“Wansati Wamunene”

1, 2. a) Hi wini ntirho lowu Ruti a a wu yendla? b) Hi swini swilo swa lisima leswi Ruti a nga swi djondza hi Nawu wa Yehovha ni vanhu va yena?

RUTI a a khizame phambheni ka nyandza ya maxalani kumbe sevhada leyi a nga yi hlengeleta siku hinkwalu. A li ya ku peleni ka doropa la Betlehema, naswona vatirhi va vanyingi a va tlhelela makaya. Ruti a a karhalile hintamu naswona muzimbha wa yena hinkwawu a wu vava hikusa a a tirhe siku hinkwalu ku sukela nimpundzu. Hambileswo a tame a tirha! A tirhise nhonga ya yitsongo leswaku a hula maxalani. Hambileswi swi nga lava swaku a tirha hi matimba, siku a li mu fambele kahle ku tlula leswi a a swi nyimelile.

² Ku nga va swaku swoswi swilo a swi ta mu yampsela Ruti? Hilani hi nga swi vona hi kona ka djondzo leyi nga hundza, Ruti a a mu rhandza hintamu n’wingi wa yena Nawomi. Funtshi a a mu tshembise swaku a a ta famba na yena naswona a a ta gandzela Yehovha Xikwembu xa Nawomi. Vavasati lavambirhi va suke Mowabu va ya Betlehema, naswona Ruti lweyi a a li wa Mowabu a a swi tivile leswaku a Nawu wa Yehovha a wu pfuna swisiwana aIsrayele ku patsa ni lava a va ta hi ka matiko man’wani. Naswona swoswi a a vona vanhu van’wani lava a va tirhela Yehovha lava a va yingisa Nawu lowu a wu va djondzisa, na va swi kombisa hi mahanyelo ya vona swaku va mu rhandza Yehovha naswona va ni timpsalu. Phela leswo swi mu khumbile hintamu Ruti.

3, 4. a) Bowazi a mu tiyisise ku yini Ruti? b) Xikombiso xa Ruti xi nga hi pfunisa ku yini namuntlha?

³ Mun’we wa vanhu lava a ku li Bowazi, wanuna lweyi a a ganyile naswona se a a kulile. I ka masimu ya yena lani Ruti a a rholela kona. Hi siku leliyani Bowazi a txuvuke Ruti hi ku mu tsakela ku fana ni leswi papayi a swi yendlisaka xiswona ka n’wana wa yena wa xisati. Ha tiyiseka swaku Ruti a a tsakile hintamu loko a pimisa hi marito ya Bowazi lawa a a mu khensa hi wona hileswi a a hlayisa n’wingi wa yena Nawomi lweyi se a a gugile, ni ku va a tiveke hansi ka Yehovha leswaku a mu vhikelela. — Lerha Ruti 2:11-14.

⁴ Hambileswo swi nga yendleka Ruti a a karhateka hi leswi a swi ta yendleka hi ku famba ka nkama. Swi nga yendleka a tivutisile swaku leswi a a nga li Muyisrayele, a a li xisiwana, funtshi a a nga na nuna kumbe vana a a ta swi kotisa ku yini ku tihlayisa yena ni n’wingi wa yena lweyi se a a gugile? Ku nga va swaku ku rholela leswi swi nga siyiwa amasin’wini a swi ta yenela? Nkama lowu a a ta guga i mani lweyi a a ta mu hlayisa? Phela swa twisiseka ku va a karhatekile hi swilo swoleswo. Ninamuntlha vanhu va vanyingi va nga ha karhateka hi swilo swa ku fana leswo, ngopfungopfu leswi hi hanyaka ka nkama lowu vanhu va vanyingi swi va karhatelaka hintamu ku tihlayisa hi mhaka ya ku pfumala male. Se ku kambela leswi lipfumelo la Ruti li nga mu pfunisa xiswona swaku a lwisana ni xikarhatu lexo, swi ta hi pfuna ku vona swaku hi nga yendla yini swaku na hina hi mu tekelela.

I Yini Ndjangu?

5, 6. a) I yini leswi Ruti a nga swi kuma hi siku la ku sungula loko a rholela leswi nga sala ka nsimu ya Bowazi? b) Nawomi a titwise ku yini loko a vona Ruti na a vuya?

