Yena A Txuvukile A Tlhela A Rindza

1, 2. Hi wini ntirho wa ku kala wu nga tsakisi lowu Eliya a a fanele a wu yendla naswona Eliya a a hambanise ku yini na Akabu?

ELIYA a a swi lava hintamu ku va yexe swaku a ta khongela ka Papayi wa yena wa le tilweni. Kambe a xitshungu lexi a xi li matlhelweni ka muprofeta lweyi wa ntiyiso a xa ha ku mu vona na a khongela a kombela leswaku ku xika ndzilu hi le tilweni. Funtshi a hi kanakani swaku vanyingi ka vanhu lava, a va lava ku tsakeliwa hi Eliya leswaku va ta katekisiwa. Na a nga se khwela ka Ntshava ya Karmeli leswaku a ya khongela ka Yehovha na a li yexe, Eliya a nyikiwile ntirho wa ku kala wu nga tsakisi, ku nga ku vulavula na Hosi Akabu.

² Phela Akabu na Eliya a va hambanile hintamu swinene. Akabu a a yambale mpahla ya ku dura swinene ya wuhosi kambe a a djikelile Yehovha naswona a swi vevuka swaku vanhu va mu xengetela ku yendla minchumu ya ku biha. Kasi Eliya a a dlokile mpahla leyi a yi toloveliwa ku dlokiwa hi vaprofeta leyi a yi nga duri ngopfu naswona swi nga yendleka a yi yendliwe hi swikhumba swa swiharhi swa ku fana ni kamela kumbe mbuti. Eliya a a nga chavi nchumu naswona a a tshembeka a tlhela a va ni lipfumelo la ku tiya. Phela leswi swi nga yendleka hi siku leli, leli a li ya ku heleni swi ku kombise kahle ku hambana ka vanhu lava vambirhi.

3, 4. a) Hi mhaka muni siku leli ku ve siku la ku kala li nga tsakisi ka Akabu ni ka hinkwavu lava a va gandzela Bali? b) Hi swini swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa?

³ Ku ve siku la ku kala li nga tsakisi ka Akabu ni ka hinkwavu lava a va gandzela Bali, hikusa a wukhongeli la mavunhwa leli Akabu ni nsati wa yena Jezabele a va li hangalasile ka mfumu wa 10 wa tinxaka ta Israyele, a li tikombile swaku i la mavunhwa. Naswona hinkwavu lava a va gandzela Bali va danisiwile. Phela vanhu va swi vonile swaku Bali a a li xikwembu xa wukanganyisi. Xikwembu lexi kalaka xi nga hanyi a xi swi kotanga hambi hi ku tlhavika ndzilu wa wutsongo hambi leswi vaprofeta va Bali va nga titsemelela, va txina va tlhela va huwelela va kombela swaku xi va pfuna. Bali a nga swi kotanga ku vhikela 450 wa vavanuna leswaku va nga dlayiwi. Naswona a ku ni nchumu lexi xikwembu lexi, xa mavunhwa xi kalaka xi nga swi kotanga ku xi yendla funtshi a swi ta tikomba hi ku helela leswaku Bali a a li xikwembu xa mavunhwa. Se a ku hundza malembe manharhu na vaprofeta va Bali va kombele xikwembu xa vona swaku xi helisa djandza leli a li li kona tikweni. Kambe Bali a nga swi kotanga ku yendla leswo. Se ka nkama lowu nga landzela Yehovha a a ta helisa djandza kuva a kombisa swaku yena i Xikwembu xa matimba hinkwawu. — 1 Tih. 16:30–17:1; 18:1-40.

⁴ Yehovha a a ta yendla xan’wanchumu hi siku muni? Se Eliya a a ta yendla yini na wa ha nyimela siku lolelo? Hina hi nga djondza yini ka xikombiso xa wanuna yelweyo wa lipfumelo? A hi swi voneni hi ku kambisisa mhaka hinkwayu. — Lerha 1 Tihosi 18:41-46.

Eliya A A Khongela Minkama Hinkwayu

5. Eliya a mu byele yini Akabu naswona ku nga va leswaku Akabu a djondze xan’wanchumu ka leswi a swi yendlekile ka siku leliyani?

