Te Toetu​—e Mata, se Fakamoemoega Tonu ki A Koe?

“Me i tino ‵lei mo tino sē ‵lei, ka faka‵tu mai katoa mai te mate.”—GALUEGA 24:15.

1. Kaia e foliga mautinoa mai i ei a te mate?

“E SEAI eiloa se mea e mautinoa i te lalolagi tenei kae na ko te mate mo ‵togiga o lafoga.” Ne ofo eiloa a nisi tino i te ‵tonu o pati konā, kolā ne tusi i te 1789 ne te pelesitene o Amelika, ko Benjamin Franklin. Kae e se fakamaoni eiloa a tino e tokouke ki te ‵togiga o olotou lafoga. E sili atu te mautinoa o te mate. E seai eiloa se tino i a tatou e mafai o ‵teke atu ki ei i te fakaotiga. E seai se tino i a tatou e mafai o fakaseke ki ei. E aunoa mo te makona, e folo eiloa ne Seoli—te tanuga masani o tino—a tino kolā e pele ki a tatou. (Faataoto 27:20) Kae mafaufau la ki se manatu fakamafanafana loto.

2, 3. (a) Kaia e se mautinoa tonu ei te mate e pelā mo te mea e se iloa ne tino e tokouke? (e) Se a te mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

² E tuku mai eiloa ne te Muna a Ieova a te fakamoemoega mautinoa e uiga ki te toetu, ko te toe‵tu mai o tino ki te ola. A te mea tenei e se se moemiti fua, kae e seai eiloa se malosi i te lagi mo te lalolagi e mafai o taofi ne ia a Ieova mai te fakataunuga o te fakamoemoega tenei. Kae e se iloa ne tino e tokouke i aso nei me ka sē ‵mate eiloa a nisi tino. Kaia? Ona ko te mea ka ‵sao atu se “vaitino tokouke,” kolā e se mafai o lau, i ‘te fakalavelave lasi,’ telā ko pili o oko mai. (Fakaasiga 7:9, 10, 14) Ka ola eiloa latou mai tua ifo i ei mo te fakamoemoega ke ola ki te se-gata-mai. Tela la, a te mate e se se mea mautinoa mō latou. E se gata i ei, “a te ‵toe fili e ‵tau o fakatakavale io me fakaseai, ko te mate.”—1 Kolinito 15:26.

³ E ‵tau eiloa o mautinoa i a tatou te toetu e pelā mo te apositolo ko Paulo, telā ne fai mai: “Me i tino ‵lei mo tino sē ‵lei, ka faka‵tu mai katoa mai te mate.” (Galuega 24:15) Ke na mafau‵fau nei tatou ki fesili e tolu e uiga ki te toetu. Muamua la, kaia e ‵tau ei o fai te fakamoemoega tenei e pelā me se mea mautinoa? A te lua, e mafai pefea o maua ne koe te fakamafanafanaga mai te fakamoemoega e uiga ki te toetu? Ako te tolu, e pokotia pefea te auala e ola nei i ei koe i te fakamoemoega tenei?

Te Toetu​—Se Mea Mautinoa

4. E fai pefea te toetu mo fai se fakavae o fuafuaga a Ieova?

⁴ E isi ne mea kolā e fai ei te toetu mo fai se mea mautinoa. Kae e sili i mea katoa, a te toetu ko te ‵toe mea tāua eiloa i fuafuaga a Ieova. Masaua la, me ne takitaki ne Satani a tino ki te agasala, mo tena ikuga masei, ko te mate. Tela la, ne fai atu a Iesu e uiga ki a Satani: “A ia se tino tatino eiloa mai te kamataga.” (Ioane 8:44) Kae ne folafola mai ne Ieova me ka fanau mai ne tena “fafine,” io me ko tena fakapotopotoga i te lagi telā e fai pelā me ko tena avaga, se “fanau” telā ka tuki pala ne ia te ulu o “te gata taumua,” mai te fakaseai katoatoa atu o Satani. (Kenese 3:1-6, 15; Fakaasiga 12:9, 10; 20:10) I te taimi ne fakaasi malielie mai ei ne Ieova tena fuafuaga telā e aofia i ei te Fanau faka-Mesia tenā, ne kamata o manino mai i ei me ka uke atu a mea e fai ne te Fanau tenā i lō te fakaseaiatuga fua o Satani. E fai mai te Muna a te Atua: “Ne vau te Tama a te Atua mō te pogai eiloa tenei, o fakamalepe a te galuega a te Tiapolo.” (1 Ioane 3:8) A te mate telā ne māfua mai i te agasala telā ne togi mai ne Atamu ko te ‵toe mea sili i galuega a Satani kolā ka toe faka‵lei aka, io me fakaseai katoatoa atu e auala i a Iesu Keliso. I te feitu tenei, e tāua ‵ki ei te taulaga togiola a Iesu mo te toetu.—Galuega 2:22-24; Loma 6:23.