⁵ Nkama Ruti a nga gama ku hula maxalani a ma hlengeletile, naswona a vone leswaku a a kume kolomuyani ka mpimu wa efa lin’we leli a li peza kolomuyani ka 14 wa makilu. Swi nga yendleka Ruti a bohelele maxalani lawa hi xidjumba a rhwala a tlhelela aBetlehema nkama lowu a li ya li pela. — Rut. 2:17.

⁶ Nawomi a tsake hintamu nkama a nga vona mamanyani wa yena Ruti na a vuya, naswona swi nga yendleka a hlamale hintamu loko a mu vona na a vuya ni maxalani ya manyingi. Leswi Ruti a a vuyile ni swakudla swin’wani leswi a swi salile ka leswi Bowazi a a swi nyike vatirhi va yena, va vhele va tidlela swona hi siku leliyani. Nawomi a game a mu vutisa a ku: “U tshovele kwini namuntlha? A wu tirha kwini? A a katekisiwi lweyi a nga ku twela wusiwana.” (Rut. 2:19) Ku va Nawomi a vone maxalani ya manyingi lawa ma nga vuya na Ruti, swi nga ha yendleka a vhele a swi tsumbula swaku a ku ni munhu lweyi a nga mu pfuna a tlhela a mu komba timpsalu.

7, 8. a) Nawomi a vone leswi Bowazi a nga swi yendlela Ruti na swi ta hi ka mani, naswona hi mhaka muni? b) Ruti a tlhele a li kombisisa ku yini lirhandzu la ku tshembeka ka n’wingi wa yena Nawomi?

⁷ Havambirhi va sungule ku bula. Ruti a byele Nawomi ndlela leyi Bowazi a nga mu komba timpsalu hi yona. Hi ku tsaka Nawomi a game a vula leswi: “A a katekisiwi hi Yehovha, lweyi a rhandzaka lava hanyaka ni lava nga fa.” (Rut. 2:20) Phela Nawomi a a vona leswi nga yendliwa hi Bowazi na swi ta hi ka Yehovha, lweyi a yendlaka swaku vanhu va yena va komba van’wani timpsalu a tlhela a tshembisa ku va katekisa hileswi va swi yendlaka.a — Lerha Swivuriso 19:17.

⁸ Nawomi a khutaze Ruti swaku a pfumela ku tama a rholela maxalani ka nsimu ya Bowazi, ni leswaku a tshamela kusuhi ni vatirhi va xisati va Bowazi leswaku vatirhi lavan’wani va nga mu karhati. Phela Ruti a yendle swoleswo, naswona a tame “a tshama ni n’wingi wa yena.” (Rut. 2:22, 23) Lani hi tlhela hi vona wumunhu la ku saseka leli Ruti a a li na lona ku nga lirhandzu la ku tshembeka. Phela xikombiso xa Ruti xa hi pfuna leswaku hi tikambela: Ku nga va leswaku ha va seketela vandjangu wa hina hi ku tshembeka ni ku va pfuna loko swi laveka? Yehovha wa li vona lirhandzu leli hi va kombaka lona, funtshi i la lisima ka yena.

9. A xikombiso xa Ruti na Nawomi xi hi djondzisa yini hi ndjangu?

⁹ Indjhe hi nga vula leswaku Ruti na Nawomi a va li ndjangu? Ka vanhu va ku tala a ndjangu hi loko ku li ni wanuna, wansati, vana, vavhovho ni van’wani. Kambe xikombiso xa Ruti na Nawomi xi hi yendla hi swi twisisa swaku hambi ko va vanhu vambirhi ntsena, loko va kombana lirhandzu, timpsalu, va tlhela va khomana kahle va nga vumba ndjangu. Ku nga na mhaka swaku xiyimu xa wena hi xini, ku nga va swaku wa wu nyika lisima a ndjangu wa wena? Yesu a khumbukise valandzeli va yena swaku ka bandla la wukreste munhu a nga kuma ndjangu hambiloko a nga li na wona. — Mar. 10:29, 30.