⁵ Eliya a tshinele ka Akabu a gama a mu byela leswi: “Famba u ya dla u tlhela u nwa, hikusa ni twa guwa la mpfula yayikulu.” Ku nga va leswaku hosi leyi ya ku biha yi djondze xan’wanchumu ka leswi a swi yendlekile ka siku leli? A Bibele a li vuli hi ku kongoma. Kambe hi kuma leswaku Akabu a nga zanga a vula nchumu lexi a xi kombisa ku tisola hi leswi a yi swi yendlile. Naswona a yi zanga yi kombela leswaku Eliya a yi pfuna swaku yi va munghanu wa Yehovha ni ku rivaleliwa hi yena. Kambe Bibele li li: “Akabu a famba a ya dla a tlhela a nwa.” (1 Tih. 18:41, 42) Se i mpsini leswi Eliya nga swi yendla?

6, 7. I mpsini leswi Eliya a nga swi kombela ka xikhongelo xa yena, naswona hi mhaka muni?

⁶ Bibele li li: “Eliya a khwela henhla ka ntshava ya Karmeli a fika a khizama, a korhamisa nhloko ya yena xikarhi ka matsolo,” kuve loko ku li Akabu a wo tikhorisa hi ku dla. Eliya a ve ni nkama wa ku khongela ka Papayi wa yena wa le tilweni. Phela ku va Eliya a khizame hansi a korhamisa nhloko ya yena a xikarhi ka matsolo a swi kombisa swaku impela a a tiveka hansi. Kambe i mpsini leswi Eliya a nga swi kombela? A swi lavi hi za hi kumbetela, hikusa Bibele ka buku la Yakobe 5:18, li vula swaku Eliya a khongelile swaku mpfula yi na. Swi nga yendleka a yendle xikhongelo lexi na a li henhla ka Ntshava ya Karmeli.

⁷ Na ku nga se yendleka leswo Yehovha a a te: “Ni ta nisa mpfula.” (1 Tih. 18:1) Se Eliya a a khongela leswaku ku rhandza koloko ka Yehovha ku hetiseka ku fana ni leswi Yesu a nga swi yendla kolomuyani ka 1.000 wa malembe lawa ma nga landzela, nkama a nga djondzisa vadjondzisiwa va yena swaku va khongela swaku ku rhandza ka Yehovha ku hetiseka. — Mat. 6:9, 10.

8. A xikombiso xa Eliya xi hi djondzisa yini hi xikhongelo?

⁸ Phela xikombiso xa Eliya xi hi djondzisa minchumu ya yinyingi hi xikhongelo. Ka yena a xa lisima a ku li swaku ku rhandza ka Yehovha ku hetiseka. Na hina loko hi khongela i swa lisima kuva hi khumbuka swaku “Xikwembu xa hi twa loko hi kombela xin’wani ni xin’wani lexi fambisanaka ni ku rhandza ka xona.” (1 Yo. 5:14) Swa tikomba leswaku akuva swikhongelo swa hina swi yamukeleka ka Xikwembu hi fanele hi swi tiva leswaku hi kwini ku rhandza ka Yehovha. Se leswaku hi swi tiva leswo, hi fanele hi djondza Bibele siku ni siku. Ha tiyiseka leswaku na yena Eliya a a swi lava hintamu swaku djandza li hela hikusa vanhu vanyingi a va hlupheka hi mhaka ya lona. Swi nga yendleka Eliya a mu khense hintamu Yehovha hi mhaka ya singita leli a nga li yendla ka siku leliyani. Na hina loko hi khongela ka Yehovha hi lava ku mu khensa hi mbilu hinkwayu hi tlhela hi kombisa leswaku hi ni mhaka ni vanhu van’wani funtshi ha swi lava leswaku va hlayiseka. — Lerha 2 Vakorinto 1:11; Vafilipiya 4:6.

A A Tshemba Xikwembu A Tlhela A Rindza

9. I mpsini leswi Eliya a nga swi kombela ka mupfunisi wa yena naswona hi swini swilo swimbirhi leswi hi nga ta djondza hi swona?

