Ruko Nandu Sa Wasiro

“Ho ruka naye ni, pa wasiro naye a; ono tatamana du fu agu yo du ni bayee yo.”—ASANZA 11:2.

1, 2. Ruko nga gine, na rogo gini agene si andu na aboro sa wasiro?

GU REVI duna kpihe nangbe kumbatayo fu ndurumo aboro rogo samungu kuti agu aboro Yekova afu asiahe fuyo i duna pagbia beyo. Gu wiri bakindo duna bakere nyemu zogarago tiko nasogimapai ni biriki tipa ka zio ga bako mbatabakindo. Gu bakindo duna zanga zerangbaduse nabasa gu ziazia arugute ga Mbori nebi afuhe. Agi aYisaraere du biata re na bangisa sino tiyo sa: nga ruko.

² Ruko nga gu sino nga ga ngbaduseyo nga gu namaa aboro dunduko ngba kerepai. (Atambuahe 19:13) Gu boro duna ruko tini nagu sa apai zanga i fu asiahe funi ni mangihe wo. Gere nandu dedede sa gberango. Nirengo, ruko agbarasi abakindo na ki gburuwa angbii. (Yeremaya 50:29, 31, 32; Daniere 5:20) Zavura ga Yekova amoyambu a, si azi beteyo na ki gbarasiyo.

3. Waigu rengbe ani ka wirikapai tipa gu kereapai nga ga ruko?

³ Ruhe aru tie Baibiri gumba gupai nga: “Ho ruka naye ni, pa wasiro naye a; ono tatamana du fu agu yo du ni bayee yo.” (Asanza 11:2) Baibiri nafu akpiapai fu rani nga gu nanyakasa padu gu sanza re nirengo. Wisigo bete agi akpiapai re nika undo rani ani bi gu kerepai du ti gurii agu angbanda nga gaani. Sidu, ani wisiginga pa wai kpi boro, bakere nyemupai, na zanga duna zerangbanduse asa agi akumba biata i nigumba payo ti tonatonaha re tipa i mangipai ni ruko, si kini ndu na yo sa wasiro.

Kora—Gu Basamungu Nadu Na Kpihe

4. (a) Da nangia Kora, na zanga kapa, gini apai ko adu ti mangaha? (b) Fuo agu agarã naye kusa, gini gbegbere mangapai Kora atonaha?

⁴ Kora angia gu Revi nangia tita Koata, ni bambata wiri unduruba Mose na Arona. Si nawira gupai nga, ko adu niruruko fu Yekova tipa dungu bawe agarã. Kora aduna gu mamu beko nga ga du dagba agu aboro i abatasi yo rogo iiriwo gene Zamba Baime yo, na ko ki vura du a ti manga ga Yekova sarangbanga kuti agu aYisaraere nangia airisi wiri bagara pavuru Bagangara Sinai yo. (Gate 32:26) Ono tie, ni yangaraha, Kora adani barikaka rogo gu samungu kuti Mose na Arona nga gu agu angbatunga Rubena nangia Datana, Abirama, na Ono adu rogo, kodihe na gu kura asambiri 250 nga ga aYisaraere yo.a I aya fu aMose na Arona wee: “Oni di pai ku ri roni ki susi! Wa du he nga rimbasa aboro ni kparakpara yo ziazia dunduko, i ni ba sa sa dunduko, Yekova du dagba yo; tipagine tie oni atumba tironi ti ni ku ri gu gbuu nga ga Yekova?”—Pa Geda Aboro 16:1-3.

5, 6. (a) Tipagine Kora asamungu tini kuti Mose na Arona? (b) Tipagine rengbe ani ka gumba gupai tini nga Kora anabinga pa gako ba rogo ga Mbori mbakadapai na nyanyakipaha te?

