Ekstemporêre voordrag

JY HET moontlik hard aan jou toespraak gewerk. Jy het moontlik leersame materiaal. Dit is dalk logies uiteengesit. Jy kan dit dalk vlot voordra. Maar hoe doeltreffend is jou aanbieding as jou gehoor se aandag verdeel is—as hulle nie na alles wat jy sê, luister nie omdat hulle gedagtes dikwels afdwaal? Sal jy hulle harte bereik as hulle dit moeilik vind om op jou toespraak te konsentreer?

Wat kan die oorsaak van so ’n probleem wees? Verskeie faktore kan daartoe bydra. In die meeste gevalle is dit omdat die toespraak nie ekstemporêr voorgedra word nie. Met ander woorde, die spreker kyk te veel na sy aantekeninge of sy voordragstyl is te formeel. Hierdie probleme hou egter direk verband met die manier waarop die toespraak voorberei is.

As jy jou toespraak eers uitskryf en dan ’n skets daarvan probeer maak, sal jy dit waarskynlik moeilik vind om die toespraak ekstemporêr voor te dra. Waarom? Omdat jy die presiese woorde gekies het wat jy wil gebruik. Al gebruik jy die skets in jou voordrag, sal jy die woorde probeer onthou wat jy in jou oorspronklike manuskrip gebruik het. Wanneer iets geskryf is, is die taal formeler en is die sinskonstruksie ingewikkelder as in alledaagse spraak. Dit sal in jou voordrag gehoor kan word.

Moenie die toespraak heeltemal uitskryf nie, maar probeer eerder die volgende: (1) Kies ’n tema en die belangrikste aspekte van die onderwerp wat jy gaan gebruik om daardie tema te ontwikkel. Vir ’n kort toespraak sal twee hoofpunte moontlik voldoende wees. ’n Langer toespraak kan vier of vyf hê. (2) Skryf onder elke hoofpunt die belangrikste tekste neer wat jy wil gebruik om dit te ontwikkel; skryf ook jou illustrasies en belangrikste argumente neer. (3) Dink aan hoe jy die toespraak wil inlei. Jy kan selfs een of twee sinne uitskryf. Berei ook jou slot voor.

Dit is baie belangrik om jou voordrag voor te berei. Maar moenie die toespraak woord vir woord oefen met die doel om dit te memoriseer nie. Wanneer jy die voordrag van ’n ekstemporêre aanbieding voorberei, moet jy nie op woorde konsentreer nie, maar op die gedagtes wat jy wil oordra. Hersien dit totdat dit in jou gedagtes maklik op mekaar volg. As jou toespraak logies uiteengesit en goed beplan is, behoort dit nie moeilik te wees nie en behoort jou gedagtes natuurlik en vlot te vloei wanneer jy dit voordra.

Die voordele wat dit inhou. ’n Belangrike voordeel van ekstemporêre voordrag is dat jy op ’n natuurlike manier sal praat, waarop mense die beste reageer. Jou voordrag sal lewendiger wees en jou gehoor sal dit dus interessanter vind.

Hierdie manier van praat, stel jou in staat om die maksimum visuele kontak met jou gehoor te hê, wat jou kommunikasie met hulle verbeter. Aangesien jy nie op aantekeninge staatmaak vir die bewoording van elke sin nie, sal dié wat na jou luister, meer geneig wees om te dink dat jy jou onderwerp goed ken en dat jy opreg glo wat jy sê. Hierdie soort voordrag maak dit dus makliker om op ’n hartlike geselstrant te praat wat werklik mense se harte kan bereik.

Ekstemporêre voordrag maak dit ook moontlik om aanpasbaar te wees. Die materiaal is nie so onbuigsaam dat jy nie veranderinge daaraan kan maak nie. Gestel jy hoor vroeg op die dag van jou toespraak ’n interessante nuusberig wat direk met jou onderwerp verband hou. Sal dit nie gepas wees om daarna te verwys nie? Of miskien besef jy, terwyl jy praat, dat daar baie skoolgaande kinders in die gehoor is. Hoe goed sal dit tog wees as jy jou illustrasies en die toepassing daarvan aanpas sodat hulle kan sien hoe dit hulle lewe raak!

