«Мәсиһи һәјаты вә ибадәти. Иш дәфтәри» үчүн мәнбәләр
1—7 ИЈУН
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈАРАДЫЛЫШ 44, 45
«Јусиф гардашларыны бағышлајыр»
(Јарадылыш 44:1, 2) Сонра Јусиф ешикағасына тапшырды: «Бу адамларын чувалларыны апара биләҹәкләри гәдәр тахылла долдур, һәр биринин пулуну да өз кисәсинә гој. 2 Мәним ҝүмүш ҹамымы исә, тахыл үчүн ҝәтирдији пулла бирликдә, ән кичикләринин кисәсинә гој». О ҝедиб Јусифин тапшырығыны јеринә јетирди.
w15-E 1/5 с. 14—15
«Мәҝәр мән Аллаһам?»
О заман Јусиф гардашларыны тора салды. Онлары тәгиб едиб јахалады, ҹамыны оғурламагда иттиһам едиб тутдурду. Ҹам Бинјаминин кисәсиндән чыханда һамысы Јусифин јанына гајытды. Инди Јусифин әлинә фүрсәт дүшмүшдү ки, гардашларынын неҹә адам олдугларыны өјрәнсин. Јәһуда гардашларынын адындан данышмаға башлады. Јусифдән мәрһәмәт диләди, һәтта он биринин дә Мисирдә гул олмасыны тәклиф етди. Јусиф исә билдирди ки, тәкҹә Бинјаминин Мисирдә галыб гул олаҹаг, галанлары исә чыхыб ҝедәҹәк (Јарадылыш 44:2—17).
Онда Јәһуда һәрарәтлә сөзә башлады: «Анасындан тәк о галыб. Атамыз ону чох истәјир». Јәгин бу сөзләр Јусифин үрәјини титрәтди. Ахы о, Јагубун севимли арвады, Бинјамини дүнјаја ҝәтирәркән һәјатдан көчән Рәһиләнин бөјүк оғлу иди. Атасы кими, Јусиф дә Рәһилә илә бағлы анлары севә-севә хатырлајырды. Анасынын јадиҝары олдуғу үчүн Бинјамин Јусифә чох әзиз иди (Јарадылыш 35:18—20; 44:20).
Јәһуда Јусифә јалвармаға башлады ки, Бинјамини гул етмәсин. О һәтта тәклиф етди ки, Бинјаминин јеринә өзү гул олсун. Сонда исә үрәкпарчалајан сөзләрлә фәрјад етди: «Бу ушагсыз атамын јанына неҹә гајыдым? Ахы атамын бу фаҹиәсинә дуруб баха билмәрәм!» (Јарадылыш 44:18—34). Бәли, Јәһуда тамам башга адам олмушду. Инди онун һәм кечмишдә етдикләринә ҝөрә пешманчылыг чәкдији, һәм дә чох шәфгәтли, фәдакар вә мәрһәмәтли инсан олдуғу ајдын олду.
Јусиф артыг дөзмәди. О, ичиндә мәһбус етдији һиссләри даһа боға билмәди. Бүтүн хидмәтчиләрини бајыра чыхарандан сонра, елә бәркдән ағлады ки, сәс фиронун евинә кими ҝедиб чыхды. Ахыр ки: «Мән Јусифәм», — дејәрәк өзүнү гардашларына танытды. Она етдикләри пислијә ҝөрә гардашларыны бағышлајыб, онлары бағрына басды (Јарадылыш 45:1—15). Бунунла да, Јусиф үрәкдән бағышлајан Јеһова кими давранды (Зәбур 86:5). Биз дә белә давранырыгмы?
(Јарадылыш 44:33, 34) Инди хаһиш едирәм, гој бу ушағын әвәзинә мән ағама гул олум, о исә гардашларымла гајыдыб ҝетсин. 44 Бу ушагсыз атамын јанына неҹә гајыдым? Ахы атамын бу фаҹиәсинә дуруб баха билмәрәм!»
(Јарадылыш 45:4, 5) Јусиф гардашларына деди: «Јахын ҝәлин». Онлар јахынлашдылар. Сонра о деди: «Мән гардашыныз Јусифәм, Мисирә сатдығыныз Јусиф. 5 Амма үрәјинизи сыхмајын, бир-биринизи дә гынамајын ки, нијә мәни бура сатмысыныз. Аллаһ мәни сизин габағынызҹа бура ҝөндәриб ки, сизи өлүмдән гуртарсын.
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
(Јарадылыш 44:13) Онда гардашлар әл атыб јахаларыны ҹырдылар, јүкләрини улагларына јүкләјиб шәһәрә гајытдылар.
it-2-E с. 813
Јаха ҹырмаг
Јәһудиләрдә, еләҹә дә диҝәр шәрг халгларында кәдәр ифадә едән һәрәкәт. Хүсусән дә доғма адамын өлүм хәбәрини ешидәндә белә едирдиләр. Адәтән палтары јарарсыз һала дүшәҹәк гәдәр ҹырмырдылар, садәҹә јаханы ҹырырдылар.
Мүгәддәс Китаб персонажларындан бу һәрәкәти едән илк адам Јагубун бөјүк оғлу Рубән олуб. О, гајыдыб Јусифи гујуда тапмајанда јахасыны ҹырыб деди: «Ушаг јоха чыхыб! Инди мән нејләјәҹәјәм?» Илк оғул олдуғу үчүн Рубән кичик гардашына ҝөрә хүсусилә мәсулијјәт дашыјырды. Јагуба да оғлунун өлүм хәбәрини дејәндә о да јахасыны ҹырды вә белинә чул бағлајыб јас сахлады (Јр 37:29, 30, 34). Мисирдә Бинјаминин бојнуна оғурлуг гојуланда Јусифин гардашлары кәдәрләрини ифадә етмәк үчүн јахаларыны ҹырдылар (Јр 44:13).
(Јарадылыш 45:5—8) Амма үрәјинизи сыхмајын, бир-биринизи дә гынамајын ки, нијә мәни бура сатмысыныз. Аллаһ мәни сизин габағынызҹа бура ҝөндәриб ки, сизи өлүмдән гуртарсын. 6 Инди ики илдир өлкәдә аҹлыгдыр, һәлә беш ил дә әкин-бичин олмајаҹаг. 7 Аллаһ мәни габағынызҹа ҝөндәриб ки, нәслиниз кәсилмәсин вә сизә бөјүк гуртулуш вериб сағ сахласын. 8 Беләликлә, мәни бура сиз јох, Аллаһ ҝөндәриб ки, мәни фиронун баш вәзири, онун евинин ағасы вә бүтүн Мисир өлкәсинин башчысы етсин.
