“Ga Yekova Apai Du Ni Ruru Apai”
“Ga Yekova apai du ni ruru apai, kina ruru aboro napeka fuoho.” —Osea 14:9.
1, 2. Gini ngbatunga tonatona raka Yekova afuhe fu aYisaraere, ono ginipai namangi tipa yo?
YEKOVA afu ruru tonatona mangaapai fu aYisaraere rogo agu aʹuru nangia ga gu nebi nangia Mose. Ono bara rogo tonatona muambe kama agarã M.B.K., agu apai nadu tipa yo aima da nigbegberehe kisusi, si kini sa gupai nga Mbori bira yo tipa manga kere ingaapai. Gipai re si niyuguyuguhe ziazia rogo Osea tona ti kapita 10 ki dakuti digido kapita 14.
2 Ngbadu aYisaraere yo asatihe sa biriki. Agu aboro nadu rogo gu kindo nadu na angbatunga rogoho bawe “asopo gbegberepai” na i ki ke irairapai. (Osea 10:1, 13) Yekova ayawee: “Ho Yisaraere adu ni ni gude, mi akpi nyemuko, mi ayambu wire Ezipeta yo.” (Osea 11:1) Wa si avura du nga, Mbori abatasi aYisaraere be sunge akanga fu aEzipeto, i anaagumba kina ziree fuko na kini mangi ko rogo biriki. (Osea 11:12) Sidu, Yekova kini mo ka fu gi rugute re fuyo ki yaa: “Mo akaraga tiro . . . [fuo] ga Mbori, mo ka kuti weneringise na ruru sarangbanga.”—Osea 12:6.
3. Ginipai nadu nga si amanga tipa Somorona nangia ringara samungu, ono wai ka si arengbe ka gbia inapai?
3 Si adu nga Somorona nangia ringara mungu na gaha bakindo ada ada ti gbegbere digido raka. (Osea 13:11, 16) Ono gu yangara kapita nga ga ga Osea asangbanebi natona na gu zungadihe nga: “Ako aYisaraere, oni karaga tironi koyo du Yekova ni nga gaoni Mbori.” Wa ka aYisaraere asanahe tipa mbupai ki sa gayo berã, ka Mbori ainipai aino fuyo. Rengo ngaha nga, si adu nga si aida i idi gupai nga, “ga Yekova apai du ni ruru apai” na kini mangihe.—Osea 14:1-6, 9.
4. Gini bangua rugute ani nika makiaha rogo ga Osea asangbanebi?
4 Gi papara ga Osea asangbanebi re na dungu bangua arugute rogoho nga gu rengbe ka undo rani ani naata na Mbori. Ani nika makia agi apai naye re: (1) Yekova nakpinyemu ani naaʹirisoko zanga biriki, (2) Mbori nayugo gu nyemuse nga ga kakuti badiangbaa fu gako aboro, (3) si naida ani naakido kuti Yekova zanga pirigo, (4) ga Yekova agene ti aregbo dũ niruruhe, na (5) aboro-ingaapai rengbe arengba ka karagatiyo berewe fuo Yekova.
Yekova Nakpinyemu gu Irisombori Zanga Biriki
5. Gini ngbatunga irisombori Mbori aidaha berani?
5 Yekova nakpinyemu ani mangi ziazia sunge fuko ngba gigiri gene, na zanga biriki. Ono tie, aYisaraere ada ‘nigbegbere bakakue’ naazukanga rindihe ya. Aboro-ringara Yisaraere aima ‘dudua dungu abamotumo’ tipa iriso kungbo ambori nani. Agi abasamungu kuti ndikidi pambori re aima dudua adangba a, isoke nangia mekemeke adangba kuari rogo mbia (obelisks) i ambakadihe tipa mangasunge nani rogo kungbo irisombori. Si adu nga Yekova akuadi agi abamotumo re akuadi kusande na ki gburuwa ngbatunga agu adangba re.—Osea 10:1, 2.
