Oni Nagbia Ngbarago Be “Gu Rugute Nga Ga Yekova”?
‘Boro maku [“ngbarago,” “NW”] nga gu boro du gani ngbarago rogo gu rugute nga ga Yekova.’—ATAMBUAHE 1:1, 2.
1. Wa du ani niga Yekova amoyambu, tipagine du ani ti ni na ngbarago?
YEKOVA nasongoda rani na kini fu maku fu rani nigako ruru amoyambu. Rengo ngaha nga, ani nagbia tirani agbia na fudifudiapai. Wa vura duhe wo, ani nagbia ndikidi ngbarago agbia a. Gipai re airiwonga tirani te mbiko ani namangasunge fu “gu Mbori duna ngbarago,” na gako ziazia toro naye na ngbarago ku ngbaduraniyo. (1 Timoteo 1:11, NW; AGaratio 5:22) Ngbarago nga ndikidi du boro esuesu be gu maabangirise du ni nani tipa wenepai kumbatayo watadu ho gu wenepai re amanga ni funi. Gu Barani du ngbangbaturũ yo nafu wene agamahe afu fu rani nirengo. (Yakoba 1:17) Si airiwonga tirani tipa gupai nga ani na ngbarago te!
2. Gini abia Tambuahe ani andu ka sakapai tipaha?
2 Gu buku nga Atambuahe, si nanyakasapa ngbarago bakere gbe. Nikpiapai, wo duhe nirengo rogo Atambuahe kapita 1 na kapita 2. Bambata apefuo Yesu Kristo aya tipa gu ue Atambuahe wee, gu Bakindo aYisaraere nangia Davide, ko nakehe. (Amokedi 4:25, 26) Gu bake bambata Atambuahe i ayambanga rimoko ya atona gu gako bia naye be ga Mbori toro re na agu afugo nga: “Boro maku [“ngbarago,” NW] nga gu boro ata nga rogo ga gbegbere aboro rondo ya.” (Atambuahe 1:1) Rogo gi papara kekepai re na rogo gu naye fuo gere, ani nika bi wai Atambuahe kapita 1 na kapita 2 afu ndupai fu rani ani du na ngbarago.
Yangara Gene ka Gbia Ngbarago
3. Ringbisihe kuti Atambuahe 1:1, gine nga gu bete nduapai nasa vuru Mbori ni du na ngbarago?
3 Atambuahe kapita 1 nayugo ndu gupai du vuru Mbori ti ni na ngbarago. Wa bake papara Atambuahe aafu nduapai tipa ngbatunga gu ngbarago re, ko abibia ki yaa: “Boro maku [“ngbarago,” NW] nga gu boro ata nga rogo ga gbegberẽ aboro rondo ya, aru nga ngba gene aboro ingapai ya, asunga nga dagba aboro sawia a ya.”—Atambuahe 1:1.
4. Gini gene raka Zekaraya gbiati Erizabeta andu ngbaha nikpiapai?
4 Tipa ani rengbe nirengo kadu na ngbarago, si naida ani irisi sangba ga Yekova ruru andiko. Zekaraya gbiati Erizabeta, nga agu aboro nagbia gu pa irisa nga ga ngbarago mbiko gu mamu nga ga du ni avungu Yoane bafu Bapatiza, “adu ni ruru aboro bangiri Mbori, nita rogo ga Gbia rugute na gako andika nizanga pai ku ri yo.” (Ruka 1:5, 6) Ani rengbe kadu na ngbarago a ka ani andu kina ngba gu gene re na ki diberã ka ká ‘ti ta ngba gu gene nga ga gbegbere aboro’ watadu ka ne manga agu arugute zangasinombori i afuhe.