Сәбәбсиз нифрәт едиләнләр
15 Бизә сәбәбсиз нифрәт едәнләрә гаршы гәзәбләнмәмәкдә нә көмәк едәр? Јадда сахла ки, бизим башлыҹа дүшмәнләримиз Шејтан вә ҹинләрдир (Ефеслиләрә 6:12). Ајры-ајры инсанлар бизи шүурлу шәкилдә вә биләрәкдән тә’гиб етсәләр дә, Аллаһын халгына гаршы дуранларын чоху буну билмәдән вә ја башгаларынын тә’сири алтында едирләр (Даниел 6:4-16; 1 Тимотејә 1:12, 13). Јеһова “бүтүн инсанлар”а “хилас олуб, һәгигәти дәрк етмәк” имканы вермәји арзулајыр (1 Тимотејә 2:4). Бизим нөгсансыз давранышымыздан тә’сирләнән бә’зи дүшмәнләр дә инди бизим мәсиһчи гардашларымыздыр (1 Петер 2:12). Бундан әлавә, Јагубун оғлу Јусифин нүмунәси ибрәтамиз ола биләр. Јусиф гардашларына ҝөрә чох әзијјәт чәксә дә, онлара гаршы кин сахламады. Нәјә ҝөрә? Чүнки о, баш верән һадисәләрдә Јеһованын әлинин олдуғуну ҝөрдү вә баша дүшдү ки, Аллаһ Өз нијјәтини јеринә јетирәрәк, һадисәләри идарә едир (Тәквин 45:4-8). Јеһова елә едә биләр ки, бизим дә әдаләтсиз изтирабларымыз Онун адынын иззәтләнмәси илә нәтиҹәләнсин (1 Петер 4:16).
Мүгәддәс Китаб гираәти
(Јарадылыш 45:1—15) Бу јердә Јусиф даһа өзүнү сахлаја билмәди, гышгырыб хидмәтчиләринә деди: «Һамы бајыра чыхсын!» Отагда һеч ким галмајанда Јусиф өзүнүн ким олдуғуну гардашларына ачды. 2 Сонра һөнкүртү илә ағлады. О, елә бәркдән ағлајырды ки, мисирлиләр онун сәсини ешитди. Фиронун еви дә бундан хәбәр тутду. 3 «Мән Јусифәм, — дејә о, гардашларына сөјләди. — Атам һәлә сағдыр?» Гардашлары динә билмәдиләр, онларын нитги гурумушду. 4 Јусиф гардашларына деди: «Јахын ҝәлин». Онлар јахынлашдылар. Сонра о деди: «Мән гардашыныз Јусифәм, Мисирә сатдығыныз Јусиф. 5 Амма үрәјинизи сыхмајын, бир-биринизи дә гынамајын ки, нијә мәни бура сатмысыныз. Аллаһ мәни сизин габағынызҹа бура ҝөндәриб ки, сизи өлүмдән гуртарсын. 6 Инди ики илдир өлкәдә аҹлыгдыр, һәлә беш ил дә әкин-бичин олмајаҹаг. 7 Аллаһ мәни габағынызҹа ҝөндәриб ки, нәслиниз кәсилмәсин вә сизә бөјүк гуртулуш вериб сағ сахласын. 8 Беләликлә, мәни бура сиз јох, Аллаһ ҝөндәриб ки, мәни фиронун баш вәзири, онун евинин ағасы вә бүтүн Мисир өлкәсинин башчысы етсин. 9 Тез атамын јанына гајыдыб она дејин ки, оғлун Јусиф белә дејир: “Аллаһ мәни бүтүн Мисир өлкәсинин ағасы едиб. Јубанмадан бура ҝәл. 10 Гошен дијарында јашајарсан, оғулларын, нәвәләрин, мал-һејванын вә һәр шејинлә бирликдә мәнә јахын оларсан. 11 Сәни әрзагла тәмин едәрәм, чүнки аҹлыг һәлә беш ил сүрәҹәк. Јохса сән дә, евиндәкиләр дә вардан-јохдан чыхар, сәфаләтә дүшәрсиниз”. 12 Сиз дә, гардашым Бинјамин дә өз ҝөзләринизлә ҝөрүрсүнүз ки, сизинлә данышан мәнәм. 13 Мисирдәки ҹаһ-ҹалалымы, ҝөрдүјүнүз һәр шеји атама данышын. Тәләсин, ҝедин атамы бура ҝәтирин». 14 Сонра о, гардашы Бинјамини гуҹаглајыб ҝөзләринин јашыны сел кими ахытды, Бинјамин дә онун бојнуна сарылыб ағлады. 15 Јусиф ағлаја-ағлаја о бири гардашларыны да өпдү. Сонра онлар отуруб сөһбәт етдиләр.
СӘРИШТӘЛИ МҮЖДӘЧИ ОЛУН
w06-E 1/2 с. 31
Охуҹуларын суаллары
Доғруданмы, Јеһованын садиг хидмәтчиси олан Јусиф Јарадылыш 44:5 ајәсиндә дејилдији кими, ҝүмүш ҹамда фала бахырды?
Јусифин, һәгигәтән дә, фала бахдығыны дүшүнмәјә һеч бир әсас јохдур.
Мүгәддәс Китабда Јусифин сеһр васитәсилә ҝәләҹәји билмәјә неҹә јанашдығы ачыгланыр. Она фиронун јухуларыны јозмаг бујруланда о, дөнә-дөнә билдирмишди ки, јалныз Аллаһ ҝәләҹәкдә нә олаҹағыны сөјләјә биләр. Бунун сајәсиндә фирон өзү дә баша инанмышды ки, сеһрли гүввәләр јох, Јусифин ибадәт етдији, тәк олан Аллаһ Јусифи ҝәләҹәк һадисәләрдән аҝаһ етмишди (Јарадылыш 41:16, 25, 28, 32, 39). Сонралар Мусаја верилән Ганунда Јеһова сеһрбазлығы, фалчылығы гадаған етмиш вә бунунла да, бир даһа тәсдигләмишди ки, ҝәләҹәји тәкҹә О дејә биләр (Ганунун тәкрары 18:10—12).
Бәс онда Јусиф нәјә ҝөрә хидмәтчиси васитәсилә билдирмишди ки, ҝүмүш ҹамла фала бахыр? (Јарадылыш 44:5). Бу сөзләрин нә сәбәбә дејилдијини нәзәрә алмаг лазымдыр.
Јусифин гардашлары шиддәтли аҹлыг уҹбатындан Мисирә әрзаг далынҹа ҝәлмишдиләр. Илләр әввәл һәмин бу гардашлар Јусифи гул кими сатмышдылар. Инди исә өзләринин дә хәбәри олмадан, өз гардашларындан, Мисирдә әрзаг ишинә бахан Јусифдән көмәк истәјирдиләр. Јусиф ким олдуғуну онлара ачыгламады. Әввәлҹә, онлары сынамаг гәрарына ҝәлди. Јусиф билмәк истәјирди ки, гардашлары кечмиш әмәлләринә ҝөрә үрәкдән пешман олублар, ја јох. Һәмчинин онларын Бинјамини, еләҹә дә Бинјаминә бағлы олан аталары Јагубу севиб-севмәдикләрини, әҝәр севирләрсә, нә гәдәр севдикләрини өјрәнмәк истәјирди. Буна ҝөрә дә о фәнд ишләтди (Јарадылыш 41:55—44:3).
