Gletsers op die ewenaar
DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN KENIA
JOHANN LUDWIG KRAPF, ’n 39-jarige Duitse sendeling, het beweer dat hy op 3 Desember 1849 ’n sneeubedekte berg in ekwatoriale Afrika vlugtig gesien het. Aardrykskundiges in Europa het sy waarneming as onsin afgemaak. Hulle het gesê dat wat hy gesien het, bloot kalksteen was. Krapf, wat meer as 140 kilometer van die berg af was, het erken dat hy die berg net ’n paar minute lank gesien het voordat dit deur snelbewegende wolke bedek is.
Die spottende houding van Europese aardrykskundiges het Krapf nie verbaas nie. ’n Jaar vroeër is die berig dat Afrika se hoogste berg, sowat 300 kilometer na die suide, gesien is, ook in twyfel getrek. Maar kort voor lank is die bestaan van daardie berg, die 5 895 meter hoë Kilimandjaro, bevestig. Krapf se bewering is egter eers 34 jaar later—twee jaar ná sy dood—waar bewys.
In 1883 het die Skotse ontdekkingsreisiger Joseph Thomson die bestaan bevestig van die berg met die gletsers wat Krapf gesien het—die 5 199 meter hoë berg Kenia—waarvan die pieke net suid van die ewenaar geleë is. Dit is die tweede hoogste berg in Afrika. Sommige dink dat die berg Kenia, wat nou ’n uitgewerkte vulkaan is, eens op ’n tyd meer as 6 000 meter hoog was. Daar word gemeen dat jare van erosie die stof en as verwyder het. Dit het twee skerp pieke onthul wat meer as 5 100 meter hoog is en ’n derde piek wat 4 985 meter hoog is.
Plaaslik vereer
Lank voordat Europeërs in Afrika aangekom het, het mense wat teen die laer hange van die berg Kenia gewoon het, die berg vereer. Party het geglo dat die skepper van die heelal op die hoogste spits gewoon het en dat hy die mens daar geskep het. Hierdie skepper was glo ook verantwoordelik vir die reën wat die vrugbare grond laer af van water voorsien het. Om hom te paai, is diereofferandes gebring—en dit word nog steeds gedoen deur diegene wat aan sulke opvattings vashou.
Weens die sneeu en ys naby die berg Kenia se donker pieke het vroeë inwoners dit die gespikkelde berg sowel as die wit berg genoem. Die berg se drie hoogste pieke—Batian, Nelion en Lenana—is na vername voorvaderlike hoofmanne van ’n plaaslike gemeenskap vernoem. Die talle liggroen bergmere wat naby die rotsagtige pieke is, dra by tot die gebied se natuurskoon.
Ryk aan plant- en dierelewe
Vir natuurliefhebbers voorsien die berg talle skouspelagtige tonele. Oor die jare heen het smeltende gletsers die lawawoestyn as ’t ware in ’n groot bedding vir ’n verskeidenheid plantsoorte omskep. Die laer hange is bedek met digte woude. Van die bome wat hier voorkom, is seder, geelhout en kanfer, waarvan die hout gesog is onder meubelvervaardigers. Lang bamboes is ook algemeen, en dit vorm “woude” van gras wat tot meer as ses meter hoog groei en die onderbos verstik.
Dierelewe is volop in hierdie gebied. Daar is groot soogdiere soos leeus, luiperds, bontsebras, buffels, bosbokke en waterbokke. Olifante en swartrenosters het ook ’n toevlug op hierdie berg gevind. Onder die kleiner diere is daar samango-ape, swart-en-wit kolobus-ape, boomdassies en verskeie soorte knaagdiere.
Daar is ’n groot verskeidenheid inheemse voëls wat in groot getalle hier voorkom. Witrugaasvoëls, swartwoue, kroonarende, langkuifarende, bergjakkalsvoëls en rooiborsjakkalsvoëls maak jag op die knaagdiere en slange. Swartkuifloeries, witborsspreeus, kuifkopboskraaie sowel as wielewale staan uit in die welige groen woude. Etlike soorte suikerbekkies met hulle kleurvolle vere is dikwels in die bergwoud te sien.