6. Tipa ani rengbe kaa ta na Mbori, si naida ani mbu gini sino?
6 Si aidanga gu mangaapai nga ga biriki du dagba ga Yekova amoyambu te. Wa si avura du wo, ginipai namangi tipa aYisaraere? Nirengo, ‘ngbaduyo yo asatihe niga biriki’! Wa si avura du nga, i amangi mokido na Yekova mbata kusayo kadu nikparakpara aboro fuko, ono tie, ko abi yo ni aboro iraira mangaapai nga ga biriki. Gine rengbe ani ka wirikaha be gipai re? Kangia ani ima kpara gaani raka fu Mbori, si aidanga ani du niʹairabiriki te. Asanza 3:32 nazahe kini yaa: “Irakeretu nga kere gbegberẽ boro bangiri Yekova; ono ruru boro du rogo gako pa du zukazuka [watadu, ko nangbe na kina ruru aboro].” Tipa kaa ta na Mbori, si naida ani yugu gu nyemuse “nakura gigiri ngbaduse yo, na wene sangba kpoto yo, na ndikidi idapase [“na gu idapase zanga biriki,” NW ].”—1 Timoteo 1:5.
Mbori Nayugo gu Nyemuse Nga ga Kakuti Badiangbaa fu Gako Aboro
7, 8. (a) Rogo giniapai rengbe ani ka gbia ngbarago be gu ga Mbori nyemuse nga ga kakuti badiangbaa? (b) Ginipai si aida ani mangihe kangia ani mangi kere ingapai?
7 Kangia ani nairiso Yekova rogo ndikidi idapase zanga biriki na ngba ruru gene, ani agbia gako weneringise nga ga nyemuse agbia, watadu gako nyemuse nga ga kakuti badiangbaa. Mbori aya fu agu aboro-nyakarii nangia aYisaraere wee: “Oni rũ rurupai tipa roni, oni ké zuzuhe ku sangba weneringise yo; oni sópo gaoni fute, bambiko si nga rago gbata Yekova, ko ye ka na mamu bata ku ri roni.”—Osea 10:12.
8 Ka apai adu nibawenehe gbe wa ka aYisaraere asaberã ki gbata Yekova! Si du ka ko adu ti ni na ngbarago ka ‘fu rugute fuyo rogo ruru mangapai.’ Ka singia kina boro ani nitirani mangi kere ingapai, si naida ani gbata Yekova, kini kparikpee fuko tipa mbupai fu rani na kini gbata undo nga ga toro be agu aKristano nga abaakumba. (Yakoba 5:13-16) Ani naagbatanga agu arugute agbata a nga ga ga Mbori ziazia toro, bambiko “gu ni narũ he fu kina boroni ni aké zirã ake be borose; ono gu ni narũ he fu Toro ni aké nyenye unga be Toro.” (AGaratio 6:8) Kangia ani ‘narũ he fu toro,’ ani nikaa gbia ngbarago kindi kumbatayo be gu ga Mbori nyemuse nga ga kakuti badiangbaa.
9, 10. Wai rẽ gupai arẽ du rogo Osea 11:1-4 tipa agu aYisaraere nadumbata?
9 Ani rengbe kadu naa kido ya Yekova namangapai na gako aboro ti aregbo dũ rogo nyemuse yo. Gopai tipa gipai re gu du rogo Osea 11:1-4, yo ani agedaha ni niyaa: “Ho Yisaraere adu ni ni gude, mi akpi nyemuko, mi ayambu wire Ezipeta yo. . . . I ki nitumo fu aBara, ki nizo fuõngua fu sese kpiaahe. Ono mi ni tire nayugu pai fu aEfuraima [nangia aYisaraere] i nita, mi arogo yo ku bere; ono i aina nga ha ya mi naahusi yo te. Mi angbe ku mbata yo fu yo na giri nunga, na agiri nyemuse, mi ki du fu yo wa gu boro nazaka gonga ngba ti biringa ngbayo, mi ki nugadi koyo du yo ni ki rigi yo.”