⁵ Tipagine Kora asamungu tini, fuo du ko niruruko tipa dungu agarã? Nirengo, ga Mose padu ni barumbatayo aarungosinga yo te, mbiko ko “angia bayee boro ni rengo, ki susi agu aboro nadu ri kpotosende dunduko.” (Pa Geda Aboro 12:3) Si ki vura du wo, si nawira gupai nga Kora anakpi Mose akpi na Arona na kini sogo pa wo rimoyo, na gere andu na ko ko gumba gupai—ni ingahe nga—berãpatise kisusi nasa yo i taino aino kini tumba tiyo kurii dungurati.—Atambuahe 106:16.

⁶ Bete ga Kora pai awiri du nga ko abinga pa gako amamu sunge na nyanyakipaha rogo ga Mbori mbakadapai te. Rengo ngaha, agu aRevi nangia atita Koata angianga aboromotumo te, ono i angia abayugu ga Mbori Ndika. I anatinda ahe na agu aũsunge nangia ga banye ho si aniidi gupai ni nga i gbisi nani kumbatayo. Gure angianga taata pa sunge te, mbiko agu aũsunge re kina agu aboro nadu na sino nga ga pambori tiyo na gayo mangaapai ki du nigigirihe, i nanirengbe kaa tindaha. (Yesaya 52:11) Sidu, ho Mose agbia Kora ni, gu sanahe nzunzu ko asanako nani angia, Mo nabi gamo sunge wa kiinga paha te si du mo aida tini ka du ti sunge aboromotumo? (Pa Geda Aboro 16:9, 10) Kora akpa ti ino gupai nga gu irisa kiipaha gbe nga mangasunge Yekova ni ruruhe ringbisihe kuti gako mbakadapai—angianga pa da rogo kura ba sa nga ga kiopase ya.—Atambuahe 84:10.

7. (a) Waigu Mose amangi Kora na gako akumba? (b) Waigu ga Kora samungu adigi rogo gberango?

⁷ Mose ki yambu Kora na gako aboro i dunguratiyo fuo girarago wiso ku pati gu bamburokoo nga ga dunguratise na aũzada we beyo na wene fuõngua. I afunga asiahe fu Kora na gako aboro i nizo wene fuõngua ni motumo te, mbiko i adunga ni aboromotumo te. Kangia i aye na aũzada we na wene fuõngua, gere arengbe ka yugo gupai nga agi akumba re aaberã gupai kindi nga i aduna rengo beyo tipa ka mangasunge ni aboromotumo—wa i avura duna yuru beyo nabaha tipa berãkurii gipai re vurũ. Ho i aye ni fuo girarago wiso, Yekova ayugu gako zinga niruruhe. Tipa atita Rubena, “sende . . . [a]za ngbaha, ki mbiri yo ambira dunduko.” Gu we naye be Mbori ariti gu yangara yo, kodihe na Kora. (Pa Fu Rugute ni Ue he 11:6; Pa Geda Aboro 16:16-35; 26:10) Ga Kora ruko andu na ko sa yangara wasiro—nga Mbori ka pa ida gako pai!

Oni Sovura Kuti “Nyemu Kpihe”

8. Waigu “nyemu kpihe” narengbe ka yugotihe dagba aKristano?

⁸ Gu pangbanga nga ga Kora nga zahe fu rani. Wa duhe nga “nyemu kpihe” gudu ho rogo aboro zangarengba yo, si rengbe arengba ka yugutihe a rogo gu dungurati nga ga aKristano. (Yakoba 4:5) Ni kpiapai, ani rengbe ka duni agu aboro naida payo duni kiikihe. Wa kina Kora, ani rengbe kaa kpi agu aboro duna amamu beyo nga ga agu asunge ani aidaha. Watadu ani rengbe ka da wa gu Kristano nadu rogo bambata kama agarã nangia Dioturepe. Ko abisirapa gu pagbia nyanyakii nangia ga amokedi, ki duna nyemu gupai ziazia nga kaa ngera kurii apai. Nirengo, Yoane akepai ya Dioturepe “[nakpi]nyemu du ni barumbatayo.”—3 Yoane 9.