5. Gine rengbe ka undo rani ani ne ‘gu gene nga ga aboro ingaapai ‘?
5 Ka ani ká gu berã nga ga gbegbere aboro, ani ‘runga ngba gu gene nga ga aboro ingaapai’ te. Nirengo, si nayugo gupai nga, ani nikina boro tirani andunga kurogo agu aba du yo rogoho te, nga agu aba du tipa wasiwasi ambaro watadu agu aba du tipa ngi agu mbaro angbanga rimoho ngba aboro ya. Ginipai ka ani mangihe ka ani du ni asadiasadi rani ka koda tirani na aboro ingaapai ka manga gupai Ziazia Kekeapai asogaha? Fuo duhe tie wo, si naida ani kparikpee fu Mbori ko undo rani ani mangipai na ngbanyaa kuti afugo gu mokedi nangia Pauro nayaa: “Ka i kpamia nga roni na azangaidapase wa si arengba nga ya ya, bambiko gini kpamiatise ka du dagba rurupai na irairapai? na gini ngbanya ka du dagba imarago na bitimo?” (2 AKorindo 6:14) Ka ani akido kuti Mbori na ki ‘du ziazia kpotoraniyo,’ ani aká gu sino berã aká gbiati gu sino mangaapai nga ga aboro ingapai na ani kidu na gigiri ndu mangaapai gbiati wene nyemu apai kodihe kuti “ndikidi idapase.”—Matayo 5:8; 1 Timoteo 1:5.
6. Tipagine si aida ani bandatirani ti ni be airawia?
6 Tipa ani rengbe ka fu ngbarago fu Yekova, si ‘aidanga ani sungu pati gu rondo nga ga gbegbere aboro’ te. Bete aboro nasawia kina boro sinombori nitihe, ono rogo gi ‘yangara areme’ re, agu aboro nadu mbata nga aKristano ono du awere ni aboro mungu kuti ndikidi pambori, i gbe nga kere aborowia. Gu mokedi nangia Pauro aza akurako aidipase i bandatiyo niyaa: “Abadiangba, awere gi keke waraga re nga ue he ke mi he fu roni; na rogo ho ue mi ki zingisi gaoni ziazia aberã rogo tingida apai fu roni; ya oni tingidi agu apai ziazia anebi agumba ha mbata, na gu rugute nga ga Gbia, nga Batasi, ngba gaoni amokedi; ki ini gere mbata, ya ti yangara arame airasawia nikaye ki nipeke agu apai boroyo akpi nyemu he, niya, ‘Wari du gu kidohe ni tipa ye ko berewe? Bambiko tona ti rago ti abarani ni rame, ahe dunduko nanye wa si adu rago tonatona manga ahe.’” (2 Petero 3:1-4) Ka ani ‘asunganga dagba aboro wia’ ya, si ka sa rani ka ani dunga rogo gu gberango nika ti kurii yo ya.—Asanza 1:22-27.
7. Tipagine si aida ti ni ani irisi sangba Atambuahe 1:1?
7 Ka ani airisanga sangba gu tonatona afugo du rogo Atambuahe kapita 1 ya, ani nyenga kindi nyanyakii rogo toroyo wa gu du ani awere re te, nga gu nyaka nga ga toro ani agbiaha be wisigo Ziazia Kekeapai. Nirengo, gupai ka mangi nga gaani raka kini mo kaa gbera kina kumbatayo susi gu du awere. Ka ani amanga agu arugute nga ga gbegbere aboro, si nga gu bambatapai rengbe ka tona ka gbarasa parani rogo toroyo. Fuo gure, ani ki tona kaa sungo na yo dedede. Niyangaraha, ani kini sa tirani ni agu azangaidapase nga abasamungu kuti ndikidi pambori nasawia agu aboro du rogoho. Si tie ziazia nga, pa zio ani bakure na gbegbere aboro nasonosa zingo sinombori rogo rani yo na ki rengbe ka gbarasapa gaani pagume dagbarani na Yekova Mbori. (1 AKorindo 15:33; Yakoba 4:4) Ka ani ya mbunga gupai re si mangi rani ya!
8. Gine nika undo rani ani moiberã rani nyanyakii kuti agu apai nga ga toro?
8 Kparakpee nika undo rani ani moiberã rani nyanyakii kuti agu apai nga ga toro na ki ne kodatise na gbegbere aboro. Pauro akepai ki yaa: “Ka oni ídi nga fu pai si fudi roni wa sa ya; ono oni yúgu gaoni sanahe fu Mbori dunduko rogo kpe na zungaditise ni tambuahe. Na gu zereda nga ga Mbori nagasi rugatinapai dunduko, si abánda kpotoroni yo na gaoni berã rogo Kristo Yesu yo.” Gu mokedi re aangarasa aboro i naawisigo agu apai nga rengo, agu apai nyakipaha, du niruruhe, du nigigirihe, du nyemuhe ti ni, i atambua paha, du niruru sino, na gu taasi yo paha. (AFiripoio 4:6-8) Ani mangipai na ngbanyaa kuti ga Pauro arugute ka ani azoganga rirani fu gbegbere aboro ya.
