NHLOKOMHAKA YA DJONDZO 21
LISIMU 21 Tama U Lava Mfumu Ku Sungula
Nyimela Doropa Leli Nga Ta Kala Li Nga Helisiwi
“Hi li nyimelile hi mbilu hinkwayu doropa leli nga ta ta.” — HEB. 13:14.
LESWI HI NGA TA SWI DJONDZA
Ka nhlokomhaka leyi hi ta vona swaku Vaheberu ndzima 13 yi nga hi pfunisa ku yini swoswi ni ka nkama lowu taka.
1. Yesu a te a ku ta yendleka yini hi doropa la Yerusalema?
NA KA ha chota masikunyana swaku Yesu a dlayiwa a profete leswi a swi ta yendleka ka masiku ya wugamu. Wuprofeta leli li hetisekile hi khambi la ku sungula nkama ku nga helisiwa tempele ni doropa la Yerusalema. A byele vadjondzisiwa va yena swaku siku lin’wani a va ta “vona doropa la Yerusalema na li rhendzeliwe hi masonchwa.” (Luk. 21:20) Yesu a tlhele a vula swaku loko vadjondzisiwa va vona leswo na swi yendleka, a va fanele va baleka hi ku hantlisa. A marito lawa ma hetisekile nkama masonchwa ya Varoma ma nga rhendzela Yerusalema. — Luk. 21:21, 22.
2. I mpsini leswi Pawulo a nga swi byela Vakreste va Yerusalema ni Yudiya?
2 Na ka ha sale malembenyana swaku masonchwa ya Varoma ma rhendzela Yerusalema, mupostolo Pawulo a tsalele karta Vakreste va Yudiya ni va Yerusalema leli a li ta va pfuna swaku va lunghekela ku siya hinkwaswu leswi a va li na swona swaku va baleka. Karta leli Pawulo a nga li tsala, swoswi li vitaniwa buku la Vaheberu. Phela ka karta lolelo, Pawulo a va byele hi ku kongoma Vakreste lavayani swaku doropa la Yerusalema a li ta helisiwa; naswona lexi a xi ta va pfuna kuva va pona i ku tshama na va lunghekile swaku va baleka va siya makaya ya vona ni manegosiyu ya vona. Yena a te: “Hikusa lani a hi na lona doropa leli nga ta tshama hi nkama wa ku kala wu nga heli, kambe hi li nyimelile hi mbilu hinkwayu doropa leli nga ta ta ka nkama lowu taka.” — Heb. 13:14.
3. I yini “doropa leli nga ni masungulo ya ku tiya” naswona hi mhaka muni hi li nyimela?
3 Swi nga yendleka Vakreste lava nga langa ku baleka aYerusalema ni Yudiya va poyiliwile va tlhela va solasoliwa, kambe ku va va lange ku baleka swi ponise wutomi la vona. Ninamuntlha ku ni vanhu lava hi solasolaka hi mhaka leswi hi kalaka hi nga tshembi swaku vanhu va nga hi ponisa kumbe ku tshemba male. Hina hi nyimela doropa “leli taka” “leli nga ni masungulu ya ku tiya”, ku nga Mfumu wa Xikwembu.a (Heb. 11:10; Mat. 6:33) Hi mhaka muni hi yendla leswo? Hi yendla leswo hikusa ha swi tiva swaku misava leyi yi ta helisiwa ku nga li khale. Se ka djondzo leyi hi ta vona wumunhu leli Pawulo a nga byela Vakreste va minkama ya yena swaku va lwela ku va na lona swaku va tilunghiselela ka leswi a swi ta yendleka. Hi ta tlhela hi vona swaku wumunhu lolelo li nga hi pfunisa ku yini namuntlha.
TSHEMBA YEHOVHA, A NGE TSHUKI A KU TSHIKA
4. Hi mhaka muni doropa la Yerusalema a li li la lisima ka Vakreste?
4 Yerusalema a ku li ndhawu ya lisima hintamu ka Vakreste, hikusa hi kona ku nga vumbiwa bandla la ku sungula hi lembe la 33 E.C., naswona ntlawa lowu rhangelaka a wu tshama kohala. Vakreste va ku tala a va ni miminti ni swilo swa ku tala Yerusalema. Hambileswo, Yesu a byele valandzeli va yena swaku a va fanele va huma Yerusalema ni Yudiya. — Mat. 24:16.