Јусиф хидмәтчиләриндән биринә тапшырды ки, гардашларынын кисәләрини әрзагла долдурсун вә һәр биринин пулуну кисәсинә гојсун. Јусифин ҝүмүш ҹамыны исә Бинјаминин кисәсинә гојсун. Бүтүн бу вахт әрзиндә Јусиф өзүнү бүтпәрәст өлкәнин әјаны кими тәгдим едирди. О, һәр шејлә, давранышыјла, данышдығы диллә өзүнү белә бир әјан кими апарырды ки, гардашлары һеч нәдән шүбһәләнмәсинләр.
Гардашлары Јусифин јанына ҝәтирәндә о, јенә дә кәләјинә давам едәрәк онлардан сорушду: «Мәҝәр билмирдиниз ки, мәним кими адам фала бахыб һәр шеји ҝөрәҹәк?» (Јарадылыш 44:15). Беләликлә, ҹам садәҹә олараг кәләјин бир һиссәсидир. Бинјаминин ҹамы оғурламасы нә дәрәҹәдә дүз идисә, Јусифин ҹамла фала бахмасы да о дәрәҹәдә һәгигәт иди.
8—14 ИЈУН
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈАРАДЫЛЫШ 46, 47
«Аҹлыг вахты гида»
(Јарадылыш 47:13) Бүтүн өлкәдә әрзаг гытлығы иди, чүнки аҹлыг чох шиддәтли иди. Аҹлыг Мисир вә Кәнан өлкәләрини чапыб-таламышды.
w87-E 1/5 с. 15, абз. 2
Аҹлыг дөврүндә хилас
2 Једди иллик боллуг битди, Јеһованын дедији кими, аҹлыг башлады. Аҹлыг тәкҹә Мисири јох, «бүтүн өлкәләри» бүрүмүшдү. Мисирдә аҹлыг чәкән халг фирона јалварыб чөрәк истәјәндә фирон онлара деди: «Јусифин јанына ҝедин, о нә десә, ону да един». Мисирлиләрин пулу гуртаранадәк Јусиф онлара тахыл сатды. Сонра исә мал-гаранын әвәзиндә онлара әрзаг верди. Ән нәһајәтдә, ҹамаат Јусифин јанына ҝәлиб деди: «Бизи дә, торпағымызы да ал, әвәзиндә бизә әрзаг вер. Торпағымыз фиронун мүлкијјәтинә кечсин, өзүмүз дә она гул олаг». Јусиф мисирлиләрин бүтүн торпагларыны фирон үчүн алды (Јарадылыш 41:53—57; 47:13—20).
(Јарадылыш 47:16) Онда Јусиф деди: «Әҝәр пулунуз јохдурса, онда мал-гаранызы ҝәтирин. Мән дә әвәзиндә сизә чөрәк верәрәм».
(Јарадылыш 47:19, 20) Биз өлсәк, торпағымызы беҹәрән олмаса, бунун кимә фајдасы олаҹаг? Бизи дә, торпағымызы да ал, әвәзиндә бизә әрзаг вер. Торпағымыз фиронун мүлкијјәтинә кечсин, өзүмүз дә она гул олаг. Бизә тохум вер ки, сағ галыб өлмәјәк, торпағымыз бош галмасын». 20 Јусиф мисирлиләрин бүтүн торпагларыны фирон үчүн алды, чүнки аҹлыг шиддәтли олдуғундан мисирлиләрин һамысы өз торпағыны сатырды. Беләликлә, торпаглар фиронун олду.
(Јарадылыш 47:23—25) Онда Јусиф ҹамаата деди: «Артыг сиз торпагларынызла бирликдә фирона мәхсуссунуз. Инди алын, бу да тохум, апарын әкин. 24 Јығдығыныз мәһсулун бешдә бири фиронун олаҹаг, галан дөрд һиссәсини исә өзүнүзә ҝөтүрәрсиниз. Ондан һәм тохумлуг кими истифадә едәрсиниз, һәм дә өзүнүзү, ушагларынызы вә бүтүн евиниздә оланлары доландырарсыныз». 25 Онлар ҹаваб вердиләр: «Сән бизи хилас еләдин. Биз фирона гул оларыг, тәки сән лүтфүнү биздән әсирҝәмә».
Падшаһлыг јер үзүндә Аллаһын ирадәсини јеринә јетирир
11 Рузи-бәрәкәт. Дүнја руһани аҹлыг ичиндәдир. Мүгәддәс Китабда габагҹадан јазылмышды: «Күлли-Ихтијар Јеһова бәјан едир: “Елә ҝүнләр ҝәлир ки, мән өлкәјә аҹлыг ҝөндәрәҹәјәм. Халг чөрәјә вә суја јох, Јеһованын сөзләринә һәсрәт галаҹаг”» (Амс. 8:11). Бәс Аллаһын Падшаһлығынын вәтәндашлары да аҹлыгдан әзијјәт чәкирми? Јеһова Өз халгы илә дүшмәнләри арасында кәскин фәрг олаҹағыны демишди: «Бах, Мәним гулларым јејәҹәк, сиз исә аҹ галаҹагсыныз. Гулларым ичәҹәк, сиз исә сусузлугдан јанаҹагсыныз, гулларым севинәҹәк, сиз исә хәҹаләт чәкәҹәксиниз» (Әшј. 65:13). Сиз бу пејғәмбәрлик сөзләринин јеринә јетдијини ҝөрүрсүнүзмү?
12 Руһани гиданын боллуғуну ашыб-дашан, дәрин чајын сулары илә мүгајисә етмәк олар. Мүгәддәс Китаба әсасланан нәшрләр, еләҹә дә аудио вә видеојазылар, јығынҹаг вә бөјүк топланты ҝөрүшләри вә веб-сајтымызда чыхан материаллар сајәсиндә руһани ҹәһәтдән аҹлыг чәкән дүнјада боллуг ичиндә јашајырыг (Һизг. 47:1—12; Јуил 3:18). Мәҝәр Јеһованын боллугла бағлы вәдләринин ҝүндәлик һәјатынызда јеринә јетдијини ҝөрмәк сизи риггәтә ҝәтирмир? Бәс сиз Јеһованын сүфрәсиндән мүнтәзәм олараг гидаланырсынызмы?
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
(Јарадылыш 46:4) Мән Өзүм сәнинлә Мисирә ҝедәҹәјәм, елә Өзүм дә сәни орадан чыхараҹағам. Сәнин ҝөзләрини Јусиф бағлајаҹаг».
ит-1-E с. 220, абз. 1
Жестләр вә һәрәкәтләр
Өлүнүн ҝөзләрини бағламаг. Адәтән өлүнүн ҝөзүнү бағламаг илк оғулун өһдәсинә дүшүрдү. Буна ҝөрә дә Јеһова Јагуба «сәнин ҝөзләрини Јусиф бағлајаҹаг» дејәркән (Јр 46:4) билдирирди ки, илк оғуллуг һаггы Јусифә верилмәлидир (1См 5:2).
