Oni Naata Na Mbori Na Kini Ké Agu Ahe Du Niwenehe
“Bambiko wa rũ yo yuge, i aké kina bakamikami yuge.”—OSEA 8:7.
1. Wai rengbe ani kaa ta na Yekova?
MANGA nunguro rogo gu dagbarago duna kere kpakaraapai rogoho rengbe kadu na pazereda, ka si du nga gu boro nayugo gene fu roni ni na wene inohe tipa gu dagbarago re. Si adu nipatatamana oni naata na ngbatunga gu bangbembatayo re kuba gupai nga kaa ta nisaroni. Rogo kura agene, gipai re nayugopa gupai du ani rogoho. Ka gumbapai giihe yo, Yekova ima ida ka ngbembatayo fu rani, ka kusa rani kusayo rogo gi bakere ngbakungbo nga ga gi gbigbita zegino re. Si fu rani nipatatamana ani naata naako kuba gupai nga ani naaʹasada kaa ta nisarani. Wai rengbe ani kaa ta na Mbori? Niirisa ani agu arugute ko afuhe rogo Fugoko yo.
2. Gine ani ka sakapai tipaha rogo gi papara kekepai re?
2 Gu papara kekepai ye mbata fu gere asakipai tipa gu durama narukuba kurapai du rogo Osea kapita 1 ki dakuti digido kapita 5. A wa bi ani he, gu durama re na ayugopai rogoho nga gu rengbe ka undo rani ani naata na Mbori. Ani sakinga pai awere tipa bete memeapai rogo kapita 6 ki dakuti digido kapita 9. Si afu undo fu rani ka ani tonaha na ngerarii agi akapita du biama re.
Guru Ngerariipai
3. Oni tangaranga agu apai niguruhe du rogo Osea tona ti kapita 6 ki dakuti digido kapita 9.
3 Nibambatapai, Yekova akedi Osea ko gumba asangbanebi fu gu kindo nadu ku nodiyo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga bawe rogoho. Gu rikaaboro re, i aini yo a ni aEfuraima mbiko gu tunga re nange rogoho, i aima satiyo kusayo ti Mbori. Gupai tona ti Osea kapita 6 ki dakuti digido kapita 9, si nayugoho ya agu aboro re amangipai nimungu wa i agurii ga Yekova mokido na kini mangi gbegbereapai. (Osea 6:7) I akido kuti gu bakure nga ga birĩ zogarago nga ga zegino kuba gupai nga kaa ngera kube Yekova tipa undo. Bambiko wa i aarũ kina tunga gbegberepai, si adu nga i aké kina zuzu gbegbereapai a. Ka pehe ngba kura gene, kere sapangbangaa aaye kuriyo. Ono ga Osea asangbanebi a na gu pangbangaa rogoho nafu wasa. I akido aboro rogoho ya, i arengbe arengba ka karagatiyo fuo Yekova na ko ki yugu inapai fuyo, ka i ayugu gopai ya i asaberã na ngbaduyo yo dũ.
4. Gini ndikidi apai du rogo ga Osea asangbanebi ani nika makiaha?
4 Rogo agi akapita biama duna ga Osea asangbanebi rogoho re, ani rengbe arengba ka gbia kura arugute nga gu nika undo rani ani naata na Mbori. Ani makianga pai tipa ndikidi apai biama rengbe ani ka wirikapai behe: (1) Ndikidi saberã niyuguyuguhe rogo mangaapai, angianga kina rogo afugo gbua ya; (2) amotumo nisaha afunga ngbarago fu Mbori te, (3) si naimisa Yekova aimisa ho airisiko aʹariatiyo ni kusayo tiko; na (4) tipa ka ké wene zuzuhe, si naida ani rũ kina tunga guhe du niwenehe.
Gu Gene Du Ndikidi Saberã Rogoho Niyuguyuguhe
5. Oni gumbanga gu memepai nyakipaha kisusi gumba yo ho rogo Osea 6:1-3.
5 Ga Osea asangbanebi nayugopai fu rani bakere tipa saberã na inapai. Rogo Osea 6:1-3, ani nagedaha niyaa: “Oni ye, ani karaga tirani koyo du Yekova ni; bambiko wa ko asipi rani, ko husi rani; wa ko ata rani ko avoda gaani oro. Fuo uru ue ko ki ungasi rani berewe; ti biata uru ko atumba rani ku ari, ya ani du ni ungarani ku bara bangiriko. Ani ini ko, ani gbisi ku mbata yo ka ina Yekova; gako kura ku mbata yo nga rengo wa kura uru ngbatutu dedede; ko aye fuo rani wa mai, wa mamu yangara mai nana nga gu natuda kpotosende.”
