Omanu Voluali va Kasi Oku Tokekisiwa Ndati?

ONDAKA “elitokeko,” yi lomboloka nye kokuove? Komanu vamue, yi lomboloka ekalo liwa okuti ka ku kala ombuanja lovitangi. Nda olofeka vimue via livangula pokati loku likuminya oku tumbika ombembua, ci lekisa okuti, vi kasi velitokeko. Anga hẽ, ocisimĩlo eci cocili? Sio, hacociliko.

Kũlĩhĩsa ovina via siata oku pita voluali: Vokuenda kuanyamo alua, olombiali via siata oku livangula pokati, loku linga ohuminyo yoku tumbika ombembua, pole noke va lueya ohuminyo yaco. Momo lie? Momo, olombiali via sakalala lika luviali wavo, pole ka via kapeleko ombembua lelitokeko. Handi vali, olofeka vimue vi kuete ohele poku sokolola eci ci pondola oku pita lavo nda va yuliwa lolofeka vina vi kuete unene wa velapo woku linga uyaki.

Ndaño olofeka vivali ka vi kasi oku liyaka, ka ci lomboloka okuti pokati kavo pali elitokeko lombembua. Anga hẽ, nda omanu vavali va li suñamisa ovota pole lomue o kasi oku loya ukuavo, ci lekisa okuti va kasi lombembua? Ocisimĩlo caco cuveke! Eci oco ocitangi ci kasi pokati kolofeka vialua koloneke vilo. Ekambo lioku likolela pokati, lia siata oku va vetiya oku kuata ohele yokuti, eteke limue pokati kavo paka kala uyaki. Nye va siata oku linga oco va yuvule ocitangi caco?

Usumba Wuyaki Wovota Anene wa Kapa Kohele Elitokeko

Omanu valua va siata oku kolela kohuminyo ya lingiwile konjango yimue kunyamo wo 1968, kuna va vangula catiamẽla koku yuvula oku Panga Ovota a loya Atenda Anene, (NPT). Konjango yaco va linga ohuminyo yokuti, olofeka vina ka vi kuete ovota atenda anene, a tukuiwa hati, (Armas nucleares), ka citava okuti va panga ovota aco. Kuenda olofeka vina vi kuete ovota aco, ka ci tava oku a landisa kolofeka vikuavo. Ocimĩlo va kuata konjango yaco okuti cilo ca taviwa leci ci soka 180 kolofeka, ca kala coku malako ovota aco voluali.

Ndaño olofeka vialua vi kuete esunga lioku tava kohuminyo ya lingiwa konjango yaco, pole vakuavo ka va tava kocisimĩlo caco. Ovo va popia hati, ondaka yaco ya kala ndocisimĩlo coku tutuiya olofeka vina ka vi kuete ovota anene oco ka vika kongeliwe “kocisoko colofeka” vi kuete ovota aco. Momo ka va yongola okuti olofeka viaco vi kuata ovota anene. Kulivo ohele yokuti, vana va soneha ukanda wuvangi woku tava kohuminyo yaco, noke va kuata ovisimĩlo vikuavo. Olofeka vimue, via lombolola okuti ocisimĩlo coku va tateka oku kuata ovota anene, cuveke. Momo ovota aco, a kasi ndociteyuilo cavo.

Ocitangi cikuavo ca siata oku nena usumba komanu ceci okuti, layimue ofeka yi kasi oku tatekiwa oku kuata ovilenga vinene vi eca ocinyi volofeka ci tukuiwa hati, energia nuclear. Ocitangi caco ca siata oku vetiya omanu oku kuata ohele yokuti, olofeka vina vi kuete ovilenga viaco, ndaño va popia hati va ci lingila oco va kuate olusu volofeka viavo, citava okuti va kasi oku pangela vuyombeki ovota atenda anene.

Olofeka vina vi kuete ovota atenda anene vi kasi oku tomba ohuminyo yoku liwekapo oku panga ovota aco ndomo ca popiwile konjango yaco (NPT). Omanu vana vakuakusepula va popia hati, oku tava kocisimĩlo cokuti olofeka vina vi kuete ovota anene vi sukila oku a malako, uveke. Ulandu umue wa lekisa okuti, “oco olofeka vina vi kuete ovota anene vi tave kocisimĩlo coku nyõla ovota avo ale oku liwekapo oku a panga, . . . ci sukila oku kuata ukamba wocili lolofeka viaco. Handi vali, olofeka vina via lisuvuka vi sukila oku vetiyiwa oco va likolele pokati. Pole, [ka ca lelukile oku tava okuti ovisimĩlo viaco eteke limue] vika tẽlisiwa.”