5. Kaia ka tavae atu ei a tino ki te igoa o Ieova ona ko te toetu?

⁵ E manako malosi a Ieova o faka‵malu tena igoa tapu. Ko oti ne taku fakamasei ne Satani te igoa o te Atua kae ne fakasalalau atu foki ne ia a pati ‵loi. Ne pati loi atu a ia me ‘ka sē ‵mate eiloa’ a Atamu mo Eva māfai e ‵kai laua ki te fuaga telā ne fakatapu ne te Atua. (Kenese 2:16, 17; 3:4) Talu mai te taimi tenā, ne fakamalosi aka eiloa ne Satani a loi, e pelā mo te akoakoga ‵se me e ola te agaga māfai ko mate te foitino. Kae e auala i te toetu, ka fakaasi faka‵sau atu ei ne Ieova a loi katoa penā. Ka fakamaoni atu ei ne ia i se auala tumau me ko ia fua tokotasi ko te Tino telā e mafai ne ia o fakatumau kae toe fakafoki mai te ola.

6, 7. E pefea a lagonaga o Ieova e uiga ki te ‵toetuga o tino, kae e iloa pefea ne tatou ana lagonaga?

⁶ E olioli eiloa a Ieova ke na fakataunu ne ia te toetu. E fakaasi manino mai i te Tusi Tapu a lagonaga o Ieova i te feitu tenei. E pelā mo pati konei a te tagata fakamaoni ko Iopu: “Kafai e mate se tagata, e mata e mafai o toe ola mai? Ka ko au ka fakatalitali ki te taimi ‵lei, ka faka‵tali au ke oti atu a taimi o fakalavelave konei. Tena la, ka kalaga mai koe, kae tali atu au, kae ka fiafia ei koe ki a au, tau mea ola ne faite.” (Iopu 14:14, 15) Se a te mea e fakauiga ki ei a pati konei?

⁷ Ne iloa ne Iopu me kafai ko mate a ia, ka faka‵tali eiloa a ia i se vaitaimi, e auala i tena moe i te mate. Ne kilo atu a ia ki te taimi tenā e pelā me se ‘taimi e ‵tau o faka‵tali i ei,’ se vaitaimi o te nofo fakatalitali mō te fakasaolotoga. E mautinoa eiloa ki a ia te fakasaolotoga tenā. Ne iloa ne Iopu me ka fakasaoloto eiloa a ia. Kaia? Me ne iloa ne ia a lagonaga o Ieova. Ka “fiafia” eiloa a Ieova ke toe lavea ne ia tena tavini fakamaoni. E tonu, e olioli eiloa a te Atua ke toe faka‵foki mai ki te ola a tino amio‵tonu katoa. Ka tuku atu foki ne Ieova se avanoaga ke ola a nisi tino ki te se-gata-mai i te Palataiso i te lalolagi. (Luka 23:43; Ioane 5:28, 29) Ona ko te loto eiloa o te Atua ke fakataunu te fuafuaga tenā, ko oi la e mafai ne ia o taofi te Atua?

