Oku Lilongisa Kusanjuisa Kuenda Kueca Onima

“Nda o vi sanda sanda . . . o sanga ukulihiso wa Suku.”−OLOSAPO 2:4, 5

1. Ovipama vikuavo vi tangiwa ndepuila wesi, vi pondola ndati oku tu nenela esanju liocili?

VALUA omanu okuti, va tangela ño oku li sanjuisa. Nda ovipama viaco viwa, citava okuti oku tanga ku linga ono yimue yepuyuko liuhayele. Akristão vamue, ndaño okuti va kuete ale esokiyo liavo lioku tanga Embimbiliya eteke leteke, va siata okusanga esanju liocili poku tanga olonjanja vimue elivulu Liolosamo, Liolosapo kuenda ovolandu a sangiwa Vevanjeliu, ale volonepa vikuavo Viembimbiliya. Uwa wupopi waco kuenda ovisimilo vi sangiwamo, vi va nenela esanju lia piãla. Vakuavo, vovipama viavo viepuila wesi va nõla ovipama vimue poku tanga o Anuário das Testemunhas de Jeová, o Despertai!, asapulo atiamẽla komuenyo womanu, a siata oku sandekiwa vorevista eyi, ale ovipama vi kuavo via sandekiwa viatiamẽla ko historia, ko geografia kuenda kovina vikuavo viatiamẽla kelilongiso lievi vi kasi voluali.

2, 3. (a) Ndamupi alomboluilo espiritu ondongosi a sokisiwa lokulia kua kola? (b) Voku lilongisa mua kongela nye?

² Osimbu okuti oku tanga ño olonjanja vimue onjila yimue yepuila wesi, oku lilongisa ku sukila oku likolisilako ca lua kovisimilo. Onoño yimue Ocingelesi otukuiwa okuti, Francis Bacon, wa soneha ndoco: “Alivulu amue te a mahiwa ño, akuavo citava okuti aniwa, kuenda amue a soka ño atito te a takiliwa ciwa toke a iñila ciwa vefẽ.” Embimbiliya likapiwa pokati kalivulu a sulako a tukuiwa ndeti. Upostolo Paulu wa soneha ndoco: “Kondaka eyi [ya tiamẽla ku Kristu, u wa setãhasua la Melikicedeke wa kala Osoma haeye Ocitunda] tu kuete ca lua coku popia, puãi ca tila oku ci lombolola, momo ene wa lingi ovisitatui. . . . Okulia kua kola kuakulu, okuti kuava va tẽla oku tepisa pokati keci ciwa leci civi, omo olondunge viavo via pindisiwa.” (Va Heveru 5:11, 14) Okulia kua kola ku sukila okuti tete ku takiliwa ciwa osimbu handi ka kua iniwile oco ku iñile ciwa vefẽ. Alomboluilo espiritu ondongosi oco a iñile ciwa okuti a sanga ocitumãlo vutima, ci sukila tete oku a konomuisa ciwa.

³ Odisionariu yimue yi lombolola okuti, “oku lilongisa” “elinga ale onjila yoku tiamisila utima koku kuata ukulihiso ale elomboloko, lieci ci tangiwa, ci konomuisiwa, kuenje ovina vikuavo.” Voku kuama onjila yaco eyi, mua kongela ca lua vali okuti haku tangako ño lika, loku taya kombuelo yolondaka vimue osimbu tuamamako kovaso. Oku lilongisa upange umue usukila oku likolisilako cocili kovisimilo, okuti u lingiwa loku tiamisila olondunge viosi kueci tu kasi oku lilongisa. Ndaño okuti elilongiso li sukila oku likolisilako, eci ka ci lomboloka okuti elilongiso ka linena esanju.

Ecelela Okuti Elilongiso Li Kala Liesanju

4. Ndomo ukualosamo a popia, oku lilongisa Ondaka ya Suku ku pondola oku eca ekavuluko kuenda esanju?

⁴ Oku tanga kuenda oku lilongisa Ondaka ya Suku kueca ekavuluko kuenda ongusu. Ukualosamo wa popia hati: “Ovihandeleko via Yehova via sunguluka, vi kavuluisa utima. Uvangi wa Yehova wocili, u muisa olondunge ava va wulua. Ovisila via Yehova via sunguluka, vi sanjuisa utima. Ocihandeleko ca Yehova ca pua eko, ci yelisa ovaso.” (Osamo 19:7, 8) Ovihandeleko via Yehova vi tu kavuluisa, vi vokiya uhayele wetu kespiritu, vi sanjuisa utima wetu, kuenda vi yelisa ovaso etu okuti tu kuata elomboloko liwa liocipango ca Yehova ci komohisa. Hesanjukuolio!