Bo 3 000 meter eindig die woud en begin ’n uitgestrekte heideveld wat sover strek as wat ’n mens kan sien. Hier bedek polgras die grond soos ’n mat. ’n Ander interessante plant is ’n soort kruiskruid (Senecio brassica), wat een keer elke 20 jaar blom. ’n Ander soort kruiskruid (Senecio keniodendron) wat breë blare aan die boonste deel van die stam het, en lobelias wat ’n hoogte van meer as ses meter bereik, kom ook hier voor. Al hierdie plante, sowel as die reuseheideboom, gee aan hierdie uitgestrekte gebied ’n alpynse karakter.
Min diere word op die hoë, ruwe terrein aangetref, en die meeste van hulle woon net ’n deel van die jaar daar. Die enigste diere wat heeljaar daar woon, is klipdassies. Hulle bly hoër teen die berg op as enige van die ander diere en word op ’n hoogte van byna 4 300 meter aangetref. Hulle liggaam is aangepas om op sulke hoogtes te woon—in klipperige gebiede, soos hulle naam aandui. Hulle leef hoofsaaklik van plante. Hierdie vriendelike soogdier, wat omtrent so groot soos ’n konyn is, het al kos van vermoeide en niksvermoedende bergklimmers gesteel!
Die pragtige bergspitse
Die skilderagtige bergspitse vorm ’n skerp kontras met die laer dele van die berg. Die hoogste spitse, Batian (5 199 meter) en Nelion (11 meter laer), lyk soos twee groot horings. Hierdie spitse bestaan uit yslike, swart vulkaniese rotse wat lyk asof dit hoog bo die wolke dryf. Laer af trotseer 11 gletsers die warm ekwatoriale son, wat ongetwyfeld bygedra het tot die uiteindelike verdwyning van ten minste 7 ander gletsers. Die grootste gletser is nou net die helfte so groot as wat dit honderd jaar gelede was. Party van hierdie gletsers is sigbaar van Kenia se hoofstad, Nairobi, wat 130 kilometer daarvandaan is.
Hierdie hoë rotseiland het al bergklimgeesdriftiges van oor die hele wêreld gelok. Halford Mackinder het op 13 September 1899 die eerste Europeër geword wat Batian se kruin bereik het. Eers 30 jaar later is daar berig gelewer dat iemand anders weer die kruin bereik het. Party wat dit gewaag het om die berg se spits te probeer bereik, het met hulle lewe daarvoor betaal. Tot en met 1987 het meer as 60 mense al gesterf in ’n poging om die kruin te bereik.
Verskeie vorme van bergsiekte het bergklimmers al geteister. Na bewering is die berg verantwoordelik vir die helfte van alle gevalle van longedeem in hoogliggende gebiede. Die boek On God’s Mountain—The Story of Mount Kenya sê: “Vir diegene wat hierdie kwaal [bergsiekte] vryspring, kan die lang tog en die klimmery nog steeds moordend wees, elke tree ’n ondraaglike vermoeienis. Langs jou is ’n loodregte afgrond van ’n paar honderd meter. Jou kop wil bars. Jy voel naar. Jou voete is vol blase. Jou oë traan.”
Hoewel die spitse van die berg Kenia weens erosie verweer is en sy gletsers krimp, bly hierdie vesting in die lug nog net so mooi en majestueus. Die ruwe prag daarvan hou aan om stille lof te gee aan die Skepper daarvan, Jehovah God.—Psalm 148:9, 13.
[Kaart op bladsy 16]
(Sien publikasie vir oorspronklike teksuitleg)
Ewenaar
Die berg Kenia
[Prent op bladsy 16]
Een van die talle bergmere
[Prent op bladsy 17]
Die drie hoogste pieke van die berg Kenia
[Prent op bladsy 18]
Die hoër pieke lok bergklimmers van oor die hele wêreld
[Prent op bladsy 18]
Voëls, soos hierdie rooibors- suikerbekkie, is algemeen
[Prent op bladsy 18]
Klipdassies woon op ’n hoogte van byna 4 300 meter
[Prent op bladsy 18]
Bome, soos hierdie geelhout, bedek die laer hange
[Foto-erkenning op bladsy 16]
Bladsy 16: Pictures Courtesy of Camerapix Ltd.
[Foto-erkenning op bladsy 17]
Picture Courtesy of Camerapix Ltd.
[Foto-erkenning op bladsy 18]
Alle inlasfoto’s behalwe bergklimmer: Pictures Courtesy of Camerapix Ltd.; agtergrond: Duncan Willetts, Camerapix