“Ne Taku Amiotonugina i Ana Galuega”

NE FATIOTIO ifo a Lahapa mai i tena famalama i te taimi ko kamata ei o maina mai te vaveao ki Ieliko kātoa. Ne maopoopo atu se kautau mai tua​—te kautau a Isalaelu. I te taimi ko kamata ei a te suā māti fakatamilo a latou i te fa‵kai, ne fanaka te ‵pefu ki luga kae ne lagona malosi atu foki a te ‵tagi o olotou pu.

A Ieliko ko te fa‵kai o Lahapa; ne iloa ‵lei ne ia a auala i loto i ei, fale, mo maketi mo sitoa. Ne iloa ‵lei foki eiloa ne ia ana tino. Ne mafai o iloa ne tou fafine a te lotou ma‵taku i te ‵tekaatuga o aso mo te tumau o te kau Isalaelu i te faiga o se mea fai fakaatea​—ko te māti fakatamilo atu i te fa‵kai fakatasi i aso takitasi. I te taimi e lagona atu a te ‵tagi olotou pu i auala mo te kogāloto o Ieliko, ne seki mataku kae mafatia a Lahapa e pelā mo ana tino.

Ne onoono atu eiloa a Lahapa i te taimi ne toe māti atu ei te kautau i te taeao ‵malu eiloa i te fitu o aso. I tafa o sotia a te kau Isalaelu, ne lavea ne tou fafine a faitaulaga e faka‵tagi olotou pu kae amo ne latou te pusa o te feagaiga ‵malu telā e fakaata mai i ei a te fakatasi atu o te lotou Atua, ko Ieova. E mafai eiloa o fakaataata i ‵tou mafaufau a te tuku atu o te lima o Lahapa i luga i se laugatu ‵kula telā e safe atu mai tena famalama, telā e kilo atu ki tua mai i ‵pui ‵lasi o Ieliko. Ne fakamasaua atu ne te laugatu tenā ki a Lahapa tena fakamoemoega me ka ‵sao atu a ia mo tena kāiga i te taimi e fakaseai ei a te fa‵kai. E mata, ne fai eiloa a Lahapa e pelā me se tino amio faitogafiti? E mautinoa eiloa me ne seki fai penā tou fafine i te kilokiloga a Ieova; ne kilo atu ki tou fafine e pelā me se fafine telā e fakaofoofogia ‵ki tena fakatuanaki. Ke toe onoono tatou ki te kamataga o te tala o Lahapa kae ke onoono aka me ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai i tou fafine.

LAHAPA TE FAFINE TALITAGATA

A Lahapa se fafine talitagata. Ne ‵poi ‵ki a nisi tino fakamatala o te Tusi Tapu i te manatu tonu i aso ko ‵teka me ne fai mai latou me i a ia se tino galue fua i se fale talimālō. Kae e manino eiloa te faimaiga i te Tusi Tapu kae e se ‵funa foki i ei a te manatu tenā. (Iosua 2:1; Epelu 11:31; Iakopo 2:25) I te fenua o Kanana, kāti ne āva eiloa a tino ki te galuega a Lahapa. Kae e se mafai eiloa o ave keatea ne tuu a te loto lagona, ko te lagonaga e iloa ei te mea ‵lei mo te mea masei telā ne tuku mai ne Ieova ki a tatou katoa. (Loma 2:14, 15) Kāti ne maua eiloa ne Lahapa a te lagonaga me ne matagā ‵ki tena vaegā olaga. E pelā eiloa mo tino e tokouke penā i aso nei, kāti ne mafaufau tou fafine me ko seai aka foki se mea e mafai ne ia o fai māfai e fia tausi faka‵lei atu a ia ki tena kāiga.

E se tioa eiloa o manako a Lahapa ki se olaga tai ‵lei atu. Ne ‵fonu tena fa‵kai i amioga fakasaua kae matagā, e aofia i ei te mataifale mo te ‵moe fakatauavaga mo manu. (Levitiko 18:3, 6, 21-24) A te salalau atu o vaegā amioga matagā penā ne aofia malosi eiloa i ei a lotu. Ne fakamalosi aka ne faletapu a amioga masani o fafine talitāgata, penā foki loa mo tagata, mo te tapuakiga ki vaegā atua temoni pelā mo Paala mo Moloka telā e aofia i ei a te ‵sunuga o tama‵liki i afi o taulaga.