“Wanuna Lweyo . . . I Mun’we Wa Lava Nga Ni Mfanelo Ya Ku Hi Ponisa”

10. Nawomi a a lava ku mu pfunisa ku yini Ruti?

¹⁰ Ruti a tame a rholela leswi nga siyiwa ka masimu ya Bowazi ku sukela hi Abril lani a ku tshoveliwa maxalani anze hi Junho nkama lowu a ku tshoveliwa trigu. Loko nkama wu ya wu famba, ha tiyiseka swaku Nawomi a a pimisa hi leswi a a ta swi yendla leswaku a pfuna mamanyani wa yena. Nkama lowu na va ha li Mowabu, Nawomi a a pimisa swaku a a nga ta swi kota ku pfuna Ruti leswaku a kuma nuna. (Rut. 1:11-13) Kambe swoswi a txintxe mimpimiso ya yena. Yena a te: “N’wananga, a ni fanelanga ni ku lavela munhu wa ku chada na yena swaku u ta tshamiseka ke?” (Rut. 3:1) Phela ka nkama lowuyani, a swi tolovelekile swaku vapsali va lavela vana va vona munhu wa ku chada na vona, naswona Nawomi a a vona Ruti na a li n’wana wa yena. Funtshi a a swi navela hintamu swaku Ruti a “tshamiseka” ku nga ku vhikeleliwa, ni ku hlayisiwa leswi munhu a swi kumaka ka ndjangu wa yena ni ka nuna wa yena. Kambe Nawomi a a ta swi kotisa ku yini ku yendla leswo?

11, 12. a) Loko Nawomi a vulile swaku Bowazi a a li “muponisi,” a ku li lini lunghiselelo la Xikwembu leli a a vulavula hi lona? b) Ruti a titwise ku yini hi xitsundzuxu lexi a nga xi kuma ka n’wingi wa yena Nawomi?

¹¹ Nkama Ruti a nga vulavula hi Bowazi hi khambi la ku sungula, Nawomi a te: “Phela wanuna lweyo i xaka la hina. I mun’we wa lava nga ni mfanelo ya ku hi ponisa ka swikarhatu swa hina.” (Rut. 2:20) Swi vula yini leswo? Phela Nawu lowu Xikwembu a xi wu nyikile Vayisrayele, a wu patsa malunghiselelo ya lirhandzu lawa a ma pfuna mindjangu hinkwayu leyi a yi li ku karhatekeni hi mhaka wusiwana ni leyi a yi feliwile. Loko wansati a feliwa hi nuna na a nga se psala vana a a karhateka hintamu hikusa leswo a swi ta yendla leswaku a vito la nuna wa yena li fa. Kambe a Nawu wa Xikwembu a wu pfumelela swaku loko wansati a feliwa hi nuna a sala a chadiwa hi makwavu wa mufi. Leswo a swi ta yendla leswaku wansati lweyi, a psala n’wana lweyi a a ta pfuxa vito la nuna wa yena a tlhela a hlayisa tshomba la ndjangu.b — Det. 25:5-7.

¹² Nawomi a pimise hi planu a gama a li byela Ruti. Pimisa hi Ruti na a hlamalisiwa hi marito lawa Nawomi a a mu byela wona. Nawu wa Israyele a wa ha li wa nyuwani ka Ruti, naswona swilo swa ku tala a swi nga tolovelekanga ka yena. Kambe leswi a a mu hlonipha hintamu n’wingi wa yena Nawomi a li yingiselile kahle rito lin’wani ni lin’wani leli a a li vula. Leswi Nawomi a nga byela Ruti swaku a swi yendla a swi nga tolovelekanga ka yena naswona a swi tikomba ingaku swo danisa kambe a mu yingisele kahle hi ku tiveka hansi a tlhela a xi tirhisa xitsundzuxu xa yena. Yena a te: “Ni ta yendla hinkwaswu leswi u ni byelaka swona.” — Rut. 3:5.

13. Xikombiso xa Ruti xi hi djondzisa yini hi ku yingisa switsundzuxu swa vanhu lava nga kula? (Vona ni Yobo 12:12.)

¹³ Minkama yin’wani swi nga ha ma karhatela majovhem ku yingisa switsundzuxu swa vanhu lava nga kula ni lava va nga ni xiperiyensiya. Swi vevuka hintamu ku pimisa swaku vanhu lava nga kula a va swi twisisi hi ku helela swikarhatu leswi majovhem ma kumanaka na swona. Kambe xikombiso xa Ruti xa ku tiveka hansi xi hi khumbukisa swaku ku yingisa marito ya wutlharhi ya vanhu lava nga kula lava va hi rhandzaka va tlhela va lava leswaku swi hi fambela kahle swi nga hi pfuna hintamu. (Lerha Tipisalema 71:17, 18.) Kambe hi xini xitsundzuxu lexi Nawomi a nga xi nyika Ruti? Naswona ku nga va swaku a pfunekile hi ku xi yingisa?