6-8. Gini irairapai nadu tipa ga aYisaraere saberã?
6 Gini boro nagumba agi afugo du nikekehe rogo agi averesi re? Kura aboro nayawee agu aYisaraere naadunga na idapase re ya, i du nagumba agi afugo re, na agu aboro basasangbaa re aanangahe ananga ya i asa gayo berã na kini berẽ gupai nga, Mbori nika inapai aina fuyo. Ono tie, gu kura aboro nayawee gu nebi nangia Osea re ko du naafura, kini hõpai watadu kini zungadi aboro i karagatiyo berewe fuo Yekova. Zanga bipa gu boro nagumba agi afugo re, gu nyanyakipa sanahe nakura nga, Ya mo agu aboro nadu rogo gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga rogoho bawe akaragatiyo berewe dunduko fuo Yekova, kini yugu ndikidi saberã? Gu karagapai du kuti gi sanahe re si nga oó. Yekova aya rogo Osea yo wee: “Ako Efuraima, gini he mi ka manga na mo? Ako Yuda, gini he mi ka manga na mo? Gaoni nyemuse du wa kina nduro wiso, wa gu ndomo nauga ngbatutu.” (Osea 6:4) Nga gu iiriwo dezirepai tipa gu gbegbere raka rogo toroyo ga Mbori aboro aarakaha re! Gu weneringise nga ga nyemuse, watadu gu nyemuse nga ga ruru sino, aima mbeda ka go kusayo naabaha wa kina gu ndurõo nga ga wiso nga gu ninaagbandaka niipo ho uru akura ni. Wa si avura du nga, aboro awiri kaa biriko abiriko ya i asaberã, Yekova aabingo ndupai rogoyo yo tipa inapai fuyo te. Ginipai namangi?
7 Ga aYisaraere saberã angianga ndikidi saberã naye ngbaduyo yo te. Gere nga gupai Osea 7:14 agumbaha nibipa ga Yekova gberarago tipa gako aboro: “I akpara nga fere ku kpotoyo yo te, ono i yoro wawa auru gayo abarame.” Veresi 16 nagbia gupai kuti ni nga: “I sa tiyo fuo Bara.” Aboro aaidanga ka karagatiyo kuti ga Yekova tumbatumbapa irisombori nimanga yo agu aʹariapai nga gu si aidaha tipa i mbakadi gayo pagume dagbayo naako berewe te. Nirengo, i aidanga kaa ta na Mbori te.
8 Gu kura kpakarapai adu kinaho nibipa ga aYisaraere saberã. Aboro aandu kindi kumbatayo kaa manga ingapai; nirengo, badungu ngbatunga ingaapai, nakodi biriki, imo aboro, dĩahe, irisokpiaahe, gbiati zio bakure nga ga birĩ zogarago na kura arikaaboro. Rogo Osea 7:4, i naringbisapa agu aboro re kuti “gbigiwi” watadu ga bamangi-kpakuto kanunu (oven), si adu wo bambiko gbigbita nyemuapai anaaki aki ngbaduyo yo. Nibipa ngbatunga gu gbegbere sino raka rogo toroyo re, ya mo si aidi Mbori inipai fu agu aboro re? Ka gumba rengo, oó! Osea aya fu agu aboro-mungu re wee Yekova “atingida gayo irairapai atingida” na “ko ambusa yo [ambusa] tipa gayo ingaapai.” (Osea 9:9) Inapai adunga tipa yo te!
9. Ginipai ga Osea afugo ayugoho fu rani tipa saberã gbiati inapai?
9 Wa ani ageda afugo Osea, ginipai ani awirikaha tipa saberã gbiati inapai? Gu rugute i afuhe nikpiapai fu agu aYisaraere naadunga na idapase tiyo re ya, si nayugo gupai fu rani nga, tipa ani gbia undo be ga Yekova inapai, si naida ani yugu saberã na ngbaduraniyo dũ. Wai du ngbatunga gu saberã re niyuguyuguhe? Ka ani nanginga Yekova na aume watadu kungbo afugo te. Ndikidi saberã niyuguyuguhe gbaiga rogo mangaapai. Tipa ka gbia inapai, si naida boro-ingapai mbu gani gene raka nga ga ingapai naabaha, na ki mbakadi gani raka si du na ngbanyaa dagbaha na gu nyanyakipa andiko nga ga gu iriiripa irisombori aboro amangaha fu Yekova.