Ne seki ‵kivi a mata o Ieova ki mea e fai i loto i Kanana. A te ‵tonuga loa, ona ko te uke o amioga ma‵sei, ne fai atu a Ieova: “Ko amioga a latou ko fakalai‵lai ei ne latou a te fenua, tela la, ko fakasala ne te Aliki a te laukele kae fai ne ia ke ‵teke atu ki tino e ‵nofo i luga i ei.” (Levitiko 18:25) Se a te mea ne aofia i te ‘fakasalaga’? Ne fai atu ki te fenua kātoa o Isalaelu a te folafolaga tenei mai te Atua: “Ka afuli fakasolosolo eiloa ne ia a malo konei.” (Teutelonome 7:22) I nai senitenali mai mua atu i ei, ne tauto atu a Ieova me ka tuku atu ne ia te fenua ki te kāiga o Apelaamo, kae ko “te Atua . . . e se mafai o loi.”​—Tito 1:2; Kenese 12:7.

Kae ne fakatonu atu foki a Ieova ke fakaseai katoatoa atu a nisi potukau o tino i te fenua. (Teutelonome 7:1, 2) E pelā me ko te “Famasino” amiotonu “o te lalolagi kātoa,” ko oti eiloa ne faitau ne ia a loto o tino katoa kae e iloa atu foki te ma‵sei mo te matagā olotou amioga. (Kenese 18:25; 1 Nofoaiga Tupu 28:9) E a, ne pefea a lagonaga o Lahapa i te nofo atu i se vaegā fa‵kai matagā penā? E mafai fua o maina tatou i ana lagonaga i te taimi ne oko atu ei a tala e uiga ki te kau Isalaelu. Ne iloa ne ia me ne takitaki ne te Atua o Isalaelu ana tino​—se atufenua o pologa kolā ne fakasauagina​—ke manumalo katoatoa i te kautau a Aikupito, ko te ‵toe kautau malosi eiloa i te lalolagi i te taimi tenā. Kae nei la, ko pili o taua atu a Isalaelu ki Ieliko! Kae ne tumau eiloa a tino o te fa‵kai tenā i olotou amioga ma‵sei. Ko mafai ei o lavea ne tatou a te pogai ne fakasino atu te Tusi Tapu ki taina Kanana o Lahapa e pelā me ne “tino kolā ne seki faka‵logo.”​—Epelu 11:31.

Ne ‵kese a Lahapa. I te ‵tekaatuga o tausaga, ne mafai ne tou fafine o mafaufau ‵loto ki tala ne lagona ne ia e uiga ki te kau Isalaelu mo tena Atua, ko Ieova. Ko oko eiloa i te ‵kese mo atua o te kau Kanana! Ko te Atua eiloa tenei ne taua atu mō ana tino i lō te fakasaua atu ki a latou, ko ia foki telā ne fakamaluga aka ne ia a amioga ‵lei ana tino tapuaki i lō te ave keatea o te lotou tulaga taulia. A te Atua tenei ne fakatāua malosi ne ia a fāfine, e se ne mea ke ‵togi mai kae ‵togi atu ke fakataunu ei a manakoga fakatauavaga sē ‵tau, kae fakaaoga foki i se auala matagā i tapuakiga lai‵lai. I te taimi ne iloa ei ne Lahapa me ko oti ne olo atu a te kau Isalaelu ki te suā feitu o te Iolitana, kae ko toka foki o taua atu, ne mafai eiloa o manavase tou fafine ki mea e mafai o ‵tupu ki ana tino. E mata, ne lavea ne Ieova te mea tenā i a Lahapa kae fakatāua ne ia se mea ‵lei i tou fafine?

I aso nei, e uke ‵ki eiloa a tino e pelā mo Lahapa. E ‵nofo pologa, e ‵nofo sai‵tia i se vaegā olaga telā e ave keatea i ei te lotou tulaga fakaaloalo mo te fiafia; e mafau‵fau latou me e seai se tino e fakatāua ne ia latou kae seai foki se lotou aoga. A te tala o Lahapa se fakamasauaga fakamafanafana loto me e seai se tino e galo i te kilokiloga a te Atua. Faitalia me e pefea te loto vāi‵vai o tatou, “e se ‵mao [a ia] mai i a tatou taki tokotasi.” (Galuega 17:27) E pili mai a ia, e toka kae loto finafinau ke tuku atu se fakamoemoega ki tino katoa kolā e fakatuanaki ki a ia. E mata, ne fai eiloa ne Lahapa a te mea tenā?