(Јарадылыш 46:26, 27) Јагубдан төрәјән вә онунла Мисирә ҝәләнләрин сајы, ҝәлинләриндән савајы, алтмыш алты нәфәр иди. 27 Јусифин Мисирдә ики оғлу олмушду. Јагубун Мисирә көчән аиләси јетмиш нәфәрдән ибарәт иди.
nwtsty-E Һв 7:14 ајәсинә олан шәрһ
Јетмиш беш нәфәр: Ола билсин, Стефан Јагубун Мисирә ҝәлән аилә үзвләринин сајынын 75 нәфәр олдуғуну дејәндә Төвратдан һансыса бир ајәни ситат ҝәтирмирди. Төвратын масорет мәтниндә бу рәгәм јохдур. Јр 46:26 ајәсиндә дејилир: «Јагубдан төрәјән вә онунла Мисирә ҝәләнләрин сајы, ҝәлинләриндән савајы, алтмыш алты нәфәр иди». 27-ҹи ајәдә исә јазылыб: «Јагубун Мисирә көчән аиләси јетмиш нәфәрдән ибарәт иди». Бурада адамларын сајы ики мөвгедән ҝөстәрилиб. Биринҹи рәгәм, ҝөрүнүр, Јагубун јалныз өвладларынын сајыдыр, икинҹи рәгәм исә онунла Мисирә ҝәләнләринин һамысынын сајыдыр. Јагубун өвладларынын сајы Чх 1:5 вә Гн 10:22 ајәләриндә дә гејд олунур, орада да 70 рәгәми јазылыб. Ҝөрүнүр, Стефанын дедији үчүнҹү рәгәмә Јагубун бөјүк аиләсинин башга үзвләри дахилдир. Бәзиләринин фикринҹә, бу рәгәмә Јусифин оғуллары Мәнәссә илә Әфраимин оғуллары вә нәвәләри дә дахилдир. Септуаҝинта тәрҹүмәсиндә Јр 46:20 ајәсиндә онларын да ады чәкилир. Беләликлә, 75 рәгәми үмуми ҹәми билдирә биләр. Лакин бу рәгәм ерамызын биринҹи әсриндә дөвријјәдә олан Төвратын нүсхәләринә әсаслана да биләрди. Артыг узун илләрдир алимләрә мәлумдур ки, јунанҹа Септуаҝинтада Јр 46:27 вә Чх 1:5 ајәләриндә 75 рәгәми јазылмышды. Бундан башга, XX әсрдә Өлү дәниз кәнарында ибрани дилиндә Чх 1:5 ајәси јазылмыш ики тумар тапылды. Онларда да 75 рәгәми јазылмышды. Ола билсин, Стефан бу гәдим мәтнләрдән биринә әсасланараг бу рәгәми демишди. Јухарыда садаланан фикирләрдән һансы биринин дүзҝүн олмасындан асылы олмајараг, Стефанын дедији рәгәм Јагубун өвладларынын башга мөвгедән сајылмыш үмуми сајыны әкс етдирирди.
Мүгәддәс Китаб гираәти
(Јарадылыш 47:1—17) Јусиф ҝәлиб фирона хәбәр верди: «Атам да, гардашларым да Кәнан торпағындан чыхыб ҝәлибләр. Онлар гојун-гузуларыны, мал-гараларыны вә нәләри варса, һәр шеји өзләри илә ҝәтирибләр. Инди Гошендәдирләр». 2 Сонра гардашларындан бешини фиронун һүзуруна ҝәтириб она тәгдим етди. 3 Фирон Јусифин гардашларындан сорушду: «Нә ишлә мәшғулсунуз?» Онлар: «Гулларын ата-бабалары кими ушаглыгдан гојун отармагла мәшғулдур», — дејә ҹаваб вердиләр. 4 Сонра фирона дедиләр: «Биз ҝәлмишик ки, мүвәггәти бу торпагда јашајаг. Чүнки Кәнан дијарында аҹлыг елә ҝүҹлүдүр ки, гулларын сүрүләрини отармаға отлаг тапа билмирләр. Она ҝөрә дә хаһиш едирик, гулларына Гошен торпағында јашамаға иҹазә вер». 5 Онда фирон Јусифә деди: «Атан вә гардашларын тәшриф бујуруб бура, сәнин јанына ҝәлибләр. 6 Мисир сәнин ихтијарындадыр. Өлкәнин ән јахшы јерини атана вә гардашларына вер. Гој онлар Гошен дијарында јашасынлар. Һәм дә араларындан баҹарыглы билдијин адама мәним сүрүләримә бахмағы тапшыр». 7 Сонра Јусиф атасыны ҝәтириб фирона тәгдим етди. Јагуб фирона алгыш етди. 8 Фирон Јагубдан сорушду: «Нечә јашын вар?» 9 Јагуб фирона деди: «Јүз отуз илдир ки, гүрбәт елләрдә өмүр сүрүрәм. Гыса вә кешмәкешли һәјатым аталарымын гүрбәт елләрдә кечирдији өмүр гәдәр узун дејил». 10 Бундан сонра Јагуб фирона алгыш едиб онун һүзурундан чыхды. 11 Јусиф атасыны вә гардашларыны Мисир торпағында јерләшдириб, фиронун әмр етдији кими, Рамсес торпағынын ән јахшы јериндә онлара мүлк верди. 12 О, атасыны, гардашларыны вә атасынын бүтүн ев әһлини ушагларын сајына ҝөрә әрзагла тәмин едирди. 13 Бүтүн өлкәдә әрзаг гытлығы иди, чүнки аҹлыг чох шиддәтли иди. Аҹлыг Мисир вә Кәнан өлкәләрини чапыб-таламышды. 14 Јусиф тахылы сатыб Мисир вә Кәнан өлкәләринин бүтүн пулуну топлајыр, онлары фиронун евинә чатдырырды. 15 Бир гәдәр кечәндән сонра Мисирдә вә Кәнанда пул гуртарды. Бүтүн мисирлиләр Јусифин јанына ҝәлиб дедиләр: «Бизә чөрәк вер! Пулумуз јохдур дејә, ҝөз ҝөрә-ҝөрә өләк?» 16 Онда Јусиф деди: «Әҝәр пулунуз јохдурса, онда мал-гаранызы ҝәтирин. Мән дә әвәзиндә сизә чөрәк верәрәм». 17 Беләликлә, онлар мал-һејванларыны Јусифин јанына ҝәтирирдиләр, Јусиф дә атларын, гојун-гузу, мал-гара вә ешшәкләрин әвәзиндә онлара әрзаг верирди. Һәмин ил о, мал-һејванын мүгабилиндә халгы әрзагла тәмин етди.