5. Pawulo a va pfunise ku yini Vakreste kuva va lunghekela leswi a swi ta yendleka aYerusalema?
5 Pawulo a a lava swaku Vakreste va le Yerusalema va lunghekela leswi a swi ta yendleka, se a va pfunile leswaku va vona doropa leliyani xileswi Yehovha a a li vonisa xiswona. A va khumbukise swaku tempele, vaprista ni magandzelo ya kona a swi nga ha yamukeleki ka Yehovha. (Heb. 8:13) Phela ku tala ka vanhu lava a va tshama Yerusalema va mu yalile Mesiya. Naswona a swi nga ha bohi swaku vanhu va ya Yerusalema leswaku va ya gandzela Yehovha. Hi mhaka leyo, doropa ku patsa ni tempele a swi ta helisiwa. — Luk. 13:34, 35.
6. Hi mhaka muni Vakreste a va lava ku tiyisiwa hi marito ya Pawulo lama nga ka Vaheberu 13:5, 6?
6 Nkama lowu Pawulo a nga tsala karta la Vaheberu, doropa la Yerusalema a li ganyile swinene. Phela mutsali mun’wani wa Muroma a ze a vula swaku “doropa leliyani a ku li lona leli a li tiviwa hintamu ka nkama lowuyani.” Vayuda a va ya ka doropa leli lembe ni lembe swaku va ya gandzela Yehovha naswona swi nga yendleka leswo a swi yendla swaku doropa la Yerusalema li ganya. A hi kanakani swaku ni Vakreste van’wani a va ni swilo swa swinyingi hileswi doropa a li ganyile. Swi nga yendleka ku li leswo swi nga yendla Pawulo a va tsalela leswi: “Mi nga rhandzeni male, kambe tsakani hi leswi mi nga na swona.” Pawulo a tlhele a va khumbukisa hi xitshembiso xa lisima lexi Yehovha a a va yendlele xona, lexi nge: “A ni nga ta tshuka ni ku tshika naswona a ni nga ta tshuka ni tshika ku ku pfuna.” (Lerha Vaheberu 13: 5, 6; Det. 31:6; Ps. 118:6) Vakreste va Yudiya ni va le Yerusalema a va swi lava ku tiyisiwa hi marito lawa. Hi mhaka muni? Hikusa loko se va yamukele karta leli, a swi ta lava swaku va siya miminti ya vona, manegosiyu ya vona ni swilo swa vona leswaku va ya sungulisa wutomi ka ndhawu yin’wani ya ku a va nga yi tivi. Leswo a swi nga ta va vevukela.
7. Hi mhaka muni hi fanele hi djondza ku tshemba Yehovha na ka ha li swoswi?
7 Leswi hi nga swi djondzaka: Ku nga li khale “nhlomulu wawukulu” wu ta sungula naswona misava ya Sathana yi ta helisiwa. (Mat. 24:21) Ku fana ni leswi Vakreste va ku sungula a va fanele va tshama na va lunghekile, na hina hi fanele hi tshama na hi lunghile. (Luk. 21:34-36) Swi nga yendleka ka nhlomulu wawukulu swi ta lava hi siya swilo swin’wani kumbe hinkwaswu leswi hi nga na swona kuva hi kombisa swaku ha tshemba leswaku Yehovha a nga ta hi tshika. Swoswi i nkama wawunene wa kuva hi kombisa swaku ha mu tshemba Yehovha na nhlomulu wawukulu wu nge se sungula. Se tivutisi leswi: ‘Swiboho leswi ni swi yendlaka ni maplanu lawa ni ma yendlaka swi kombisa leswaku ni tshemba male kumbe ni tshemba Yehovha?’ (1 Tm. 6:17) Xikombiso xa Vakreste va khale xi nga hi pfuna swaku hi tama hi tshembeka. Kambe leswi va nga kumana na swona i switsongo loko hi swi fanisa ni leswi hi nga ta kumana na swona ka “nhlomulu wawukulu”. Se hi ta swi tivisa ku yini swa ku swi yendla loko nhlomulu wawukulu wu sungula?