Alikolisilo atiamẽla koku tokekisa apata omanu, ka a siatele oku kuata onima yiwa. Eli olio esunga lieci Ondaka ya Suku ya popela hati: “Omunu enda ka tẽla eye muẽle oku suñamisa okuenda kuaye.” (Yeremiya 10:​23) Embimbiliya li popiavo hati: “Ku li onjila yimue yi mõlẽha komunu okuti ya suñama, efulilo liayo puãi olio onjila yi panda kokufa.” (Olosapo 16:​25) Olombiali violuali ka vi tẽla oku nena elitokeko pokati komanu. Pole, tu kuete elavoko limue liavelapo.

Ono Yelitokeko Liocili

Vembimbiliya mu sangiwa olohuminyo via Suku viokuti, voluali muka kala elitokeko. Pole, elitokeko liaco ka lika tẽlisiwa lelikolisilo liomanu. Ululiki una oyongola okuti, voluali mu kala ombembua lelitokeko, oka tẽlisa ovina ka vi tẽliwa lalikolisilo olombiali. Omanu vamue ka va tava kohuminyo yaco. Pole, ocipango ca Suku tunde kefetikilo lioluali, ceci okuti, omanu va kuata ombembu kuenda elitokeko.a Ovinimbu vialua Viembimbiliya vi eca uvangi wokuti, onjongole ya Suku yoku nena elitokeko pokati komanu, yika tẽlisiwa. Tu konomuisi ovinimbu vimue:

• “Enjui, ndo tali ovilinga via Yehova, alunda wa lingisa kilu lieve. Imola ovita toke kesukiyo liongongo. O teya ohonji. O teta pokati onjelia. O yoka akãlu vondalu.”​—⁠OSAMO 46:​8, 9.

• “Ka va lingi cĩvi ndaño oku nyõla komunda yange yosi yi kola, momo kilu lieve ku yuka ukũlĩhĩso wa Yehova ndeci ovava e yuka vokalunga.”​—⁠ISAYA 11:⁠9.

• “O takisa olumue okufa, kuenje Ñala Yehova o puenya asuẽlẽla kovipala viosi; kuenda osõi yomanu vaye o yupa kilu lieve liosi; momo Yehova wa popia.”​—⁠ISAYA 25:⁠8.

• “Mekonda liohuminyo yaye, tu lavoka ilu liokaliye loluali luokaliye omu mu kala esunga.”​—⁠2 PETULU 3:⁠13.

• “[Suku] o puenya asuelela osi kovaso avo. Okufa ka ku kalako vali, ndaño oku lila loku liyula lupongo laviovo ka vi kalako vali. Momo ovina viatete via pita.”​—⁠ESITULUILO 21:⁠4.

Olohuminyo evi vika tẽlisiwa. Momo lie? Momo Ululiki wetu Yehova Suku, o kuete unene luloño woku nena elitokeko pokati komanu. (Luka 18:​27) Eye o kuetevo onjongole yoku ci linga. Embimbiliya li popia hati, Suku ‘ocipango caye ca sunguluka’ ceci okuti, “ovina viosi, . . . evi viokilu levi vioposi, vi kongeliwa [vu Kristu].”​—⁠Va Efeso 1:​8-10.

Ohuminyo ya Suku yoku nena ‘oluali luokaliye, muna muka kala esunga,’ yika tẽlisiwa. (2 Petulu 3:​13) Yehova Suku wa popia hati: “Ondaka yange yi tunda vomẽla wange; ka yi tiukila ño kokuange, puãi yi linga ndeci nda panga oku tẽlĩsa, leci nda yi tumĩla.”​—⁠Isaya 55:⁠11.

Oku Tokekisiwa Londaka ya Suku

Ndomo ca lekisiwa vocipama catete, atavo a siatavo oku kuatisa koku tepa apata omanu okuti ka va kuata elitokeko. Tu sukila oku kapako ondaka eyi. Momo nda tua kolela okuti kuli Ululiki, anga hẽ ka ca sungulukile oku lavoka okuti, pokati kafendeli vaye pa kala ombembua lelitokeko? Ca sunguluka oku kuata elavoko liaco!

Ovituwa viatavo vina via siata oku tepa apata omanu, ka vi situlula ekalo lia Yehova Suku lolonumbi vi sangiwa Vondaka yaye. Pole, vi eca uvangi wokuti atavo aco a pisiwa, momo va likuminya ombembua yeciwa lomanu, okuti, ka va vetiya oku kolela kocipango ca Suku. Yesu wa tukula asongui vatavo vo koloneke viaye hati, “vakuambambe” kuenda wa va sapuila hati: “Isaya wo wimbili owanji wocili eci a popia hati, ‘Omanu ava va sumbila ño lovimẽla viavo, puãi ovitima viavo vi kasi ocipãla lame. Va fendela lesanda, osimbu va kasi loku longisa ovisila viomanu.’”​—⁠Mateo 15:​7-9.