Ruti Ka Ndhawu Ya Ku Hulela Ka Yona

14. A yi kumeka kwini ndhawu ya ku hulela ka yona, naswona a ku yendliwa yini ka yona?

¹⁴ Hi siku leliyani loko li ya li pela, Ruti a ye ka ndhawu leyi vatirhi a va hulela ka yona maxalani. Hi ntolovelo ndhawu leyi a yi kumeka henhla ka xigangani lani a ku ba moya ninhlikanhi ni loko ku sungula a wusiku. Leswaku vatirhi va hambanisa maxalani ka byanyi a va tirhisa tigarfu tatikulu kumbe mafoxolo. A va nusa maxalani va ma hoxa henhla se mabyanyi ma haha ni moya kambe maxalani a ma wa hansi.

15, 16. a) Tlhamusela leswi nga yendleka loko Bowazi a hetile ku tirha. b) Bowazi a swi tsumbulise ku yini swaku Ruti a a yetlele kusuhi ni minenge ya yena?

¹⁵ Ruti a a txuvukisela kahle nkama lowu ntirho wa ku hula maxalani a wu yendliwa. Bowazi a a wu vonelela kahle ntirho wa ku hula maxalani ni nkama lowu a ma hlengeletiwa hi swidulu. Loko se va gamile ku dla, Bowazi a yile a ya yetlela kusuhi ni swidulu swa maxalani. Swi nga yendleka ka nkama lowuyani a swi tolovelekile ku yendla leswo leswaku ku vhikeleliwa swilo leswi nga tshoveliwa ka vayivi ni ka vanhu lava a va teketela swilo. Ruti a mu vonile Bowazi nkama a nga ya yetlela, se a ku li nkama wa ku yendla hinkwaswu leswi Nawomi a nga mu byela swona.

¹⁶ Na mbilu ya yena yi ba hintamu, a tshunelile hi kutsongokutsongo ka Bowazi. A swi tikomba swaku Bowazi a a yetlele wurhongo lalikulu hintamu. Se hilani Nawomi a a mu byele hi kona, Ruti a funungule mubalu ka minenge ya Bowazi a gama a yetlela kusuhi ni minenge ya yena. Se a gama a rindza. A nkama a wu ya wu famba kambe ka Ruti a wu tikomba ingi a wu nga fambi. Hi wugamu, phakati ka wusiku Bowazi a sungule ku timexa. Na a twa xirhami a tigwimbile swaku a mbhonya minenge ya yena. Hi nkama wolowo a vone swaku a ku ni munhu kusuhi na yena. Hilani li vulaka hi kona Bibele a “ku ni wansati lweyi a nga yetlela ka minenge ya yena!” — Rut. 3:8.

17. Hi swini swilo swimbirhi leswi lava va pimisaka swaku leswi Ruti a nga swi yendla a swi nga basanga va swi khohlwaka?

¹⁷ Bowazi a vutise Ruti a ku: “Hi wena mani?” Se Ruti a hlamulile, swi nga yendleka na a rhurhumela a ku: “Hi mina Ruti mutirhi wa wena. Ni funengeti hi mubalu wa wena, hikusa u xaka la Elimeleki funtshi hi wena u nga ni mfanelo ya ku hi ponisa ka swikarhatu swa hina.” (Rut. 3:9) Vatlhamuseli van’wani va Bibele, va pimisa swaku leswi Ruti a nga swi yendla ni ku swi vula a swi fambisana ni swilo swa masangu. Kambe vona va khohlwa minchumu yimbirhi ya lisima. Xa ku sungula, leswi Ruti a nga swi yendla a swi tolovelekile ku yendliwa ka nkama lowuyani. Kambe hi ku famba ka nkama swi game swi nga ha yendliwi. Se a swi ta va swi hoxile ku fananisa leswi Ruti a nga swi yendla ni mahanyelo ya ku kala ma nga basanga lawa ma nga kona namuntlha. Xa wumbirhi, ndlela leyi Bowazi a nga hlamula hi yona yi swi kombisa kahle swaku a a vona leswi Ruti a nga swi yendla, na swi basile swi tlhela swi khenseka.

18. I mpsini leswi Bowazi a nga swi vula swaku a rhulisa mbilu ya Ruti, naswona hi wani marito lawa a nga ma vula lawa a ma kombisa lirhandzu la ku tshembeka leli Ruti a a li na lona?