9. (a) Gini berã tipa agu asunge nga ga dungurati si aida ani nehe? (b) Ruru bi pa gaani ba rogo ga Mbori mbakadapai nga gine?

⁹ Rengo ngaha, si ni gbegberepai fu gu kumba nga Kristano ko gbata pa rẽ na agu asunge nga ga dungurati te. Pauro angarasi akumba i duna ngbatunga gu sino re a. (1 Timoteo 3:1) Ono tie, si aidanga ani bi agu amamu nga ga sunge wa agu apai nayugopa agu aboro rẽ tipa irisa te, si ki du wa ho ani agbia amamu sunge ni, ani ima gbiso kurogo kura ba nga gu du kuari gbe te. Ani tingidi gupai nga Yesu ayaa: “Gu ni nakpi nyemu ka du ni bahe dagba roni, ni adú ni gaoni moyambu. Gu ni nakpi nyemu ka du mbata yo fu roni, ni adú ni gaoni kanga.” (Matayo 20:26, 27) Ziazia tie, si rengbe ka duni irairapai tipa kaa kpi agu aboro duna asunge beyo gbe, si ki du wa pa nyaka parani bangiri Mbori naruriipa gaani “ba” rogo gako riigbu. Yesu ayaa: “Oni . . . dunduko nga awirina.” (Matayo 23:8, NW ) Ii, singia ani nga abatungusipai watadu abazakigene, gu boro zi bapatiza bambeda watadu gu boro naima kakuti idapase tipa gbanga regbo—agu aboro dunduko namangasunge Yekova na ngbaduyo yo dunduko na nyanyakipa ba beyo rogo gako mbakadapai. (Ruka 10:27; 12:6, 7; AGaratio 3:28; AEbere 6:10) Si nirengo ni maku tipa kaa mangasunge sa na gu dungu amirioni awirina nga aguyo na’asada tiyo nyanyakii kaa manga gu ga Baibiri rugute nga: “Oni úkadi tironi dunduko na umbasiti, [“nga ga berã,” NW ] fu akuaroni.”—1 Petero 5:5.

Abisaroma—Bagbata Mamu ka Zio Pagbia

10. Da nangia Abisaroma, na waigu ko a’asadi ka sa agu aboro nanaaye fuo bakindo tipa sarangbanga i idi na ko?

¹⁰ Gu gene raka nangia ga biata wiri Bakindo Davide, nangia Abisaroma, nayugopai fu rani tipa duna bakere nyemuapai. Gi bagbata mamu ni biriki re a’asadi ka gbe agu aboro fuo ko nanaaye fuo bakindo tipa sarangbanga. Ni bambatapai, ko abiriki aboro ki ya Davide aaberãnga pa gayo azingo te. Fuo gure, ko ki mbu gako biriki na ki gumba kina boro gupai nadu ngbaduko yo. “Ako ka i asia re ni basapungbanga rogo gi ringara re! Ka pai nidu ngba gu boro watadu ngbanga, ni ki ye na ni kono du mi ni, mi ki nimangi gu pai ru aru fu ni!” wogu Abisaroma anagumbaha. Ga Abisaroma biriki adunga na ngbandaha tini te. Baibiri nayaa: “Ho boro aniye ni ka tumusa fu ko, ko ki nitaĩ beko, ki zadi ni ki nidungo ni. Agi apai re Abisaroma amanga fu agu aYisaraere dunduko naaye koyo du bakindo ni tipa sara gayo ngbanga.” Sangbanaha angia gine? “Abisaroma asa kpoto aboro aYisaraere yo . . . fuo kina ko.”—2 Samuere 15:1-6.