5. Ndamupi elilongiso lipondola oku tu nenela esanju liapiãla?

⁵ Eci tu limbuka olonima viwa vimila kupange wetu, tu sanjukila oku linga upange waco. Omo liaco, oco elilongiso likale lesanju, tu sukila oku kapako eci tua lilongisa ndopo. Tiago wa soneha ndoco: “U o vanja vanja sui vocihandeleko ca kanguka, haico ceca umãmãle, kuenje o pandikisa laco okuti ka lingi ukuakuyeva lika loku ivala, o linga puãi ukuakulinga, eye o sumuluisua lokulingainga kuaye.” (Tiago 1:25) Oku kapako lonjanga atosi tua lilongisa, cinena esanju lia piãla. Oku konomuisa locisimilo coku tambulula epulilo limue va tu linga kupange wetu woku kunda ale woku longisa, ci tu nenelavo esanju lia piãla.

Kuatela Esanju Ondaka Ya Suku

6. Usonehi Wosamo 119 wa lekisa ndati esanju a kuatela ondaka ya Yehova?

⁶ Usonehi Wosamo 119, soketi Hesekiya, okuti otembo yaco wa kala osoma haeye umalẽhe. Eye wa lekisa esanju liaye kondaka ya Yehova. Vupopi umue wa setahãla ndokuimba ocisungo, eye wa popia hati: “Sanjukila ovisila viove. Si ivalako ondaka yove. Ovisila viove ovio esanju liange, . . . momo sole ovihandeleko viove, kuenje ndi vi sanjukila. Ohenda yove yi mitile hã si kala lomuenyo momo ovihandeleko viove ovio esanju liange. Nda livela eyovo liove, a Yehova. Ovihandeleko viove ovio esanju liange.”−Osamo 119:16, 24, 47, 77, 174.

7, 8. (a) Ndomo elivulu limue lia lombolola, oku, “sanjukila,” Ondaka ya Suku, cilomboloka nye? (b) Tu pondola ndati oku lekisa ocisola cetu Kondaka ya Yehova? (b) Esera wangiliyile ndati utima waye eci handi ka fetikile oku tanga Ondaka ya Yehova?

⁷ Poku lombolola ondaka ya pongoluiwa hati, ndi “sanjukila,” yi sangiwa Kosamo 119, odisionariu yimue Yovisonehua vio Heveru yi lombolola ndoco: “Ondaka ya tukuiwa kocinimbu 16, yi kuete elitokeko [lolondaka] viokuti, onjolela . . . kuenda oku sokolola. . . . Olondaka viaco evi citava okuti vi kuatavo elomboloko liokuti: Oku kuatela esanju, oku sokolola, kuenda oku sola. . . .Elitokeko liaco eli lilekisa okuti oku litumbika koku sokolola oyo onjila omunu a sukila oku kuama oco ope esanju kondaka yaye, . . . velomboloko liaco eli mua kongela oku kuata ocikembe.”a

⁸ Ocili okuti, ocisola cetu Kondaka ya Yehova, te ci tundilila kutima wetu, okuti owo ono yovisimilo. Tu sukila okupa esanju, kolonepa vimue tua tanga ale. Tu sukila oku sokolola londongosi ovisimilo viespiritu okuti tu tekela muẽle koku vi sokolola. Eci ci sukila oku ci sokolola lutate kuenda oku likutilila kueci catiamẽla kondaka yaco. Ndeci Esera a linga, etu tu sukilavo oku angiliya ovitima vietu poku tanga kuenda oku lilongisa Ondaka ya Suku. Kueci catiamẽla kokuaye, kuasonehiwa ndoco: “Esera wa litumbika ocili oku lilongisa ondaka ya Suku loku yi pokola loku longisa va Isareli ovihandeleko viayo lovisila viayo.” (Esera 7:10) Kulihisa ovina vitatu viesunga lieci Esera a pongiyilile utima waye. Ovina viaco vievi: Oku lilongisa, oku kapako eci a lilongisa vomuenyo waye, kuenda oku ci longisa. Etu tu sukilavo oku kuama ongangu yaye.

Oku Lilongisa Ndelinga Limue Liefendelo

9, 10. (a) Ndamupi ukualosamo a lekisa esakalalo Kondaka ya Yehova? (b) Ondaka yo Heveru ya pongoluiwa okuti, ‘oku sokolola [cimue],’ yilomboloka nye? (c) Momo lie cavelelapo kokuetu oku sokisa elilongiso Liembimbiliya ndonepa yefendelo lietu?

