Oni Gbia Ngbarago Be Ga Yekova Ruru Mangapai

“Gu boro nagbata rurupai na weneringise abí unga na irisa.” —Asanza 21:21.

1. Gini agene nga ga aboro areme ima ndu na yo sa kere asangbanaha?

“PAI ho du ni ruru he bangiri boro, ono digidaha nga gene kpio.” (Asanza 16:25) Naru wai gi sanza nga ga Ziazia Kekeapai re aringbisapa gu sino mangaapai nga ga dungu aboro areme! Dungu aboro naberãpa manga kina gupai du bangiri yo niruruhe, kini basapa gu nyanyakipa zingo nga ga kura aboro. (Asanza 21:2) I nagumba kina kungbo azire gbua ya i nairisa agu andiko nga ga gu ringara i araka rogoho ono kini gbata gene ka ne manga agu andiko re zanga i kuo ho ho mamu ka kura ni. Sangbanaha nga, gu riko nga ga aboro amanganga apai rogo kodatise te, riyo yo nivunduvunduhe, ni agu aboro ainonga gupai ka i mangihe ya.—2 Timoteo 3:1-5.

2. Ginipai si aida i mangihe niipo tipa si undo ngbatunga aboro?

² Tipa ani gbia undo, na tipa aboro sungu rogo pazereda na bayo ki ngba angba, ani naida agu andiko niipo duni ruruhe, nga agu andiko du aboro dunduko na nyemu ka diaha kugume na kini irisihe. Si ziazia tie nga, anga ndiko ho aboro arũnga ha si ki vura du nga ga tatamana na kingia agu andiko i arũhe na nyemu si undo aboro nirengo, rengbe ka du wa gu gumba yo paha re te. (Yeremaya 10:23; ARomo 3:10, 23) Kangia ngbatunga gu ndiko re ho tini, da oni aberã ya ni rengbe he ka ye beni, na si rengbe ka du wa gine? Isoke gu sanahe nyakipaha gbe nga, Kangia gu ndiko re ho tini, oni aduna nyemuhe tironi na kini irisi sangbaha?

Wai ka Gbia Ruru ANdiko

3. Gini boro rẽ tipa ka rũ agu andiko rengbe aboro ka diaha kugume na rengbe ka undo yo dunduko, na tipagine rẽ kina ni tini?

³ Tipa ani gbia agu andiko aboro dunduko naidi paha na nga gu nafu undo fuyo dunduko, si naida ani ndu koyo du gu boro ni adunga na ngbanda ti ni ya nibipa gu soki nga ga rangi kpoto aboro, nga gu boro a’abianga pa gu sino raka nga ga kura aboro ya, nga gu boro adunga tii agu andiko nga ga birĩ zogarago ya na rengbe ka bi apai kumbatayo na ki inipa gu rungbura nga ga aboro. Zanga kapa, gu boro rẽ ka manga gipai re nga gu Bakusiahe duna tanduapai dũ nga Yekova Mbori nga guko nayaa: “Wa turũ angbangbaturũ gbe ti kpotosende ku ari, wo du gimi apai ku ari ki susi gaoni apai, na gimi aberã ki susi gaoni aberã.” (Yesaya 55:9) Kurii gure, Ziazia Kekeapai ringbisapa Yekova ya ko nga gu “Mbori nga irayososopai zanga irairapai, nga irarengo ni ruru ko.” (Pa Fu Rugute ni Ue he 32:4) Ani nabi gu gumbapai vuru Ziazia Kekeapai yo bara dunguhe nga, “Yekova du ni ruru ko.” (Gate 9:27; 2 Pekapai 12:6; Atambuahe 11:7; 129:4; Abia Kpenunga 1:18; Yugoti 19:2) Ii, ani rengbe ka ngera kube Yekova tipa gu yangara wene andiko ka kura boro afunga kuraha kuriihe ya mbiko ko niruru ko na kini mangiapai dunduko ni kina ruruhe.