⁹ Eliya a a tshemba swaku Yehovha a a ta nisa mpfula kambe a a nga swi tivi swaku hi siku muni. Se i mpsini leswi muprofeta lweyi a a ta swi yendla na wa ha nyimela swaku mpfula yi na? Vona leswi Bibele li swi vulaka. Lona li li: “Eliya a byela mupfunisi wa yena a ku: ‘Ni kombela u khupuka, u txuvuka hala tlhelo ka lwandle.’ A khupuka a ya txuvuka, a gama a ku: ‘A ku voneki nchumu.’ Eliya a mu byela ka 7 a ku: ‘Tlhela u ya txuvuka.’” (1 Tih. 18:43) Xikombiso xa Eliya xi hi djondzisa minchumu yimbirhi ya lisima. Xa ku sungula, vona swaku Eliya a swi kombisise ku yini swaku wa mu tshemba Yehovha. Xa wumbirhi, tlhela u vona swaku Eliya a swi kombisise ku yini swaku a a rindza.

10, 11. a) Eliya a swi kombisise ku yini swaku a a xi tshemba xitshembiso xa Yehovha? b) Hi mhaka muni hi fanele hi va ni lipfumelo la ku fana ni la Eliya?

¹⁰ Phela Eliya a a xi tshemba hi ku helela xitshembiso lexi Yehovha a a xi yendlile naswona a a lavetela swilo leswi a swi kombisa swaku Yehovha a a li kusuhi hintamu ni ku nisa mpfula. A rhume mupfunisi wa yena swaku a ya ka ndhawu leyi a yi li henhla a gama a txuvuka ka tlhelo la lwandle ku vona swaku a ku ni lexi a xi kombisa swaku a mpfula a yi li kusuhi ni ku na. Kambe mupfunisi wa yena nkama a nga vuya a mu byele swaku ‘a ku nga voneki nchumu’ hikusa hala ka tlhelo la lwandle a ku yo baa hambi hi marhefu a ma nga li kona. Kambe ku ni leswi swi kalaka swi nga twisiseki hikusa Eliya a wa ha ku byela hosi Akabu swaku a a twa “guwa la mpfula yayikulu.” Se hi mhaka muni Eliya a vule marito lawa kuve hambi hi rhefu ni lin’we a li nga li kona matilweni?

¹¹ Eliya a a xi tiva kahle xitshembiso xa Yehovha. Leswi yena a a li muprofeta wa Yehovha a tlhela a li munyimeli wa yena, a a tiyiseka leswaku Yehovha a a ta xi hetisisa. Eliya a a swi tshemba swaku mpfula yi ta na, ingi hi loko se a a yo yi twa na yi na. Swi nga yendleka hi khumbuka leswi Bibele li swi vulaka hi Moxe loko li ku: “[Yena a] a tiyisela swiyimu swa ku tika na a nga heli mbilu ingaku o vona Lweyi a kalaka a nga voneki”. Se ku nga va swaku Xikwembu i xa hikakunene ka wena? Phela Yehovha a hi nyika swivangelo leswi twalaka swaku hi va ni lipfumelo ka yena hi tlhela hi tshemba switshembiso swa yena. — Heb. 11:1, 27.

12. Eliya a swi kombisise ku yini leswaku a a rindza naswona a yendle yini nkama a nga tiva swaku a ku voneka rhefu lalitsongo?

¹² Swoswi vona ndlela leyi Eliya a a rindza hi yona, a nyimela Yehovha swaku a yendla xan’wanchumu. Phela a rhume mupfunisi wa yena ku nga li kan’we kumbe kambirhi kambe a mu rhume ka 7. Pimisa hi ndlela leyi mupfunisi wa yena a nga karhala hi yona hi mhaka leswi a a ku kho a gidela makhambi ya manyingi. Kambe Eliya a a swi nyimele hintamu ku vona leswi a swi kombisa swaku mpfula yi ta na, naswona a nga zanga a godolile. Naswona ka khambi la wu 7, nkama mupfunisi wa yena a nga vuya a mu byele leswi: “Hi nga txuvuka! Ku ni rhefu lalitsongo li fanaka ni voko la munhu leli humaka hi lwandle.” Wa mu pimisa mupfunisi wa Eliya na a tshandzavuta voko leswaku a pima rhefu lalitsongo leli a li ta hi ka tlhelo la Lwandle Lalikulu? Swi nga yendleka yena a nga zanga a hlamalisiwa hi leswo kambe ka Eliya a swi li swa lisima hintamu. Hi mhaka leyo, a nyike mutirhi wa yena ntirho wa xihantla. A mu byele leswi: “Famba u ya byela Akabu, u ku: ‘Lulamisa nyolo ya wena! U ngirimela na mpfula yi nge se ku pfalela!’” — 1 Tih. 18:44.