YINGISA LAVA RHANGELAKA ABANDLENI
8. Yesu a vule swaku Vakreste a va fanele va yendla yini?
8 Loko se ku hundze malembenyana na Pawulo a tsalele Vaheberu karta, masonchwa ya Varoma ma rhendzele Yerusalema. Phela leswo a swi komba Vakreste leswaku se a wu fikile nkama wa ku baleka, hikusa doropa a li li kusuhi ni ku helisiwa. (Mat. 24:3; Luk. 21:20, 24) Kambe a va ta baleka va ya kwini? Khumbuka swaku Yesu a a vule leswi: “Lava nga Yudiya a va baleke va ya ka tintshava.” (Luk. 21:21) Kambe leswi ka ndhawu liyani a ku ni tintshava ta tinyingi, a va ta ku tivisa ku yini lani a va fanele va ya kona?
9. Hi mhaka muni a swi nga ta va vevukela Vakreste ku langa lani a va ta balekela kona? (Vona mapa.)
9 A hi voneni tindhawu tin’wani leti Vakreste a va ta baleka va ya ka tona. Vakreste a va ta ya ka tintshava leti a ti kumeka Samariya, Galileya, ka Ntshava ya Hermoni, ka tintshava ta Lebanoni kumbe ka tintshava leti a ti kumeka ka tlhelo lelin’wani la Yordani. (Vona mapa.) Tindhawu tin’wani ta tintshava a ti ni madoropa lawa a ma tikomba na ma vhikelelekile. Hi xikombiso, doropa la Gamla a li kumeka a henhla ka ntshava ya ku leha swinene; se a swi karhata ku fika ka ndhawu yoleyo. Hi mhaka leyo, Vayuda van’wani a va pimisa swaku doropa leliyani a li vhikelelekile naswona a ku li ndhawu yayinene ya ku ya tumbela ka yona. Kambe hi ku famba ka nkama ku ve ni tinyimpi ta tinyingi ka doropa leliyani xikarhi ka Vayuda ni Varoma, leti nga yendla swaku vanhu va vanyingi lava a va tshama Gamla va dlayiwa.b
A ku ni tintshava ta tinyingi leti Vakreste a va ta baleka va ya ka tona, kambe a hi hinkwatu a ti vhikelelekile (Vona paragrafu 9)
10-11. a) Swi tikomba Yehovha a va kongomisise ku yini Vakreste? (Vaheberu 13:7, 17) b) Hi mhaka muni swi ve kahle kuva Vakreste va yingise lava a va rhangela? (Vona mufoto.)
10 Swi tikomba ingaku Yehovha a kongomise Vakreste hi ku tirhisa lava a va rhangela bandleni. Eusebius, mutivi mun’wani wa xitoriya a game a tsala leswi: “Xikwembu xi kongomise bandla la Wukreste hi ku tirhisa lava a va rhangela, . . . leswaku a va fanele va huma ka doropa lolelo na nyimpi yi nga se sungula, va ya ka doropa leli vitaniwaka Pela.” Doropa lolelo a yi li ndhawu ya kahle ka Vakreste hikusa a li nga li kule ni Yerusalema naswona a swi nga karhati ku fika koseniyani. Ku tala ka vanhu va Pela a va nga li Vayuda. Hi mhaka leyo, vanhu va doropa leli a va nga tshameli ku lwa ni Varoma. — Vona mapa.
11 Vakreste lava nga baleka va ya ka tintshava va yendle leswi Pawulo a nga swi vula, ku nga ‘ku yingisa lava a va rhangela’ bandleni hi nkama wolowo. (Lerha Vaheberu 13:7, 17.) Leswi va nga yingisa va ponise wutomi la vona, naswona hambi hi xitoriya xi hi tiyisekisa swaku Xikwembu a xi va tshikanga ‘lava a va nyimela doropa leli nga ni masungulu ya ku tiya,’ ku nga Mfumu wa Xikwembu. — Heb. 11:10.