9. Wa vura duhe nga ani naneka gbegbere mangimangiapai aneka, wai ani a’asada tirani ka undo ngbatunga aboro dunduko?
9 Wa vura duhe nga, ani naká gbegbere mangimangiapai aká, ani namanga dezirepai amanga fu aboro rogo birĩ, a wa gu mokedi nangia Pauro afura rogo birĩ fu gu ga aRomo Bazogo nangia Ferika tipa “rurupai na rugatise, na gu sapangbanga nikaye.” (Amokedi 24:24, 25; AKorosaio 4:6) Ani natungusa gu wene pangbangaa nga ga Kindo fu ngbatunga aboro dunduko, na ani kini mangi yo rogo weneringise. Ani na kido berani ya ‘agu aboro dunduko duna nyemu gbia nyenye unga,’ i nika sa tiyo asa ni aidipase na ki gbia ngbarago rogo ga Mbori andiko.—Amokedi 13:48, NW.
Boro Ngbarago Nagbia Ngbarago Rogo ga Yekova ANdiko
10. Gine nika undo rani ani sa pai si nye ku berã rani yo gbiati ku ngbaduraniyo ti regbo wisigopai nisase?
10 Nibi gupai du tipa gu boro duna ngbarago, bake papara Atambuahe agumba kurapai tipa ni ki yaa: “Gani ngbarago du rogo gu rugute nga ga Yekova, ni namakia pa gako rugute [“ni nagedaha kini kusi worofugo ni,” NW] uru na yuru.” (Atambuahe 1:2) Niga Mbori amoyambu, ani nagbia ‘ngbarago rogo ga Yekova rugute’ yo. Ho ani awisigopai ni nisarani, ani rengbe ka gedaha kini “kusi worofugo” rani ho daha ada ni tipa ani mangihe wo. Pa manga ani he were ho ani ageda papara Ziazia Kekeapai ni nika undo rani gupai nye ku berã rani yo gbiati ngbaduraniyo ani agedaha re.
11. Tipagine si aida ti ni ani gedi Ziazia Kekeapai “uru na yuru”?
11 ‘Ruru kangara moyambu’ aima digo ningarasi rani tipa ani naageda Ziazia Kekeapai na a’uru dunduko. (Matayo 24:45) Mbiko padu ani na kakaka nyemu ka ino gu ga Yekova pangbangaa wenengai du tipa ngbatunga aboro, si daada ani gedi Ziazia Kekeapai “uru na yuru,” ii, zavura ho ka rame kpangba ni bangirani na gu nduhe kadu. Fugo Petero nangarasa rani niyaa: “Oni . . . du wa fogo agude ki nikpi nyemu gu mai nga ga toro adu nga na biriki ti ni ya, ya oni sono be he dati bata.” (1 Petero 2:1, 2) Oni nagbia ngbarago be geda Ziazia Kekeapai na a’uru dunduko na kini berẽkurii Fugo Mbori yuru na kurii gako aringbisapai? Wo si adu tipa bake papara Atambuahe.—Atambuahe 63:6.
12. Kangia ani na ngbarago rogo ga Yekova andiko, gine si ka fõngbaduraniyo ani mangihe?
12 Pa gbia ani nyenye ngbarago naru riipa gbia ani ngbarago rogo ga Mbori andiko. Si nirengberengbehe na niruruhe, na bakere mosoro duho fu gu boro nairisa sangbaha. (Atambuahe 19:7-11) Gu bawiriki nangia Yakoba akepai ki yaa: “Gu [boro] nangana gu ziazia rugute nga ga raniri, ki nye rogo ho, ka ni adu nga ni gipai nahe tingida pai ya, ono ni du ni mangipai namanga ha, gi boro re i afu maku afu fu ni rogo gani manga sunge.” (Yakoba 1:25) Ka ani du nirengo na ngbarago tirani rogo ga Yekova andiko, uru susinga sa ani ka zanga maaberã rani fuo agu apai nga ga toro du rogoho te. Nirengo, pai afõngbaduraniyo afõ ani gbata “gu dudungura apai nga ga Mbori” na ki peresi agu apai nga ga Kindo kumbatayo rogo gaani raka.—1 AKorindo 2:10-13; Matayo 6:33.
