A Tou Fafine ko te Kāiga o Kaiafa
I nisi taimi, a mea kolā e maua aka i te keliga o mea mua e fakaasi mai i ei se mea e uiga ki se tino i loto i te Tusi Tapu io me se tino e kāiga mo ia. Pelā me se fakaakoakoga, i te 2011, ne ‵lomi ne tino a‵koga Isalaelu a fakamatalaga e uiga ki se mea ne maua. A te mea tenā se pusa mate ko 2,000 tausaga te leva—se pusa e faite ki lase kae tuku i ei a ivi o se tino mate.
E maua i te pusa mate tenei a te tusitusiga: “Miliama ko te tama fafine a Yeshua te tama tagata a Kaiafa, te faitaulaga o te kaukāiga o Masia mai i Beth ʹImri.” A te faitaulaga sili ko Kaiafa, se tino Iutaia telā ne aofia i te fakamasinoga mo te tamatega o Iesu. (Ioa. 11:48-50) Ne fakasino atu a te tino tusitala ko Flavius Josephus ki tou tagata e pelā me ko “Iosefa, telā e taku ko Kaiafa.” E fakatalitonu mai i ei me i te pusa mate tenei se tino e kāiga mo tou tagata. Ona ko te tusitusiga i luga i se pusa mate telā ne maua mai mua atu ne fai pelā me i o te faitaulaga sili telā ne fakaigoa a ia eiloa ki a Yehosef bar Caiapha, io me ko Iosefa, te tama tagata a Kaiafa, a Miliama e kāiga mo Kaiafa.
E ‵tusa mo fakamatalaga ne tuku mai ne te Israel Antiquities Authority (IAA), a te pusa o Miliama ne ‵fao mai i tino kai‵soa kolā ne kaisoa ne latou se tanuga mua. E fakatalitonu mai a te ‵tonu o te mea tenei i te tusitusiga mo te iloiloga ne fai ki ei.
E fakaasi mai foki i te pusa mate se mea fou ki a tatou. E fakasino atu i ei ki a “Masia,” telā ko te 24 o kāiga i te fakasologa, kae fakasolosolo o tavini i te faletapu i Ielusalema. (1 Nofo. 24:18) E fakaasi mai i te tusitusiga i luga i te pusa mate tenei me i “te kāiga o Kaiafa e vau i te matakāiga o Masia,” ko pati i te IAA.
E taku mai foki a Beth ʹImri i loto i te tusitusiga. E lua a fakamatalaga e mafai o fai ki te vaega tenei o te tusitusiga. “Te fakamatalaga muamua e fai pelā i a Beth ʹImri se igoa o te kāiga fakafaitaulaga—ko tama ta‵gata a Imela (Esela 2:36-37; Nee. 7:39-42) kae ko olotou tama ne ‵tupu mai i ei a tino o te kaukāiga o Masia,” ko pati i te IAA. “Te lua o fakamatalaga e fai pelā i a [Beth ʹImri] ko te koga ne vau i ei a te tino mate io me ko tena kāiga kātoa.” E fakatalitonu mai ne te pusa o Miliama me e faipati eiloa te Tusi Tapu ki tino ‵tonu kolā e isi ne olotou kāiga ‵tonu.