Misava Leyintshwa—Paradeyisi Leyi Kondleteriweke!

MPATSWA lowu wa ha ku nghenelaka vukati a wu ri na kaya leri rhandzekaka swinene—ntanga lowukulu lowu teleke hi swiluva, mirhi, tinyanyana ni swiharhi. A ku ri Paradeyisi, nyiko yo hanana leyi humaka eka Tata wa vona la va rhandzaka! Xana va “hanye hi ntsako hi laha ku nga heriki endzhaku ka sweswo”? Doo. Endzhaku ka xinkarhana, va lahlekeriwe hi kaya ra vona. Kambe hikwalaho ka yini?

Kaya rero ra Paradeyisi ri lahlekile hi leswi mpatswa wu nga swi tlangelangiki leswi Tata wa vona a va endleleke swona. Leswi swa ha nyanyisaka, a va nga yingisi. Ku ringa ku tshembeka ka vona, Tata wa vona u va byele leswaku va nga dya mihandzu ya murhi wun’wana ni wun’wana handle ka wun’we, kambe hi ndlela yo xandzuka a va yingisangi ivi va dya eka wona.—Genesa 2:15-17; 3:6, 7.

Ha yini ku ve ni xigwevo xo tano eka leswi swi nga ha vonakaka ku ve nandzu lowuntsongo? Kumbexana xikombiso xi ta pfuna eku hlamuleni ka xivutiso xexo. N’wini wa xitolo u hirha mufambisi a ri na timfanelo leti lavekaka. Leswaku a tiyiseka ku muthoriwa loyi lontshwa a nga tshembiwa, n’wini u n’wi nyika swilotlelo kambe a vula leswaku a nga tshuki a pfula dirowara yo karhi. Loko muthoriwa o endla tano, u ta hlongoriwa. Loko a siyiwe a ri yexe, ku navela ku tiva ku hlula mufambisi ivi a pfula dirowara. N’wini a n’wi phasa kutani a n’wi hlongola.

Paradeyisi Leyi Lahlekeke

Xana leswi swi yelana ni mpatswa lowuntshwa hi ndlela yihi? Hikwalaho ka leswi va dyeke muhandzu lowu yirisiweke, Tata wa vona u va hlongorile ekaya ra vona ro saseka. Ehandle ka Paradeyisi ya Edeni, mitwa ni mahlohlwe swi langutane ni mpatswa wolowo wu tekaneke, Adamu na Evha. Ematshan’wini yo va lava hetisekeke, sweswi a va nga hetisekangi. Naswona ematshan’wini yo hanya hi laha ku nga heriki, va sungule ku fa. Vana va vona va kume ndzhaka ya ku nga hetiseki ka vona, vudyoho ni rifu.—Varhoma 5:12.

Eku heteleleni, “Yehova a v̌ona leŝaku ku biha ka v̌anhu ku kurile.” Hi laha ku faneleke, emasikwini ya Nowa, Xikwembu xi tirhise Ndhambi ku basisa misava. Xana va ve kona vaponi va vanhu? I nhungu ntsena—Nowa ni majaha ya yena manharhu kun’we ni vasati va vona va mune. Ku lunghiselela leswi swi nga ha vuriwaka riendzo ra vona hi xikepe ku ya etikweni leri hambaneke, va landzelele swiletelo swa Xikwembu naswona va ake ngalava leyikulu leyi ringaneke ku rhwala vona, tinxaka to tala ta swiharhi ni swakudya leswi aneleke. (Genesa 6:5-7, 13-22) Ntanga lowu tshameke wu tsakeriwa hi Adamu na Evha wu kukuriwile hi Ndhambi. Xisweswo, Paradeyisi yi lahlekile—kambe hayi hi laha ku nga heriki!

Paradeyisi Yi Kondleteriwa

Malembe xidzana yo tala endzhakunyana, Xikwembu xi rhumele N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe emisaveni ku kutsula vanhu eka xidyoho ni rifu. Leswi swi endle leswaku swi koteka eka lava va kombisaka ripfumelo eka Yesu Kriste ku kuma vutomi lebyi nga heriki. (Yohane 3:16) Yesu na yena u vhumbe leswaku Paradeyisi a yi ta kondleteriwa. Hakunene, loko Yesu a fa emhandzini ya nxaniso, u byele xigevenga lexi beleriweke ekusuhi na yena a ku: “U ta va na mina eku sasekeni eParadeyisini.”—Luka 23:43.