11. Waigu Abisaroma a’asadi ka zio ga Davide mbatabakindo?

¹¹ Abisaroma aima nyakasa tiko tipa ka zio ga bako sunge bakindo. Agarã bisue mbata kusayo, ko asa gupai ni birĩ nga i imi bambata wiri Davide, nangia Amanona, ka irabape dawiriko nangia Tamara nga guri Amanona akodiba nari ngbaome. (2 Samuere 13:28, 29) Ono tie, zavura ti gu regbo re, Abisaroma aima dua bangiriko ti mbatabakindo, kini bi pa imo Amanona ni wene gene ka dia gu boro kusayo kaa manga abaangirã na ko.b Ka si vurangia kina ginipai, ho regbo ada ni, Abisaroma atona gako sunge. Ko asa gupai nga i takipande padu ko ni bakindo rogo gu ringara re dunduko.—2 Samuere 15:10.

12. Oni ringbisinga pa wai ga Abisaroma ruka andu na ko sa wasiro.

¹² Tipa bete regbo, Abisaroma aduna diabese, bambiko “gayo tabura andu nyanyaki; bambiko aboro ange fuo Abisaroma kindi.” Fuoho aturonga te, Bakindo Davide kini mo ka ora tipa ka banda unga ko. (2 Samuere 15:12-17) Ono tie, ni kina ipo, ga Abisaroma sunge adu nigurusigurusihe ho Yoaba aimiko ni, ki ba ko kurogo due, na ki dadi ngbaha na ambia. Oni berẽngaha—i akpisidonga gi kumba nadu na bakere nyemu gupai tiko nga ga duni bakindo re rogo gu gene nadu niiriirihe ho ko akpi ni te!c Nirengo, ruko andu na Abisaroma sa wasiro.—2 Samuere 18:9-17.

Ani Mbu Bakere Nyemuapai nga ga Gbangbati

13. Waigu gu sino nga ga duna bakere nyemu apai narengbe ka dua tarãha ngbadu Kristano yo?

¹³ Pa ga Abisaroma samungu na pa gako tigo fuo gure ni gupai nayugopai fu rani. Rogo gu zegino du areme nga gu amanganga pai kuti ndika ya, aboro na gu sino tiyo dedede nga kaa biriko gayo abairasunge na beedi afugo, kini asadi ka ngba bangiriyo tipa kina gupai gbua nga ngbayo zere watadu isoke tipa ka sa gupai nga i fu mamu sunge fuyo watadu i gbisi pa kio payo kuari. Ti kina gu bangisa regbo re, agi airabiriki re nanyakasapai ni ruko fu agu aboro du kutii beyo, kini moibangiriyo tipa gupai nga agi aboro re ngba na yo na kini songodi yo. Ka ani adunga na rubangirise ya, ngbatunga gu toro nga ga bakere nyemupai nga ga gbangbati re rengbe ka dua tarãha ngbaduraniyo. Si nawira gipai re aima manga dagba bete aboro rogo bambata kama agarã, kini saha ni gupai si aidi amokedi fu nyanyaki zahe tipaha fu ngbatunga aguyo re.—AGaratio 4:17; 3 Yoane 9, 10.

14. Tipagine si aida tini ani ne gu toro nga ga duna bakere nyemu apai, na ki ne gu sino nga ga tumbasipatise?

¹⁴ Yekova na ba ho beko rogo gako riigbu tipa agu airabiriki nga aguyo naida ka du bangiri aboro na kikiipayo te, nga aguyo na’asada ka ‘gbata kina gayo taarimo.’ (Asanza 25:27) Nirengo, Baibiri nazahe ki ya: “Yekova yépe kpotongba airazomiahe dunduko, na gu mirãse nagumba menemene apai.” (Atambuahe 12:3) Abisaroma aduna gu ngbase nazomia aboro. Ko agumba banarũ apai fu agu aboro ko aaida i ngba na ko—agi apai dunduko re tipa ka gbia gu ba nga ga pagbia nga gu ko aakpi bako tipaha. Na kparapai ti gure, nga gu maku du ani na ni tipa ka du dagba agu awirina napefuo ga Pauro rugute: ‘Ka oni mángi nga pai na vura na ruka wa sa ya, ono gu ni bérẽ pa kura ni rogo umbasitise nga ga berã ya ni kiipani susi ni.’—AFiripoio 2:3.