15—21 ИЈУН
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈАРАДЫЛЫШ 48—50
«Јашлыларын демәјә сөзү чохдур»
(Јарадылыш 48:21, 22) Сонра Исраил Јусифә деди: «Мән өлүрәм. Амма Аллаһ сизинлә олаҹаг. О, сизи ата-бабаларынызын торпағына гајтараҹаг. 22 Мән исә сәнә амориләрдән гылынҹ вә каманла алдығым торпагдан гардашларына вердијимдән бир пај артыг торпаг верирәм».
it-1-E с. 1246, абз. 8
Јагуб
Өлүмүндән бир аз әввәл Јагуб нәвәләринә, јәни Јусифин оғулларына хејир-дуа верди вә Аллаһын һөкмүјлә Әфраими бөјүк гардашы Мәнәссәдән үстүн тутду. Сонра илк оғула дүшән икигат мирас пајыны алаҹаг Јусифә деди: «Мән... сәнә амориләрдән гылынҹ вә каманла алдығым торпагдан гардашларына вердијимдән бир пај артыг торпаг верирәм» (Јр 48:1—22; 1См 5:1). Әслиндә, Јагуб Сиһам јахынлығындакы торпағы Һамурун оғулларындан чәкишмәсиз, пул вериб алмышды (Јр 33:19, 20). Јусифә вердији бу вәд Јагубун иманыны ҝөстәрирди. О, һәмин торпағы артыг өз гылынҹы вә каманы илә алдығыны демәклә ҝәләҹәкдә өвладларынын Кәнаны истила едәҹәјини пејғәмбәрлик едирди. Фәтһ едилмиш о дијардан Јусифә верилән ики пај Әфраим гәбиләсинә вә Мәнәссә гәбиләсинә верилмиш торпаг пајлары олду.
(Јарадылыш 49:1) Сонра Јагуб оғулларыны чағырыб деди: «Һамыныз јаныма ҝәлин, сизин ҝәләҹәјиниз барәдә сизә данышым.
it-2-E с. 206, абз. 1
Ахырзаман
Јагубун өлүм јатағында дедији пејғәмбәрлик. Јагуб оғулларына «һамыныз јаныма ҝәлин, сизин ҝәләҹәјиниз барәдә сизә данышым» дејә билдирди (Јр 49:1). Бундан ики әсрдән чох әввәл Јеһова Јагубун бабасы Ибрама (Ибраһимә) демишди ки, онун өвладлары 400 ил зүлм чәкәҹәк (Јр 15:13). Буна ҝөрә дә Јагубун ҝәләҹәклә бағлы дедикләри 400 иллик зүлм битмәјинҹә јеринә јетә билмәзди. Јагубун сөјләдији пејғәмбәрлијин «Аллаһын Исраили»нә дә аид олдуғуну фәрз етмәк олар (Гт 6:16; Рм 9:6).
(Јарадылыш 50:24, 25) Ахырда Јусиф гардашларына деди: «Мән өлүрәм. Амма Аллаһ мүтләг сизә нәзәр салаҹаг. Сизи бу өлкәдән чыхарыб Ибраһимә, Исһага вә Јагуба анд ичиб вәд етдији торпаға апараҹаг». 25 Јусиф Исраил оғулларына анд вериб деди: «Аллаһ мүтләг сизә нәзәр салаҹаг. Онда мәним сүмүкләрими дә бурадан апарарсыныз».
Ҝәнҹләр үчүн хејир-дуа олан гоҹалар
10 Јашлы баҹы-гардашлар һәмиманлылара да јахшы тә’сир едә биләрләр. Јагубун оғлу Јусиф гоҹа вахтында имандан ирәли ҝәләрәк етдији садә бир һәрәкәти илә өзүндән сонра јашајан милјонларла Аллаһын хидмәтчисинә бөјүк тә’сир ҝөстәрди. О, ‘сүмүкләри һаггында әмр верәндә’, јә’ни исраиллиләрин Мисири тәрк едән заман онун сүмүкләрини өзләри илә апармағы тапшыранда 110 јашында иди (Ибраниләрә 11:22; Јарадылыш 50:25). Бу әмр Јусифин өлүмүндән сонра узун илләр көләлик едән исраиллиләр үчүн үмид шәфәги кими сачараг гуртулушун ҝәләҹәјинә онлары әмин едирди.
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
(Јарадылыш 49:19) Ҹада исә гулдурлар басгын едәҹәк, амма Ҹад архаларынҹа дүшүб онлары говаҹаг.
Аллаһа иззәт верәнләр хејир-дуа алыр
4 Бүтүн халг Вә’д едилмиш дијара дахил олмаздан әввәл, Гад гәбиләсиндән олан исраиллиләр Иордан чајындан шәрг тәрәфдә — сүрүләр үчүн јарарлы јердә мәскән салмаға иҹазә истәдиләр (Сајлар 32:1-5). Бу јердә јашамаг ҹидди чәтинликләрлә бағлы иди. Гәрб саһилдәки гәбиләләр Иордан вадисинин мүдафиәси алтында иди — һәмин вади һәрби басгынлар үчүн тәбии манеә кими хидмәт едирди (Јешу 3:13-17). Лакин Иордандан шәргдә јерләшән торпагларла вәзијјәт башга ҹүр иди. Ҹорҹ Адам Смитин “Мүгәддәс торпағын тарихи ҹоғрафијасы” китабында бу торпаглар һаггында дејилир: “[Онлар] демәк олар ки, һеч бир сәдд олмадан бөјүк Әрәбистан јајласына гәдәр узанмагдадыр. Бу сәбәбдән һәмин торпаглар бүтүн әсрләр боју аҹ көчәриләрин басгынына мә’руз галырды, бә’зи көчәри дәстәләри исә, отлаглардан өтрү һәр ил бу бөлҝәләрә һүҹум едирдиләр” (“The Historical Geography of the Holy Land”).
5 Гад гәбиләси бу ҹүр даими тәзјигин өһдәсиндән неҹә ҝәләҹәк? Бир нечә әср әввәл онларын улу атасы Јагуб өлүм јатағында демишдир: “Ҝад [Гад] таланчылар басгынына уғрајаҹаг, лакин онлары топуғундан вураҹаг” (Јарадылыш 49:19, МКШ). Илк бахышдан бу сөзләр сыхыҹы ҝөрүнүр. Әслиндә исә, бу сөзләрлә Гадын нәсилләринә ҹаваб зәрбәләри ендирмәк тапшырылыр. Јагуб онлары әмин етмишдир ки, әҝәр онлар бу ҹүр даврансалар, таланчылар рүсвајчылыгла ҝери чәкиләҹәкләр, онлар исә дүшмәни тә’гиб едәҹәкләр.
(Јарадылыш 49:27) Бинјамин ҹанавар кими шикарыны дидиб-парчалајаҹаг. Сәһәр өз овуну јејәҹәк, ахшам исә гәнимәт бөлүшдүрәҹәк».
it-1-E с. 289, абз. 2
Бинјамин
Бинјаминин өвладларынын дөјүш баҹарығы Јагубун өлүм јатағында сөјләдији пејғәмбәрликдә әксини тапыр. О, севимли оғлу һаггында демишди: «Бинјамин ҹанавар кими шикарыны дидиб-парчалајаҹаг. Сәһәр өз овуну јејәҹәк, ахшам исә гәнимәт бөлүшдүрәҹәк» (Јр 49:27). Бинјаминли дөјүшчүләр һәм сағ, һәм дә сол әллә сапандла даш атмағы, һәтта түкү белә вура билмәләри илә танынырдылар (Һк 20:16; 1См 12:2). Залым Әҹлун падшаһы өлдүрән солахај һаким Әһуд бинјаминли иди (Һк 3:15—21). Һәмчинин гејд етмәк лазымдыр ки, Исраил падшаһлығынын «сәһәриндә» Исраилин илк падшаһы ән кичик гәбиләләрдән бири олан Бинјамин гәбиләсиндән чыхмышды. Бу, филиштлиләрә гаршы шүҹаәтлә дөјүшән Киш оғлу Талут иди (1Иш 9:15—17, 21). Падшаһлығын «ахшамы» оланда да Исраил халгына аид мәсәлә јарананда мәһз Бинјамин гәбиләсиндән олан мәликә Әстәр вә Мәрдәһај фарс империјасында исраиллиләрин сојгырымынын гаршысыны алдылар (Әс 2:5—7).