4. Gu fugo nga ‘ruru mangapai,’ rogoyo nga gine?

⁴ Dungu aboro duna gbegbere aberã kuti agu aboro nabi tiyo ya i ruu ti kura aboro watadu nabi tiyo ya i du ziazia kisusi kura aboro. Ono tie, gu berã Ziazia Kekeapai afuhe tipa ruru mangapai nakoda ruru sarangbanga, wene sino, zanga manga boro irairapai, zanga manga boro ingapai; irisa ga Mbori andiko nga gu du tipa iriiri mangaapai; mangapai niruruhe na ngba ruru gene. Ya mo oni dunga na nyemu ngbatunga agu andiko nakoda ngbatunga gu wene asino re tee?

5. Oni sakinga rogo gu sino yo nga ruru mangapai a wa gumba yo ho rogo Ziazia Kekeapai.

⁵ Nibipa gu sino nga ga ruru mangapai, gu buku nga the Encyclopaedia Judaica nayaa: “Anga ruru mangapai nga gu kungbopai du rii boro yo te, ono si nakoda manga boro gupai duni ruruhe rogo apai dunduko.” Ni kpiapai, anga ga Mbori ruru mangapai ni gu sino du rogo ko yo watadu du beko wa padu ko ziazia na ki du giangiri te. Kuba gure, si nayugo sinoko rogo agu agene duni wenehe na ni ruruhe. Ani rengbe ka ya, mbiko wa du Yekova ni ziazia ko na ki du giangiri, agu apai dunduko ko amangaha na agu apai naye beko ni kina ruruhe dunduko. A wa Ziazia Kekeapai agumbaha, “Yekova du ni ruru ko rogo gako apai dunduko, ni weneringi ko rogo gako mangaapai dũ.”—Atambuahe 145:17.

6. Ginipai Pauro agumbaha tipa agu aYuda naadunga na idapase ti rago ko ya, na tipagine ko agumbaha tini?

⁶ Gu mokedi nangia Pauro anyakasi gi bangiripai re rogo gako waraga fu agu aKristano nadu Roma yo. Ko ake gupai tipa gu kura aYuda naadunga na idapase tiyo ya ki ya: “Bambiko wa i aina nga waĩ Mbori asa yo ni ruru yo ya, i ki nigbata pa du ni ruru yo ni tiyo, i afu nga tiyo ku tii ga Mbori rurupai te.” (ARomo 10:2) Tipagine Pauro afura tini tipa ngbatunga agu aboro re ya ‘i ainonga ga Mbori ruru mangapai te’? Ya mo i ayugonga pai fuyo rogo ga Mbori Ndiko, nangia gako ruru arugute tee? Nirengo, i aima yugoho fuyo. Ono tie, badunguyo abi ruru mangapai ya si nga gu wene sino boro nisani amangaha, nga gu i aberẽ ya i rengbe arengba ka gbiaha ni kakaka manga agu arugute nga ga pambori kuba si duni agu andiko nika yugo gene fuyo tipa gayo mangaapai dagba tiyo na kura aboro. Wa kina agu abarumbatayo rogo pambori nadu rago Yesu, i akpa ti ino gu memepai nadu tipa ruru sarangbanga na ruru mangapai.—Matayo 23:23-28.

7. Wai du ga Yekova ruru mangapai niyuguyuguhe?

⁷ Ni bakparakparaha gbe, ga Yekova ruru mangapai niyuguyuguhe na si ni gupai i abihe abi ziazia rogo gako mangaapai dunduko. Wa vura duhe nga padu ko niruru ko asanga ko ko mbugene fu amangi ingaapai niwia te, anga gure nayugo gupai nga ko ni gu Mbori zanga nunga kini idi aboro nimangi dungu apai fuko na kingia gu boro si aida i gunde beko na ki ru tuturũ kusayo tiko te. Kuba gure, gako ruru mangaapai namaamburu gupai nasa ngbatunga aboro i mbedi na ko na ki gbia bata be kere sangbana ingapai. Sidu tie, si daada nzunzu wa i aringbisapa Yekova ni “irarengo Mbori nga Batasi.”—Yesaya 45:21.

Ruru Mangapai Gbiati Bata

8, 9. Rogo gini agene ga Mbori aNdiko ayugu gako ruru mangapai?