Ni Nada Wa Kina Ngua
13-15. Rogo gini gene rengbe ani kadu wa gu ngua rũ yo ho pangba bangabanga ime?
13 Wa bake papara Atambuahe andu kumbatayo kindi na ringbisapa ruru boro, ko ayaa: “Ni adu wa kina gu ngua i nirũ ti ngba di, si ki nizuku ti regboho, ka kpehe auga nga ya. Gu pai ni amanga, si adu na wenepia.” (Atambuahe 1:3) Wa kina agu aboro dunduko zangarengba, agurani namangasunge fu Yekova, ani nagbia tirani agbia na kpakarakpakaraapai rogo raka. (Eyobo 14:1) Si rengbe kadu nga aboro gu duho narungosi rani na gu kura fudifudiapai gu duho naye sa gaani idapase. (Matayo 5:10-12) Ono tie, mbiko gu undohe Mbori afuhe, ani rengbe arengba ka hi agi a’asada re na diabese, a wa nyanyaki ngua aru ngutete wege ki vura niya na bakere omehe vurũ.
14 Gu ngua rũ yo ho pangba bangabanga ime, si auganga garã watadu ti regbo ugure te. Kangia ani nga agunde ti Mbori, gaani ome naye be Yekova Mbori nga gu boro nga Mburu gu ome ka nyasanga ya. Pauro aangera kube Mbori tipa undo na ko arengbe ka yaa: “Mi rengbe na manga apai dunduko rogo gu ko [Yekova] nanyakasa re.” (AFiripoio 4:13) Ho ga Yekova ziazia toro ayugo gene ni fu rani na si kini songodi rani, ani auganga, na ki zanga zu watadu ka kpi rogo toroyo te. Ono ani nazuka rogo ga Mbori sunge na kini yugu azuzu gako toro a.—Yeremaya 17:7, 8; AGaratio 5:22, 23.
15 Bake papara Atambuahe amangisunge na gu fugo Ebere nga “wa,” ka ringbisa he na kuraha. Ko aaringbisa agu ahe ue awiranga tihe ya, ono duna pai sa wa duhe tibaraha ue re si awiratihe rogoho. Aboro na angua ni agu ahe du nibakiakia, ono gu pongopongo kpe gu ngua ru yo ho pangba bangabanga ime, si atingidi bake papara Atambuahe na pa agu aboro du gayo ‘ngbarago rogo ga Yekova arugute.’ Ka ani gbia ngbarago rogo ga Mbori andiko, ani rengbe ka raka nigbangaha wa kina ngua. Nirengo, ani rengbe arengba ka raka nyeanye kindi.—Yoane 17:3.
16. Tipagine na rogo gini gene duhe nga, ‘agu apai dunduko ani amangaha si na diabese’?
16 Wa ani ata ngba ruru gene, Yekova naundo rani ani hi agu a’asada gbiati fudifudiapai ani agbia tirani nani. Si ki ta du were, ani kini mangisunge fu Mbori na ngbarago na zuzuhe kidu ti ni. (Matayo 13:23; Ruka 8:15) Ani ‘na diabese rogo agu apai dunduko ani amangaha’ mbiko gaani bangua sásá nga ka manga gupai Yekova akpinyemuhe. Wa duhe nga gako ringbisaapai nidu na diabese ti aregbo dunduko, na mbiko ani na ngbarago rogo gako andiko, si nasa rani ani kumuko rogo toroyo. (Bambata Pai 39:23; Yosua 1:7, 8; Yesaya 55:11) Wo du du gipai re zavura ho ani agbia tirani ni na asogote vurũ.—Atambuahe 112:1-3; 3 Yoane 2.