NE TALIMALO NE IA A SIPAI

I te aso e tasi, i se taimi mai mua o māti fakatamilo atu a te kau Isalaelu i Ieliko, ne ‵tu atu a tino fakaa‵tea e tokolua i te mataloa o Lahapa. Ne fakamoe‵moe eiloa a tāgata e tokolua konei ke olo ‵muni atu lāua, kae i te fa‵kai lasi tenā, e tokouke a tino ne matapula‵pula ke ‵po aka so se sipai mai te kau Isalaelu. Ne mafai o iloa vave ne Lahapa me ko oi a lāua konā. E se fai loa pelā me e fou a te olo atu o tino fakaatea ki tena fale, kae ko lāua konei ne ma‵nako fua ki se koga ke ‵moe i ei​—kae e se ko te ma‵nako ki se fafine talitagata.

A te ‵tonuga loa, a tāgata e tokolua konā ne sipai mai i te koga ne ‵nofo ei te kau Isalaelu. A te lā takitaki ko Iosua, ne uga atu ne ia ke iloilo aka ne lāua a feitu ma‵losi mo feitu vāi‵vai o Ieliko. A te mea tenei ko te fa‵kai muamua o Kanana telā ka taua atu ki ei kae kāti ko te ‵toe fa‵kai malosi foki eiloa. Ne manako a Iosua ke iloa ne ia a mea ka fakafesagai atu a ia mo ana tāgata ki ei. Kāti ne ma‵nako eiloa a sipai o filifili aka te fale o Lahapa. Mai koga katoa, ne fili aka te fale o se fafine talitagata, telā ne olo sāle atu ki ei a tino fakaa‵tea e aunoa mo te iloa. Kāti ne fakamoe‵moe a sipai ke maua a fakamatalaga aoga mai i so se pati telā e fai atu e aunoa mo te mafaufau.

E fai mai te Tusi Tapu me “ne talimalo ne [Lahapa] a avefekau.” (Iakopo 2:25) Ne avatu ne tou fafine a lāua ki loto i tena fale, kae faitalia foki eiloa me ne fakalotolotolua a ia me ko oi a lāua kae kaia ne olo atu ei lāua ki konā, ne talia eiloa ne ia ke ‵nofo atu a tāgata konā. E iku loa ne fakamoemoe tou fafine ke iloa ne ia a mea e uke atu e uiga ki te lā Atua, ko Ieova.

E seki leva kae ne oko atu a avefekau mai te tupu o Ieliko! Ne salalau atu te tala me ne olo atu a sipai mai Isalaelu ki te fale o Lahapa. Ne a mea ka fai ne Lahapa? Kafai e puipui ne ia a tino ‵fou e tokolua konā, e a, ka se fakamataku eiloa ki tena ola mo te ola o tena kāiga kātoa? E a, ka se tamate ne tino o Ieliko a latou katoa māfai ne faka‵nofo ne ia a vaegā fili penā i tena fale? I te suā feitu la, ne mafai o iloa ‵lei ne Lahapa i te taimi tenā me ko oi a tāgata konā. Kafai ko oti ne iloa ne tou fafine me e ‵lei fakafia atu a Ieova i lō tena atua, e mata, tenei eiloa te avanoaga ke fakaasi atu tena ‵lago atu ki te feitu o Ieova?

Ne mu‵tana fua a te taimi ne ‵tau ei o mafaufau a Lahapa, kae ne poto eiloa tou fafine kae gasuesue fakavave. Ne faka‵muni ne tou fafine a sipai i te tuafale kae taotao ki lakau lino kolā ne tuku i konā. Kae fai atu ei tou fafine ki avefekau a te tupu: “E isi ne tino ne o‵mai ki toku fale, kae e se iloa ne au me ne o‵mai mai fea. Ne toe olo foki eiloa i te afiafi, ka koi tuai ei o ‵pono te mataloa o te fa‵kai. Au seki sili ki ei me e olo ki fea, kae e maua eiloa ne koe manafai e na fano nei koe mo tau potukau o afuli.” (Iosua 2:4, 5) Mafaufau la ki te onoono atu o Lahapa ki mata o avefekau a te tupu. E mata, ne mafaufau a ia me ne mafai o iloa ne lāua a te polepole o tena fatu?

