 16 wa malembe handle ko vonana ni vatswari va vona. Ku fuma loku ka yindlu ya le henhla ya Palamendhe ya Manghezi ku dzunisiwile hi Ndzawulo ya Mintirho, Huvo ya Vutshunguri bya Manghezi, ni tinhlengeletano to hambanahambana ta nkunguhato wa mlndyangu.

Xikongomelo xa nawu lowu xi endleriwe ku ‘lawula ka tinyimba leti nga lavekiki ta vana va kondlo-andzi-dyi ni ku xixa tinyimba.’ Kambe xana ku kongomana ko tano ni ku nonon’hwa ni ku kula ka xiphiqo a ku vangiwi hi ku tshungula “swikombiso” ntsena? A hi mpimo wa minkarhi ya hina leswi vaendli va nawu, lava seketeriwaka hi madokodela ni tinhlengeletano ta ntirhisano etikwenl leri tinyungubyisaka hi mikhuva ya rona ya Vukriste, va nga pasisaka nawu lowu hi ndlela leyi nga kongomangiki wu kurisa ka “vuvabyi” bya vunghwavava bya vana va kondlo-a-ndzi-dyi xana?

Hakunene ndlela leyinene yo sirheleta vanhwanyana va kondlo-andzi-dyi eku komblseni ka “swikombiso” swa makhwiri lama nga lavekiki nl ku xixa tinyimba I ku va dyondzisa timhaka ta mahanyelo lamanene lama ma va sirheletaka eka mahanyelo layo biha ya rimbewu. Xihlovo lexi kombisiweke xa timhaka to tano I Bibele, leyi nakambe yi andlalaka laha vutshunguri bya “vuvabyi” lebyi byi humaka kona ni vatswari lava endliweke leswaku va tihlamulela hlkwalaho ka mahanyelo ya vana va vona.—Vaefesa 5:5; 6:14.

Vutomi eMahlweniKa Ku Velekiwa

“Emahlweni swinene ku tlula leswi hi swi amukeriseke swona eku sunguleni matimba yo twa ya n’wana la nga siki velekiwaka ya sungula ku tikombisa; naswona emahlweni swinene ku tlula leswi pfumeriweke sweswinyana, swivumbeko ni vuswikoti lebyinene bya byongo swi sungula ku kula.” Ku tsala vatsari va xibukwana lexi nge Life Before Birth, lexi gandllsiweke hi 1984 eFederal Rephabliki ra Jarimani hi Holobye-nkulu wa Huvo ya Lavantshwa, Ndyangu ni Rihanyo. Va vulavula hi vutomi bya n’wana la nga siki velekiwaka tanihi vutoml eka “xivumbeko xa yena lexi tsaneke,” va komba leswaku “swlboho swo sungula swa n’wana eka vatswari va yena ana se swi vumbiwile ekhwirini.” Va vula leswaku hambi leswi tintlhari to tala eku sunguleni ti pfumeleke leswaku vutomi bya n’wana la nga siki velekiwaka byi fambisana ni endlelo ra hundzuluko, byi huma eka sele byi ya eka hlampfi kutani endzhaku byi ya eka swivumbiwa leswi hanyaka ehandle ni le ndzeni ka mati byi nga si va munhu, mianakanyo leyi sweswi yi soriwile hikuva “sayense yi endle minhluvuko.” Va pfumela leswaku ‘ku hava ni un’we loyi a kanetaka swinene leswaku vutomi bya n’wana la nga siki velekiwaka a hi vutoml bya munhu hi xiyexe. Munhu a nga sunguli ku va munhu eku velekiweni.’

Tinhla leti ti pfumelelana ni ndlela leyi Muvumbi wa vutomi a langutaka n’wana la nga siki vetekiwaka ha yona—tanihi ku va kona ka vutomi. Loko a vulavula ni Muvumbi wakwe, Davhida nandza wa Xikwembu u tsarile a ku: “O nḍi v̌umbile khurini ra manana. Nḍa ku nkhensa hikwalaho ka mahlori ya šiv̌umbeko ša mina. Mitiro ya wena ya hlamarisa . . . mahlo ya wena ma v̌onile ku v̌umbiwa ka šona, kutani masiku ya mina ma ṭariwile hikwawo e bukwini ya wena.”—Psalma 139:13, 14, 16.