Pela a ku li ndhawu ya ku sirheleleka funtshi a ku nga li kule ni Yerusalema (Vona maparagrafu 10-11)
12-13. Yehovha a va kongomisisa ku yini vanhu va yena ka minkama ya ku karhata?
12 Leswi hi swi djondzaka: Yehovha a tirhisa lava rhangelaka bandleni swaku a nyika vanhu va yena minkongomiso. Ka Bibele ku ni swikombiso swa ku tala swa vavanuna va ku tshembeka lava Yehovha a nga va tirhisa swaku a kongomisa vanhu va yena ka minkama ya ku karhata. (Det. 31:23; Ps. 77:20) Ninamuntlha ku ni swilo swa swinyingi leswi swi hi tiyisekisaka swaku Yehovha wa ha tama a kongomisa vanhu va yena hi ku tirhisa vamakwerhu lava rhangelaka.
13 Hi xikombiso, nkama ku nga sungula korona, vamakwerhu lava rhangelaka va hi nyike minkongomiso leyi nga hi pfuna, naswona va nyike madoda minkongomiso ya ndlela leyi a ma ta hlayisa bandla hi yona. Na korona la ha ku sungula, ku ve ni kongresu la ku hlamalisa swinene leli nga va kona ka interneti, ka televhizawu hambi hi ka radiyu hi ku tlula 500 wa tirimi. Naswona mabuku ni swin’wani leswi hi pfunaka ku tiyisa lipfumelo la hina, a swi nyimanga ku humesiwa hi nkama wolowo. Se leswo swi yendle leswaku hi tama hi tiya hi tlhela hi twanana. Ha tiyiseka swaku ku nga na mhaka swikarhatu leswi hi nga ta kumana na swona ka nkama lowu taka, Yehovha a ta tama a pfuna vamakwerhu lava rhangelaka leswaku va hi kongomisa hi ndlela yayinene. Se hi swi vonile swaku hi fanele hi tshemba Yehovha hi tlhela hi yingisa minawu ya yena, kambe ku ni wumunhu lin’wani leli nga hi pfunaka kuva hi pona ka nhlomulu wawukulu ni ku tama hi yendla swilo hi wutlharhi. A hi li voneni wumunhu la kona.
A HI YAMUKELANENI HI TLHELA HI RHANDZANA KU FANA NI VAMAKWAVU
14. Hi ku ya hi Vaheberu 13:1-3, hi lini wumunhu leli Vakreste a va fanele va li kombisa nkama Yerusalema a a li kusuhi ni ku helisiwa?
14 Ku nga li khale, swi ta laveka hintamu swaku hi kombana lirhandzu. Leswi nga ta hi pfuna i ku tekelela xikombiso xa Vakreste lava nga hanya Yerusalema ni Yudiya. Phela vona se a va kombana lirhandzu. (Heb. 10:32-34) Kambe na ku li kusuhi ni ku helisiwa Yerusalema, a swi lava swaku va ya va rhandzana swinene “ku fana ni vamakwavu” va tlhela va ‘yamukelana’.c (Lerha Vaheberu 13:1-3.) Loko se hi ta va ka nhlomulu wawukulu, swi ta lava na hina hi yendla swa ku fana.
15. Hi mhaka muni a swi lava swaku Vakreste va kombana swaku va rhandzana loko se va balekile aYerusalema?
15 Varoma va rhendzele Yerusalema kambe va game va suka naswona Vakreste va londzole nkama wolowo leswaku va baleka, kambe a va tekanga swilo swa swinyingi. (Mat. 24:17, 18) Nkama a va rhurha va ya ka ndhawu ya tintshava ni nkama va nga fika, a swi lava swaku va pfunana. Phela a va lava swakudla, mpahla ni ndhawu ya ku tshama. Leswi xiyimu a xi tshamise xileswo, a swi ta lava va kombana lirhandzu ku fana ni vamakwavu va tlhela va yamukelana hi ku pfunana ni ku nyikana leswi a va li na swona. — Tit. 3:14.
