Imbono YeBhayibhile
Ngaba Kukho Ingozi Ekuqheliseleni Umlingo?
‘KUKHO umoya womlingo kuyo yonke indawo. Ngesiquphe, kusathule kunjalo kuvakala ukubetha kwamagubu. Onke amehlo atsoliswe kumadoda amabini anxibe iyunifomu naphethe imipu. Aphakamisela imipu yawo emagxeni, aze ayijolise kumenzi womlingo womTshayina onxibe ezimbejembeje. Uphethe ipleyiti eyophukayo phambi kwesifuba sakhe. La madoda ayathulula ngemipu yawo. Ngephanyazo lo menzi womlingo uthi folokohlo phantsi, igazi limpompoza. Ulindelo lokuba ipleyiti leyo iya kuzinqanda iimbumbulu, luphethukela ekubeni yintlekele.’ Ukungasebenzi kakuhle komnye waloo mipu kubangele ukuba imbumbulu iphume ize ingene esifubeni salo menzi wemilingo. Ibalisa isenjenjalo incwadi ethi Henry Gordon’s World of Magic.
Hayi indlela esisetyenziswe kakubi ngayo isipho sobomi—ngenxa nje yokufuna imincili, uchulumanco nokonwabisa okuhambisana nolo hlobo lomlingo. Ngaba usabela ngaloo ndlela? Okanye ngaba uvakalelwa kukuba le yinxalenye nje yeengozi ezihambisana nokwenza oko? Kungakhathaliseki indlela osenokusabela ngayo, xa oku kungazange kuphumelele kwaba yingozi ebulalayo. Oku kusibangela ukuba sibuze oku: Ngaba kukho ingozi efihlakeleyo ehambisana nomlingo? Ukuze sifumane impendulo, makhe sikhangele imvelaphi yobu buchule bamandulo.
Impembelelo Yomlingo Ukutyhubela Imbali
Ukususela ekuqaliseni kwembali, imfihlelo yomlingo ibibangela umdla ebantwini. Igama lesiNgesi elithi “magic” (umlingo) lisuka kwigama elithi “magi,” udidi lwababingeleli basePersi mandulo ababebalasele kwizenzo zobugqi. Xa sijonga intsingiselo yalo esisiseko, umlingo uthetha ukuzama ukulawula okanye ukunyanzela amandla okwemvelo okanye angaphezu kwawemvelo ukuba akhonze umntu. EYiputa ngenkulungwane ye-18 B.C.E. kwakukho ababingeleli ababesebenzisa umlingo. Kwakhona umlingo wawubalasele kunqulo lwamaKaledi aseBhabhiloni yamandulo ngenkulungwane yesibhozo Ngaphambi kweXesha Eliqhelekileyo. (Genesis 41:8, 24; Isaya 47:12-14; Daniyeli 2:27; 4:7) Le mpembelelo yayixhaphakile phakathi kwamaGrike namaRoma amandulo ukuza kutsho kumaXesha Aphakathi nokuza kuthi ga kule nkulungwane yethu yama-20.
Iintlobo ezahlukahlukeneyo zomlingo zisenokwahlulahlulwa ngeendlela eziliqela. URobert A. Stebbins kwincwadi yakhe ethi The Magician wahlulahlula umlingo ube zizintlu ezintathu.
Iintlobo Ezintathu Zomlingo
Umlingo ontsonkothileyo “yimbonakaliso yobugqi.” Kolu hlobo “iziganeko okanye iinkqubo eziphikisanayo nolwazi lwengqondo yemvelo okanye ulwazi lwenzululwazi ziyinyani okanye zisengqiqweni.” UStebbins uchaza ngokubhekele phaya ukuba “umlingo ontsonkothileyo ukhuthaza ubugqwirha, . . . ubugqi, yaye kwezinye iimeko, unqulo.”
Umlingo wokuxhaphaza, “abo bawenzayo benza ngobuchule okanye baxhaphaze abo babukeleyo ngokubabonisa into engeyiyo ukwenzela ukuba babe zizityebi.” Bayazi ukuba bayabaqhatha abantu, kodwa ngokutsho kukaStebbins, “bakhuthaza abo babona umlingo ukuba bakholelwe ngenye indlela—bakholelwe ukuba, njengabenzi bomlingo, banamandla angaphezu kwawemvelo okanye banonxibelelwano olukhethekileyo nabo banawo.”
Umlingo wokonwabisa wenzelwa ukuvusa umdla wabantu ngokwenza izinto ezimangalisayo eziyinkohliso. Ngokusisiseko wahlulahlulwe waziintlobo ezintlanu: “umlingo owenzelwa eqongeni, owenzelwa ekhusini, owenziwa ngobuchule, owokusetyenziswa kwezinto ezingamampunge nowokugqithisela iingcinga zakho komnye umntu ngaphandle kokusebenzisa imiqondiso.”