13, 14. a) Hi nga ku tekelelisa ku yini ku rindza ka Eliya? b) Hi swini swivangelo hi nga na swona swaku hi yendla xan’wanchumu hi xihantla?

¹³ Ni ka khambi leli, Eliya a hi vekele xikombiso xaxinene. Phela a ka ha choti nkama wa wunyingi leswaku Xikwembu xi hetisisa a xikongomelo xa xona. Eliya a a nyimela leswaku mpfula yi na. Se vanhu va Yehovha namuntlha va nyimela leswaku misava leyi ya ku biha yi helisiwa. (1 Yo. 2:17) Na ha ha nyimele leswaku Yehovha a hetisisa xikongomelo xa yena hi fanele hi rindza ku fana na Eliya. Yesu Kreste N’wana wa Xikwembu a byele vadjondzisiwa va yena a ku: “Tshamani na mi pfulile matihlo, hikusa a mi li tivi siku leli Hosi ya n’wina yi nga ta ta hi lona.” (Mat. 24:42) Ku nga va leswaku Yesu a a lava ku vula leswaku a ku nga na nchumu lexi a xi ta kombisa leswaku magamu ma kusuhi? Nada. Phela Yesu a vulavule hintamu hi leswi a swi ta yendleka leswi a swi ta kombisa leswaku a magamu ya misava leyi ma kusuhi. Se hinkwerhu ha swi vona swikombiso leswi kombaka leswaku hi hanya ka “nkama wa wugamu.” — Lerha Matewu 24:3-7.

¹⁴ Phela xiyenge xin’wani ni xin’wani xa swikombiso swoleswo, swi ni wumboni leli kholwisaka hintamu swinene. Ku nga va leswaku wumboni lolelo la yenela leswaku li hi pfuna kuva hi yendla xanchumu hi xihantla leswaku hi tirhela Yehovha? Phela a rhefu lalitsongo leli a li ta hi le lwandle li mu tiyisekisile Eliya swaku Yehovha a a li kusuhi ni ku yendla xanchumu. Ku nga va swaku Yehovha a mu khomise ribye Eliya?

Yehovha A Tisa Ku Chunseka Ni Minkateko

15, 16. I mpsini leswi swi nga yendleka hi ku hantlisa naswona i mpsini leswi Eliya swi nga yendlekaka a tivutise swona hi Akabu?

¹⁵ A Bibele li tlhela li ku: “Hi nkama wolowo ku va ni marhefu ya ntima ku tlhela ku ba moya. Ku sungula ku na mpfula yayikulu hintamu swinene. Kutani Akabu a famba a ya fika aYezreyeli.” (1 Tih. 18:45) A minchumu yi sungule ku txintxa swa kola ni kola. Nkama lowu mupfunisi wa Eliya a a vulavula na Akabu a marhefu ma ye hi ku tala ma yendla leswaku atilweni ku phuma. Ku sungule ku ba moya wawukulu. Hi wugamu na se ku hundze malembe manharhu ni hafu aIsrayele ku ne mpfula. A misava a yi womile hintamu lakaku a yi mpsonga mati hinkwawu ya mpfula. Nkama lowu mpfula a yi ya yi na hintamu a nambu wa Kixoni wu ye wu tala. A hi kanakani swaku mpfula leyi yi hlampse ngati ya vaprofeta hinkwavu va Bali lava a va dlayiwile naswona Vayisrayele va nyikiwe nkama wa leswaku va helisa wugandzeli la Bali aIsrayele leswaku va ta rivaleliwa hi Yehovha.