10 Herẽ, i naringbisapa aYisaraere kuti tooni gude. Ninyemuse Yekova ayugu nduge fu aYisaraere i naata, kini tai beko fuoyo. Na ko aagbiso yo kindi fuoko na “agiri nyemuse.” Nga gu beedi kpiapai! Oni berẽnga gupai nga, oni nga vungugude naundo wironi ko tona gako bambata aroga ndue. Beroni nitaitaihe fuoko. Ka si angia oni araki rogo agu aregbo nadumbata, si nawira ka oni amangi kina gupai dungu avunguagude anaamangaha rogo agu auru re: ka oni amangisunge amanga na agire tipa tooni wironi zadihe ho ko awirika nduge ni ko ka ndu ka ti. Teketeke a, ga Yekova nyemuse tipa roni wesewese wa kina gure. Ko na ngbarago ka ngbe fu roni mbatayo na “agiri nyemuse.”
11. Rogo gini gene Mbori ‘ada wa gu boro naazaka gonga’?
11 Nimanga Yekova sunge na aYisaraere, ko ‘adu fuyo wa agu aboro naazaka gonga-ngbaa kusayo ti biringa ngbayo, na ko ki nugadi kini ye na riahe fuyo.’ Mbori amangipai fuyo wa gu boro nazaka gonga-ngbaa kusayo tingba nyaa watadu naturaha kusayo tutuurũ wenengai tipa ka mbu nyaa u ri riahe taata. Kinaho aboro-ringara Yisaraere akuo gayo gonga ni nga ga ranigose fu Yekova, ho du i adani tii gu gonga watadu domia nga ga rungosiro nangia ga avura yo. (Pa Fu Rugute ni Ue he 28:45, 48; Yeremaya 28:14) Ka ani ya tinga kutii gu pagbia nga ga Satana, nga bangbasia vura rani ya, na ka rungo be agu aegera nga ga gako gonga nga ga rungosiro ya. Kuba gure, ani naandunga andu kumbatayo kindi kaa ta na gaani Mbori nga boro nyemuse.
Oni Naakido Kuti Yekova Zanga Pirigo
12. Ringbisihe kuti gupai du rogo Osea 12:6, gine si akpinyemuhe berani tipa ani naandu kindi kumbatayo kaa ta na Mbori?
12 Tipa ka susa kumbatayo kindi kaa ta na Mbori, si naida ani naakido kutiko zanga pirigo. Mbori aya fu aYisaraere wee: “Si du mo akaraga tiro mbiko gu undohe nga ga ga Mbori, mo ka kuti weneringise na ruru sarangbanga, ki nisungudi ga Mbori kindi.” (Osea 12:6) Aboro-ringara Yisaraere arengbe ka yugo gopai tipa gayo saberã niyugo yo weneringise nga ga nyemuse, nimanga yo ruru sarangbangaa, na ‘kini sungudi gayo Mbori kindi.’ Zanga bipa bagizo gu regbo ani nata na Mbori rogoho, si naida ani mangi nyanyaki diaberã ka yugo weneringise nga ga nyemuse, ka manga ruru sarangbangaa, na kaa kido kuti Mbori zanga pirigo.—Atambuahe 27:14.
13, 14. Wai Pauro amangisunge na Osea 13:14, na gini ndupai ko afuhe fu rani tipa kido ani kuti Yekova?
13 Ga Osea asangbanebi tipa aYisaraere nafu kparakpara ndupai fu rani ani naakido kuti Mbori. Yekova ayaa: ‘Mi abatasa yo be gu tandu nga ga Baatoro kpikpi aboro. Mi abatasa yo bekpio. Ako Kpio, wari du ga tata akaza ni [watadu, wari du gamo aegera ni]? Ako Baatoro kpikpi aboro, wari du gamo gbarasahe ni?’ (Osea 13:14) Si adunga nga Yekova aaida ka batasa aYisaraere bekpio nga ga borose ti gu regbo re te, ono si adu nga, niyangaraha ko adigiso kpio adigiso nyeanye kindi na ki gbataka gaha ome nga ga diabese kusayo.