16. Hi nga va kombisisa ku yini lirhandzu vamakwerhu lava lavaka ku pfuniwa? (Vona mufoto.)
16 Leswi hi swi djondzaka: Lirhandzu li yendla vanhu va Yehovha va pfunana. Hi xikombiso, ka malembe ya swoswinyana vamakwerhu van’wani va boheke ku baleka ka matiko ya vona hi mhaka ya nyimpi ni hi mhaka ya tinghozi ta ntumbuluku. Kambe vamakwerhu va vanyingi va tinyikelile swaku va va pfuna ku tiyisa wunghanu la vona na Yehovha ni hi leswi va swi lavaka swaku va hanya. Makwerhu mun’wani lweyi a nga baleka nyimpi aUcrânia a te: “Hi li vonile voko la Yehovha loko vamakwerhu va hi pfuna. Hi yamukeliwile hi tlhela hi pfuniwa swinene aUcrânia, aHungria naswona ni swoswi ha ha tama hi pfuniwa lani Alemanha.” Phela hinkwavu lava va yamukelaka van’wani va tlhela va va pfuna hi leswi va swi lavaka, va va na va tirhisana na Yehovha. — Swiv. 19:17; 2 Ko. 1:3, 4.
Namuntlha vamakwerhu va ku tala va baleka ka matiko ya vona funtshi va lava ku pfuniwa hi hina (Vona paragrafu 16)
17. Hi mhaka muni swi li swa lisima kuva hi kombana lirhandzu na ka ha li swoswi?
17 Ku pfuna vamakwerhu swi ta laveka hintamu ka nkama lowu taka. (Hab. 3:16-18) Yehovha o hi djondzisa na ka ha li swoswi ndlela ya ku yamukela vamakwerhu ni ku va komba lirhandzu. Wumunhu lolelo li ta laveka hintamu ka nhlomulu wawukulu.
I MPSINI LESWI NGA TA YENDLEKA KA NKAMA LOWU TAKA?
18. Hi nga va tekelelisa ku yini Vakreste lava nga baleka aYerusalema?
18 Xitoriya xi hi tiyisekisa leswaku Vakreste lava va nga baleka va ya ka tintshava va ponile nkama doropa la Yerusalema li nga helisiwa. I ntiyiso swaku swi lave va baleka, kambe Yehovha a nga zanga a va tshika. Se hina ke, hi nga xi tekelelisa ku yini xikombiso xa vona? Phela a hi swi tivi hi ku kongoma leswi nga ta yendleka ka nkama lowu taka, kambe Yesu a hi byele swaku hi fanele hi yingisa. (Luk. 12:40) Xin’wani hi nga xi yendlaka i ku pimisa hi leswi mupostolo Pawulo a nga swi tsalela Vaheberu hikusa swi nga hi pfuna na hina namuntlha; hi tlhela hi tiyiseka hi ku helela swaku Yehovha a nga ta tshuka a hi tshika. (Heb. 13:5, 6) Se a hi tameni hi nyimela doropa leli nga ta tshama hi nkama wa ku kala wu nga heli, ku nga Mfumu wa Xikwembu. Loko hi yendla leswo, hi ta tikhorisa hi minkateko leyi Mfumu wolowo wu nga ta yi tisa. — Mat. 25:34.
LISIMU 157 Misava Ya Ku Rhula Yi Le Ndleleni!
a Ka minkama ya Bibele, madoropa ya manyingi a ma ni hosi leyi a yi fuma. Hi mhaka leyo, madoropa wolawo a ma vitaniwa mimfumu. — Gen. 14:2.
b Leswo swi yendleke hi lembe la 67 E.C., loko se ku hundze nkama wawutsongo na Vakreste se va balekile Yudiya ni Yerusalema.
c Rito leli li nga hundzuluxeliwa li va “ku rhandzana ingi hiloko mo va vamakwavu,” li kombisa lirhandzu leli nga kona xikarhi ka vanhu lava va taka hi ka ndjangu wun’we. Se Pawulo a li tirhisile swaku a tlhamusela lirhandzu lalikulu swinene leli faneleke li va kona xikarhi ka vamakwerhu abandleni.