⁹ Ukualosamo wa lombolola okuti, eye wa lekisa esakalalo kovihandeleko, lo kovisila, kuenda kalungulo a Yehova. Eye wa imba hati: “Sokolola alungulo ove. Sumbila olonjila viove. Sola muẽle ovihandeleko viove loku vi sumbila. Sinyanyeha ovisila viove. Sole cimue ovihandeleko viove. Ndukuaku vi sokolola ño–o eteke liosi. Uvangi ñasi lawo wa piãla, u wovalongisi vange vosi u sule, momo ndukuakusokolola ovisila viove.” (Osamo 119:15, 48, 97, 99) Nye ci lomboloka omunu oku kuatela esakalalo Kondaka ya Yehova?

¹⁰ Ondaka yokuti, ‘oku sokolola [cimue],’ ya pongoluiwa kelimi lio Heveru, yilombolokavo “oku ivaluka, okuti eci tua lilongisa ci iñila vutima. Ondaka eyi yatukuiwa oco omunu a sokolole ovopange a Suku, . . . kuenda ovilinga Viaye.” (Theological Wordbook of the Old Testament) Ondaka yokuti ‘esakalalo,’ yatiamẽla “koku sokolola kukualosamo, ocisola a kuatela koku lilongisa” ocihandeleko ca Suku, “ndelinga limue liefendelo.” Oku tenda elilongiso Liondaka ya Suku ndonepa yefendelo lietu ci vokiya ocikele coku lingainga otembo yosi. Omo liaco, eci te ci lingiwa loku limbuka esilivilo liaco kumue lohutililo yimue ya sunguluka. Elilongiso, onepa yimue yefendelo lietu, kuenda li lingiwila oco efendelo lietu limioñolohe.

Oku konomuisa londongosi eci ci sangiwa vondaka ya Suku

11. Ndamupi Yehova a lombolola ovisimilo viondongosi kespiritu komanu vaye?

¹¹ Lesumbilo limue li komohisa, ukualosamo wa popia hati: “A Yehova, ovilinga viove vinene cimue! Ovisimilo viove via longa ca piãla.” (Osamo 92:5) Kuenda upostolo Paulu wa lombolola eci catiamẽla kovina “via longa via Suku,” okuti ovisimilo via longa Yehova a situluila omanu vaye pokati ‘kespiritu’ liaye okuti olio li kuatisa ocisoko cukuenje wa kolelua haeye wa lunguka. (1 Va Korindo 2:10; Mateo 24:45) Ocisoko cukuenje wa kolelua haeye wa lunguka, lombili yalua ceca eteku komanu vosi, okuti “asenjele” komanu vana va fetika ndopo, kuenda ceca “okulia kua kola,” ‘kakulu.’−Va Heveru 5:11–14.

12. Lekisa cimue pokati kovina “via longa via Suku,” casiata oku lomboluiwa lukuenje wa kolelua haeye wa lunguka.

¹² Oco tu kuate elomboloko liovina “via longa via Suku,” ci sukila oku lilongisa loku likutilila calua, kuenda oku sokolola Ondaka yaye. Ndeci, kuli ovipama vimue viwa viasiata oku sandekiwa, okuti vi lekisa ndomo Yehova a pondola oku lekisa esunga kuenda ohenda. Oku lekisa kuaye ohenda kaku imula esunga liaye, pole, ohenda ya Suku ocindekaise cesunga liaye, ndecivo ocisola okuti ocindekaise cesunga liayevo. Poku sombisa umue wa lueya, tete, Yehova o tala nda omunu waco o sesamẽla ohenda yaye vonduko yocisembi Comõla waye. Nda u wa lueya wasina okuti ka yongola oku likekembela, Suku ecelela okuti esunga liaye liamamako kuenda ka lekisa ohenda. Lonjila eyi, eye o kapako muẽle ovihandeleko viaye via velapo. (Va Roma 3:21–26) ‘Hukulihisokuowo wa Suku wa longa calua!’−Va Roma 11:33.