Мүгәддәс Китаб гираәти
(Јарадылыш 49:8—26) Сәни исә, Јәһуда, гардашларын мәдһ едәҹәк. Әлин дүшмәнләринин бојнунда олаҹаг. Атанын оғуллары сәнә баш әјәҹәк. 9 Јәһуда бала ширдир. Оғлум шикарыны јејиб галхаҹаг. О, шир кими јерә јатыб јајханыб. Бу шири галдырмаға ким ҹүрәт едәр? 10 Һөкмдар әсасы Јәһуданын әлиндән чыхмајаҹаг, башчы әсасы дизләринин арасындан ҝөтүрүлмәјәҹәк, та Шило ҝәләнә гәдәр. Вә халглар она итаәт едәҹәк. 11 Улағыны мејнәјә, сыпасыны сечмә тәнәјә бағлајыб палтарыны шәрабда, либасыны үзүмүн ганында јујаҹаг. 12 Шәрабдан ҝөзләри ал-гырмызы, сүддән дишләри ағаппагдыр. 13 Зәбулун дәниз кәнарында, ҝәмиләрин јан алдығы саһилдә мәскән салаҹаг. Онун сәрһәди Сидона тәрәф узанаҹаг. 14 Јәсакир белиндә хурҹун јерә јатан, сүмүјү мөһкәм бир улаг кимидир. 15 О, динҹәлмәк үчүн раһат јер, сәфалы өлкә тапаҹаг. Күрәјини јүк алтына верәҹәк, ону гул кими ишләдәҹәкләр. 16 Исраил гәбиләләриндән бири олан Дан халгына һакимлик едәҹәк. 17 О, јол кәнарында бир илан, ҹығырда бир ҝүрзә олуб атын ајағыны чалаҹаг, атлыны архасы үстә јерә јыхаҹаг. 18 Еј Јеһова, хиласы Сәндән ҝөзләјәҹәјәм. 19 Ҹада исә гулдурлар басгын едәҹәк, амма Ҹад архаларынҹа дүшүб онлары говаҹаг. 20 Аширин рузиси бол олаҹаг, шаһлара лајиг тәамлар верәҹәк. 21 Нифталы зәриф марал кимидир. О, ләтиф сөзләр сөјләјир. 22 Јусиф барлы ағаҹын пөһрәсидир, булаг башында битән, будаглары дивары ашан бәһәрли бир ағаҹын пөһрәси. 23 Лакин охчулар она гәним кәсилиб ону оха тутдулар. Онунла дүшмәнчилик етдиләр. 24 Амма Јагубун гүдрәтлиси, чобанын вә Исраилин гајасы сајәсиндә онун каманы сынмады, голунун гүввәти түкәнмәди. 25 О, атанын Аллаһындан бир пајдыр, Аллаһын Өзү сәнә көмәк олаҹаг. О, Гүдрәт Саһибинә бағлыдыр. Аллаһ ҝөјләрин хејир-бәрәкәтини үстүнә јағдыраҹаг, дәринликләрдән сәнә немәтләр верәҹәк, сәни чохлу оғул-ушаг саһиби едәҹәк. 26 Атанын хејир-дуасы дүнја дурдугҹа вар олан дағларын немәтләриндән, әбәди тәпәләрин фүсункарлығындан үстүн олаҹаг. Бу хејир-дуа гардашларынын ичиндән сечилмиш Јусифдән һеч вахт әскик олмајаҹаг, һәмишә онун башы үзәриндә олаҹаг.
22—28 ИЈУН
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЧЫХЫШ 1—3
«Ким Истәсәм, Олаҹағам»
(Чыхыш 3:13) Анҹаг Муса Аллаһдан сорушду: «Туталым, исраиллиләрин јанына ҝетдим вә онлара: “Мәни сизин јаныныза ата-бабаларынызын Аллаһы ҝөндәриб”, — дедим. Бәс онлар “Онун ады нәдир?” сорушсалар, онда нә ҹаваб верим?»
Јеһованын уҹа адыны шәрәфләндирин
4 Чыхыш 3:10—15 (Јени Дүнја тәрҹүмәси) ајәләрини оху. Мусанын 80 јашы оланда Аллаһ она мәсулијјәтли бир иш тапшырмышды: «Сән халгым Исраили Мисирдән чыхараҹагсан». Бу заман Муса һөрмәтҹил тәрздә Аллаһа дәрин мәна кәсб едән бир суалла мүраҹиәт едир. Суалын мәғзи белә иди: «Сәнин адын нәдир?» Аллаһын адынын узун мүддәт мәлум олдуғуну нәзәрә алсаг, Мусанын бу суалы вермәкдә мәгсәди нә иди? Ҝөрүнүр, Муса бу ады дашыјан Шәхс һагда даһа чох билмәк истәјирди, чүнки буну билмәк исраиллиләри Аллаһын онлары азад едәҹәјинә инандырмаға көмәк едәҹәкди. Мусанын кечирдији нараһатчылыг әсассыз дејилди, ахы исраиллиләр узун мүддәт иди ки, көләликдә идиләр. Чох ҝүман ки, онлар әҹдадларынын Аллаһынын онлары хилас етмәјә гадир олуб-олмадығыны сорушаҹагдылар. Һәтта исраиллиләрин арасында Мисир танрыларына ибадәт едәнләр дә вар иди! (Јез. 20:7, 8).
(Чыхыш 3:14) Аллаһ Мусаја деди: «Ким Истәсәм, Олаҹағам» вә әлавә етди: «Исраиллиләрә белә дејәрсән: “Мәни сизин јаныныза Олаҹағам ҝөндәриб”».
kr 43, чәр.
АЛЛАҺЫН АДЫНЫН МӘНАСЫ
«ЈЕҺОВА» ады «олмаг» мәнасыны верән ибрани фелиндән јараныб. Бәзи алимләр бу фелин иҹбар нөвдә ишләндијини дүшүнүрләр. Буна ҝөрә дә чохлары фикирләшир ки, Аллаһын адынын мәнасы «олмасына сәбәб олур» демәкдир. Адын бу мәнасы Јеһованын Јарадан кими ојнадығы рола мүвафигдир. Чүнки Каинатын вә бүтүн шүурлу варлыгларын јараданы Одур, үстәлик, О, Өз нијјәт вә мәгсәдини һәјата кечирәндир.