Ne aoga eiloa tena togafiti! Ne ‵tele fakavave atu a tāgata a te tupu i te mata o te auala telā e ulu i loto i te Iolitana. (Iosua 2:7) Kāti ne ‵pusi eiloa te mānava o Lahapa i te oloatuga keatea o tāgata konā. Mai i ana pati faigofie, ne takitaki ‵se ei ne tou fafine a tāgata tatino kolā e seai se lā saolotoga ke iloa ne lāua a te mea tonu, kae ne faka‵sao ei ne tou fafine a tavini ‵lei a Ieova.

Ne tele fakavave atu a Lahapa ki te tuafale o tena fale kae fai atu ki sipai ana mea ko oti ne fai. Ne fakaasi atu foki ne ia se manatu tonu tāua: Ko loto vāi‵vai ana tino kae ko ma‵taku foki i tino kolā ka taua atu. E mautinoa eiloa me ne fakafiafia atu ki sipai a te tamā tala ‵lei tenei. Ne kamata o ma‵taku a tino Kanana amio ma‵sei ki te ‵mana o te Atua o te kau Isalaelu, ko Ieova! Ne fakaasi atu ei ne Lahapa se mea telā e sili atu foki te tāua ki a tatou. Ana muna: “A te Aliki [Ieova] te otou Atua, ko te Atua i te lagi mo te lalolagi.” (Iosua 2:11) A tala kolā ne lagona ne ia e uiga ki a Ieova, ne lava eiloa i ei ke akoako atu ki tou fafine a te mea tāua ‵ki tenei: E sili atu tena talitonu ki te Atua o te kau Isalaelu. Ne fakatuanaki eiloa tou fafine ki a Ieova.

E seai eiloa se fakalotolotolua ki a Lahapa me ka tuku atu ne Ieova te manumalo ki ana tino. Tela la, ne fakamolemole atu tou fafine ke a‵lofa atu ki a ia, mai i te akai atu ke faka‵sao a ia mo tena kāiga. Ne talia ne sipai, kae fakatonu atu ke mo a ma fakamatala atu a te lā mea ‵funa kae ke fakatautau se laugatu ‵kula mai i tena famalama i te ‵pui o te fa‵kai ko te mea ke mafai o puipui ne sotia a ia mo tena kāiga.​—Iosua 2:12-14, 18.

E mafai o tauloto ne tatou se munatonu tāua e uiga ki te fakatuanaki mai i a Lahapa. E ‵tusa mo te fakamatalaga i te Tusi Tapu, “a te fakatuanaki e maua mai i te lagona, ka ko te mea ne lagona, ne maua mai i te talaiga a Keliso.” (Loma 10:17) Ne lagona ne ia a tala kolā e fakatalitonugina e uiga ki te ‵mana mo te fakamaoni o Ieova te Atua, telā ne fakatuanaki kae talitonu ei a ia ki a Ieova. I aso nei, e maua ne tatou a te malamalama telā e sili atu e uiga ki te toka o Ieova o fesoasoani mai ki a tatou. E mata, ka taumafai tatou ke iloa ‵lei a ia kae maua foki te fakatuanaki, telā e fakavae ki mea e tauloto ne tatou i tena Muna, ko te Tusi Tapu?

KO MAOFA KI LALO A TOE ‵PUI MA‵LOSI EILOA

I te tautali atu ki fakatonutonuga a Lahapa, ne faka‵mole ifo ei lāua ki te ‵pui e auala i se lōpu telā ne fakatautau mai i te famalama a tou fafine kae ne olo lēmū fakavave atu ei lāua ki kogā mauga. E uke a ana mo koga ‵poko ‵ki i te feitu ki mātū o Ieliko telā ne mafai ei o ‵muni a sipai ke oko ki te taimi ko ‵lei ke toe ‵foki atu ki te koga e ‵nofo ei a te kau Isalaelu mo tala fakafia‵fia kolā ne maua ne lāua mai i a Lahapa.

Fakamuli ifo, ne pole‵pole eiloa a tino o Ieliko i te ma‵taku i te taimi ne iloa aka ei ne latou me ko oti ne fakagata fakavavega ne Ieova a te Vaitafe o te Iolitana, telā ne mafai ei o olo atu a te kau Isalaelu ki te suā feitu i luga i te laukele malō. (Iosua 3:14-17) Kae e pelā mo Lahapa, ne tuku atu ne tala konā a fakamaoniga e uke me ko oko eiloa i te ‵lei tena fakatuanaki ki a Ieova.

