Wanneer geweld die huis tref
“Menslike geweld—hetsy dit ’n klap of ’n stamp, ’n messtekery of ’n skietery is—kom meer dikwels in die gesinskring voor as op enige ander plek in ons gemeenskap.”—Behind Closed Doors.
JY KAN met enige straat in Amerika afloop. In elke tweede huis sal die een of ander vorm van gesinsgeweld ten minste een keer vanjaar voorkom. En in 1 uit elke 4 huise sal dit herhaaldelik voorkom. Dit is ironies dat baie wat bang is om saans op straat te wees by die huis in groter gevaar verkeer.
Maar gesinsgeweld kom nie net in Amerika voor nie. Dit kom wêreldwyd voor. In Denemarke vind 2 uit 3 moorde byvoorbeeld binne die gesin plaas. Navorsing in Afrika toon dat 22 tot 63 persent van alle moorde, na gelang van die land, binne die gesin plaasvind. En in Latyns-Amerika word baie mense, veral vroue, deur macho-mans verneder, geslaan of doodgemaak.
In Kanada word daar elke jaar ongeveer honderd vroue doodgemaak deur hulle man of deur die man met wie hulle saamleef. In die Verenigde State, wat bykans tien keer soveel inwoners soos Kanada het, sterf daar elke jaar sowat 4000 vroue weens mishandeling deur hulle mans of kêrels. Elke jaar word daar boonop sowat 2000 kinders deur hulle ouers doodgemaak, en net soveel ouers word deur hulle kinders doodgemaak.
Oor die hele wêreld mishandel mans dus hulle vrouens, slaan vrouens hulle mans, slaan ouers hulle kinders, val kinders hulle ouers aan en is kinders gewelddadig teenoor mekaar. “Die meeste woede en geweld wat volwassenes gedurende hulle lewe ondervind, is van of teenoor ’n bloedverwant”, sê die boek When Families Fight, “en daardie woede is intenser as dié wat in enige ander verhouding ondervind word.”
Die gesin in konflik
Mishandelde huweliksmaats: Mans beskou die huweliksertifikaat alte dikwels as ’n lisensie om hulle vrou te slaan. Hoewel vrouens wel soms hulle man slaan, word hulle gewoonlik nie so ernstig beseer as wanneer mans hulle vrou slaan nie. Die tydskrif Parents sê: “Meer as 95 persent van die aangemelde gevalle van [ernstig] mishandelde huweliksmaats is gevalle waar ’n man ’n vrou slaan.”
’n Staatsaanklaer in New York sê: “In die Amerikaanse gemeenskap neem geweld teen vroue epidemiese afmetings aan. Die FBI skat dat . . . daar jaarliks tot 6 miljoen vroue mishandel word.” Hoewel die aantal voorvalle van land tot land verskil, toon verslae dat die mishandeling van vroue deur mans in baie, of selfs in die meeste, lande epidemies is.
In die Verenigde State word daar geraam dat “een uit 10 vrouens die een of ander tyd gedurende haar huwelik ernstig deur haar man aangerand (geslaan, geskop, gebyt of iets ergers aangedoen) sal word”. As minder ernstige gevalle ingesluit word, sê die tydskrif Family Relations, “sal een uit twee vrouens in die Verenigde State gesinsgeweld ondervind”.
Trouens, ’n staatsaanklaer in New York sê daar is vasgestel dat “vroue weens vroueslanery meer beserings opdoen wat hospitalisasie vereis as wat hulle weens alle verkragtings, straatrowe en motorongelukke saam opdoen”.
Dr. Lois G. Livezey sê: “Dit is duidelik dat geweld teenoor vroue en geweld binne gesinne iets algemeens is en dat die skuldiges . . . gewone mense is. . . . Dit is ’n ernstige probleem onder alle stande en rasse van die bevolking.”
Slagoffers blameer hulleself soms vir die mishandeling en dit het ’n swak selfbeeld tot gevolg. Die tydskrif Parents verduidelik: “Die vrou wat nie selfvertroue het nie en haarself as minderwaardig beskou, stel haarself aan mishandeling bloot. . . . Die tipiese mishandelde vrou is bang om planne te maak en om in haar eie belang op te tree.”
Huweliksgeweld het ook ’n nadelige uitwerking op die kinders. Hulle leer dat geweld gebruik kan word om ander te manipuleer. Party moeders sê selfs dat hulle kinders dreigemente teen hulle gebruik, soos: “Ek sal Pappa sê om jou te slaan”, sodat hulle hulle sin kan kry.