14 Ho Pauro aakepai ni fu akurako aKristano, ko adipai rogo ga Osea asangbanebi ki kehe nayaa: “Ho gi zizirĩ boro re ka ukadi zanga zirã ni na gi kpikpi boro re ka ukadi zanga kpio, gu pai ki da ti rengo du ni keke he ya, ‘Kpio du ni digisidigisi he, kina diabese ki nye.’ ‘Ako kpio, wari du ga diabese ni? Ako kpio, ga egetera wari?’ Egetera kpio nga ingapai; tandu ingapai nga rugute. Ono i fu tambuahe fu Mbori, na fu diabese fu rani rogo gaani Gbia yo Yesu Kristo.” (1 AKorindo 15:54-57) Yekova azingisi Yesu bekpio, kini fu gu kidohe nafu wasa ya agu aboro du payo rogo ga Mbori tingidapai yo, i azingisa yo azingisa bekpio. (Yoane 5:28, 29) Nga gu wene ndupai tipa ka kido kuti Yekova! Ono, wa vura duhe wo, pai kinaho kupati gu maabangirise du tipa zingabekpio nafõngbaduraniyo ani naata na Mbori.
Ga Yekova Agene ti Aregbo Dunduko Nikina Ruruhe
15, 16. Ginipai i agumbaha kumbatayo tipa Somorona, na wai gu sangbanebi re adu nidigisidigisihe?
15 Gaani ida watadu kido kuti gupai nga, “ga Yekova apai du ni ruru apai,” si naundo rani ani naata na Mbori. Aboro gu ringara nangia Somorona anaatanga ngba ga Mbori ruru agene te. Nisangbana gupai re, si adu nga i duwa ka i rungo mbiko gayo ingapai na zingo idapase kuti Yekova. I aima gumbaha kumbatayo ki yaa: “Somorona akpida kina gaha apai, bambiko si na mungu kuti gaha Mbori; i akpika be basape, gayo rukutu yo akuadi rukutu, i asipa rogo agu ade [yo] du na [a]gude.” (Osea 13:16) Keke-keke kuruapai nayugo gupai nga, aAsuro, nga agu aboro nazi gu ringara nangia Somorona re, arengbe arengba ka manga ngbatunga gu kere gbegbereapai re.
16 Somorona nangia bakerepa bagbata nga ga gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga bawe rogoho. Ono tie, herẽ gu rimo nga Somorona si rengbe arengba kadu tipa gu ringara naabaha nangia ga gu kindo re. (1 Abakindo 21:1) Bakindo Saramanesere gu Bisue Ko nangia ga aAsuro ko avo nguru kuti gu bakere bagbata nangia Somorona re rogo 742 M.B.K. Ho Somorona ati ni niyangaraha rogo 740 M.B.K., i aga na dungu gaha kikindigipa aboro ku Mesopotamia yo na ku Media yo nizizi yo. Singia Saramanesere gu Bisue Ko nazi Somorona watadu gu boro nadibako, nangia Saregona gu Ue Ko, boro ho inihe te. (2 Abakindo 17:1-6, 22, 23; 18:9-12) Wa vura duhe wo, gu keke-keke-apai nga ga Saregona nafura tipa gu tinda 27,290 aYisaraere i atindi yo ngba zio kurogo agu aba nadu pati Ferata ku Ngbiiyo na ku Media yo.