Ngaba Kuyingozi KumaKristu?
Kuqala masikhangele umlingo ontsonkothileyo. Umlingo ontsonkothileyo usetyenziswa ngeendlela ezahlukahlukeneyo. Ngokomzekelo, ubuSathana obukhoyo buqhelisela umlingo “omnyama” “nomhlophe.” Umlingo “omnyama” uquka ukushwabulela, iziqalekiso ezikhethekileyo neliso lenkohlakalo lokwenzakalisa iintshaba zikabani. Kwelinye icala, umlingo “omhlophe,” wona ujongwa njengozisa imiphumo emihle ngokuphelisa izishwabulo neziqalekiso. Kanti, yomibini yimbonakaliso yobugqwirha okanye yokuntsonkotha. Ngamathuba athile umlingo ontsonkothileyo uyenziwa ukuzama ukufumana isivuno esihle okanye ukuphumelela kumdlalo wokhuphiswano. Sekunjalo, ngokuphathelele uhlobo lomlingo wemimoya, iBhayibhile ithetha ngeliphandle ithi: “Ize ningahlabi sihlabo; ize ningabi ngamatola.”—Levitikus 19:26; Duteronomi 18:9-14; IZenzo 19:18, 19.
Yiyiphi ingozi ekhoyo kumlingo wokuxhaphaza? Abo baxilonga imigca esentendeni yesandla, abaxeli-thamsanqa, nabo baphilisa ngokholo, ukukhankanya nje abambalwa, basebenzisa lo mlingo wokuxhaphaza ukuze bahambisele phambili izilangazelelo zabo. Ngaba umsebenzi wabo awubenzi baphile ngobuxoki? ILizwi likaThixo lithi: “Ize ningakhanyeli into niyazi; ize ningaxokisani.”—Levitikus 19:11.
IThe Encyclopedia Americana ithi: “Kwezinye iimeko, izenzo zomlingo zisenokusetyenziswa ukulawula imimoya.” Ngaba sifuna ukuzibizela inkathazo yemimoya yeedemon ngokuya ngokungangqalanga kwindawo enjalo? Xa zilinikiwe ithuba loko, iidemon zinako yaye ziya kudlala ngathi. Zikhangela ‘amaxesha afanelekileyo’ yaye aziyekeleli kwimigudu yazo.—Luka 4:13; Yakobi 1:14.
USathana uMtyholi ungumkhohlisi omkhulu. Ebebusebenzisa obu buchule ukususela ekuqaliseni kwakhe ukubusebenzisa emntwini kumyezo wase-Eden. (Genesis 3:1-19) Nguwuphi umKristu obengafuna ukufana naye? Kunoko, amaKristu alulekwa ukuba ‘axelise uThixo’ aze ‘athobele uThixo; kodwa amchase uMtyholi.’—Efese 5:1; Yakobi 4:7.
Noko ke, abantu abaninzi banxulumanisa igama elithi “umlingo” nokuzonwabisa. Umntu unokwenza izinto ezimangalisayo ngezandla zakhe (esenza inkohliso ngezandla), esazi ukuba ngokufuthi isandla sihamba ngokukhawuleza kuneliso. Kusenokungabikho nto iphosakeleyo kuloo nto ngokweBhayibhile. Noko ke, ukuba kubonakala ngathi kukho umlingo, ngaba umKristu ebeya kufuna ukunikela ingcamango yokuba unamandla athile angaphezu kwawomntu, angenakuchazeka? Okanye ukuba abanye bafumene ingcamango ephosakeleyo ngokwenziwa “komlingo,” ngaba umKristu ebengayi kufuna ukukuyeka ukuzonwabisa okunjalo ukuze angakhubekisi abanye? (1 Korinte 10:29, 31-33) Ukongezelela, kukho ingozi yokuba umntu ahendelwe ukuqhubela phambili, kubuchule obunzulu bomlingo.
Ngoko ke, xa kuthethwa ngomlingo onxulumene nemimoya ngokucacileyo, amaKristu okwenyaniso ngobulumko ayakuphepha ukuwuqhelisela. Ngapha koko, kuzo zonke iinkalo zobomi bomKristu—enoba ziquka ingqesho, ukuzihlaziya, okanye ukuzonwabisa—kuya kufuneka ‘abe nesazela esilungileyo,’ isazela esingavumeli koniwe uThixo okanye umntu.—1 Petros 3:16; IZenzo 24:16.
[Inkcazelo Ngomfanekiso okwiphepha 12]
The Bettmann Archive