Si Nawira Wa Gbegbere Aboro Nakumuko Na Aũzegino
17, 18. (a) Ginihe bake papara Atambuahe aringbisi gbegbere aboro kuti ni? (b) Ka gbegbere aboro vura kaa kumuko na aũzegino, tipagine adunga pai ho nika banda yo nyeanye kindi ya?
17 Nairiwo wai du gu raka kia nga ga gbegbere aboro ti gu nga ga ruru aboro! Agu apai namanga fu gbegbere aboro, si rengbe ka wira wa i na agu aũkumuko nga aũzegino tipa bete regbo, ono tie, i akumukonga rogo toroyo te. Gipai re ziazia rogo gu kura afugo bake papara Atambuahe agumbaha fuo gure ki yaa: “Gbegbere aboro wo te, i wa kina gu umuhe yuge naaya na ni. Si du gbegbere aboro ka ru nga ti ni rago sapangbanga ya, na aboro ingapai dagba rimbasa ruru aboro a ya.” (Atambuahe 1:4, 5) Oni kparia gupai bake papara Atambuahe agumbaha ki yaa, “gbegbere aboro wo te.” Gupai ko aaberãha nga, i wa avuru Mbori te, nga agu aboro ringbisi ko payo kuti agu angua nazuka na kini raki nigbangaha.
18 Ka gbegbere aboro vura kumuko na aũzegino, anga pai ho nika banda yo nyeanye kindi te. (Atambuahe 37:16; 73:3, 12) I wa kina gu kumba nazanga ruru berã Yesu agumba pako rogo yugopai na kpiapai ho kumba asana Yesu ni tipa ko sari gu ngbangaa nadu dagbako na wirinako tipa ũkumbo. Yesu aya fu agu aboro naduho pati ko wee: “Ka oni dí nga ngbiti ahe ya; bambiko i aringbisa nga ungaboro na gani ahe te.” Yesu ayugu gipai re na kpiapai niya ko wee ahe aidi wenengai rogo ga kumukokumuko kumba ati, si ki sa ko ko sogima gburuwa gako agbamu kusande na ki dudua kikindigihe kubaha, tipa si rengbe ka dia gako wene ahe dunduko. Fuo gure gu kumba re ki mbakadi apai tipa kaa ri riahe, kini mbiri ahe na kidu na ngbarago. Ono Mbori aya fuko: “Iramungo nga mo! I adia mbisimoro adia ni gi yuru re; agi ahe mbakadi mo ho re, iraha nikangia da?” Fuo Yesu nyakasi gupai ko aidaha, ko akodi gupai kuti ni nga : “Wo du gu ni naiga gani ũkumuko tigaani, ka ni akumuko nga fu Mbori ya.”—Ruka 12:13-21.
19, 20. (a) Oni ringbisinga pa wai i anata zende ahe na kini pehe bakuru kusayo. (b) Tipagine i aringbisapa gbegbere aboro ti ni kuti umu ahe?
19 Gbegbere aboro “akumuko nga fu Mbori” te. Sidu, ngbakinga bayo te a wa angbakanga ba umu ahe ya, nga gu umu ahe du wa kuku marũ. Fuo ke yo ahe kusayo ati yo ti agu aregbo nadu bakuru kusayo, i anatindaha ku ba ta ahe yo, nga gu ba nanidu dedede nikpasakpasaha rii tumbatumba rago kuari. Rogo gu ba re, kpakakpaka angua aduku ho nanidu na titi zagara-mbia watadu arindi-marã nidikodikoho tiivuruhe tipa gburuwa zende ahe nani. I anavo gi kpakakpaka angua re kuti adongi ue tipa ami gbehe rii gu zuzu ahe i akehe tipa ka gburuwa gu zende ahe du rogo asisihe tipa si kuru kusayo rogoho. Fuo gure, i anadia kiaga ka pehe nani, nga ka nduko gu zende ahe re kodihe na asisihe kini tumbaha kuari kini mo ka ukaha sande bara koyo wege aye ni. (Yesaya 30:24) Zende ahe kita ti ku sande ri bape ahe, wege kini ya na asisihe ku pangba rago yo na kini ya na umuhe tutuurũ kusayo. (Ruta 3:2) Fuo i igitaha rogo sanza tipa ka siaka wiri ambia na sende kusayo rogoho, gu regbo gu tie daha tipa i saha ningungo watadu tipa ka igoho ku gbamu yo. (Ruka 22:31) Ono tie ti gi regbo re, asisihe na aumuhe niima ya na wege.
