Fakaaloalo ki a Ieova Mai te Ola i se Olaga ‵Malu

‘E tafasili i te ‵lei mo te ‵malu a mea katoa e fai ne Ieova.’​​—SALAMO 111:3.

1, 2. (a) E fakamatala mai pefea ne koe te uiga o te pati ko te “‵malu”? (e) Ne a fesili ka sau‵tala ki ei i te mataupu tenei?

ITE taimi ne fakafesili atu ei ki a Madison, telā ko sefulu ana tausaga, ke fakamatala mai ne ia te uiga o te pati ko te “‵malu,” ne tali fakavave mai a ia penei, “Se tino e fai faka‵lei ana gatu.” A te mea telā e se iloa ne te tamaliki fafine tenei me e faipati loa te Tusi Tapu e uiga ki te Atua me ‘e fai mo ana gatu te vikiga mo te ‵malu fakatupu.’ (Salamo 104:1) Ki tino, a te fai faka‵lei o gatu se fakaasiga e tasi o te tulaga ‵malu. E pelā me se fakaakoakoga, ne manako te apositolo ko Paulo ki fāfine Kelisiano “ke teuteu faka‵lei, kae ke mafaufau faka‵lei ki feitu e uiga ki gatu e ‵pei ei latou, ka ke fai faka‵lei eiloa olotou gatu. Ke se teu fakagaligali olotou ulu, io me fakamau ne teuga aulo, io me ne teuga penina, io me fakaaogā ne gatu ‵togi ‵mafa.” (1 Timoteo 2:9) Kae e uke atu a mea e aofia i te fakaasiatuga o amioga ‵malu kolā e fakaaloalo atu ei ki “te ‵lei mo te ‵malu” o Ieova.​​—Salamo 111:3.

² A te pati ‵malu i te ‵gana Epelu, e mafai foki o ‵fuli ki te “‵lei,” “maluga,” “vikiga,” mo te “fakaaloalo” i te Tusi Tapu. E ‵tusa mo te fakamatalaga o te pati ko te “‵malu” i se tikisionale e tasi, e fai mai i ei me ko “te tulaga tāua, fakaaloalo io me maluga.” Kae e ‵tau o sili atu te tulaga fakaaloalo mo te maluga e tuku atu ki a Ieova i lō so se isi tino aka. E pelā me ko ana tavini tukugina atu, e ‵tau o fakaasi atu i ‵tou pati mo faifaiga me e fakaaloalo tatou ki a ia. Kaia la e mafai ei o ola a tino i se olaga ‵malu? E lavea atu pefea te ‵malu mo te ‵lei o Ieova? E ‵tau o pokotia pefea tatou i te ‵malu o te Atua? Ne a mea e mafai o akoako mai ne Iesu Keliso e uiga ki te fakaasiatuga o te uiga tenei? Kae e mafai pefea o ola tatou i se olaga ‵malu?

Te Pogai e Mafai ei o Ola Tatou i se Olaga ‵Malu

3, 4. (a) E ‵tau o ‵saga atu pefea tatou ki te tulaga ‵malu telā ne tuku mai ki a tatou? (e) Ko oi te tino e fakasino fakavaloaga atu ki ei te Salamo 8:​5-9? (Ke onoono ki te fakamatalaga mai lalo.) (i) Ko oi ne tuku atu ne Ieova ki ei te tulaga ‵malu i aso mua?

³ Ona ko te mea ne faite latou i foliga o te Atua, e mafai ne tino katoa o ola i se olaga ‵malu. Ne tuku atu ne Ieova ki te tagata muamua te fakaaloalo mai te ‵tofi ne ia ke tausi atu ki te lalolagi. (Kenese 1:​26, 27) Ke oko foki eiloa ki te taimi ko se ‵lei katoatoa ei a tino, ne toe fai atu ne Ieova te tiute o tino i te tausiga o te lalolagi. Tela la, koi “tuku atu” eiloa ne te Atua a te ‵malu ki tino. (Faitau te Salamo 8:​5-9.)a A te ‵malu telā ne tuku mai ki a tatou e manakogina i ei se tali ‵malu​​—ko te avatuga o vikiga ki te igoa maluga o Ieova mo te fakaaloalo mo te ‵malu.