⁸ Tipa ka giarogo gu pagume du dagba ga Mbori ruru mangapai na gu gako mangapai ni nyemuse nga ga batasa aboro, ani wisiginga gu Ndiko ko afuhe kube Mose fu gu rikaaboro nangia aYisaraere. Anga kapa ho tipa du gu Ndiko re niruruhe te. Rogo ga Mose yangara afugo mbata fu kpi ko, ko afu sanahe fu aYisaraere ni tingida yo na pa ga Mbori ndiko ki ya: “Gini bakere rikaaboro du nga ho, du na rugaapai na asarangbanga ni ruru he dunduko wa gi rugute re, nga gu ringbisi mi he fu roni ni gi uru re?” (Pa Fu Rugute ni Ue he 4:8) Fuo susa akama agarã kusa, gu Bakindo aYisaraere nangia Davide ayaa: “agu asarangbanga nga ga Yekova nga ndikidi he, ki du ni ruru he dunduko.”—Atambuahe 19:9.

⁹ Rogo Ndiko yo, Yekova asa gako arugute si du ziazia nga gu du tipa ruru mangapai na iraira mangapai. Agu andiko re ayugu gu futufutuapai si aida aYisaraere naamangaha angianga kina rogo agu apai du rogo pambori sa ya ono rogo agu apai nabipa bagaahe, gu du tipa rogatise, gu du tipa riahe na girisorago, na gu du tipa sapangbanga. Agu andiko re adu a na nyanyakipa ambusa rogoho tipa akuondiko na kini idipa sarangbanga boro sa kpio ka ni mangi kura kerepai.a Ono ya mo ga Mbori ruru arugute, a wa duhe niyuguyuguhe rogo gako Ndiko, angia kere andiko nanabatasa kina ome aboro, ki sa gupai nga ka i dunga ngbariyo kini gbia ngbarago be raka ya, wa gu dungu aboro agumbaha areme?

10. Wai agu aboro nakpinyemu Yekova aberẽ tipa gako andiko?

¹⁰ Agu aboro nakpinyemu Yekova agbia bakere ngbarago be gako ruru andiko na ruru sapangbanga. Ni kpiapai, anga Bakindo Davide aidi kina pa ga Yekova asarangbanga sa, ya si niruruhe a wa bi ani he te, ono ko adu a na kakaka nyemuhe tiko na ki duna tambuahe tipaha. Nibipa ga Yekova andiko na asapangbanga, ko akepai ki ya: “Ka i kpi nyemu he susi dahabu, ii, susi ndikidi dahabu; si nzinziri susi nzeme anyege na pepere anyege. Ku ri gure, ga moyambu du ni rugurugu ni be he; bakere mosoro du tipa ka kuti ni.”—Atambuahe 19:7, 10, 11.

11. Wai ga Mbori Ndiko adu wa ‘babanda gude kini ndu na aYisaraere kuti rago Kristo’?

¹¹ Kusa fuo susa akama agarã, Pauro afura tipa gupai a paha anyaki gbe rogo ga Mbori Ndiko. Rogo gu gako waraga ko akehe fu aGaratio, ko ayaa: “Rugute . . . [da] ni gaani bayugupai ka ye na ani koyo du Kristo ni, i sapu ngbanga fu rani mbiko idapase.” (AGaratio 3:24) Rogo agu a’uru nangia ga Pauro, gu bayugupai gumba yo pani re angia moyambu watadu kanga nanamangasunge rogo bakere kporo. Gani sunge angia ka banda agude na ka gasa yo ku sukuru yo. Rogo kina gu bangisa gene re, ga Mbori Ndiko anabanda aYisaraere be wasiro na be gu gbegbere mangimangiapai nangia ga kungbo pambori, gu rikaaboro nadu pati yo anamangaha. (Pa Fu Rugute ni Ue he 18:9-13; AGaratio 3:23) Kurii gure, ga Mbori Ndiko asa aYisaraere i rugu tiyo na pa gayo ingapai na pa gu zingo i adu rogoho tipa Mbori mbupai fuyo ti gayo ingapai na ki gbia bata. (AGaratio 3:19) Gu mbakadaapai nadu tipa fu motumo aayugopa gu zingo nadu ho tipa motumo tumorii na si amoi kpia gupai si adu nga si amanga kumbatayo i ka ino ndikidi Masiya tini. (AEbere 10:1, 11, 12) Wa si avura du nga Yekova ayugu gako ruru mangapai rogo gako Ndiko, ko amangihe wo kini berẽpa du yo wenengai na pa gbia yo nyenye unga bangiriko.