Koloneke vilo, efendelo liocili li kasi oku tokekisa omanu. Uprofeto Isaya wa popele hati: “Ci kala okuti koloneke viesulilo omunda yonjo ya Yehova yi velapo koku lepa pokati kolomunda viosi, yi pitahãla ovivulu; kuenje omanu volofeka viosi volumũhĩlako. Eye o tetuluila pokati kolofeka, haeye o tetela omanu va lua olonimbu. Va tela olosipata viavo ha vi lingi atemo olosaluwa, kuenda ovonga avo ha a lingi otutana. Olofeka ka vi likatukila vali losipata, ndaño ovita ka va vi lilongisa vali.”​—⁠Isaya 2:​2, 4.

Ndomo ca lekisiwa vocitumasuku, koloneke vilo Olombangi Via Yehova vi sangiwa kueci ci pitahãla 230 kolofeka. Ovo va kasi oku pokola kolonumbi via eciwa la Yehova Suku viatiamẽla koku tokekisa omanu. Nye ci va vetiya oku kuata elitokeko liaco? Upostolo Paulu wa soneha hati: “Wali ocisola, momo ocisola oco ci kutila cosi pamosi vomunga ya kanguka.” (Va Kolosai 3:​14) Ondaka yo Helasi Paulu a tukula hati, oku “tokekisa,” yi lomboloka asokoluilo ovimatamata vietimba liomunu. Asokoluilo aco a kasi ndukolo wa pama kuenda a kuete esilivilo volonepa vivali via velapo. Ovo va tokekisa lombembua ovimatamata vietimba, kuenda akepa.

Cimuamue haico catiamẽla kocisola. Ocituwa caco, ka ci kuatisa lika omanu oku yuvula oku li ponda pokati. Pole, cecelela omanu oku kuata elitokeko lombembua ndaño va tunda kapata a litepa. Ocisola, ci kuatisavo omanu oku pokola Konumbi Yesu a longisa, yi sangiwa kelivulu lia Mateo 7:​12, kuna a popia hati: “Ovina viosi vu yongola okuti omanu vo linga haivio vu va linga.” Onumbi eyi, ya siata oku kuatisa valua oku yuvula oku linga vakuavo eci cĩvi.

‘Oku Lisola Pokati’

Olombangi Via Yehova via nõlapo oku kala olondonge via Yesu Kristu poku pokola kolondaka a popia hati: “Kokulisola kuene pokati oko omanu vosi va limbukila okuti vulondonge viange.” (Yoano 13:​35) Ovo va siata oku lekisa ocisola caco eci vofeka mu kala olonepele viakova kuenda uyaki pokati kovisoko viopulitika. Kunyamo wo 1994 eci kofeka yo Ruanda kua pita uyaki, Olombangi Via Yehova via lekisa ocisola ku vakuavo. Vamanji vakuepata lio Hutu, va kapa omuenyo wavo kohele oco va teyuile vamanjavo vakuepata lio Tutsi!

Ocisimĩlo cokuti, olombiali violuali vika tẽla oku kuatisa omanu oku lisola pokati oco voluali mu kale elitokeko, lalimue eteke cika tẽlisiwa. Embimbimbiliya li lekisa okuti, Suku eye lika oka ci tẽlisa votembo a sokiya. Momo koloneke vilo, kuli omanu valua va likuetele ocisola, kuenda pokati kavo pali elitokeko.

Vokuenda kunyamo wa pita, Olombangi Via Yehova via linga eci ci pitahãla ohuluwa yolowola kupange woku pasuisa omanu loku sapela lavo catiamẽla kesilivilo Embimbiliya li kuete koloneke vilo. Ukũlĩhĩso wasuapo Wondaka ya Suku, u kasi oku tokekisa omanu valua okuti, kosimbu va lisuvukile pokati. Pokati komanu vaco pa sangiwa voko Arabia, va Yudea, voko Armenia, voko Turkia, voko Alemanya, voko Rusia kuenda omanu vakuavo.

Ove hẽ, o yongola oku kũlĩha ndomo Ondaka ya Suku yi kuatisa oku tokekisa omanu? Nda o yongola, sapela Lolombangi Via Yehova vocikanjo cove, ale sonehela ukanda konumbi yi sangiwa kemẽla 2 Liutala ulo Wondavululi.

[Etosi pombuelo yemẽla]

[Etosi lia Velapo kemẽla 4]

Olombiali via siata oku livangula pokati loku likuminya oku tumbika ombembua, pole noke vi lueya ocihandeleko caco

[Etosi lia Velapo kemẽla 7]

Oku pokola kolonumbi Viembimbiliya kua siata oku kuatisa omanu oku limbuka eci olombiali violuali ka vi tẽla oku linga

[Elitalatu kemẽla 5]

Ondaka ya Suku yi lekisa Ono yelitokeko liocili

[Elitalatu kemẽla 7]

Olombangi vimue Via Yehova vakuepata lio Hutu la va Tutsi, va kasi oku tungila kumosi Onjango Yusoma