20 A wa zende ahe atiwi ku sande i ki dihe ka mbakada baha baraho asisihe aima ya ni na wege, kinawo a si kadu tipa ruru aboro, i nika nye baraho i ka dia gbegbere aboro ni kusayo. Nirengo tie, ani na ngbarago tirani mbiko bambeda kumbatayo, ngbatunga gu gbegbere aboro re nika go kusayo nyeanye kindi. Fuo dia Yekova yo kusayo, ko afu maku bakere gbe fu agu aboro nagbia ngbarago rogo gako andiko yo. Nirengo, agu aboro nga agisangbaa, i agbia gu ga Mbori gamahe agbia nga nyenye unga niyangaraha.—Matayo 25:34-46; ARomo 6:23.
“Ga Ruru Aboro Gene” Nga Gene Maku
21. Wai duhe nga Yekova ‘nakparia gu gene akparia nga ga ruru aboro’?
21 Atambuahe kapita 1 nadigo na agu afugo nga: “Yekova ini ga ruru aboro gene, ono ga gbegbere aboro gene ago ago.” (Atambuahe 1:6) Wai Mbori ‘aino gupai du tipa ruru aboro’? Ka ani ata ngba gene ruruapai, ani du adu na gu kido nga gu Barani du ngbangbaturũ yo nabi wai abi du gaani raka wa ani amanga agu apai duna sinombori rogoho na kini bi rani nigu gako amoyambu ko aida na gayo apai. Na tipa rani tigaani, si naida ani ye na agu apai dunduko ani abakabangirani nani fuko rogo kpee yo kidu na gu kido nga, ko nangera angera fuo rani nirengo.—Yezekere 34:11; 1 Petero 5:6, 7.
22, 23. Ginipai nika manga fu gbegbere aboro na fu ruru aboro?
22 Gu ‘gene nga ga ruru aboro,’ si nga gu gene nika nye anye kindi, ono gbegbere aboro nika kpiko kusayo mbiko Yekova nika gbarasangbangaa fuyo. Na gayo ‘gene raka’ adigo na yo wa sa. Ani rengbe arengba kadu na kido kuti digisidigisi ga Davide afugo nga gu nayaa: “Bambiko fuo rago ngbutuko, gbegbere boro adú nga ho berewe te; ka mo vura wisiga ba ni sirisiri vurũ, ni adú nga ho te. Ono bayee aboro adía kumbo ringara, ki du na ngbarago tipa gu wenepia du kpaima. Ruru aboro adía kumbo ringara, ki nye anye kindi.”—Atambuahe 37:10, 11, 29.
23 Nairiwo gu ngbarago ani ka gbiaha ka ani gbia gu mamu nga ga raka rogo paradiso fuo dia yo gbegbere aboro kusayo! Fuo gure, bayee aboro gbiati ruru aboro agbia ngbarago be ndikidi zereda mbiko i nikaa gbia ngbarago ti aregbo dunduko ‘rogo ga Yekova arugute’ yo. Ono tie, mbata fu gupai re mangi, si naida aboro mangi “ga Yekova rugapai.” (Atambuahe 2:7a) Gu papara kekepai naye fuo gere nika undo rani ani bi guhe nga gu rugapai re na gupai si ayugoho fu rani na tipa ngbatunga aboro dunduko.
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Tipagine du vuru Mbori ti ni na ngbarago?
• Gine nayugo gupai nga, ani nagbia ngbarago rogo ga Yekova andiko?
• Wai rengbe boro kadu wa gu ngua i atudaha wenengai na ime?
• Wai du gu gene nga ga ruru boro kia ti gu nga ga gbegbere boro?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 9]
Kparakpee nika undo rani ani he kodatirani na gbegbere aboro