Agu Aboro Mbori Abiyo Niruru Yo

12. Ginihe ka aYisaraere arengbe ka gbiaha wa ka i airisi ga Mbori Ndiko wenengai?

¹² Wa duhe nga gu Ndiko Mbori afuhe adu niruruhe rogo apai dunduko, pa irisa aYisaraere he ka sa yo i du niruru yo bangiri Mbori. Wa aYisaraere aambeda ka rimo Ringara Mokido, Mose atingidi yo na gupai nga: “Si adú ni rurupai fu rani, ka ani aberã pa manga agi arugute re dunduko ku bara bangiri Yekova gaani Mbori, wa ko arugu rani.” (Pa Fu Rugute ni Ue he 6:25) Kurii gure, Yekova aima kidohe ki ya: “Oni . . . [ka] kuti gimi rugaapai na gimi ruru asarangbanga, nga agu apai ka boro amanga ha ni ki du ni ungani: Mi nga Yekova.”—Pa Amotumo 18:5; ARomo 10:5.

13. Ya mo si arunga fu Yekova ko sana gako aboro i irisi gako Ndiko tee? Oni sakinga rogoyo.

¹³ Si ni pa gberarago nga, gu rikaaboro nangia aYisaraere akpa ti “manga agi arugute re dunduko ku bara bangiri Yekova” sidu i ki zanga agu amaku ko akido yo tipaha. I akpa ti manga ga Mbori arugute dunduko mbiko ga Mbori Ndiko aduni rengberengbehe ono i nadu ni kpakpa yo. Ya mo gere nayugo gupai nga, runga Mbori rogo gako sarangbanga te watadu runga gako mangimangiapai tee? Nirengo, anga wo duhe te. Pauro akepai ki ya: “Ani aya wãi tie? Irairapai ti Mbori? Wo te.” (ARomo 9:14) Gupai du nirengo nga, mbata fu i fu Ndiko fu aboro na fuo fu yo ho, aboro adu kina tini nibasasa Mbori aya tipa yo i angia ruru aboro wa i avura duni kpakpa yo kingia aboro ingapai vurũ. Tangaratangara rimo agu aboro nanagunde ti Mbori re natona na Noa, Abarayama, Eyobo, Raba, na Daniere. (Bambata Pai 7:1; 15:6; Eyobo 1:1; Yezekere 14:14; Yakoba 2:25) Gu sanahe nakura awere tie nga: Mbiko ginipai Mbori aya tini ti agi aboro re ruru aboro nangia yo?

14. Ginipai Ziazia Kekeapai ayugoho ho si afura ni tipa boro ya ni ‘niruru ni’?

¹⁴ Ho Ziazia Kekeapai afura ni tipa boro ya ni ‘niruru ni,’ anga gupai si ayugoho nga ni zanga ingapai watadu ni nirengberengbe ni te. Kuba gure, rogoyo nga ni namanga gupai duni dingisoro barabangiri Mbori na barabangiri aboro tipa ni mangihe. Ni kpiapai, i aya ti Noa “ruru boro” na “ki du ziazia dagba arika ngbatungako” mbiko ‘ko amangi apai dunduko wa Mbori arugu ko nani.’ (Bambata Pai 6:9, 22; Maraki 3:18) Zekaraya gbiati Erizabeta, nangia avungu Yoane bafu Bapatiza “adu ni ruru aboro bangiri Mbori, nita rogo ga Gbia rugute na gako andika nizanga pai ku ri yo.” (Ruka 1:6) Na i afura tipa gu kumba nangianga Yisaraere ya, nangia boro Itaria ni bangere kurii aborovura rimoko angia Korunerio ya ko angia “ruru kumba, nagunde ti Mbori.”—Amokedi 10:22.