Kindermishandeling: Miljoene kinders word jaarliks buitensporige fisiese straf toegedien wat hulle ernstig kan beseer, vermink of kan doodmaak. Na raming is daar vir elke geval van mishandeling wat aangemeld word 200 gevalle wat nie aangemeld word nie. “Die huis is dikwels die gevaarlikste plek vir kinders om in te wees”, sê die boek Sociology of Marriage and the Family.
Universiteitsprofessor John E. Bates sê dat mishandeling die kragtigste invloed in die huis is wat ’n kind se optrede in sy latere lewe beïnvloed. Dr. Susan Forward sê: “Ek het gevind dat geen ander gebeurtenis in mense se lewe hulle selfrespek so ’n knou gee of veroorsaak dat hulle as volwassenes sulke ernstige emosionele probleme ondervind nie.” Tekens van aggressie in moeilike situasies kan selfs by kinders tussen vier en vyf jaar oud opgemerk word. Terwyl hulle grootword, kom dwelmmisbruik, alkoholmisbruik, kriminele optrede, psigotiese versteurings en vertraagde ontwikkeling op groter skaal onder sulke kinders voor.
Dit is verstaanbaar dat talle mishandelde kinders ’n wrok koester teen die ouer wat hulle mishandel, maar dikwels neem hulle die ouer wat hulle nie mishandel nie ook kwalik omdat daardie ouer toelaat dat die geweld voortduur. In ’n kind se gemoed word die stilswyende getuie moontlik as ’n medepligtige beskou.
Die mishandeling van bejaardes: Volgens skatting word 15 persent van Kanada se bejaardes fisies en sielkundig deur hulle volwasse kinders mishandel. Een dokter voorspel dat “die situasie net kan vererger namate meer van die bevolking bejaard raak en hulle kinders se finansiële en emosionele laste groter word”. Soortgelyke vrese word wêreldwyd gekoester.
Bejaardes is dikwels onwillig om mishandeling aan te meld. Hulle is moontlik afhanklik van die een wat hulle mishandel en besluit gevolglik om maar onder die verskriklike omstandighede te bly lewe. “Volgende keer”, het een bejaarde vrou elke keer geantwoord as sy gevra is wanneer sy haar seun en skoondogter by die owerheid gaan aangee. Hulle het haar so erg geslaan dat sy ’n maand lank in die hospitaal was.
Die mishandeling van broers of susters: Dit is ’n algemene vorm van gesinsgeweld. Party beskou dit as onbelangrik en sê: “’n Seun bly maar ’n seun.” Maar in een opname het meer as die helfte van die broers of susters dinge gedoen wat ernstig genoeg vir geregtelike vervolging sou wees as dit aan iemand buite die gesin gedoen is.
Baie meen dat die mishandeling van broers of susters hulle ’n gedragspatroon leer wat hulle later as volwassenes sal volg. Vir party kan dit selfs ’n groter faktor in latere mishandeling in die huwelik wees as die feit dat hulle geweld tussen hulle ouers gesien het.
Gevaarlike slagveld
’n Regsnavorser het eenkeer gesê dat die polisie meer dikwels vir gesinskonflikte uitgeroep word as vir alle ander kriminele voorvalle saam. Hy het ook gesê dat meer polisiemanne sterf wanneer hulle uitgeroep word om na gesinsrelletjies ondersoek in te stel as wanneer hulle na enige ander enkele probleem gaan ondersoek instel. “Met ’n roofaanval weet jy ten minste wat om te verwag”, het een polisieman gesê. “Maar stap in iemand se huis in . . . Jy weet nie wat op jou wag nie.”
Ná ’n uitgebreide studie oor gesinsgeweld het een navorsingspan in Amerika tot die slotsom gekom dat die gesin, buiten die leër gedurende oorlogstyd, die gewelddadigste sosiale eenheid is wat bestaan.
Wat gee aanleiding tot gesinsgeweld? Sal dit ooit ophou? Is dit ooit geregverdig? Die volgende artikel sal hierdie vrae ondersoek.
[Lokteks op bladsy 4]
“In die Amerikaanse gemeenskap neem geweld teen vroue epidemiese afmetings aan.”—’n Staatsaanklaer
[Lokteks op bladsy 5]
“Die huis is dikwels die gevaarlikste plek vir kinders om in te wees.”—Sociology of Marriage and the Family