¹⁸ A hi kanakani swaku ndlela ya ku rhula ni ya lirhandzu leyi Bowazi a nga hlamula hi yona yi mu rhulisile Ruti. Bowazi a te: “Yehovha a a ku katekisi n’wananga. Swoswi u kombise lirhandzu lalikulu ku tlula ku sunguleni, hikusa a wu lavanga madjaha lawa ma nga swisiwana kumbe lawa ma nga ganya.” (Rut. 3:10) A rito leli nge “ku sunguleni” li kombetela ka lirhandzu la ku tshembeka leli Ruti a nga li kombisa ka Nawomi hi ku va a vuyile na yena aIsrayele a tlhela a ta mu hlayisa. Se a rito leli nge “swoswi” li kombetela ka leswi a swi li ku yendlekeni hi nkama lowuyani. Bowazi a swi vonile swaku ntombhi ya ku fana na Ruti a yi ta va yi lavetelile nuna ka majovhem lawa a ma li kona ku nga va ya ku ganya kumbe ya swisiwana. Handle ka leswo, Ruti a a lava ku yendla swilo swaswinene ku nga li ka Nawomi ntsena kambe ni ka nuna wa Nawomi lweyi se a a file. A a lava swaku vito la nuna wa Nawomi li tama li va kona ka tiko la Israyele. A hi kanakani swaku Bowazi a hlamalisiwe hintamu hi ku vona swaku Ruti a a ni mhaka ni vanhu van’wani.

19, 20. a) Hi mhaka muni Bowazi a nga tekelanga ku chada na Ruti? b) Bowazi a swi kombisise ku yini swaku a a li munhu wamunene ni swaku a a karhateka hintamu hi ndhuma ya Ruti?

¹⁹ Bowazi a tlhele a ku: “Swoswi u nga chavi n’wananga. Hinkwaswu leswi u nga swi hlaya ni ta ku yendlela swona, hikusa hinkwavu ka doropa leli va swi tiva swaku u wansati wamunene.” (Rut. 3:11) Bowazi a yi tsakelile mhaka ya leswaku a chada na Ruti; swi nga yendleka hi ndlela ya ku karhi a a swi nyimelile swaku Ruti a mu kombela leswaku a va muponisi wa yena. Kambe Bowazi a a li wanuna wamunene, a a nga lavi ku yendla swilo hi ku ya hi leswi a swi tsakeliwa hi yena ntsena. Yena a byele Ruti swaku a ku ni muponisi mun’wani ku nga xaka la le kusuhi la nuna wa Nawomi lweyi a a file. Bowazi a a ta sungula hi ku khuluma ni wanuna yelweyo a mu vutisa swaku a a ta va nuna wa Ruti kumbe nada.

²⁰ Bowazi a kombele Ruti swaku a tlhela a yetlela anze li ya xa; se a a ta gama a famba na a nga voniwanga hi munhu. Phela Bowazi a a lava ku vhikela ndhuma ya yena ni ya Ruti, hikusa swi nga yendleka vanhu a va ta pimisa swaku va yendle swilo swa ku biha swa masangu. Ruti a tlhele a yetlela kusuhi ni minenge ya Bowazi kambe swoswi se a a rhulile hikusa xikombelo xa yena a xi pfumeliwile hi ndlela yayinene. Nimpundzu swinene na ka ha phumile, Ruti a pfukile naswona Bowazi a tate mubalu wa yena hi maxalani ya manyingi. Se Ruti a game a tlhelela aBetlehema. — Lerha Ruti 3:13-15.

21. I mpsini leswi nga yendla swaku Ruti a tiviwa na a li “wansati wamunene,” naswona hina hi nga xi tekelelisa ku yini xikombiso xa yena?

²¹ Swi nga yendleka swi mu tsakisile hintamu Ruti ku pimisa hi leswi Bowazi a nga swi vula nkama a nga te i “wansati wamunene”! A hi kanakani swaku Ruti a ve ni ndhuma yayinene hileswi a a tinyimisele ku mu tiva kahle Yehovha a tlhela a mu tirhela. Ruti a a kombise wunene ni lirhandzu lalikulu ka Nawomi ni vanhu va yena, hi ku va a tinyimiselile ku tolovelana ni mahanyelo lawa a ma nga tolovelekanga ka yena. Loko hi tekelela lipfumelo la Ruti, hi ku tikarhatela ku hlonipha vanhu van’wani hi tlhela hi hlonipha ni swihena swa vona, na hina hi ta tiviwa na hi li ni ndhuma yayinene.