15. Gine mbedi gu sino nga ga ruru mangapai kuti ni gbe?

¹⁵ Kurii gure, gu ruru mangapai nga ga boro nabipa gupai du ngbaduniyo, gani idapase kuti Yekova, gani tambuahe gbiati nyemuse tipa ko na tipa gako akidohe, angianga kina manga gupai gbua Mbori akpinyemuhe ya. Ziazia Kekeapai naya wee Abarayama “[a]idi pa Yekova, Yekova ki gedi he fu ko ni rurupai.” (Bambata Pai 15:6) Anga Abarayama aduna idapase kina kuti gupai gbua nga Mbori kina tini te ono ko aduna idapase a kuti Gako mokido nibipa ‘tunga.’ (Bambata Pai 3:15; 12:2; 15:5; 22:18) Mbiko gu ngbatunga idapase Abarayama adu nani kuti gu tunga re na agu apai ko amangihe ringbisihe kuti gu idapase re, si du Yekova arengbe tini ka fu maku fu Abarayama na ka fu maku fu kura ruru aboro i ki vurangia kpakpa aboro vurũ.—Atambuahe 36:10; ARomo 4:20-22.

16. Sangbana maa aboro gayo idapase kuti ga Yesu tumorii nga gine?

¹⁶ Ni yangaraha tie, pa gu ruru mangapai nga ga aboro naru riipa gu gayo idapase du yo nani kuti ga Yesu Kristo motumo tumorii. Tipa agu aKristano nadu rogo bambata sa kama agarã, Pauro akepai tipa yo ki ya: “I di pai ri yo gbua mbiko [ga Mbori] undahe rogo gu tumori yo du rogo Kristo Yesu yo.” (ARomo 3:24) Agu aboro Pauro aafura tipa yo herẽ angia agu aboro i asia yo i du ti zogarago na Kristo rogo gu Kindo nga ga ngbangbaturũ. Ono ga Yesu motumo tumorii afu mamu a fu dungu kura aboro tipa i duni ruru yo barabangiri Mbori. Gu mokedi nangia Yoane abi ‘bakere rimbasa aboro rogo yuguyugupai, ka boro arengbanga ka geda yo wa sa ya, i rundu barangba mbatabakindo, na barangba Wiri Vusende, ni ukadiukadiyo ni pusi aremu.’ Gu gayo pusi arokoo re nayugo padu yo gigirii na niruru yo barabangiri Mbori mbiko “i azundu gayo aremu, ki vurusi he ni kure Wiri [Vusende].”—Yugoti 7:9, 14.

Oni Duna Ngbarago be ga Yekova Ruru Mangapai

17. Gini apai si aida ani mangihe kaa ndu ngba gene rurupai?

¹⁷ Wa vura duhe nga Yekova afu Wiriko nga Yesu Kristo rogo nyemuse ko zaki gene fu aboro tipa i da niruru yo bangiriko, sangbanaha ayenga nisaha te. Si naida boro duna idapase kuti ga Yesu tumorii, kini raki gani raka ringbisihe kuti gupai Mbori akpinyemuhe, ki kpara gani raka fu Yekova, na ki yuguhe rogo gu bapatiza nga ga ime. Fuo gure, si naida ni naandu ngbagene rurupai, na kini mangi gu kura asino a nga ga toro. Pauro arugu gu Kristano naima zio bapatiza nga guko i ayambu ko tipa nduge ku ngbangbaturũ yo, ki ya: “[Mo pe]fuo rurupai, sinombori, idapase, nyemuse, zadapase, [na] zera.” (1 Timoteo 6:11; 2 Timoteo 2:22) Yesu anyakasipai a tipa aboro naamanga asadatise kindi ho ko aya ni: ‘Oni kakuti gbáta gako kindo kindi na gako rurupai.’ Pai rengbe ka du nga ani namangasunge nyanyakii tipa ka gbia agu amaku nga ga ga Mbori Kindo, ono ya mo ani namanga asadatise nyanyakii tipa ka ndu ngba gu ruru agene nga ga Yekova?—Matayo 6:33.