8. Ne ‘fakamautinoa’ mai pefea ne Ieova te ‵tou fakamoemoega mō aso mai mua?

⁸ E fakamautinoa aka eiloa te ‵tou fakamoemoega mō aso mai mua ne te toetu o Iesu. I te taimi ne lauga atu ei a Paulo ki tino Atenai, ne folafola atu tou tagata: “Ko oti ne fakamoe ne [te Atua] te aso ka fakamasino ei ne ia te lalolagi kātoa ki te amiotonu, e alatu i te tino telā ko oti ne filifili ne ia. Ko oti ne fakamaonia ne ia a te mea tenei ki tino katoa, i te ‵toe fakatumaiga o te tino tenei mai te mate.” (Galuega 17:31) Ne fakatauemu atu a nisi tino i konā i te taimi ne lagona ei ne latou a pati a Paulo e uiga ki te toetu. Kae ne fai a nāi tino mo fai ne tino tali‵tonu. Kāti ne tosina atu a tino konei ona ko te mautinoa ki a latou a te fakamoemoega tenei. I te taimi ne fakatu aka ei ne Ieova a Iesu, ne fai eiloa ne Ia te ‵toe vavega sili. Ne toe fakatu mai ne ia tena Tama mai te mate ki te ola e pelā me se agaga malosi. (1 Petelu 3:18) Ne momea aka foki te maluga o te tulaga o Iesu telā ko oti ne toetu mai i lō te taimi muamua ne nofo atu ei a ia i te lagi. Me ko sē mafai o toe mate kae ko te tokolua foki ki a Ieova i te ‵mana, ko tu atu nei a Iesu i se tulaga ke fakataunu ei ne ia ana galuega fakaofoofogia mai i tena Tamana. A Iesu ko te auala telā ka toe faka‵tu aka ei ne Ieova a nisi tino—ki te ola i te lagi io me ki te ola i te lalolagi nei. Ne fai mai a Iesu: “Au ko te toetu mo te ola.” (Ioane 5:25; 11:25) E auala i te fakatuakaga o tena Tama, ne fakamautinoa mai i ei ne Ieova ki tino fakamaoni katoa me ka toe faka‵tu mai latou.

9. E fakamautinoa aka pefea ne tala i te Tusi Tapu a te ‵tonu o te toetu?

⁹ Ko oti eiloa ne matea ne tino ki olotou mata a te ‵toetu kae ne tusi foki i te Muna a te Atua. E aofia i tala i te Tusi Tapu a fakamatalaga likiliki e uiga ki te ‵toetumaiga o tino ‵mate e tokovalu ki te ola i te lalolagi. Ne seki fai ‵funa a toe faka‵tumaiga konei kae ne fai eiloa i mua o tino e tokouke. Ne fakatu ne Iesu a Lasalo, telā ko oti ne mate i aso e fa, i mua o se vaitino kolā ne ‵tagi fanoa‵noa—kae e mautinoa eiloa me ne aofia i ei a kāiga, taugasoa, mo tuakoi o te tagata tenā. Ne malosi ‵ki te fakamaoniga i a Iesu ne uga mai ne te Atua, telā ne seki mafai ei o fakafiti te mea tenā ne ana fili fakalotu. I lō te fai penā, ne taumafai ei latou o tamate a Iesu, penā foki loa mo Lasalo! (Ioane 11:17-44, 53; 12:9-11) E tonu, e tali‵tonu tatou me i te toetuga se mea mautinoa eiloa. Ko oti eiloa ne tuku mai ne te Atua se fakasologa o tala e uiga ki tino kolā ne toe‵tu i aso mua ko te mea ke fakamafanafana mai kae fakamalosi aka foki i ei te ‵tou fakatuanaki.

Fakamafanafanaga e Auala i te Fakamoemoega ko te Toetu

10. Ne a mea ka fesoasoani mai ke maua ne tatou se fakamafanafanaga mai tala i te Tusi Tapu e uiga ki te ‵toetu?

¹⁰ E mata, e manako malosi koe ki se fakamafanafanaga māfai ko fakamatakutaku atu te mate ki a koe? E mafai o maua se fakamafanafanaga mautinoa i tala i te Tusi Tapu e uiga ki te toetu. Mai te faitau ki tala konā, te mafaufau ‵loto ki ei, kae fakaataata i tou mafaufau a mea konā e mafai ei o fai ei te fakamoemoega e uiga ki te toetu mo fai se mea tonu eiloa ki a koe. (Loma 15:4) A mea konei e se ne tala ‵kai fua. Ne ‵tupu tonu eiloa a mea konei ki tino ‵tonu e pelā mo tatou, kolā ne ola i taimi mo koga mautinoa. Ke na ‵saga malie atu nei tatou ki se fakaakoakoga e tasi—ko te toetuga muamua telā ne tusi i te Tusi Tapu.