⁴ Ko oti ne tuku fakapitoa atu ne Ieova se vaega o te ‵malu ki tino kolā ne tuku atu ne latou te taviniga tapu ki a ia. Ne faka‵malu ne Ieova a Apelu mai te taliaga o tena taulaga, kae e se talia te taulaga a tena taina ko Kaino. (Kenese 4:​4, 5) Ne fakatonu atu ki a Mose ke ‘tuku atu se vaega o tena pule’ ki a Iosua, telā ko tena sui e pelā me ko te takitaki o te kau Isalaelu. (Numela 27:​20, Tusitapu Tauloto) E uiga ki te tama a Tavita ko Solomona, e fai mai te Tusi Tapu: “Ne fai ne te Aliki a Isalaelu kātoa ke ma‵taku i a Solomona, kae fai ne ia ke takutakua atu i tupu katoa kolā ne pule i Isalaelu.” (1 Nofoaiga Tupu 29:25) Ka tuku ne te Atua te ‵malu fakapito ki Kelisiano fakaekegina kolā ne faka‵tu aka, kae ko oti ne folafola atu ne latou mo te fakamaoni a “te ‵malu fakatupu o [tena] malo.” (Salamo 145:​11-​13) Tela la, i te lotou tavae atu ki a Ieova, e maua foki ne ‘nisi mamoe’ e tokouke a Iesu se tiute ‵malu kae gali.​​—Ioane 10:16.

Ko Lavea Atu te ‵Malu mo te ‵Lei o Ieova

5. E pefea te maluga o te ‵malu o Ieova?

⁵ I se pese telā e fakaasi mai i ei te ‵kese o te maluga o te Atua mai tino, ne usu mai te faisalamo ko Tavita, penei: “Te Aliki te motou Aliki, e matea ne te lalolagi kātoa tou ‵malu! E ‵fonu te lagi i ou vikiga mo tavaega!” (Salamo 8:1) Mai mua o te faitega o “te lagi mo te lalolagi” ke oko ki te taimi ko oti ne fakataunu ei te fuafuaga a te Atua ke fai te lalolagi mo fai se palataiso kae ke maua foki ne tino a te tulaga ‵lei katoatoa​​—mai te se-gata-mai ki te se-gata-mai​​—a Ieova te Atua ko te ‵toe Tino maluga kae ‵malu i te lagi mo te lalolagi kātoa.​​—Kenese 1:1; 1 Kolinito 15:​24-​28; Fakaasiga 21:​1-5.

6. Kaia ne fai mai te faisalamo pelā me e pei a Ieova ki te ‵malu?

⁶ Ko tafaga la te otia o te loto o te faisalamo telā e mataku ki te Atua i te kiloatuga i se po ‵ligo ki te lagi telā e ‵fonu i fetu, kolā e malipolipo mai e pelā me ne “taemani”! Ona ko tena ofo ki te auala ne ‘fola ei ne te Atua a te lagi e pelā mo se faleie,’ ne fakasino atu ei te faisalamo ki a Ieova e pelā me pei a ia ki te ‵malu ona ko Tena atamai sē fuafuagina i te faitega o mea. (Faitau te Salamo 104:​1, 2.) E lavea atu eiloa a te ‵malu mo te ‵lei o te Atua malosi katoatoa telā e se lavea ki mata, i ana mea ne faite.

7, 8. Ne a fakamaoniga o te ‵malu mo te ‵lei o Ieova kolā e lavea atu ne tatou i te lagi?