¹⁶ Ha tiyiseka swaku Eliya a a swi nyimelile hintamu leswaku leswo swi yendleka. Swi nga yendleka a tivutisile leswaku Akabu a a ta yendla yini hi ku vona leswi na swi yendleka. Ku nga va leswaku Akabu a a ta tisola a gama a tshika ku gandzela Bali? Phela leswi swi nga yendleka siku leliyani swi mu nyikile swivangelo swa ku twala swaku a txintxa mahanyelo ya yena. I ntiyiso swaku a hi swi tivi leswi Akabu a a swi pimisa hi nkama lowuyani. A Bibele li hi byela swaku Akabu a fambe a ya aYezreyeli. Ku nga va leswaku a djondze xan’wanchumu? Indjhe a a tinyimisele ku txintxa mahanyelo ya yena? Leswi swi nga gama swi yendleka swi kombisa leswaku a a nga ta swi yendla leswo. Kambe a ku ni swin’wani leswi a swi ta yendleka ka Akabu na Eliya hi siku leli.

17, 18. a) I mpsini leswi nga yendlekela Eliya ka xitaratu lexi a xi ya Yezreyeli? b) I mpsini leswi hi swi vonaka ka ndlela leyi Eliya a a tsutsuma hi yona ku sukela ka Ntshava ya Karmeli ku ya fika aYezreyeli? (Vona ntlhamuselo.)

¹⁷ Muprofeta wa Yehovha a sungule ku yendza hi xitaratu lexi Akabu a a famba hi xona. Liyendzo la yena a li tava li lehe hintamu funtshi a ku phumile naswona a ku na mpfula. Kambe ku game ku yendleka nchumu xa ku hlamalisa.

¹⁸ A Bibele li li: “Kambe voko la Yehovha li mu nyika matimba Eliya, se a teka nguvu ya yena a yi boha ka masenge a tsutsuma a hundza Akabu a rhanga a fika Yezreyeli.” (1 Tih. 18:46) Swa tikomba swaku a voko la Yehovha hi lona li nga pfuna Eliya hi ndlela ya singita. Phela aYezreyeli a ku kumeka kolomu ka 30 wa makilometru naswona Eliya se a a li mukulu.a Indjhe wa mu pimisa muprofeta Eliya na a khoma nguvu ya yena a yi boha ka masenge swaku yi nga mu kavanyeti minenge nkama lowu a tsutsumaka ka xitaratu lexi nga tala hi mati; a tsutsuma hintamu lakaku a kuma nyolo leyi hosi Akabu a a khwele ka yona a tlhela a yi hundza!

19. a) Matimba lawa Yehovha a nga ma nyika Eliya swi nga yendleka ma hi khumbukisa hi wuprofeta lini la kona? b) Nkama Eliya na a tsutsuma a ya aYezreyeli a a tiyiseka hi yini?

¹⁹ Phela leswo ku ve nkateko wawukulu hintamu ka Eliya. Swi nga yendleka swi mu tsakisile hintamu ku va ni matimba lawa a a nga se tshama a va na wona hambi hi nkama lowu a ha li jovhem. Leswo swi nga hi yendla hi khumbuka wuprofeta la Bibele leli tshembisaka leswaku vanhu va ku tshembeka va ta va ni wutomi la ku hetiseka ni matimba aparadesi lani misaveni ka nkama lowu taka. (Lerha Esaya 35:6; Luk. 23:43) Ha tiyiseka leswaku nkama Eliya na a tsutsuma ka ndlela leyi a yi talile hi mati a a swi tiva leswaku Papayi wa yena wa le matilweni Yehovha ku nga Xikwembu xin’we xa ntiyiso a a mu yamukela.

20. Hi nga yendla yini leswaku hi katekisiwa hi Yehovha?

²⁰ Yehovha a swi lava hintamu ku hi katekisa. Se a hi yendleni hinkwaswu hi nga swi kotaka swaku hi kuma minkateko yoleyo. Ku fana na Eliya hi fanele hi rindza hi tlhela hi kambisisa hinkwaswu leswi kombisaka swaku ku nga li khale Yehovha a ta helisa misava leyi ya ku biha. Naswona ku fana na Eliya hi ni swivangelo hinkwaswu leswi hi swi lavaka swaku hi tshemba switshembiso swa Yehovha ku nga “Xikwembu xa ntiyiso.” — Ps. 31:5.