11, 12. (a) Se a te fakalavelave faigata ne oko atu ki te fafine ko mate tena avaga i Salefata, kae ne saga atu pefea muamua tou fafine ki ei? (e) Fakamatala mai te mea telā ne tuku atu ei ne Ieova te ‵mana ki tena pelofeta ko Elia ke fai ne ia mō te fafine ko mate tena avaga.

¹¹ Ke fakaataata i tou mafaufau a te mea tenei. I ne nāi vaiaso, ne talimālō a te pelofeta ko Elia ne te fafine Salefata ko mate tena avaga. A te taimi tenā se vaitaimi fakafanoanoa. Ne oge te kogā koga tenā i vai mo meakai. Ko tai ‵mate atu a tino e tokouke. Ko oti eiloa ne fakaaogā ne Ieova a Elia ke fai ne ia se vavega i se taimi leva ke taui atu ei ki te fakatuanaki o te fafine loto maulalo tenei ko mate tena avaga. Ko pili eiloa o palele atu a meakai a tou fafine mo tena tama tagata, telā ne lava fua mō se ‵kaiga e ‵toe tasi, kae ne fakamalosi atu te Atua ke fai ne Elia se vavega ko te mea ke lava a falaoa ‵mata mo sinu ke tausi atu ki a laua. Nei la, ne oko atu se fakalavelave faigata ki tou fafine. Ne masaki fakapoi te tamaliki, kae ne mate ei. Ne māfatia te loto o te fafine tenei! E se se mea faigofie ke ola e aunoa mo te fesoasoani o tau avaga, kae nei la ko mate foki tena tama eiloa e tokotasi. Ona ko tena fanoanoa, ne ‵losi atu foki tou fafine ki a Elia mo tena Atua, ko Ieova! Ne a mea ka fai ne te pelofeta?

¹² Ne seki fakamasei ne Elia te fafine tenei mō ana ‵losiga ‵se. I lō te fai penā, ne fai atu tou tagata: “Tuku mai te tamaliki ki a au.” Mai tua o te sauatuga ne ia o te tamaliki ki te potu i luga, ne ‵talo atu faeloa a Elia ke toe fakafoki atu te ola ki te tamaliki tenā. Fakamuli loa, ne tali atu a Ieova ki te ‵talo tenā! Mafaufau la ki te fiafia o Elia i te taimi ne lavea ei ne ia me ko kamata o manava mai te tamaliki tenā. Ne ‵pula mai a mata o te tamaliki, kae ne maina atu ona ko te ola. Ne avatu ne Elia te tamaliki ki tena mātua kae fai atu: “Kiloke, ko ola tau tama!” Ne seki mafai o fakamatalagina te fiafia o tou fafine. Ana muna: “Ko iloa nei ne au i a koe se pelofeta a te Atua, ka ko te Aliki [ko Ieova] e faipati mai sāle e auala i a koe!” (1 Tupu 17:8-24) Ne silia atu eiloa te malosi o tena fakatuanaki ki a Ieova mo tena sui i lō aso mua.

13. Kaia e fakamafanafana mai ei te tala e uiga ki te fakatuakaga ne Elia te tama tagata a te fafine ko mate tena avaga ki a tatou i aso nei?

¹³ A te mafaufau ‵loto ki vaegā tala penā e maua i ei ne koe se fakamafanafanaga lasi ‵ki. Ko tafaga foki te manino ‵lei me e mafai o fakatakavale ne Ieova ‵tou fili ko te mate! Mafaufau la ki te aso telā ka sili atu fakafia afe a te fiafia o te fafine tenā māfai ko fakataunu mai te ‵toe faka‵tumaiga o tino katoa mai te mate! E lasi ‵ki te fiafia i te lagi i te taimi e fakatonu atu ei a Ieova ke faka‵tu aka ne tena Tama a tino i te lalolagi kātoa. (Ioane 5:28, 29) E mata, ko oti ne ave keatea ne te mate se tino telā e pele ki a koe? Ko tafaga la te gali ke iloa atu me e mafai kae ka toe faka‵tu mai eiloa ne Ieova a tino ‵mate ki te ola!