Saura—Gu Bakindo Naadunga Na Zerangbaduse Ya

15. Waigu Saura ayugu gupai ti kura regbo sa nga ko aduni bayee boro?

¹⁵ Ti kura regbo sa, Saura, nga guko nada kusa ni bakindo nga ga aYisaraere ko, aduni bayee boro. Ni kpiapai, oni berẽnga pa gupai namangi ho ko aduni ni paranga ko. Ho ga Mbori nebi nangia Samuere afura ni wenengai barako, Saura akaragapai ni umbasitise ki ya: “A nga ngbatunga Benyamina nga mi, nga gu umba rika dagba aYisaraere no, te? rikarani ki du ni kina umba ha dagba angbatunga Benyamina yo, te? Wa du he wo, tipagine tie gumba mo pai ti ni fere were?”—1 Samuere 9:21.

16. Rogo gini gene Saura ayugu gu sino nga ga zanga zerangbaduse?

¹⁶ Ono tie, kusa, ga Saura padu ni bayee boro ago kusayo. Ho vura aduni dagbayo na aFereseto, ko aoro ku Girigara yo, yo si aidi ko sungudi Samuere ni tipa ko ye ka zungadi Mbori ni amotumo. Ho Samuere aayenga ni ti ringbisiringbisi regbo ya, ni ruko, kina boro Saura namangi gu motumo re. Fuoho aturanga fuo nyasa ko ho te, Samuere ki da. “Gini pai mangi mo?” wogu Samuere asanahe. Saura ki karagapai ki ya: “Mi nibi aboro i nagbandaka be re, ka mo aye nga tigamo ti gu uru mo aringbisi he ya, . . . si du mi anyakasi tire ti ni, ki fu zozo motumo.”—1 Samuere 13:8-12.

17. (a) Ka boro ngere kuti ni mbata, tipagine rengbe ga Saura mangaapai tini ka wira gupai naru aru? (b) Tipagine Yekova asaringbanga Saura tini tipa gako mangapai nga ga zanga zerangbaduse?

¹⁷ Ka boro ngere kuti ni mbata, si rengbe ka wira gupai nga ga Saura mangaapai aruaru. Nirengo, ga Mbori aboro adu “rogo kpakarakpakara[pai]” “ni fudifudi yo,” kini kio akio bambiko gu kerepai i adu rogo. (1 Samuere 13:6, 7) Rengo ngaha, anga si ni gbegberepai ka tona mangapai ho apai aidaha ni wo te.d Ono tie, oni tingidi gupai nga, Yekova rengbe ka ino agu apai du ngbaduraniyo na kini bi kina boro agu aberã du rogo raniyo. (1 Samuere 16:7) Sidu, si rengbe ka du nga ko aima bi bete apai ngbadu Saura yo nga gu i agumbanga paha nibasa rogo gu tangarapai nga ga Baibiri ya. Ni kpiapai, si rengbe ka du nga Yekova aima bi gupai nga ruka nadu kugii ga Saura zanga zerangbaduse. Isoke ngbadu Saura avura ima be gupai nga ko—nga bakindo aYisaraere dunduko—si naida ko sungudi gu boro ko aabi ni ni gbinza nebi, nga gu nebi naagbisiga regbo apai kina kumbatayo! Si ki vura du wai, Saura aberẽ gupai nga pa ga Samuere keesa afu rengo fu ko tipa ko di apai kubeko na ki basa gu ziazia arugute nga gu i afuhe fuko. Sangbanaha angia gine? Samuere atambuanga gu mangapai nga gu Saura aguari sani re te. Na kparapai ti gure, ko arugu Saura nyanyakii, niyaa: “Ga zogarago anyé nga te; . . . bambiko mo aka nga kuti gu pai nga gu Yekova arugu ro na ni te.” (1 Samuere 13:13, 14) Herẽ berewe a, ruko andu sa wasiro.