Amotumo Nisaha Afunga Ngbarago fu Mbori Te
10, 11. Wa duhe niyuguyuguhe nibipa gupai nangia ga aYisaraere, tipagine amotumo nisaha afunga ngbarago ti ni fu Yekova ya?
10 Awere tie, ani sakinga pai tipa ue ndupai nga gu rengbe ka undo rani ani naata na Yekova. Si nga gere: Amotumo nisaha afunga ngbarago fu Mbori te. Osea 6:6 nayaa: “Bambiko mi nakpi nyemu weneringise, motumo te, pa ina Mbori, si susi ti pa zozo amotumo.” Oni kparia gupai nga, Yekova nakpinyemu weneringise nga ga nyemuse, watadu gu nyemuse nasa boro ni kakuti badiangbani, nga gu sino du ngbaduseyo, na kadu na inohe tipa ko. Ono oni rengbe kaa baka kina bangironi kini yaa: ‘Tipagine gi veresi re agumba gupai ti ni nga Yekova akpinga nyemu “motumo” naapa “zozo amotumo” te? Anga agu apai re si akpinyemu aboro nimangihe tii ga Mose aNdiko tee?’
11 Amotumo gbiati agamahe angia agu ahe si aidaha tii gu Ndiko re, ono kere kpakarapai adu tipa agu aboro nadu ti rago Osea. Si nayugo gupai nga, aYisaraere adu kinaho nanaafu ngbatunga agi agamahe re nikungbo irisa ndiko gbua tipa ka yugo gupai nani fu kura aboro nga, i aara na goyo fu Mbori. Na ti kina gu bangisa regbo re i kini mangi ingapai a. Nigu gayo ingapai i aamangaha, i ayugu gupai nani ngbaduyo yo nga i aduna zingo gu nyemuse nga ga ruru sino. I ayugu gupai a nga, i aima ká inohe tipa Mbori, bambiko i aarakanga na ngbanyaa kuti ni te. Kangia agu aboro re aadunga na wene sino ngbaduseyo te, na i aandunga ngba gu wene gene nga ga raka te, wai tie ka gayo amotumo aduna kikiipaha? Gayo amotumo adu nigbigbitaha bangiri Yekova Mbori.
12. Gini rugute du rogo Osea 6:6 tipa agu aboro naraka areme?
12 Afugo Osea na rugute watadu zahe rogoho tipa dungu agu aboro ninaandu ku kanisa yo. I naafu agamahe fu Mbori nimanga yo agu apai nga ga pambori. Ono gayo irisombori na ndikidi ome ti ni gbua tooni, kangia si ho ke, kurii gayo sino mangaapai na aʹuru dũ. Ya mo ngba ngbatunga agu aboro re angba ti Mbori kangia kpotoyo yo afõnga yo i di ruru inohe tipa ko, na ki mangisunge na gu inohe re nine yo manga ingaapai tee? Ka boro ya berẽnga gupai nga manga asunge pambori nisaha nafu ngbarago fu Mbori ya. Yekova na ngbarago tiko be agu aboro naʹasada tiyo ka gbia gako weneringise nikungbo kpia irisombori kuba gupai nga kaa raka na ngbanyaa kuti Fugoko te.—2 Timoteo 3:5.
13. Gini ngbatunga amotumo ani naafuhe, ono ginipai si aida ani tingidihe tipa nyakapaha?
13 Wa du ani nindikidi aKristano, si naida ani moi gupai ku berã rani yo nga, amotumo nisaha afunga ngbarago fu Mbori te. Rengo ngaha nga, ani afunga amotumo areme nga ga anyaa fu Yekova te. Wa vura duhe wo, ani ‘natumo atumo nimotumo tambuahe fu Mbori . . . nga, gu zuzuhe nga ga ngbarani nakusa pa rimoko.’ (AEbere 13:15) Si ninyanyakipa pai ka aDezire Yekova sanga tiyo wa agu aboro-ingaapai nangia aYisaraere nadu ti rago Osea re, na kini berẽ gupai nga, ani rengbe arengba ka dada iraira mangaapai nifu ani ngbatunga agu amotumo nga ga toro re fu Mbori ya. Oni makianga gu kpiapai nga ga paranga degude sa naamanga wasiwasi kodaba nigbuko. Ri aidi gupai kusa nga: “Mi akiisi gimi sunge tungusapai, kini berẽ gupai nga si awira dada gu ingapai re adada.” Gupai re adu teketeke wa kina gu agu aYisaraere nangia aboro basapai aʹasadi ka mangaha. Ono tie, Yekova naida na gaani motumo nga ga tambuahe kinaho sa ka ani duni na wene ndu mangaha ngbaduraniyo gbiati gu mangaapai nga ga sinombori.