Tou Fakamoemoega mo Tou Ola Nei

14. E mafai pefea o pokotia tou olaga i te fakamoemoega e uiga ki te ‵toetu?

¹⁴ E mafai pefea o pokotia tou olaga i aso nei ona ko te fakamoemoega ko te toetu? E mafai eiloa o maua ne koe te malosi mai te fakamoemoega tenei māfai ko fepaki koe mo mea faiga‵ta, fakalavelave, fakasauāga, io me ko mea fakama‵taku. E manako a Satani ke mataku malosi koe i te mate kae ke fesuiaki ne koe mo te lotomalie a tou fakamaoni ki se folafolaga sē aogā ke maua fua ei ne koe se puipuiga sē tumau. Masaua me ne fai atu a Satani ki a Ieova: “A te tagata e mafai fua o tiakina ana mea katoa manafai ko manako ke ola a ia.” (Iopu 2:4) I te faiatuga o pati konā, ne taku fakamasei ei ne Satani a tatou katoa, e aofia i ei a koe. E mata, e tonu me ka taofi aka tou tavini atu ki te Atua māfai ko fe‵paki koe mo tulaga faiga‵ta? Mai te mafaufau faeloa ki te fakamoemoega ko te toetu, e mafai ei o fakamautakitaki aka ne koe tou manakoga ke tumau i te faiga o te loto o tou Tamana faka-te-lagi.

15. E maua pefea ne tatou a fakamafanafanaga mai i pati a Iesu i te Mataio 10:28 māfai ko fe‵paki tatou mo se tulaga fakamataku?

¹⁵ Ne fai mai a Iesu: “Sa ma‵taku ki a latou kolā e tamate ne latou te foitino, me se mafai ne latou o tamate te agaga; ka ke ma‵taku koutou ki te Atua, me ko ia e mafai ne ia o tamate te foitino mo te agaga i Kēna.” (Mataio 10:28) E se ‵tau o ma‵taku tatou ki a Satani io me ko ana sui i te lalolagi nei. E tonu, kāti e maua ne nisi tino a te ‵mana ke fakalogo‵mae mai, ke oko ki te tamate o tatou. Kae ko te ‵toe mea matagā telā e mafai o fai ne latou, e se mafai o tumau. E mafai kae ka faka‵lei aka foki ne Ieova so se fakamaseiga ne fai ki ana tavini fakamaoni, ke oko foki eiloa ki te faka‵tuakaga o latou mai te mate. Ko Ieova fua tokotasi telā e ‵tau o ma‵taku, amanaia, kae āva tatou ki ei. Ko ia fua tokotasi e maua ne ia te ‵mana ke ave keatea ei te ola mo fakamoemoega katoa mō aso mai mua, mai te fakaseaiga o te foitino mo te ola i Kēna. Se mea fakafiafia, me e se manako a Ieova ke tupu se vaegā mea penā ki a koe. (2 Petelu 3:9) Ona ko te fakamoemoega e uiga ki te toetu, e mafai faeloa o tali‵tonu katoatoa tatou, e pelā me ne tavini a te Atua, me e mautinoa eiloa te puipuiga o tatou. Ka maua eiloa ne tatou te ola se-gata-mai i aso mai mua māfai e fakamaoni tatou, kae e seai eiloa se mea e mafai o fai ne Satani io me ko ana sui e uiga ki ei.—Salamo 118:6; Epelu 13:6.