Бәс онда Јеһованын Чыхыш 3:13, 14 ајәләриндә Муса пејғәмбәрин суалына вердији ҹавабы неҹә баша дүшмәк олар? Муса сорушду: «Туталым, исраиллиләрин јанына ҝетдим вә онлара: “Мәни сизин јаныныза ата-бабаларынызын Аллаһы ҝөндәриб”, — дедим. Бәс онлар “онун ады нәдир?” сорушсалар, онда нә ҹаваб верим?» Ҹавабында Аллаһ Мусаја деди: «Ким Истәсәм, Олаҹағам».
Әслиндә, Муса Јеһовадан адыны ачыгламағы хаһиш етмирди, чүнки исраиллиләр дә, о да Аллаһын адыны чох јахшы билирди. Анҹаг Муса истәјирди ки, Јеһова неҹә Аллаһ олдуғу һагда иманы мөһкәмләндирән вә Онун мәнасы илә бағлы олан бир шеј ачыгласын. Беләликлә, «Ким Истәсәм, Олаҹағам» демәклә Јеһова Өз шәхсијјәтинин һејрәтамиз бир јөнүнү ачыглады: О, мүхтәлиф вәзијјәтләрдә Өз нијјәтини һәјата кечирмәк үчүн истәдији Кәс олур. Мәсәлән, Јеһова Муса вә исраиллиләр үчүн һәр шеј олмушду — Хиласкар, Һаким, Гајғыкеш Ата вә саирә. Беләҹә Јеһова халгына вердији вәдләри јеринә јетирмәк үчүн ким олаҹағыны Өзү сечир. Анҹаг Јеһова Өз нијјәтини јеринә јетирмәк үчүн нәинки Өзү истәдији кәс ола биләр, һәм дә јаратдығы һәр шејдән дә истифадә едә биләр.
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
(Чыхыш 2:10) Ушаг бөјүјәндә гадын ҝәтириб ону фиронун гызына верди. О да ушағы оғуллуға ҝөтүрдү вә: «Ону судан чыхардым», — дејәрәк адыны Муса гојду.
g04-E 8/4 с. 6, абз.5
Муса — Ҝерчәк шәхсијјәтдир, јохса әфсанә?
Бәс мисир шаһзадәсинин белә бир ушағы өвладлыға ҝөтүрмәсинә инанмаг садәлөвһлүк дејил? Хејр. Чүнки мисирлиләрин дининдә инсана ашыланырды ки, ҝөјә ҝетмәк үчүн хејирхаһ ишләр ҝөрмәк тәләбдир. Өвладлыға ҝөтүрмәк мәсәләсинә ҝәлдикдә исә Ҹојс Тилдесли дејир: «Мисирли гадынлар мисирли кишиләрлә ејни һүгуглара малик идиләр. Ән азы, нәзәријјәдә, онларын ејни һүгуги вә игтисади һүгуглары вар иди вә... гадынлар өвладлыға ушаг ҝөтүрә биләрдиләр». Бир гәдим папирусда мисирли гадынын гулларыны өвладлыға ҝөтүрмәси сәнәдләшдирилиб. Мусанын анасынын дајә кими тутулмасы барәдә бир китабда јазылыб: «Мусанын анасына ушаға дајәлик етмәк үчүн һагг өдәнилмәси... Месопотамијада өвладлыға ҝөтүрмә сазишләриндәки шәртләрә охшардыр» («The Anchor Bible Dictionary»).
(Чыхыш 3:1) Муса Мәдјән каһини олан гајынатасы Јәтранын сүрүсүнү отарарды. Бир ҝүн о, сүрүнү сәһранын гәрб тәрәфинә апараркән ҝәлиб Һурибә, Аллаһын дағына чыхды.
“Чыхыш” китабындан диггәтәлајиг фикирләр
3:1—Јетро һансы мә’нада каһин иди? Гәбилә башчыларынын дөврләриндә аилә башчысы өз аиләси үчүн каһин ролуну иҹра едирди. Ҝөрүнүр, Јетро мидјанлыларын гәбилә башчысы иди. Мидјанлылар Ибраһимин Кетурадан олан нәслиндән олдуглары үчүн, еһтимал ки, онларын Јеһоваја ибадәт һаггында тәсәввүрләри варды (Тәквин 25:1, 2).
Мүгәддәс Китаб гираәти
(Чыхыш 2:11—25) Илләр кечди, Муса бөјүдү. Бир ҝүн о, сојдашларынын јанына ҝедиб онларын неҹә зүлм чәкдијини ҝөрдү. Орада бахыб ҝөрдү ки, бир мисирли онун ибрани гардашларындан бирини дөјүр. 12 Муса әтрафа ҝөз ҝәздирди. Ҝөрәндә ки, һеч кәс јохдур, вуруб мисирлини өлдүрдү, мејитини исә гумда ҝизләтди. 13 Ертәси ҝүн ҝәләндә ики ибранинин бир-бирилә далашдығыны ҝөрдү вә һагсыз олана деди: «Јолдашыны нијә дөјүрсән?» 14 Һәмин адам деди: «Сәни бизим үзәримизә аға гојублар, јохса һаким? Бәлкә, мисирлини өлдүрдүјүн кими, мәни дә өлдүрмәк истәјирсән?» Муса: «Ишин үстү ачылыб!» — дејәрәк горхуја дүшдү. 15 Фирон бу һадисәдән хәбәр тутанда Мусаны өлдүрмәк истәди. Анҹаг Муса фирондан гачыб јашамаг үчүн Мәдјән торпағына ҝетди. Ора чатанда бир гујунун башында отурду. 16 Мәдјән каһининин једди гызы вар иди. Онлар гујунун башына ҝәлдиләр ки, су чәкиб суваты долдурсунлар вә аталарынын сүрүсүнү суласынлар. 17 Чобанлар исә һәмишәки кими, ҝәлиб онлары говдулар. Онда Муса галхыб гызларын көмәјинә чатды вә сүрүләрини сулады. 18 Гызлар евә гајыданда аталары Руил сорушду: «Нә јахшы бу ҝүн белә тез ҝәлдиниз?» 19 Гызлар ҹаваб вердиләр: «Бир мисирли бизи чобанларын әлиндән гуртарды, һәтта бизим үчүн гујудан су чәкиб сүрүнү дә сулады». 20 «Бәс о, һарададыр? Нијә ону гојуб ҝәлдиниз? — дејә о сорушду. — Ҝедин ону чағырын, ҝәлсин бизимлә чөрәк јесин». 21 Муса Руилин евиндә галмаға разы олду. Руил гызы Сәфурәни Мусаја верди. 22 Бир мүддәт сонра Сәфурәнин бир оғлу олду. Муса: «Јад елдә гәриб олдум», — дејәрәк ушағын адыны Һирсәм гојду. 23 Илләр кечди. Мисир падшаһы өлдү. Лакин Исраил оғуллары әввәлки кими, көләлик бојундуруғу алтында налә чәкиб инилдәјирдиләр. Зүлм әлиндән дад едиб Аллаһдан имдад диләјирдиләр. 24 Аллаһ онларын аһ-наләсини ешитди вә Ибраһимлә, Исһагла, Јагубла бағладығы әһди хатырлады. 25 Беләҹә, Аллаһ Исраил оғулларына нәзәр салыб чәкдикләри әзаб-әзијјәти ҝөрдү.