⁷ E pelā me se fakaakoakoga, ke mafaufau ki te fakaputugā fetu ko te Kaniva. I te lagi lasi telā e ‵fonu i fetu, paneta mo nisi paneta aka mo olotou la, e foliga mai a te paneta ko te Lalolagi e pelā me se one e tasi fua i se matafaga lasi ‵ki. Kae e sili atu i te 100 piliona o fetu i te fakaputugā fetu fua e tasi tenei! Kafai e mafai o lau ne koe se fetu e tasi i sekone takitasi e aunoa mo te manava i se 24 itula i te aso, e nofo pelā ki se 3,000 tausaga kae fatoā oko atu koe ki te 100 piliona.

⁸ Kafai e nofo pelā ki se 100 piliona fetu e maua i te fakaputugā fetu fua ko te Kaniva, kae pefea la te ‵toega o nisi fetu i te lagi kātoa? E fai mai a tino sukesuke ki mea o te lagi me i te Kaniva kāti se tasi o fakaputugā fetu telā e aofia i fakaputugā fetu kolā e nofo pelā ki se 50 piliona ke oko ki te 125 piliona. E mata, e fia te aofaki o fetu i te lagi kātoa? E mautinoa eiloa me se mafai o malamalama tatou i te aofaki fakaofoofogina tenā. Kae ko Ieova “ko oti ne fuafua ne ia te aofaki o fetu o te lagi, kae fakaigoa ne ia a fetu takitasi.” (Salamo 147:4) I te taimi ko malamalama nei koe i te auala e pei ei a Ieova ki te ‵malu mo te ‵lei, e mata, e se fakamalosi atu i ei ki a koe ke ‵viki atu ki tena igoa maluga?

9, 10. E ‵viki atu pefea te auala ne fakatoka ei te falaoa ki te poto o te ‵tou Mafuaga?

⁹ Kae nei la, ke ‵kilo ifo aka tatou mai te lagi maluga ki se meakai masani e pelā mo te falaoa. E se fai fua Ieova e pelā me “ko Ia telā ne faite ne ia te lagi [mo] te lalolagi” kae ko ia foki telā “e tuku atu ne ia a meakai ki tino fia‵kai.” (Salamo 146:​6, 7) E lavea atu a te “‵lei mo te ‵malu” o te Atua i ana galuega fakaofoofogina ne fai, e aofia i ei ko te tukumaiga ne ia o lakau kolā e faite mai i ei te falaoa. (Faitau te Salamo 111:​1-5.) Ne akoako ne Iesu ana soko ke ‵talo, penei: “Tuku mai omotou meakai e ‵tau mo te aso nei.” (Mataio 6:11) Ne aofia a te falaoa i meakai masani a tino e tokouke i aso mua, e aofia i ei te kau Isalaelu. E tiga eiloa a te falaoa se meakai masani, kae ko faifaiga kolā e fai ke ‵fuli a mea kolā e fakaaogā i ei ke maua mai ei se falaoa ‵kano gali, e se se mea faigofie.

¹⁰ I te taimi ne tusi ei te Tusi Tapu, ne palu fakatasi ne tino Isalaelu a falaoa ‵mata mai i te saito io me ko te kalite mo vai ke faite mai ei a falaoa. I nisi taimi ne fakaaogā i ei a te mea faka‵fete io me ko te isi. I te palu fakatasiga o mea masani konei e isi ne mea fakaofoofogia e ‵tupu ke faka‵fete ei te falaoa. A te gasuesuega o mea konei e se mafai o malamalama faka‵lei i ei. E se gata i ei, e fakaofoofogia foki a te mea e tupu ki te falaoa māfai ko oti ne kai ne te tino. E se tioa eiloa o usu mai te faisalamo, penei: “Te Aliki, ko oko eiloa te uke o mea ne fai ne koe! Ko oko foki eiloa i te poto o tau faitega o mea katoa konā!” (Salamo 104:24) E mata, e avatu foki ne koe a vaegā tavaega penā ki a Ieova?

E Pokotia Pefea Koe i te ‵Malu mo te ‵Lei o te Atua?

11, 12. E pokotia pefea tatou māfai e mafaufau ‵loto ki mea ne faite ne te Atua?