Ani Banda Tirani be Zanga Duna Zerangbaduse

18, 19. (a) Oni ringbisinga pa wai rengbe zanga zerangbaduse ka sa ga Mbori moyambu areme ni mangipai ni ruko. (b) Ginipai si aida ani tingidihe tipa pa wai ga aKristano dungurati amangasunge?

¹⁸ I ake pa ga Saura mangapai nga ga ruko fu rani kurogo Fugo Mbori yo tipa ani gbia undo behe. (1 AKorindo 10:11) Si ni taatapai fu rani gbe tipa ani zingi mbiko gu zangarengba nga ga awirinarani. Wa kina Saura, ani rengbe ka du zanga zerangbaduse, kini berẽ gupai nga ka ani aida i mangi apai ngba ruru gene, ani du wa ka ani di apai kuberani. Ni kpiapai, ani yaa wirina gudu ho gani birĩ nasusi rogo kura ambakadapai nga ga riigbu. Ni nada ti regbo, kini mangi agu apai nga ga dungurati kuti genehe, na ki duni gu boro duna gu gamahe beni nga ga manga wene gumbapai na kini yugupai wenengai gbe. Ti kina gu bangisa regbo re, ni kini kparia gupai nga gu kura aboro arengbanga na gani mangapai na rubangirise te, na i ambedanga ka du wenengai wa gu ni akpinyemuhe a te. Gere nafu asiahe funi tipa ni yugu gani zanga duna zerangbadusee? Ya mo si naida ni bisirapa awirinani, isoke kini yugu gupai nga ka si naadunga mbiko gani asadatise ya, apai ho ka mangi te na ka dungurati ima gbandaka? Gere rengbe ka du nga ruko!

¹⁹ Nirengo, ginihe nasa dungurati nga ga aKristano si duni kpamiakpamiaha? Birĩ ngerafuo apai? mangasunge na fuoho tini? bakere inohe? Rengo ngaha, agi apai re nafu undo afu tipa dungurati nimangisunge wenengai. (1 AKorindo 14:40; AFiripoio 3:16; 2 Petero 3:18) Ono tie, Yesu ayaa gu bambatapai i ka ino apefuo ko tini nikangia gayo nyemuse. (Yoane 13:35) Gure nga ndu gupai agu abaakumba nangerafuo aboro atambakada apai tini, ki ini gupai nga dungurati ni gu basunge naida yososo ngerafuo apai te; kuba gure, si nga gu badona avusende naida i niingere fuo ra na weneringise. (Yesaya 32:1, 2; 40:11) Dedede, sangbana basa ngbatunga agi andika re ni ruko nandu sa vura dagbase. Na kparapai ti gure, mangapai kuti gu gene nga ga Mbori naye na zereda.—1 AKorindo 14:33; AGaratio 6:16.

20. Ginipai ani ka wisigoho rogo gu paparaha naye fuo gere?

²⁰ Agu apangbanga nga ga Baibiri nga gu nafura tipa Kora, Abisaroma, na Saura nayugo gupai ziazia nga ruko nandu sa wasiro, a wa gumba yo ho rogo Asanza 11:2. Ono tie, kina gu bangisa veresi nga ga Baibiri re nayaa: “Tatamana du fu agu yo du ni bayee yo.” Duni bayee boro nayugo ginipai? Gini akpiapai nga ga Baibiri rengbe ka fu timarago kurii gi sino re, na waigu rengbe ani ka yugo gu sino nga ga duni bayee aboro areme? Ani amakiapa agi asanahe re rogo gu paparaha naye fuo gere.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

Oni Natingidaha?

• Ruko nga gine?

• Waigu kpi boro andu na Kora ko mangipai ni ruko?

• Ginipai ani awirikaha be gu pangbanga nga gu du tipa Abisaroma, nga guko nadu na bakere nyemu pagbia?

• Waigu rengbe ani ka ne gu sino nga ga zanga zerangbaduse nga gu Saura ayuguhe?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 24]

Saura adu zanga zerangbaduse na ki mangipai ni ruko