Ndhawu Leyi Ruti A A Ta Tshamiseka Ka Yona

22, 23. a) Leswi Bowazi a nga swi nyika Ruti, swi nga yendleka a swi vula yini? (Vona ni ntlhamuselo.) b) Hi xini xitsundzuxu lexi Nawomi a nga xi nyika Ruti?

²² Nkama Ruti a nga fika kaya, Nawomi a mu vutisile a ku: “Swi fambise ku yini n’wananga?” Swi nga yendleka a ka ha phumile naswona Nawomi a a nga mu voni kahle Ruti. Kambe Nawomi a a lava ku tlhela a tiva swaku swi fambe ndjhani. Ruti a vhele a mu kontarela mabulu hinkwawu lawa a nga va na wona na Bowazi, a tlhele a mu komba maxalani ya manyingi lawa Bowazi a nga mu rhuma swaku a ya ma nyika Nawomi.c — Rut. 3:16, 17.

²³ Hi wutlharhi, Nawomi a byele Ruti leswaku a tshama kaya a nga yi a ya rholela masin’wini hi siku lolelo. A tlhele a mu tiyisekisa a ku: “Bowazi a nge humuli na a nga se yi lunghisa mhaka leyi namuntlha.” — Rut. 3:18.

24, 25. a) Bowazi a swi kombisise ku yini swaku a a li wanuna wamunene naswona a a nga pimisi hi yena ntsena? b) Ruti a katekisiwe hi ndlela yini?

²⁴ Leswi Nawomi a nga swi vula a ku li ntiyiso. Bowazi a yile ka nyanghwa wa doropa, ka ndhawu leyi madoda a ma tolovela ku tlhangana ka yona, a nyimela swaku xaka leliyani la le kusuhi la nuna wa Nawomi li hundza hi kona. Phambheni ka vanhu va vanyingi, Bowazi a nyike xaka leliyani mukhandlu wa ku va muponisi hi ku chada na Ruti. Kambe wanuna lwiyani a yalile, hi ku vula swaku leswo a swi ta wonha tshomba la yena. Hi ndlela leyo, phambheni ka vanhu hinkwavu lava a va li ka nyanghwa wa doropa, Bowazi a vule swaku yena a a ta va muponisi hi ku xava hinkwaswu leswi a swi lumba Elimeleki nuna wa Nawomi, ni ku chada na Ruti lweyi a a feliwe hi nuna wa yena Mahaloni n’wana wa Elimeleki. Bowazi a vule swaku hi ku yendla leswo a a nyimela swaku “vito la mufi li tama li va kona ni swaku tshomba li tama li va la lixaka la yena”. (Rut. 4:1-10) Swa tikomba swaku Bowazi a a li wanuna wamunene naswona a a nga pimisi hi yena ntsena.

²⁵ Bowazi a chade na Ruti. Naswona Bibele li li: “Yehovha a mu katekisa a kuma nyimba, a psala n’wana wa djaha.” Vavasati va Betlehema va katekise Nawomi va tlhela va khensa Ruti. A va vula swaku Ruti, ka Nawomi a a ‘yampsa ku tlula 7 wa vana va madjaha.’ Bibele li tlhela li kombisa swaku a n’wana wa Ruti a ve vhovho wa Hosi Davhida. (Rut. 4:11-22) Naswona Davhida a game a va vhovho wa Yesu Kreste. — Mat. 1:1.d

26. Xikombiso xa Ruti na Nawomi xi hi khumbukisa yini?

²⁶ Phela Ruti a katekisiwile hintamu. Na yena Nawomi, lweyi a nga yendla hinkwaswu swaku a pfuna Ruti ku hlayisa n’wana ingaku o va wa yena, na yena a katekisiwile hintamu. Xikombiso xa Nawomi na Ruti xi hi khumbukisa swaku Yehovha wa yi vona minzamu ya mun’wani ni mun’wani lweyi hi ku tiveka hansi a hlayisaka ndjangu wa yena, a tlhela a mu tirhela hi ku tshembeka xikan’we ni vanhu lava a nga va langa. Phela Yehovha minkama hinkwayu wa va hakela vanhu va ku tshembeka va ku fana na Bowazi, Nawomi na Ruti.