13. Tu pondola ndati oku sola ca lua olondaka viocili viespiritu ‘ka vi tendiwa’ via siata oku situluiwa toke cilo?

¹³ Ndeci ukualosamo a linga, etu tu sanjukavo omo okuti Yehova o tu sapuilako ovisimilo viaye. Daviti wa soneha ndoco: “A Suku, ovisimilo viove ndi vi sole ca lua. Oku vi tenda via lua muẽle. Nda ndi vi tenda, via lua, eseke li sule.” (Osamo 139:17,18) Ndaño okuti ukulihiso tu kuete etaili ulekisa ño onepa yimue yitito yovisimilo viakahandangalala via Yehova vina eye a ka situlula vokuenda kuotembo yenda ño hui, etu tu sole ca lua olondaka viocili viespiritu ‘ka vi tendiwa’ via siata oku situluiwa toke cilo, kuenda tu vi konomuisa londongisi Vondaka ya velapo ya Suku.−Osamo 119:160.

Cisukila Oku Likolisilako Kuenda Oku Kuata OvimalẽHo Viwa

14. Elivulu Liolosapo 2:1–6, li lekisa ndati oku likolisilako ku sukiliwa poku lilongisa Ondaka ya Suku?

¹⁴ Oku linga elilongiso liondongosi Liembimbiliya, ci sukila oku likolisilako ca lua. Eci ci limbukiwila ciwa koku tanga lutate kelivulu Liolosapo 2:1–6. Kulihisa olondaka ukualondunge Soma Salomone a tukula poku lekisa oku likolisilako ku sukiliwa koku kuata ukulihiso wa Suku, olondunge, kuenda uloño. Eye wa soneha ndoco: “Amõlange, nda o tava kolondaka viange, loku seleka vutima ovihandeleko viange, okuti o vonguila etui liove kolondunge, loku tiamisa utima wove kuloño, ocili, nda o sandiliya ukulihiso, loku lipilikila uloño, nda o vi sanda sanda ndeci va sanda sanda olopalata kolonima, kuenda o vi vanjiliya ndeci va vanjiliya ukuasi wa selekiwa, oco o kuliha oku sumbila Yehova, kuenje o sanga ukulihiso wa Suku. Momo Yehova eye ukuekueca olondunge. Vomẽla waye mu tunda tunda ukulihiso luloño.” Oco muẽle, oco kelilongiso lietu tupeko onima, tu sukila oku kulihisa lutate alivulu akuavo, okuti tu konomuisa muẽle londongosi ndu okuti tu kasi oku sandiliya ukuasi wa selekiwa.

15. Ulandu upi u sangiwa Vembimbiliya u lekisa esukilo lioku kuama olonjila viwa vioku lilongisa?

¹⁵ Oco tupe esilivilo liavelapo kelilongiso, tu sukila oku kuama olonjila viwa vio ku lilongisa. Salomone wa soneha ndoco: “Ocikete nda ca kuna kuenje muẽle ka ci lepika ci mala ongusu yu o talavaya laco.” (Ukundi 10:10) Nda ondingupange yi talavaya locikuata cimue ci teta pole oco ka ca tuile ale nda eye ka talavaya laco luloño, o mala ño ongusu yaye, kuenda upange waye u linga ño wolivova. Cimuamue haico, ekuatiso litunda kotembo tupesila koku lilongisa yatiamẽla ño konjila omunu lomunu a kuama poku lilongisa. Olonumbi vimue viwa vitu kuatisa oku mioñolola elilongiso lietu, vi sangiwa velivulu litukuiwa okuti, Manual da Escola do Ministério.b

16. Olonumbi vipi viwa via tuihiwa okuti vi pondola oku tu kuatisa oku litumbika muẽle londongosi kelilongiso?

¹⁶ Omesele eci okuti ndopo yi fetika upange waye yi pongiya ovikuata viosi a sukila. Cimuamue haico, eci tu fetika oku lilongisa, tu sukila oku nõla alivulu asangiwa pociseleko cetu calivulu, okuti tupapo ana tu ka sukila. Ivaluka okuti, oku lilongisa kuambata upange kuenda ci sukila oku likolisilako kovisimilo. Nda okuti ka tu yongola oku suñila, ciwa okuti tu tumãla komangu ya sunguluka, yikuete okamesa oku ka kunama. Pole, ka ca sungulukile oku li yala vula ale oku tumãla komangu yina yinene yitukuiwa hati, o sofa. Noke yoku pita otembo yimue loku lilongisa, citava okuti o liõlolapo kamue, ale wenda posamua oco o ka pitepo kamue ofela.

17, 18. Lekisa ndomo kukuamiwa ovimalẽho vielilongiso vikasiko.