18. (a) Tipagine adunga ha tini ni taatapai boro naamanga kina rurupai ya? (b) Ginipai rengbe ani ka wirikaha be ga Roto kpiapai?

¹⁸ Rengo ngaha, anga si ni taatapai fu boro ni mangi rurupai te. Si wo mbiko ani dunduko nga kpakpa aboro na gu sino du tirani nga kina nyemu manga irairapai. (Yesaya 64:6) Kurii gure, agu aboro ke pati rani ni agu aboro naberã gbua tooni tipa gu ruru agene nga ga Yekova. Agu apai du tipa rani wa kina gu nadu tipa Roto, nga guko naaraka rogo gu bagbegbere bakporo nangia Sodomo. Gu mokedi nangia Petero asakirogo ndu gupai Yekova abihe tini ya si daada ko batasi Roto be gu gbarasarago naaye. Petero ayaa: “Gu ruru boro re wa ko anasunga dagba yo, ko arungosi tiko dedede na uru be bi gayo mangaapai zanga rugute na be gia pa ha.” (2 Petero 2:7, 8) Wa duhe tie were, si daada ani sana tirani wa du ani nibasasa ki ya: ‘Rago nangba tire kpotoreyo na gu wasiro aboro amangaha ani abihe pati rani? Gu zuu aboro amangaha watadu ambaro nga gu ngbaa tiyo gbe, mi nabihe gbua ni gupai angbanga tire ya? Watadu gu iraira mangaapai re nafu kina rungo fere wa gu si afuhe fu Roto?

19. Gini amaku ka ani gbiaha ka ani bi ngbarago rogo manga ga Mbori rurupai?

¹⁹ Rogo gi kere a’uru aboro akigo akigo rogoho re, pa gbia boro ngbarago rogo manga ga Yekova rurupai ni gupai nabanda ni na bani ki ngba angba. Ni karagapai kuti gu sanahe nga: “Ako Yekova, da ka sungu rogo ga bamburoko? Da ka anye ri ga kparakpara ziazia bagangara?” Bakindo Davide akaragapai ki ya: “Gu ni nata nzunzu, ki nimangi rurupai.” (Atambuahe 15:1, 2) Ni ka ani kuti manga ga Mbori rurupai na kini gbia ngbarago rogoho, ani rengbe ka banda wene pagume dagba rani na ko na ki nye ku ngbagene gbia ngbarago be gako weneringise na be gako maku. Si ki ta du were, ani nagbia ngbarago rogo gaani raka, na ki duna irisatise gbiati gu zereda nga ga berã. Fugo Mbori nayaa: “Gu boro nagbata rurupai na weneringise [ni] abí unga na irisa.” (Asanza 21:21) Kurii gure, ni manga ani asadatise nyanyakii gbe tipa ka manga gupai duni ruruhe rogo gaani a’asadatise dunduko si nasa rani ani duna wene ngbanya dagba rani na akuarani na ki sa gaani raka si duni wenehe rogo mangaapai na rogo toroyo. Bake Atambuahe afura ki ya: “Aboro maku nga agu yo naka kuti manga pa ruru sarangbanga, namanga rurupai ti arago dunduko!”—Atambuahe 106:3.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

Oni Rengbe ka Sakarogoyo?

• Gine nga ruru mangapai?

• Wai du bata mbembedii na ga Mbori ruru mangapai?

• Ri mburu ginipai Mbori afura tini tipa aboro ya i niruru yo?

• Wai rengbe ani ka gbia ngbarago be ga Yekova ruru mangapai?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 23]

Bakindo Davide ayugupa gu ngbarago naye ngbadukoyo tipa ga Mbori andiko

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 24]

Noa, Abarayama, Zekaraya gbiati Erizabeta, na Korunerio angia agu aboro Mbori aya tiyo i adu niruru yo. Oni ini ndu gupai ko agumbaha tini wo?