Ku kondleteriwa ka Paradeyisi ku ta landzela leswi hakanyingi swi vuriwaka makumu ya misava, leswi vhumbiweke hi Yesu loko vadyondzisiwa va yena va vutisile va ku: “Xikombiso xa ku vuya ka wena ni xa ku hela ka minkarhi xi ta va xihi ke?” Loko a hlamula, Yesu u kombetele eka nyimpi, ku pfumaleka ka swakudya, ku tsekatseka ka misava, mintungu, ku andza ka vuhomboloki ni tsima ra misava hinkwayo ra ku chumayela hi Mfumo. Leswi ni swivumbeko swin’wana swa xikombiso a swi ri karhi swi voniwa ku sukela hi 1914. (Matewu 24:3-14) I swikombiso swa makumu ya mafambiselo lawa ni ku kondleteriwa ka Paradeyisi emisaveni leyi.

Evuprofeteni lebyi fanaka, Yesu u tIhele a ku: “Dyondzani leswi hi murhi wa nkuwa: Loko marhavi ya wona ma sungula ku olova, ni loko matluka ya wona ya hluka, mi tiva leswaku ximumu xi le kusuhi. Hi mukhuva wolowo, loko mi vona swilo sweswo hinkwaswo, tivani leswaku nkarhi wu le kusuhi, wu le nyangweni. Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina: rixaka leri ri nga ka ri nga hundzi, ku nga si humelela swilo leswi hinkwaswo.” (Matewu 24:32-35) Vuprofeta byin’wana bya Bibele na byona byi kombisa leswaku ku kondleteriwa kumbe ku pfuxetiwa ka Paradeyisi ku tshinele swinene, leswaku misava leyintshwa yi le nyangweni. Kambe yi ta va njhani?

Misava Leyintshwa—Yi Hambanile Hakunene!

Tihulumendhe ta namuntlha ti ta siviwa hi Mfumo wa Xikwembu. (Daniel 2:44) Ku ta va ni vululami ni ku rhula ka nkarhi hinkwawo eka hinkwavo emisaveni leyintshwa ehansi ka ku fuma ka Mfumo hi Yesu Kriste, “Hosana ya ku Rhula.” (Esaya 9:6, 7, NW) Tanihi leswi a nga ta herisa tihulumendhe leto biha ni leto homboloka leti sweswi ti fumaka vanhu, hi lava rhandzaka ku rhula ntsena ‘lava nga solekiki’ lava nga ta sala. (Swivuriso 2:21, 22; Nhlavutelo 19:11-21; 16:14-16) Ina, vaponi va ta va vanhu vo lulama, lava rhandzaka ku rhula. Mayana ntshunxeko wonghasi lowu sweswo swi nga ta va wona!

Xihlawu-hlawu ni swivumbeko swin’wana swa rivengo swi ta nyamalala emisaveni leyintshwa. Entiyisweni, ntshungu lowukulu wa vanhu ana se wu endle swo tala ku hlula swilo swo tano. I vamani xana? I Timbhoni ta Yehova. Naswona ha yini va hambanile swonghasi? Hikuva va dyondza Bibele hi ku chivirika, va yi tirhisa evuton’wini, naswona va rhandzana. (Yohane 13:34, 35; Mintirho 10:34, 35) Sweswi Timbhoni ti fika eka timiliyoni emisaveni hinkwayo, kambe Bibele yi vhumba leswaku vagandzeri va Yehova va la misaveni eku heteleleni va ta va “nhlayo leyikulu, leyi nga hlayekiki ya vanhu vo huma eka tiko, rixaka, xivongo ni ririmi rin’wana ni rin’wana.”—Nhlavutelo 7:9, The Jerusalem Bible.

Nyimpi a yi nge he koxi vutomi bya vanhu. Magidi ya timiliyoni ma nga ka ma nga ha tirhisiwi eka switlhavani swa nyutliya, matlhari man’wana ni mavuthu ya nyimpi. Minkwetlembetano ya ndzhundzuluko, ya rixaka ni ya swivumbeko swin’wana hinkwaswo swa vukarhi a yi nge he vi kona. (Esaya 2:4) Vuleteri ni minhlengo ya nyimpi swi ta hela, hikuva swi nge laveki. Mayana siku ra ntsako wonghasi loko Xikwembu xi herisa tinyimpi!—Psalma 46:8, 9.

Ku rhula ka ntiyiso ku ta fuma. Mupisalema u te “Ku sale nkarinyana, kutani lowo biha a nga ka a nga ha v̌i kona . . . V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona.”—Psalma 37:10, 11.

Ku pfumaleka ka swakudya ku ta pfulela ndzalo. Etindhawini to tala, sweswi varimi mbuyangwana va lwa ni mitwa ni mahlohlwe, misava leyi nga nyawuriki, makwandzasi lama hundzeletaka, dyandza ni minhlaselo leyi lovisaka ya tinjiya. Hinkwaswo leswi swi ta herisiwa. (Esaya 35:1, 6, 7) Vuyelo byi ta va byihi? Ku andza lokukulu eka ntshovelo! (Psalma 72:16) Loko a hunguta ku pfumaleka ka swakudya ni swakunwa, Yehova u ta lunghiselela ‘nkhuvo’!—Esaya 25:6.