16. E pokotia pefea a mea kolā e fakamuamua ne tatou i ‵tou kilokiloga e uiga ki te toetu?

¹⁶ Kafai e fai te fakamoemoega ki te toetu e pelā me se mea tonu ki a tatou, e mafai eiloa o pokotia i ei te ‵tou kilokiloga e uiga ki te ola. E iloa ne tatou me faitalia me ‘ola io me ‵mate tatou, ko tino o Ieova tatou.’ (Loma 14:7, 8) I te fakasologa o mea kolā e ‵tau o fakamuamua ne tatou, e fakagalue aka eiloa ne tatou a pati fakatonutonu konei a Paulo: “Ke se amio fakatasi koutou mo te lalolagi nei, ka ke ‵fuli koutou i te fakafouga otou mafaufau, ko te mea ke fakatalitonu ne koutou me se a te loto o te Atua, te mea ‵lei, te mea e logomalie mo te gali.” (Loma 12:2) E ‵saga fakavave atu a tino e tokouke ki te fakama‵liega o olotou manakoga, olotou fakamoemoega, mo olotou moemiti katoa. Ona ko te mea e ‵kilo atu latou ki te toetoe o te olaga, e foliga mai me toeitiiti ko sē ‵to olotou ‵nofo i te kausaki atu ki fakafiafiaga, kae kafai e isi se olotou vaegā tapuakiga, e mautinoa eiloa me e se fetaui mo “te loto o te Atua.”

17, 18. (a) E ‵lago atu pefea te Muna a te Atua ki te manatu e uiga ki te toe‵toe o te olaga o tino, kae se a te mea e manako ki ei te Atua mō tatou? (e) Kaia e fakamalosi aka ei tatou ke tavae atu ki a Ieova i aso katoa?

¹⁷ E tonu, e toetoe fua te olaga. “Ko pili o palele te olaga, ko te mea eiloa ko oti atu,” kāti i se 70 io me se 80 tausaga. (Salamo 90:10) E ola eiloa a tino e pelā me ne mouku lanu launiu, e pelā me se ata telā e gasolo o seai, io me se ‵pusiga o se manava. (Salamo 103:15; 144:3, 4) Kae ne seki fuafua ne te Atua ke fakamāumāu ne tatou a nāi tausaga e sefulu ke ga‵solo aka ei tatou o ma‵tua kae maua te poto mo te atamai, kae oti aka loa, ko gasolo ifo te malosi i masaki kae fakamuli ko te mate. Ne faite ne Ieova a tino mo te manakoga ke ola ki te se-gata-mai. E fai mai te Tusi Tapu ki a tatou: “Ne tuku atu ne ia te se-gata-mai ki olotou loto.” (Failauga 3:11, NW) E mata, a te Atua se Atua fakasauā, i te tuku mai o te manakoga tenā ko fai ei ne ia ke se fakataunu te manakoga tenā? Ikai, e se penā loa, “me i te Atua ko te alofa eiloa a ia.” (1 Ioane 4:8) Ka fakaaogā ne ia te toetu ke fakataunu ei tena fuafuaga e uiga ki te ola se-gata-mai mō tino kolā ko oti ne ‵mate.

¹⁸ E fakafetai tatou me ko maua se fakamoemoega tokagamalie i aso mai mua ona ko te toetu. E se ‵tau o manava‵se tatou o fai a mea katoa kolā e mafai ne tatou o fai nei. Ke mo a ma ‘tō fano tou mafaufau mo tou malosi’ ki te lalolagi telā ko pili o fakaseai atu. (1 Kolinito 7:29-31; 1 Ioane 2:17) E se pelā mo tino kolā e seai ne olotou fakamoemoega, e maua eiloa ne tatou te meaalofa gali ke iloa ne tatou me kafai e tumau tatou i te fakamaoni ki a Ieova te Atua, ka maua eiloa ne tatou te avanoaga ki te se-gata-mai ke tavae atu ki a ia kae ke ola foki. Tela la, ke na tavae atu tatou i aso katoa ki a Ieova, telā e fakamautinoa aka ne ia te ‵tonu o te fakamoemoega e uiga ki te toetu!

Ka Tali Mai Pefea Koe?

• E ‵tau o pefea ‵tou lagonaga e uiga ki te fakamoemoega ko te toetu?

• Ne a mea kolā e fai ei te fakamoemoega e uiga ki te toetu mo fai se mea mautinoa?

• E mafai pefea o maua ne koe se fakamafanafanaga mai te fakamoemoega ko te toetu?

• E mafai pefea o pokotia te auala e ola ei koe i te fakamoemoega ko te toetu?

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 19]

Ne iloa ne Iopu me e fiafia malosi a Ieova ke faka‵tu mai a tino amio‵tonu

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 20]

“Kiloke, ko ola tau tama!”