¹⁷ Tu kuete ovimalẽho via lua ka visokisiwa vielilongiso. Ocimalẽho cavelapo vali pokati kavio, Embimbiliya li tukuiwa hati, Tradução do Novo Mundo. Cilo, Embimbiliya liaco eli liosi, ale onepa yalio ño, lia pongoluiwa kueci cisoka akui atatu kalimi lalimi epanduvali. O Tradução do Novo Mundo, yikuete atosi akuavo kombuelo yemẽla, kuenda “Utala walivulu osi asangiwa Vembimbiliya,” okuti u lekisa onduko yomunu wa soneha elivulu liaco, kocitumãlo caco oku va li sonehela, kuenda otembo ya sukiliwa oco lisonehiwe. Kulivo handi o indice yolondaka vi sangiwa Vembimbiliya, kuenda o apendise lolomapa. Kuli alimi amue okuti Embimbiliya liaco eli kua sandekiwavo eli linene, lia kulihiwa okuti Embimbiliya likuete Atosi Alomboluiwa Kombuelo Yemẽla, kuenda likuete ovina viosi via tukuiwa ndeti konano, kuenda ovina vikuavo oku kongelamo atosi a sangiwa pombuelo yamẽla, okuti a kasivo lo indise yaco. Ove hẽ o kasi lokupa esilivilo valivulu osi akasi kelimi liove oco a ku kuatise oku fẽla ondongosi Vondaka ya Suku?

¹⁸ Ovikuata vikuavo viwa vikasiko, alivulu atatu a tukuiwa okuti, Estudo Perspicaz das Escrituras, alombolola eci ci sangiwa Vembimbiliya. Nda okueteko alivulu aco, okuti a pongoluiwila kelimi o tẽla, olonjanja viosi eci o linga elilongiso liove alivulu aco akale ponele yove. Alivulu aco a ka ku kuatisa oku konomuisa londongosi ovolandu alua a sangiwa Vembimbiliya. Ocikuata cikuavo okuti ci kuatisavo, elivulu litukuiwa hati: “Toda a Escritura É Inspirada por Deus e Proveitosa.” Eci o fetika oku tanga elivulu limue liokaliye Liembimbiliya, ciwa okuti okonomuisa elilongiso liatiamẽla kelivulu liaco velivulu “Toda a Escritura,” oco o kulihe kocitumãlo va li sonehela, omunu wa lisoneha, esapulo lisangiwamo, ndomo esapulo lielivulu liaco li tetiwa onimbu, kuenda esilivilo tupondola okupako. Kovimẽla vielilongiso tukuete kua vokiyiwa vali o Watchtower Library, okuti cilo, va yi pongolola ale kueci cisoka alimi ecea.

19. (a) Momo lie Yehova asiatela oku tu angiliya ovikuata viwa vioku lilongisa Embimbiliya, kuenda oco tu lilongise?

¹⁹ Yehova o kasi loku tuiha ovikuata viosi evi, pokati ‘kukuenje wa kolelua haeye wa lunguka,’ oco omanu vaye va kasi palo posi vatẽle oku ‘sandiliya kuenda oku sanga ukulihiso wa Suku.’ (Olosapo 2:4,5) Ocituwa ciwa coku lilongisa, ci tu loñoluisa oco tu kulihe ciwa Yehova kuenda oco tu kuate ukamba uwa laye. (Osamo 63:1–8) Ocili okuti, oku lilongisa kuambata upange, pole, upange waco usanjuisa calua kuenda weca onima. Pole eci ci sukila otembo, kuenje pamue ove osima ndoco: ‘Pi hẽ ndi sanga otembo yoku tanga Embimbiliya kuenda yoku linga elilongiso liange lio pokolika?’ Epulilo eli li ka konomuisiwa vocipama cetu coku malusula ovipama vilo vitatu.

[Atosi pombuelo yemela]

Apulilo Oku Pitulula

• Tu pondola ndati oku linga okuti elilongiso lietu lio pokolika li kala elilongiso limue li sanjuisa kuenda li nena onima?

• Ndeci ukualosamo a linga, tu pondola ndati oku “sanjukila,” kuenda oku lekisa ‘esakalalo,’ Kondaka ya Yehova Suku?

• Elivulu Liolosapo 2:1–6, li lekisa ndati esukilo lioku likolisilako oku lilongisa Ondaka ya Suku?

• Ovimalẽho vipi viwa Yehova a siata oku eca kokuetu?

[Elitalatu kemela 23]

Oku luluvala lutate kuenda oku likutilila ku tu kuatisa oku kuatela ocisola Kondaka ya Suku

[Elitalatu kemela 26]

Ove hẽ o kasi lokupa esilivilo kalivulu osi a kasi kelimi liove oco a ku kuatise oku fẽla ondongosi Vondaka ya Suku?