Nog ’n voordeel van ekstemporêre voordrag is dat dit jou gedagtes stimuleer. Wanneer jy ’n gehoor het wat aandagtig luister en reageer op wat jy sê, word jy self geesdriftiger en brei jy dan uit op gedagtes en neem jy die tyd om sekere punte vir beklemtoning te herhaal. As jy oplet dat die gehoor se belangstelling afneem, kan jy iets aan die probleem probeer doen en nie net voortgaan om met mense te praat wie se gedagtes êrens anders is nie.

Vermy die slaggate. Hou in gedagte dat ekstemporêre voordrag ook potensiële slaggate het. Een is byvoorbeeld die neiging om die tydgrens te oorskry. As jy gedurende die toespraak te veel bykomende gedagtes insluit, kan jou tydreëling ’n probleem wees. Jy kan hierdie probleem te bowe kom deur op jou skets te skryf hoeveel tyd jy vir elke deel van die toespraak het. Hou dan getrou by hierdie tydindeling.

Nog ’n gevaar, veral vir ervare sprekers, is te veel selfvertroue. Party het daaraan gewoond geraak om in die openbaar te praat en vind dit dalk maklik om gou ’n paar gedagtes saam te flans en die toegewese tyd daarmee te vul. Maar nederigheid en waardering vir die feit dat ons aan ’n onderrigtingsprogram deelneem waarin Jehovah self die Grootse Onderrigter is, moet ons beweeg om elke toewysing biddend te benader en goed voor te berei.—Jes. 30:20; Rom. 12:6-8.

Baie sprekers wat nie ervare is in ekstemporêre voordrag nie, is moontlik baie bekommerd dat hulle sal vergeet wat hulle wil sê. Moenie toelaat dat dit jou daarvan weerhou om hierdie positiewe stap te neem om ’n bekwame spreker te word nie. Berei goed voor, en vertrou op Jehovah om jou deur middel van sy gees te help.—Joh. 14:26.

Ander sprekers laat toe dat oormatige besorgdheid oor woorde hulle terughou. Ja, ’n ekstemporêre aanbieding sal miskien nie dieselfde keurige woordgebruik hê en so taalkundig versorg wees soos ’n manuskriptoespraak nie, maar ’n aangename geselstrant sal daarvoor vergoed. Mense reageer die beste op gedagtes wat in maklik verstaanbare woorde en eenvoudige sinne uitgedruk word. As jy goed voorberei, sal gepaste frasering vanself kom, nie omdat jy dit gememoriseer het nie, maar omdat jy die gedagtes goed genoeg hersien het. En as jy in jou daaglikse gesprekke goeie taal gebruik, sal jy dit van nature op die verhoog gebruik.

Watter soort aantekeninge om te gebruik. Met verloop van tyd en met oefening sal jy jou skets moontlik kan verkort tot net ’n paar woorde vir elke punt van jou toespraak. Jy kan dít, tesame met die tekste wat jy wil gebruik, alles op ’n kaart of ’n vel papier skryf sodat jy dit maklik kan raadpleeg. Vir die veldbediening sal jy in die meeste gevalle ’n eenvoudige skets memoriseer. As jy vir ’n herbesoek oor ’n onderwerp navorsing gedoen het, kan jy ’n paar kort aantekeninge op ’n stukkie papier skryf en dit in jou Bybel sit. Of jy kan eenvoudig jou bespreking op materiaal uit “Bybelonderwerpe vir bespreking” of Redenering uit die Skrif baseer.

As jy egter ’n hele aantal vergaderingdele binne ’n paar weke moet behartig en moontlik ook openbare toesprake moet hou, sal jy dalk vind dat jy vollediger aantekeninge nodig het. Waarom? Om die materiaal net weer vars in jou gedagtes te kry voordat jy elkeen van daardie toewysings behartig. Maar as jy gedurende jou voordrag te veel op jou aantekeninge staatmaak vir die bewoording—deur by amper elke sin daarna te kyk—sal jy die voordele inboet wat ekstemporêre voordrag inhou. As jy uitvoerige aantekeninge gebruik, moet jy dit merk sodat jy maklik na slegs die paar woorde en teksverwysings kan kyk waaruit jou skets bestaan.