¹¹ E se manakogina ke fai tatou e pelā me ne tino sukesuke ki mea o te lagi ko te mea ke ofo tatou i te gali o te lagi i te po io me ke fai pelā me ne tino poto i te faitega o mea faka‵fete falaoa ko te mea ke fia‵fia ei tatou ki falaoa. Ke loto fakafetai tatou ki te sili o ‵tou Mafuaga, e ‵tau o fakaaogā faka‵lei ne tatou a nisi taimi ke mafau‵fau ki ana galuega ne fai. E aogā pefea te vaegā mafaufau ‵loto penā ki a tatou? E ‵pau eiloa a mea e iku mai i ei māfai e mafaufau ‵loto tatou ki se isi galuega a Ieova.

¹² E uiga ki faifaiga sili kolā ne fai ne Ieova mō Ana tino, ne usu mai a Tavita: “A tou ‵mana mo tou maluga ka faipatigina ne tino, kae ka mafaufau ‵loto au ki au galuega fakaofoofogina ne fai.” (Salamo 145:5) E fakaasi atu me e fakatāua ne tatou a galuega konā mai te sukesuke ki te Tusi Tapu mo te fakaaogāga faka‵lei o taimi ke mafaufau ‵loto ki mea ne fai‵tau tatou ki ei. Ne a mea ka iku mai i ei? E momea aka i ei te lasi o ‵tou loto fakafetai ki te ‵malu mo te ‵lei o te Atua. E mautinoa eiloa me ka fakamalosi mai i ei ki a tatou ke ‵kau fakatasi mo Tavita o fakaaloalo ki a Ieova kae fai atu, penei: “Kae ka folafola atu ne au tou maluga.” (Salamo 145:6) A te mafaufau ‵loto ki galuega fakaofoofogina a te Atua e ‵tau o fakamalosi aka ei ‵tou fesokotakiga mo Ieova kae ke folafola atu foki ne tatou i te loto finafinau mo te talitonu ki nisi tino a mea e uiga ki a ia. E mata, e folafola atu ne koe a te tala ‵lei mo te loto finafinau kae fesoasoani atu foki ki nisi tino ke maua te loto fakafetai ki te ‵malu, te ‵lei mo te maluga o Ieova te Atua?

E Fakaata Katoatoa Mai i a Iesu te ‵Malu o te Atua

13. (a) E ‵tusa mo te Tanielu 7:​13, 14, ne a mea ne tuku atu ne Ieova ki tena Tama? (e) E pelā me se Tupu, ne a faifaiga ne fai ne Iesu ki ana tino?

¹³ Ne folafola atu mo te loto finafinau ne te Tama a te Atua, ko Iesu Keliso a te tala ‵lei kae ne fakaaloalo atu foki a ia ki tena Tamana faka-te-lagi telā e ‵malu kae maluga. Ne tuku atu ne Ieova ki tena Tama fagasele eiloa e tokotasi te tauliaga ‵malu fakapito mai te tukuatuga o ‘te pule mo te malo’ ki a ia. (Faitau te Tanielu 7:​13, 14.) Kae ko Iesu e se se tino fakamatamata io me faigata. E ‵kese ‵ki a ia​​—me i a ia se Pule alofa telā e malamalama i tapulā o ana tino kae amanaia foki ki a latou. Ke mafaufau ki se fakaakoakoga e uiga ki faifaiga ne fai ne Iesu e pelā me ko te Tupu Filifilia, ki tino kolā ne fetaui mo ia, maise eiloa ko tino fatauvā kae e se alofagina foki.