Rago Nagbera Agbera ti Yekova ho Airisiko Ambuko Ni
14. Ginipai ga Osea asangbanebi ayugoho tipa ga Mbori aberã?
14 Gu biatapai ani awirikaha rogo Osea tona ti kapita 6 ki dakuti digido kapita 9, si tipa gupai Yekova naaberãha ho airisiko niʹaria tiyo ni kusayo tiko. Mbori na nyanyaki aberã gbiati zezeredi aberã tibaraha ue dũ. Ko na zezeredi aberã nga ga ngbarago gbiati nunga tipa agu aboro nasaberã ti gayo ingaapai. Ono tie, ho gako aboro asanga gayo berã ni ya, ko namanga nyanyaki diaberã amanga tipa yo. Bambiko Mbori na bakere berãpai tipa gaani wasa gbiati ngbarago, ko na ngbarago tiko ho ani ata ni naako rogo ruru mangaapai. Atambuahe 149:4 nayaa: “Rago nangba ti Yekova tipa gako aboro.” Ono, wa vura duhe wo, ginipai Mbori naaberãha ho du gako amoyambu ni na zingo ruru mangaapai?
15. Ringbisihe kuti Osea 6:7, wai kura aYisaraere anaamanga fu akurayo?
15 Nifura ko tipa agu azanga ruru mangaapai nangia aYisaraere, Yekova ayaa: ‘I nitiyo ni aboro kpotosende, agu auru gimi mokido, ki mangipai nibiriki kutire.’ (Osea 6:7, NW ) Gu fugo Ebere gumba yo ho nga ‘mangapai nibiriki,’ rogoyo a nga “zanga ruru mangapai.” Rogo Maraki 2:10-16, kina gu bangisa fugo Ebere re i amangisunge nani ka ringbisapa gu zingo ruru mangapai nangia ga agu aYisaraere naadunga niruru yo fu gayo abadiarogatise ya. Nibipa mangasunge na gi fugo re rogo Osea 6:7, buku sa nayugobara apai nayawee, gu fugo re nga “gumbapai nisanza nibipa rogatise tipa ka ringbisapa ga boro asino rogo gu rogatise re . . . Gipai re tipa boro nisani nibipa gupai gbarasipa nyemuse dagbani na kura boro.”
16, 17. (a) Wai aYisaraere amangipai nibipa ga Mbori mokido naayo? (b) Ginipai si aida ani tingidihe nibipa gaani mangaapai?
16 Yekova anaabi aYisaraere wa gu diako naarukuba kurapai na gu nduhe nadu rii gako mokido ko amangihe na gu rikaaboro re. Sidu, ho gako aboro akuo sangba gu mokido ni re, si adu fuyo wa i aamanga bäri. Mbori adu wa ruru kumbakudee ono gako aboro aima mbuko!
17 Ginipai du tipa rani tigaani? Mbori naberãpa rani aberã kangia ani naata naako watadu ani naatanga naako te. Si naida ani tingidi gupai nga, “Mbori nga nyemuse” na gupai nga gaani mangaapai nasa ko asa ko mangi ariapai. (1 Yoane 4:16) Ka ani merefuo manga gbegberepai, ani rengbe arengba ka imisa Yekova na zanga kapa, ani ki ba gberarago tiko. Pa banda ani gipai re ku berã rani yo rengbe kadu nigu nyanyakipa pai naundo rani rogo kiso gene ka ani amanganga ingapai ya.
Gu Gene Rengbe Ani Ngbaha ka Ké Guhe Du Niwenehe
18, 19. Gini bangua ndiko du rogo Osea 8:7, na wai gu bangua ndiko re ada nirengo tipa aYisaraere?
18 Ani makianga biama wirikapai rogo ga Osea asangbanebi tipa gu gene rengbe ani ngbaha ka ké guhe du niwenehe. Tipa aYisaraere na gu pamungo gbiati kungbo rukö nangia ga gayo gene raka nga ga zingo idapase, Osea akepai ki yaa: “Bambiko wa rũ yo yuge, i aké kina bakamikami yuge.” (Osea 8:7) Herẽ, ani nabi bangua ndiko sa si aida ani naatingidaha nga: Ngburungburu kodatise gu duho dagba gupai ani amangaha awere na gupai nika manga rani kusa. Wai gi bangua ndiko re ada nirengo nibipa gupai nadu tipa agu azanga idapase nangia aYisaraere?
