Waar poppe operas opvoer
DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN OOSTENRYK
“JA, DIE musiek was pragtig, maar die tegniek van die poppespelers was ongelooflik. Die marionette kan subtieler gebare maak as enigiets wat [ek] al ooit tevore in enige poppespel of marionettevertoning gesien het!”
Beskryf die spreker ’n poppespel vir kinders? Nee. Glo dit as jy wil, dit is die geesdriftige woorde van ’n volwasse operaganger. Waar word hierdie uitsonderlike opera opgevoer? By ’n baie buitengewone operahuis in Salzburg, Oostenryk, wat Mozart, die beroemde komponis, se tuisstad was.
Maar het jy al ooit gehoor van houtmarionette wat tussen ’n halwe meter en een meter hoog is en operas opvoer? Die poppe van die Salzburg-poppeteater doen juis dit. Wanneer hulle op die verhoog begin dans, word die gehoor keer op keer bekoor, en word hulle meegevoer na ’n ander wêreld—een van fantasie en meesleurende musiek.
Waar die werklikheid en fantasie saamsmelt
Wanneer die ouverture begin en die gordyn vir die eerste bedryf lig, is die gehoor soms ’n bietjie teleurgesteld deur wat hulle sien. Is dit werklik houtmarionette wat oor die verhoog loop en gebare maak asof hulle arias sing? En al daardie dun draadjies bokant die poppe? Party besoekers vind dit dalk moeilik om hulle teleurstelling weg te steek, en dink: ‘Alles is te sigbaar—ons kan dan alles sien!’ Boonop is daar nie ’n orkesruimte met musikante nie. Hulle voel dalk selfs dat dit swak smaak is om sommer voorafopgeneemde operamusiek te speel. Die gereelde operaganger dink waarskynlik verontwaardig: ‘Hoe aaklig!’ Maar wag ’n bietjie! Stadig, byna onmerkbaar, verander die gehoor se gesindheid.
Wanneer die gehoor hulle aanvanklike skeptisisme oorkom, begin die marionette hulle betower. ’n Fassinerende samesmelting van die werklikheid en fantasie vind plaas. Die sydrade wat lewe gee aan die poppe, word nie meer opgemerk nie. Die toeskouers word aangegryp, nie net deur die opvoering nie, maar ook deur die ongewone idee dat marionette op ’n verhoog in ’n klein operahuis optree. Kort voor lank lyk die idee nie meer so belaglik nie en vergeet die gehoor gou dat hulle na lewelose marionette kyk. Ja, die poppe het die wonderlike vermoë om selfs skeptiese operagangers te beïndruk en hulle na die poppe se eie klein wêreldjie mee te voer.
Op en agter die verhoog
Die bedrywighede agter die verhoog is byna so fassinerend soos dié op die verhoog. Die werklike kunstenaars is die poppespelers agter die verhoog—of, liewer, bokant die verhoog—waar hulle van ’n brug af werk. Terwyl die poppespelers hulle hande draai en beweeg asof hulle die een of ander gebaretaal praat, sing en huil die marionette, veg hulle tweegevegte of maak hulle kniebuigings—net soos regte operasangers dit sou doen.
The New York Times het eenkeer verduidelik waarom hierdie kunsvorm so fassinerend is: “Die mense agter die verhoog kan enige rol van enige ouderdom en enige geslag speel; hulle het net een eienskap nodig, en baie daarvan: vaardigheid.” En die vaardigheid waarmee die Salzburg-poppespelers hulle marionette laat lewe, is waarlik ongelooflik.
Poppe in plaas van lewelose beelde
Die Salzburg-poppeteater is al meer as 90 jaar lank ’n sukses—sedert 1913, toe die geselskap die eerste keer een van Mozart se operas opgevoer het. Die stigter van die teater was Anton Aicher, ’n beeldhouer. Aicher het sy vakleerlingskap in München voltooi en toe marionette begin maak wat besonder lewensgetroue bewegings kon uitvoer. Hy het gou besef dat hy dit baie meer geniet het om met marionette te werk as om beweginglose altaarbeelde te maak.
Dit was nie lank voordat Aicher se hele gesin versot was op hierdie soort vermaak nie. Hulle het gretig gehelp met die klere vir die marionette, asook met die dele wat musiek en dialoog ingesluit het. Hulle was so suksesvol dat die repertoire kort voor lank vergroot is. En van 1927 af is hulle genooi om in ander lande op te tree. Deesdae word die marionette gereeld in verskeie lande gesien, soos Japan en die Verenigde State. In alle kulture geniet die publiek dit om deur marionette vermaak te word.
Is dit vir jou?
Opera word gedefinieer as “’n drama wat getoonset is om gesing te word met instrumentale begeleiding, deur sangers wat gewoonlik in kostuum is” (The Concise Oxford Dictionary of Music). Operalibretto’s, of -tekste, is al op mitologie, die geskiedenis, Bybelverslae en fiksie gebaseer. Dit kan tragies, romanties of komies wees. Dié wat in hierdie poppeteater opgevoer word, is gewoonlik in Duits of Italiaans. Daarom sal dit verstandig wees om na ’n vertaling van die oorsig te kyk om te sien of jy die werk sal geniet.
Hoe kan ’n Christen besluit of ’n sekere opera vir hom aanvaarbaar is? Moet sy besluit bloot gegrond wees op hoe beroemd die sangers is? Of op hoe mooi die musiek is? Of op die storielyn waarop die libretto gebaseer is?
Wel, soos met alle vermaak, is die beste manier vir ’n Christen om te besluit of hy na ’n opera moet luister of daarna moet gaan kyk, om die oorsig te vergelyk met die maatstaf wat die apostel Paulus gegee het: “Laastens, broers, alles wat waar is, alles wat van ernstige belang is, alles wat regverdig is, alles wat kuis is, alles wat lieflik is, alles waarvan goed gepraat word, watter deug en watter lofwaardige saak daar ook al is, hou aan om hierdie dinge te bedink.”—Filippense 4:8.
[Kaart op bladsy 8]
(Sien publikasie vir oorspronklike teksuitleg)
OOSTENRYK
WENE
Salzburg
[Prent op bladsy 8]
Die operageselskap van marionette, gereed om in ’n verskeidenheid operas op te tree
[Prent op bladsy 9]
Die Salzburg-poppeteater
[Prent op bladsy 10]
Anton Aicher, die stigter
[Erkenning]
By courtesy of the Salzburg Marionette Theatre
[Foto-erkenning op bladsy 8]
Al die foto’s op bladsye 8 en 9: By courtesy of the Salzburg Marionette Theatre