14. E pefea te kilokiloga ki tino lepela i Isalaelu i aso mua?

¹⁴ Ne loto māfatia malosi a tino kolā e poko ne te lepela i aso mua ona ko te mea e tamate malielie latou ne te masaki tenā. E ‵pisi malielie atu a te lepela ki vaega kese‵kese o te foitino o te tino. Ne ‵kilo atu a tino ki te faka‵leiga o te lepela e pelā me ‵pau eiloa tena faigata mo te fakatuakaga o se tino mate. (Numela 12:12; 2 Tupu 5:​7, 14) E masani o ‵kilo atu ki tino lepela e pelā me ne tino fakatakalialia kae fakatapu foki ke ‵nofo fakatasi mo tino. Kafai ko fetaui mo se tino, e ‵tau o ka‵laga atu latou: “Se ‵ma! Se ‵ma!” (Levitiko 13:​43-​46) Ne fai te tino lepela e pelā me se tino ko mate. E ‵tusa mo tusitusiga a te kau lapi, ne ‵tau fua o ono futu te ‵mao o te tino lepela mai so se tino. Ne lipoti mai me kafai e lavea ‵mao atu se tino lepela, e peipei a ia ne se takitaki lotu ki fatu ke faka‵mao a ia keatea.

15. Ne a faifaiga ne fai ne Iesu ki se tino lepela?

¹⁵ A te mea tāua i ei ko te kilokiloga a Iesu ki se tino lepela telā ne fanatu o fakamolemole ke faka‵lei aka tena masaki. (Faitau te Maleko 1:​40-​42.) I lō te ‵tuli keatea ne ia o te tino lepela, ne saga atu a Iesu ki te tino sē alofagina tenā i se auala alofa kae ‵malu. Ne lavea ne Iesu a te tulaga fakaalofa o te tagata tenā mo tena manakoga ki se fakatapūga. Ona ko te otia o tena loto, ne gasuesue fakavave ei a Iesu. Ne ‵kapa atu tena lima, fakapatele ki te lepela kae faka‵lei ne ia.

16. Se a te akoakoga ne tauloto ne koe mai faifaiga a Iesu ki nisi tino?

¹⁶ E pelā me ne soko o Iesu, e mafai pefea o fakaakoako tatou ki te auala ne fakaasi atu ei ne Iesu te ‵malu o tena Tamana? A te auala e tasi ko te fakaasiatuga ki tino katoa​​—faitalia te tulaga, malosi io me ko te matua​​—me e ‵tau o fakaaloalo kae fakaasi atu foki te āva ki a latou. (1 Petelu 2:17) Kae maise mai i ei, e ‵tau o fakaasi atu ne tino pulepule e pelā mo tāgata a‵vaga, mātua mo toeaina Kelisiano, a te amanaia mo te āva ki tino kolā e tausi kae fesoasoani atu latou ki ei. Mai te faka‵mafa atu me i te mea tenei se mea telā e ‵tau o fai ne Kelisiano katoa, e fai mai te Tusi Tapu: “Ke fakatau a‵lofa koutou i te alofa fakataina; kae ke fakatau fia‵fia foki koutou, i te āva o te suā tino ki te suā tino.”​​—Loma 12:10.

Fakaasi Atu te ‵Malu i te Tapuakiga

17. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te Tusi Tapu e uiga ki te fakaasiatuga o te tulaga ‵malu māfai ko tapuaki atu ki a Ieova?

¹⁷ E fai mai te Tusi Tapu me ‵tau o ‵saga tonu atu ki te fakaasiatuga o te ‵malu māfai ko tapuaki atu ki a Ieova. E fai mai te Failauga 5:1: “Fakaeteete manafai ko ulu koe ki loto i te Faletapu.” Ne fakatonu atu ki a Mose mo Iosua ke tapale lā taka i taimi ne ulu atu ei ki se koga tapu. (Esoto 3:5; Iosua 5:​15) E ‵tau o fai ne laua te mea tenei e pelā me se fakaasiga o te āva io me ko te fakaaloalo. Ne ‵tau mo faitaulaga Isalaelu o ‵pei ki tivae ‵mutu “ko te mea ke ufi ki ei olotou koga e se ‵tau o lavea.” (Esoto 28:​42, 43) E puipui ne te mea tenei ke mo a ma tuku faka‵sau atu olotou koga e se ‵tau o lavea māfai e tavini latou i te fatafaitaulaga. E ‵tau o faka‵logo a tino taki tokotasi i te kāiga o te faitaulaga ki te tulaga ‵malu tenei.