17. Kuba gupai nga ani naabasapa ga Mbori arugute, ginipai si aida ani mangihe?
17 Aboro Somorona arungo nikerehe nisangbana gayo kpa kaa ta ngba ga Yekova ruru agene. Wa du ani ni agu aKristano naima kpara gaani raka fu Mbori, ani rengbe arengba a ka rungo be kere asangbana ka ani sa tirani ni amangi ingaapai, kini basapa ga Mbori ruru andiko. Ka ani ya rakinga ngbatunga gu gbegbere raka re ya! Kuba gure, wa du ani nibasasa, ani manginga agu arugute nangia ga Petero nayaa: “Ka i rungosi nga gu ni dagba roni mbiko pa imoboro na pa di, na manga gbegberẽpai, na fuda aboro rogo gayo apai, ya. Ono ka boro hi apai wa Kristano ka zee mangi nga ni ya, ono ni taasi rimo Mbori rogo gi rimo re.”—1 Petero 4:15, 16.
18. Wai rengbe ani kaa ‘taasarimo Mbori kindi’?
18 Ani ‘nataasarimo Mbori kindi’ nita ani ngba gako ruru agene kuba manga ani apai ngba rirani. Kaina aimi boro bambiko ko amangipai ngba riko na ki ká ka irisa ga Yekova zahe, nga gu ko agumbaha ya ingapai ambedi ka zioko. (Bambata Pai 4:1-8) Birama adi mosoro be Bakindo Moaba ono ko aʹasadi tiko vurũ ka tiwa aYisaraere ka ko arengbanga ka tiwa yo ya. (Pa Geda Aboro 24:10) Na Mbori aimi gu kumba ningbatunga Revi nangia Kora na kura aboro tipa samungu kuti ga aMose na ga Arona pagbia. (Pa Geda Aboro 16:1-3, 31-33) Nirengo, ani aidanga ka ndu ngba ga “Kaina gene” nga ga imo aboro te, ka ora rogo “ga Birama irairapai” te, watadu ka kpi rogo “ga Kora ti kangu” a te. (Yuda 11) Ono tie, ka singia ani mangi irairapai, ga Osea asangbanebi nafu wasa fu rani.
Aboro Ingaapai Rengbe Arengba ka Karagatiyo Berewe fuo Yekova
19, 20. Gini amotumo agu aYisaraere nasaberã arengbe ka tumoho?
19 Zavura agu aboro ima ti nimanga yo kere ingapai, i rengbe arengba ka karagatiyo berewe fuo Yekova. Rogo Osea 14:1, 2, ani nabi gi zungaditise re: “Ako aYisaraere, oni karaga tironi koyo du Yekova ni nga gaoni Mbori, bambiko oni kotoko be gaoni irairapai. Oni yé na apai ngbaroni ki karaga tironi koyo du Yekova ni; ki ya fu ko, ‘Mo dí irairapai dunduko ku sa yo; mo idi pa kina gu pai be rani ngba angba ani ki fu gu zuzuhe nga ga ngbarani ni motumo.’ ”
20 Agu aYisaraere nasa gayo berã arengbe ka fu ‘gu zuzuhe nga ga ngbayo’ fu Mbori. Agi apai re nangia agu amotumo nga ga ndikidi sambuohe. Gipai re du Pauro agumbaha giifugoyo ho ko azungadi aKristano ni i ‘nitumo nimotumo tambuahe fu Mbori rogo Yesu yo dedede, gu zuzuhe nga ga ngbayo nakusapa rimoko.’ (AEbere 13:15) Nairiwo gu irisa nga gure nga kaa ta na Mbori na kini tumo na ngbatunga agu amotumo re areme!
21, 22. Gini zambuasi apai si adu nga agu aYisaraere nika saberã abihe?
21 Agu aYisaraere nambu gu gayo agene nga ga basapai ki karagatiyo berewe fuo Mbori, atumo fuko na ‘gu zuzuhe nga ga ngbayo.’ Rogo gi gene re, i azambuasi yo rogo toroyo, teketeke a wa Mbori akidohe ya wo si kadu. Osea 14:4-7 nayaa: “Mi [Yekova] ahusa pa gayo tikusayo; mi akpi nyemu yo gbe, bambiko gi zinga karaga tihe ti yo. Mi adu wa ndomo fu Yisaraere; ko ambumbo wa ranga, ko arimisa tarãko wa ngua Rebanona; gako tomahe akura gbe; ngbanyako adu wa eraya, fuõko kidu wa fuõ ngua Rebanona. Aboro akaragatiyo berewe ki niraki tii kirimako, i azuga wa sende ahe ati yo; i ambumbo wa bakakue, fuõyo ki du wa fuõ imekakue Rebanona.”