19 Nimanga yo ingapai, agu aYisaraere re anaarũ guhe nadu nigbegberehe. Ya mo i arengbe kaa manga ingapai kindi zanga i ké gbegbere sangbanaha? Zanga kapa, ka i arengbenga ka bata be kere sarangbangaa te. Osea 8:13 nayaa: “Ko [Yekova] atingida gayo irairapai awere, ki mbusi yo tipa gayo ingaapai.” Na rogo Osea 9:17, ani nageda gupai yo nga: “Gi Mbori abafa yo ku sa yo, bambiko i adega nga tuyo fu ko te; i adu ni yarayara aboro ku dagba rikaaboro yo.” Si adu nga, Yekova ambusa aYisaraere ambusa tipa gayo ingaapai. Bambiko i arũ guhe nadu nigbegberehe, si adu nga i aké guhe a nga gbegberehe. I amangi ga Mbori sarangbangaa kutiyo rogo gu gara nangia 740 M.B.K., ho aAsuro adi ni be gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga bawe rogoho, na ki ga na agu aboro nadu rogoho niziziyo ku ringara kpuyo yo.
20. Ginipai gu pangbangaa namangi aYisaraere ayugoho fu rani?
20 Gu pangbangaa namangi agu aYisaraere re, si nayugo nyanyakipa rengo fu rani nga: Ani naké kina guhe ani arũhe. Fugo Mbori nafu zahe fu rani kini yaa: “Ka i nángi nga roni ya; i asawia nga Mbori te, bambiko gu he rũ boro kina ha ke ni a.” (AGaratio 6:7) Kangia ani narũ guhe nga gbegberehe, ani aké kina guhe a nga gbegberehe. Nikpiapai, agu aboro nandu ngba wasiwasi gene raka i aké kina kere asangbanaha. Kina gu sangbanapai nafu gberarago nikadu tipa gu boro-ingapai asanga gani berã ya.
21. Wai rengbe ani ka ké guhe du niwenehe?
21 Wai tie rengbe ani ka ké guhe du niwenehe? Ani rengbe ka karagapai sa gu sanahe re na taata yugopai na kpiapai. Kangia basopobino naida ka ké mapunga, ya mo ko aurugo marũ? Nirengo, ko aurugonga marũ te! Ko duwa ka ko rũ kina guhe ko aida ka kéhe. Teketeke wa kina gure a, kangia ani naida ka ké guhe du niwenehe, si naida ani rũ kina guhe a du niwenehe. Oni naida kaa ké kina agu ahe kindi du niwenehe, nga kaa raka wene raka awere na kidu na gu maabangirise nga ga nyenye unga rogo ga Mbori vovo zegino? Ka si du wo, si naida oni naandu kindi kumbatayo kaa rũ kina agu ahe du niwenehe nita oni na Mbori gbiati raka oni na ngbanyaa kuti gako ruru andiko.
22. Giniapai wiriki ani he rogo Osea tona ti kapita 6 ki dakuti digido kapita 9?
22 Rogo Osea tona ti kapita 6 ki dakuti digido kapita 9, ani ima wirika apai biama nga gu rengbe ka undo rani ani naata na Mbori nga: (1) Ndikidi saberã niyuguyuguhe rogo mangaapai; (2) amotumo nisaha afunga ngbarago fu Mbori te; (3) si naimisa Yekova aimisa ho airisiko aʹariatiyo ni kusayo tiko; na (4) tipa ka ké wene zuzuhe, si naida ani rũ kina tunga guhe du niwenehe. Wai rengbe gu yangara akapita bisue nga ga gi buku du rogo Ziazia Kekeapai re ka undo rani ani naata na Mbori?
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Wai du ndikidi saberã niyuguyuguhe?
• Tipagine amotumo nisaha afunga ngbarago ti ni fu gu Barani du ngbangbaturũ yo ya?
• Wai Mbori aberã ho airisiko ambuko ni?
• Gine si aida ani rũhe ka si du nga ani nika ké guhe du niwenehe?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 15]
Tipagine Yekova agindigo agu amotumo ti ni nangia ga gako aboro?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 16]
Tipa ani ké guhe du niwenehe, si naida ani rũ kina guhe a du niwenehe