18. E fakaasi atu pefea ne tatou te ‵malu i ‵tou tapuakiga ki a Ieova?

¹⁸ A te fakaasiatuga o te ‵malu i te tapuakiga, e aofia i ei te fakaaloalo mo te āva. Ko te mea ke maua ne tatou te fakaaloalo mo te āva, e ‵tau o fakaasi atu ne tatou te āva i ‵tou faifaiga. A te ‵malu telā e fakaasi atu ne tatou e se ‵tau o fai pelā me se mea fakaloiloi. E se ‵tau o fai fua ke lavea mai ne tino a te mea tenā kae ke fai foki eiloa penā a te mea telā e lavea ne te Atua​​—ko te loto. (1 Samuelu 16:7) E ‵tau o fai a te tulaga ‵malu e pelā me se vaega o tatou kae ke fakamalosi foki i ei ‵tou amioga, faifaiga, mo ‵tou fesokotakiga mo nisi tino, e pelā foki mo ‵tou kilokiloga mo lagonaga e uiga ki a tatou eiloa. E tonu, e ‵tau o laveagofie a te tulaga ‵malu tenā i taimi katoa e pelā foki mo ‵tou pati mo faifaiga katoa e fai. E uiga ki ‵tou amioga, faifaiga, gatu mo teuga, e faka‵logo eiloa tatou ki pati a te apositolo ko Paulo: “E se ‵loto matou o fai ne mea faiga‵ta ki mafaufauga o nisi tino, ke mo a e sae mai ei se mea masei i te motou galuega. Kae i mea katoa e fai ne matou, e fakaasi atu ei i a matou ko tavini a te Atua.” (2 Kolinito 6:​3, 4) E ‘tavaea ne tatou a akoakoga a te Atua te ‵tou Fakaola i ‵tou mea katoa e fai.’​​—Tito 2:​10.

Tumau i te Fakaasi Atu a te ‵Malu o te Atua

19, 20. (a) Se a te auala ‵lei ke faka‵malu atu ki nisi tino? (e) E uiga ki te ‵malu, se a te mea e ‵tau o fakaiku aka ne tatou?

¹⁹ E fakaasi atu ne Kelisiano fakaekegina, kolā ko “sui o Keliso” a te ‵malu. (2 Kolinito 5:​20) A ‘nisi mamoe’ kolā e ‵lago atu mo te fakamaoni ki a latou, ne sui ‵malu foki o te Malo faka-Mesia. E faipati atu se sui o se malo mo te loto toa mo te ‵malu mō tena malo. Tela la, e ‵tau foki o fai‵pati atu tatou mo te ‵malu mo te loto toa ke ‵lago atu ei ki te Malo o te Atua. (Efeso 6:​19, 20) Kae kafai ko avatu “se tala ‵lei” ki nisi tino, e mata, e se fakaasi atu i ei ne tatou a te fakaaloalo mo te ‵malu ki a latou?​​—Isaia 52:7.

²⁰ E ‵tau o fakaiku aka ne tatou ke ‵viki atu ki te Atua mai te fakafetaui aka o ‵tou faifaiga mo tena tulaga ‵malu. (1 Petelu 2:​12) Ke na fakaasi atu faeloa ne tatou te āva lasi ki a ia, tena tapuakiga, mo ‵tou taina tapuaki. Kae ke na fiafia mai eiloa a Ieova, telā ne pei ki te ‵malu mo te ‵lei, ki te avatuga ne tatou o te tapuakiga ‵malu ki a ia.

[Fakamatalaga mai lalo]

Ka Tali Mai Pefea ne Koe?

• E ‵tau o pokotia pefea tatou ona ko te loto fakafetai ki te ‵lei o te ‵malu o Ieova?

• Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou e uiga ki te ‵malu mai te auala ne saga atu ei a Iesu ki se tino lepela?

• E fakaaloalo atu pefea tatou ki a Ieova i auala ‵malu?

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 17]

Ne faka‵malu pefea ne Ieova a Apelu?