Hoewel die voordrag van ’n toespraak deur ’n ervare spreker hoofsaaklik ekstemporêr moet wees, kan dit ook voordele inhou om ’n ander vorm van aanbieding te gebruik. In die inleiding en slot, waar goeie kontak met die gehoor met kragtige, noukeurig bewoorde verklarings gepaard moet gaan, sal ’n paar gememoriseerde sinne dalk doeltreffend wees. Waar feite, syfers, aanhalings of tekste gebruik word, is dit gepas om dit te lees, en dit kan uiters doeltreffend wees.

Wanneer ander ’n verduideliking eis. Soms word ons gevra om ons oortuigings te verduidelik sonder dat ons ’n kans kry om voor te berei. Dit kan gebeur wanneer iemand in die velddiens ’n beswaar opper. Soortgelyke situasies kan ontstaan wanneer ons by familielede, by die werk of by die skool is. Staatsamptenare kan ook eis dat ons ’n verduideliking gee van ons oortuigings en ons lewenswyse. Die Skrif spoor ons aan: “Wees altyd gereed om julle te verdedig voor elkeen wat van julle ’n rede vir die hoop in julle eis, maar doen dit met sagmoedigheid en diep respek.”—1 Pet. 3:15.

Let op hoe Petrus en Johannes die Joodse Sanhedrin geantwoord het, soos opgeteken in Handelinge 4:19, 20. In net twee sinne het hulle hulle standpunt duidelik gestel. Hulle het dit op ’n manier gedoen wat gepas was vir hulle gehoor—hulle het getoon dat die hof voor dieselfde geskil gestaan het as die apostels. Later is valse aanklagte teen Stefanus ingebring, en hy is voor dieselfde hof gebring. Lees sy kragtige, onvoorbereide antwoord in Handelinge 7:2-53. Hoe het hy sy materiaal gerangskik? Hy het gebeure in geskiedkundige volgorde uiteengesit. Op ’n gepaste punt het hy die aandag op die opstandige gees begin vestig wat die nasie Israel aan die dag gelê het. Ten slotte het hy getoon dat die Sanhedrin dieselfde gees geopenbaar het deur die Seun van God te laat doodmaak.

Wat kan jou help om ’n doeltreffende antwoord te gee wanneer jy onverwags gevra word om jou oortuiging te verduidelik? Volg Nehemia se voorbeeld, wat ’n stille gebed gedoen het voordat hy koning Artasasta se vraag beantwoord het (Neh. 2:4). Werk dan gou in jou gedagtes ’n skets uit van wat jy wil sê. Die basiese stappe kan soos volg uiteengesit word: (1) Kies een of twee punte wat in die verduideliking ingesluit moet word (jy besluit dalk om punte te gebruik wat in Redenering uit die Skrif gevind word). (2) Besluit watter tekste jy gaan gebruik om daardie punte te staaf. (3) Dink aan hoe jy jou verduideliking gaan begin sodat die persoon bereid sal wees om te luister. Begin dan praat.

Sal jy onthou wat om te doen wanneer jy onder druk is? Jesus het vir sy volgelinge gesê: “Moet . . . julle nie kwel oor hoe of wat julle moet sê nie; want wat julle moet sê, sal in daardie uur aan julle gegee word; want dit is nie net julle wat praat nie, maar dit is die gees van julle Vader wat deur julle praat” (Matt. 10:19, 20). Dit beteken nie dat jy die wonderdadige “woorde van wysheid” sal hê wat aan die eerste-eeuse Christene gegee is nie (1 Kor. 12:8). Maar as jy gereeld die opleiding benut wat Jehovah sy knegte in die Christengemeente gee, sal die heilige gees jou die nodige inligting laat herroep wanneer jy dit nodig kry.—Jes. 50:4.

Ekstemporêre voordrag kan ongetwyfeld baie doeltreffend wees. As jy dit gereeld oefen wanneer jy toewysings in die gemeente behartig, sal jy dit nie moeilik vind om uit die vuis te antwoord wanneer dit nodig is nie, aangesien jy dieselfde metode om ’n skets op te stel, kan gebruik. Moenie terughou nie. As jy leer om ekstemporêr te praat, sal dit jou help om jou veldbediening doeltreffender te maak. En as jy die voorreg het om toesprake in die gemeente te hou, sal jy heel moontlik die gehoor se aandag boei en hulle harte raak.