Wat is kuns?
DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN SPANJE
WAT is die mooiste gesig wat jy al gesien het? Was dit ’n tropiese sonsondergang, ’n sneeubedekte bergreeks, ’n plaat veldblomme in die woestyn, die pragtige kleure van ’n woud in die najaar?
Die meeste van ons koester die een of ander spesiale oomblik toe ons deur die aarde se prag betower is. As ons kan, hou ons daarvan om ons vakansies in paradysagtige omgewings deur te bring, en ons probeer om die pragtigste natuurtonele op film vas te lê.
Wanneer jy weer hierdie ongerepte prag bewonder, is daar vrae waaroor jy kan nadink. Sou jy nie dink dat iets ontbreek as elke skildery in ’n kunsgalery “Anoniem” gemerk was nie? Sou jy nie, as jy diep beïndruk was deur die gehalte en prag van die skilderye in ’n uitstalling, wou weet wie die kunstenaar is nie? Behoort ons daarmee tevrede te wees om na die aarde se pragtige wonders te kyk en nogtans die Kunstenaar te ignoreer wat dit geskep het?
Daar is weliswaar diegene wat beweer dat daar nie so iets soos kuns in die natuur bestaan nie—dat kuns die mens se skeppingsvaardigheid en vertolking verg. Maar so ’n definisie van kuns is miskien te eng. Presies wat is kuns?
’n Definisie van kuns
’n Definisie van kuns wat almal tevrede sal stel, is seker onmoontlik. Maar ’n heel goeie verduideliking word in Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary gevind, wat sê dat kuns “die bewuste gebruik van vaardighede en skeppende verbeeldingskrag [is], veral in die skepping van estetiese voorwerpe”. Op grond hiervan kan ons sê dat ’n kunstenaar vaardigheid sowel as skeppende verbeeldingskrag nodig het. Wanneer hy hierdie vermoëns inspan, kan hy iets skep wat ander aangenaam of aantreklik sal vind.
Word vaardigheid en verbeeldingskrag net in kunswerke van mense gevind? Of word dit ook in die sigbare wêreld om ons waargeneem?
Die statige rooihoutbome van Kalifornië, die uitgestrekte koraalriwwe van die Stille Oseaan, die indrukwekkende watervalle van die reënwoud en die pragtige wildtroppe van die Afrikagrasvlaktes is, op verskillende maniere, vir die mensdom waardevoller as die “Mona Lisa”. Daarom het UNESCO (Verenigde Nasies se Organisasie vir Onderwys, Wetenskap en Kultuur) die Redwood- Nasionale Park, VSA; Iguacú-waterval, Argentinië/Brasilië; die Groot Barrière-rif, Australië, en Serengeti- Nasionale Park, Tanzanië, as deel van die mensdom se “Wêrelderfenis” aangewys.
Hierdie natuurskatte word saam met mensgemaakte monumente getel. Waarom? Die oogmerk is om alles wat “uitsonderlike universele waarde” het te bewaar. Hetsy dit nou die prag van die Taj Mahal, Indië, of die Grand Canyon, VSA, is, UNESCO voer aan dat dit verdien om ter wille van die nageslag beskerm te word.
Maar jy hoef nie na ’n nasionale park te reis as jy skeppingsvaardigheid wil sien nie. ’n Uitstekende voorbeeld is jou eie liggaam. Die beeldhouers van eertydse Griekeland het die menseliggaam as die voortreflikste kunswerk beskou, en hulle het daarna gestreef om dit so volmaak moontlik voor te stel. Met ons huidige kennis van hoe die liggaam werk, kan ons die volmaakte vermoë wat vir die skepping en ontwerp daarvan nodig was selfs meer waardeer.
Wat van skeppende verbeeldingskrag? Kyk na die sierlike patrone op die uitgespreide stertvere van ’n pou, die delikate roosblom of die darteling van ’n glinsterende kolibrie. Dit was ongetwyfeld kuns, selfs voor dit op ’n doek of film vasgelê is. ’n Skrywer van National Geographic, wat deur die laventelkleurige helmdrade van die taccalelie gefassineer is, het ’n jong wetenskaplike gevra wat die doel daarvan is. Hy het bloot geantwoord: “Dit openbaar die verbeelding van God.”
Vaardigheid en skeppende verbeeldingskrag is nie net volop in die sigbare wêreld nie, maar dit was ook ’n konstante bron van inspirasie vir mensekunstenaars. Auguste Rodin, die beroemde Franse beeldhouer, het gesê: “Die kunstenaar is die vertroueling van die natuur. Blomplante kommunikeer met hom deur die sierlike buiginkies van hulle stingels en die harmonies gekleurde skakerings van hulle blomme.”
Party kunstenaars erken openlik hulle beperkinge wanneer hulle die natuurskoon probeer weergee. Michelangelo, wat as een van die grootste kunstenaars van alle tye beskou word, het erken: “Ware kuns is slegs ’n skaduwee van goddelike volmaaktheid.”
Wetenskaplikes, sowel as kunstenaars, voel moontlik oorweldig deur die skoonheid van die sigbare wêreld. ’n Professor in fisiowiskunde, Paul Davies, verduidelik in sy boek The Mind of God dat “selfs eiesinnige ateïste dikwels ’n gevoel ervaar wat al ’n bewondering vir die natuur genoem is, ’n bekoring en respek vir die diepte en prag en wondere daarvan, wat met godsdienstige bewondering ooreenkom”. Wat behoort dit ons te leer?
Die kunstenaar agter die kunswerke
’n Kunsstudent leer van die kunstenaar sodat hy sy kuns kan verstaan en waardeer. Hy of sy besef dat die kunstenaar se werk ’n weerspieëling van die individu is. Die kunswerke in die natuur weerspieël ook die persoonlikheid van die natuur se skepper, die almagtige God. ‘Sy onsigbare eienskappe word duidelik gesien in die dinge wat gemaak is’, het die apostel Paulus verduidelik (Romeine 1:20). Daarbenewens is die aarde se Maker geensins anoniem nie. Soos Paulus vir die Ateense filosowe van sy dag gesê het, is “[God] nie ver van elkeen van ons af nie”.—Handelinge 17:27.
Die kunswerke in God se skepping het nie sonder doel of per toeval ontstaan nie. Benewens die feit dat dit ons lewe verryk, openbaar dit die vaardighede, verbeelding en grootsheid van die grootste Kunstenaar, die Ontwerper van die heelal, Jehovah God. Die volgende artikel sal toon hoe hierdie kunswerke ons kan help om die allerhoogste Kunstenaar beter te leer ken.
[Foto-erkenning op bladsy 3]
Musei Capitolini, Roma