Ntirho lowu vuyerisaka wu ta tsakeriwa hi hinkwavo. Swi ta anerisa swonghasi ku aka tindlu, ku byala mirhi ya mihandzu ni ku langutela mintanga! Naswona swa tsakisa swonghasi ku tshama endzhutini wa murhi wa wena wa nkuwa ivi u dya mihandzu ya wona leyo nandziha!—Mikea 4:4.

Tindlu ta muxaka wa le henhla ti ta lunghiseleriwa un’wana ni un’wana. Namuntlha, timiliyoni ti tshama emadorobeni lama thyakeke kumbe emixaxeni leyi manyaneke. Oho vutomi lebyi nga tsakisiki swonghasi! Hi xikombiso, eAfrika timiliyoni ta vaaki va vantima va tshama emakaya, kambe hakanyingi va boheka ku tshama etindlwini leti endliweke hi ndzhope kumbe vumba ni malwangu ya mazinki, swiyimo leswi nga nyawuriki swa nsivela-mavabyi ni ku sirheleleka kuntsongo. Hambi swi ri tano, emisaveni leyintshwa vanhu va ta aka tindlu letinene kutani va tshama eka tona.—Esaya 65:21, 22.

Ku ta va ni rihanyo leri hetisekeke ematshan’wini ya vuvabyi ni mavabyi lama dlayaka yo tanihi AIDS. Muprofeta la huhuteriweke u vhumbe leswaku ku hava loyi a nga ta ku: “Nḍa v̌abya.” Ku tlula kwalaho, emisaveni leyintshwa leyi nga ekusuhi, “hi laha mahlo ya v̌o-fe-mahlo ma nga ta hanyanya, ni tindlev̌e leti siv̌ekeke ti nga ta pfuleka. Ŝilema ŝi ta tlula ku kota tinhlangu, kutani ririmi ra mbev̌ev̌e ri ta yimbelela hi ku ṭaka.”—Esaya 33:24; 35:5, 6.

Rifu, mihloti ni minkhuvo ya minkosi swi ta nyamalala. (Nhlavutelo 21:4) Kambe ku vuriwa yini hi magidi ya timiliyoni lama ana se ma feke? Tanihi munhu emisaveni, Yesu u pfuxe vanhu vo hlayanyana. Hi xikombiso, u tshama a hlangana ni vakhandli va nhlonge va ri karhi va heleketa ntsumbu wa jaha leri ra ha ku faka emutini wa Nayini. Endzhaku ka rito ro khongotela eka manana la karhatekeke, wa noni, Yesu Kriste u te: “Jaha, ndzi ri ka wena: Pfuka!” Naswona u pfukile! (Luka 7:11-17) Eka xiendlakalo xin’wana, Yesu u nyikele xitiyisekiso lexi a ku: “Nkarhi wa ta lowu hinkwavo lava nga emasirheni va nga ta . . . huma.” (Yohane 5:28, 29) Tanihi leswi Xikwembu xi vumbeke tithiriliyoni ta tinyeleti ni mavandla man’wana ya le tilweni naswona a swi vitana “hi mav̌ito,” hakunene ku pfuxiwa ka magidi ya timiliyoni ya vanhu lava feke a swi nge tisi xiphiqo.—Esaya 40:26.

Xana I Ya Wena?

Yehova Xikwembu eku sunguleni u kunguhate leswaku vanhu va nga fi kambe va fanele ku tsakela swilo leswinene leswi a swi lunghiselelaka hi rirhandzu hi laha ku nga heriki. Kutani ehleketa hi minkateko ya vutomi emisaveni leyintshwa ni mindyangu leyi tsakeke! Anakanya hi vana va swi kota ku tlanga va hlayisekile ni swiharhi leswi sweswi swi nga ni khombo swinene. (Esaya 11:6-9) Anakanya hi minkateko ya ku rhula, tindlu letinene, ntirho lowu vuyerisaka, swakudya swo tala. Ina, naswona ehleketa hi ku hanya hi laha ku nga heriki eparadeyisini ya la misaveni.

Xana u nga va kwalaho ke? Ina, loko wo amukela ni ku landzela vutivi lebyi kongomeke bya Rito ra Xikwembu. Timbhoni ta Yehova ti tiyimisele ku ku pfuna ku aka ripfumelo eka swikongomelo swa Xikwembu leswi nga tsandzekiki. U nga tiyiseka leswaku Paradeyisi ku nga ri khale yi ta kondleteriwa, hikuva misava leyintshwa yi tshinele swinene!