22 Si adu nga, i ahusa agu aYisaraere ahusa rogo toroyo nika saberã na i kidu na ngbarago berewe be ga Mbori nyemuse. Yekova kidu wa gu ure nazambuasi rago fuyo rogo gu gene nga, ko afu maku fuyo kpaima. Gu gako aboro ko ka karaga yo berewe kidu na kiki tiyo ‘wa ga eraya,’ na i kini ta ngba ga Mbori agene. Wa duhe nga ani ima manga nyanyaki diaberã tigaani kaa ta na Yekova Mbori, gine si akpinyemuhe berani?
Oni Naata Kindi Ngba ga Yekova Ruru Agene
23, 24. Gu buku nga Osea nadigo na gini asangbanebi nangarasahe, na wai si abi rani?
23 Kangia ani nikaa ta kindi na Mbori, si naida ani duna “gu tatamana naye ari yo” na kini mangiapai ti aregbo dunduko na ngbanyaa kuti gako ruru agene. (Yakoba 3:17, 18) Gu yangara veresi nga ga ga Osea asangbanebi nayaa: “Gu boro du ni iratatamana ni rugu tini na pa agi apai re; gu ni du ni irainahe, ni ini pa ha; bambiko ga Yekova apai du ni ruru apai, kina ruru aboro napeka fuoho, ono atindika nakotoka rogo ho.”—Osea 14:9.
24 Kuba gupai nga gu tatamana gbiati agu arugute nga ga gi zegino re naayugo gene fu rani, ani mangi nyanyaki diaberã kaa ta ngba ga Mbori ruru agene. (Pa Fu Rugute ni Ue he 32:4) Osea amangi gupai re tipa agarã 59 watadu susi gure. Niruru mangapai, ko agumba sangba Mbori fu aboro, kini ini gupai nga, agu aboro nangia airatatamana na ningangara yo, i agiarogo ngbatunga agu afugoyo re agia. Na ani tigaani, ani agiaha wa yo? A wa Yekova nika mbugene fu rani ani naamanga dezirepai, ani nikaa ngera kindi tipa agu aboro duna tatamana nika idapa gako weneringise arẽnga aboro tipaha ya. Na ani na ngbarago ka manga gi sunge re rogo koda berani dunduko na ‘ruru kangara moyambu.’—Matayo 24:45-47.
25. Pa makia ani ga Osea asangbanebi duwa ka si undo rani ani mangi gine?
25 Pa makia ani ga Osea asangbanebi duwa ka si undo rani ani naandu kumbatayo kindi kaa ta na Mbori, naapa nyenye unga rogo gako vovo zegino ko akidohe tipaha kidu bangirani. (2 Petero 3:13; Yuda 20, 21) Nairiwo gu bawene maabangirise re! Gu maabangirise re ada ni gupai ani ka bihe abi nirengo wa du ani nibasasa, ka ani yuguhe nzunzu nifugo na nimangaapai nga, ani nagumba rengo ho ani ayani wee: “Ga Yekova apai du ni ruru apai.”
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Ka ani airisombori ngba gigiri gene,
wai ko nika mangapai na ani?
• Tipagine si aida ti ni ani naakido kuti Yekova zanga pirigo?
• Tipagine sa oni gupai ti ni nirengo nga,
ga Yekova agene niruruhe?
• Wai rengbe ani kaa ta kindi ngba ga Yekova ruru agene?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 18]
Oni di gu undo nga ga toro be agu aKristano namangasunge ni abaakumba rogo dungurati
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 21]
Oni naata kindi na Mbori naapa nyenye unga bangironi