Ne oko atu ei ki te fia o aso ne māti fakatamilo atu ei a te kau Isalaelu i Ieliko​—e ono aso ne māti fakatasi atu ei latou i aso takitasi. Ko oko atu nei ki te fitu o aso, kae ko tai ‵kese. E pelā mo te mea ne taku atu i te kamataga o te mataupu tenei, ne kamata a te māti i te saeakaga o te la, kae mai tua o te fakatamiloga muamua ne te kautau a te fa‵kai, ne tumau eiloa latou i te māti fakatamilo atu i te fa‵kai o Ieliko. (Iosua 6:15) Ne a mea ne fai ne te kau Isalaelu?

I te fakaotiga loa o te fitu o māti i te fitu o aso tenā, ne ‵tu te kautau. Ne gata atu foki te ‵tagi o pu. Ne seai eiloa se logoā ne lagona atu. Kāti ko se faka‵tau eiloa i te ma‵taku o tino i te fa‵kai tenā. I te taimi ne fai atu ei ne Iosua se fakailoga, ne paka‵laga atu a te kautau a te kau Isalaelu mō te taimi muamua, mai i te paka‵laga malosi atu. E mata, ne mafau‵fau a leoleo i luga i ‵pui o Ieliko me ko oko eiloa i te fai fakaatea a te vaegā taua tenei, ko te pakalaga atu fua? Kafai e penā loa, ne seki mafau‵fau eiloa latou penā mō se taimi leva. Ne kamata o maofa ifo ki lalo i olotou vae a ‵pui ma‵luga eiloa. Ne galu‵lu, mafā‵fa kae ma‵tule ifo ki lalo​—maofa likiliki eiloa ki te laukele! I te otiga o te ‵pefu, e tasi fua te vaega o te ‵pui e seki maofa. Ne tu eiloa te fale o Lahapa, telā ne fai mo fai se ma ‵mautakitaki e fakamasaua ei te fakatuanaki o se fafine e tokotasi. Mafaufau la ki ana lagonaga i te taimi ne lavea atu ei a te puipuiga ne Ieova a ia!a Ne ‵sao atu eiloa tena kāiga!​—Iosua 6:10, 16, 20, 21.

E penā foki a tino o Ieova, e āva latou ki te fakatuanaki o Lahapa. I te taimi ne lavea atu ei me ne tu eiloa te fale i va o mea katoa ne fakamasei, ne iloa ne latou me ne fakatasi atu a Ieova ki te fafine tenei. Ne ‵sao atu eiloa a ia mo tena kāiga i te fakasalaga telā ne fakaoko atu ki te fa‵kai matagā tenā. Mai tua o te taua, ne talia ne Lahapa ke nofo atu a ia i se koga e pili atu ki te koga ne ‵nofo ei te kau Isalaelu. E seki leva kae ne aofia eiloa a Lahapa i tino Isalaelu. Ne avaga a ia ki se tagata e igoa ki a Salemona. A te lā tama tagata, ko Poasa, ne tupu aka mo fai se tagata telā ne tu ‵kese foki tena fakatuanaki. Ne avaga a ia ki a Luta, te fafine Moapi.b (Luta 4:13, 22) A te tupu ko Tavita mo te Mesia, ko Iesu Keliso, ne ‵tupu mai eiloa i te kāiga tenā.​—Iosua 6:22-25; Mataio 1:5, 6, 16.

E fakaasi mai i te tala o Lahapa me e seai eiloa se tino e se tāua ki a Ieova. E kilo mai a ia ki a tatou katoa, e faitau ne ia ‵tou loto, kae e fiafia foki a ia ke lavea atu se mea telā e fakamalosi aka ei te fakatuanaki e pelā mo te mea ne fakamalosi aka ei te loto o Lahapa. Ne fakagasuesue a ia ne tena fakatuanaki. E pelā mo pati i te Tusi Tapu, ne “taku amiotonugina [tou fafine] i ana galuega.” (Iakopo 2:25) Ko oko eiloa i te ‵poto o tatou ke fakaakoako atu ki tena fakatuanaki!