СӘРИШТӘЛИ МҮЖДӘЧИ ОЛУН
w02-E 15/6 с. 11, абз. 1—4
Гырх јашына чатанда Муса артыг бүсбүтүн мисирлиләшә биләрди. Анҹаг о сојдашларынын ҝүзәранындан хәбәр тутмаг үчүн онларын јанына ҝетди. Онун нөвбәти һәрәкәтләри ҝөстәрди ки, бу садәҹә мараг дејилди, Муса онлара көмәк етмәк истәјилә алышыб-јанырды. О, ҝөрәндә ки, бир мисирли ибранини дөјүр, мәсәләјә гарышыб залымы өлдүрдү. Бундан ҝөрүнүр ки, Мусанын үрәји гардашларынын јанында иди. Онун өлдүрдүјү мисирли, чох јәгин ки, мәмур иди вә вәзифәсини иҹра едәркән өлдүрүлдү. Мисирлиләрин нәзәринҹә, Мусанын фирона сәдагәтсизлик ҝөстәрмәјә һаггы јох иди. Лакин әдаләтә олан севҝи Мусаны сусмаға гојмады. Онун бу ҹәһәти сәһәриси ҝүн дә өзүнү бүрузә верди. О, һагсыз јерә јолдашыны дөјән ибранини мәзәммәт етди. Муса ибраниләри көләликдән азад етмәк истәјирди, амма фирон онун бу сәдагәтсизлијиндән хәбәр тутуб ону өлдүрмәк истәјәндә Муса Мәдјәнә гачмаға мәҹбур олду (Чыхыш 2:11—15; Һәвариләрин ишләри 7:23—29).
Мусанын халгы хилас етмәк истәдији вахт Јеһованын тәјин етдији вахт илә үст-үстә дүшмүрдү. Бунунла белә, онун һәрәкәтләриндән иманы ҝөрүнүрдү. Ибраниләрә 11:24—26 ајәләриндә дејилир: «Муса да бөјүјәндән сонра иманы сајәсиндә фирон гызынын оғлу адланмагдан имтина етди. О, ҝүнаһдан мүвәггәти һәзз алмагданса, Аллаһын халгы илә бирликдә әзијјәтә гатлашмағы үстүн тутду, чүнки о, бир мәсһ олунмуш кими мәруз галдығы тәһгирләри Мисирин бүтүн хәзинәләриндән даһа гијмәтли бир сәрвәт һесаб етди, чүнки ҝөзүнү алаҹағы мүкафатдан чәкмирди» (Ибраниләрә 11:24—26). Бурада «мәсһ олунмуш» ифадәси Мусаја чох ујғун ҝәлир вә онун сонрадан билаваситә Јеһовадан хүсуси тапшырыг алдығы анламына ҝәлир.
Бир дүшүнүн. Муса јалныз Мисир задәҝанларына нәсиб олан бир шәраитдә бөјүмүшдү. О, бөјүк мөвгејә, һәр ҹүр наз-немәтә саһиб ола биләрди. Анҹаг Муса бунларын һәр бириндән ваз кечди. О, Јеһованы вә әдаләти севә-севә залым фиронун сарајындакы һәјатла барыша билмәзди. Улу бабалары Ибраһимә, Исһага вә Јагуба Аллаһын вердији вәдләр барәдә дүшүндүкҹә Мусанын гәлбиндә Аллаһын лүтфүнү газанмаг истәји һәр шејә үстүн ҝәлирди. Буна ҝөрә дә Јеһова нијјәтини јеринә јетирмәк үчүн Мусаны ән шәрәфли ишә лајиг ҝөрдү.
Һәр биримиз ваҹиб мәсәләләрдә сечим гаршысында галырыг. Јәгин сиз дә Муса кими, чәтин гәрарла үзләширсиниз. Бәлкә дә, һансыса әмәлләрдән әл чәкмәли, јахуд мүәјјән имтијазлардан ваз кечмәлисиниз. Ола билсин, бу сизә баһа баша ҝәлсин. Әҝәр белә бир сечим гаршысындасынызса, унутмајын ки, Муса Јеһова илә достлуғу Мисирин бүтүн хәзинәләриндән үстүн һесаб етди вә һеч вахт буна ҝөрә пешман олмады.
29 ИЈУН — 5 ИЈУЛ
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЧЫХЫШ 4, 5
«Данышанда Мән сәнинлә олаҹағам»
(Чыхыш 4:10) Онда Муса Јеһоваја деди: «Јеһова, ахы мән јахшы даныша билмирәм. Гулун дүнән дә, срағаҝүн дә белә олуб. Елә инди Сәнинлә данышаркән дә неҹә варам, елә галмышам, дилим сөз тутмур».
(Чыхыш 4:13) Лакин Муса деди: «Нә олар, Јеһова, башгасыны ҝөндәр, гој бу иши башгасы ҝөрсүн».
Әсаслы сәбәб, јохса садәҹә бәһанә? Јеһованын нөгтеји-нәзәри
«Мән баҹармарам». Ола билсин, сән дүшүнүрсән ки, хош хәбәри тәблиғ етмәк үчүн лазыми баҹарығын јохдур. Гәдимдә Јеһованын бәзи садиг хидмәтчиләри дә Ондан алдыглары тапшырыгларын өһдәсиндән ҝәлә билмәјәҹәкләрини дүшүнүрдүләр. Елә ҝөтүрәк Муса пејғәмбәри. Јеһова она хүсуси тапшырыг верәндә о деди: «Ја Худавәнд, мән нә кечмишдә, нә дә гулунла данышдығын вахт натиг олмамышам, чүнки дилим ағыр, сәлис данышмајан бир адамам». Јеһованын она үрәк-дирәк вермәсинә бахмајараг, о, јенә дә дедијини деди: «Ја Худавәнд, јалварырам, башга адамы ҝөндәр» (Чых. 4:10—13). Бәс Јеһова нә етди?
(Чыхыш 4:11, 12) Јеһова исә ондан сорушду: «Инсана дили верән кимдир? Ону лал, кар, кор едән, јахуд она ҝөз верән кимдир? Мәҝәр буну едән Мән Јеһова дејиләм? 12 Инди ҝет. Данышанда Мән сәнинлә олаҹағам, нә демәк лазымдырса, сәнә өјрәдәҹәјәм».
«Ҝөзәҝөрүнмәз Аллаһы» иман ҝөзү илә ҝөр
5 Муса Мисирә гајытмаздан өнҹә Аллаһ она ваҹиб бир принсип өјрәтди вә о, бу принсипи сонралар «Әјјуб» китабында гәләмә алды: «Рәбб горхусу һикмәтдир» (Әјјуб 28:28). Мусанын бу ҹүр горхуја јијәләнмәси вә ағылла давранмасы үчүн Јеһова она инсанларла Күлли-Ихтијар Аллаһ арасындакы фәрги ајдын тәсвир етди. О сорушду: «Ағзы инсана ким вериб? Инсаны лал, кар, кор јахуд ҝөзлү едән кимдир? Буну едән Мән Рәбб дејиләмми?» (Чых. 4:11).
6 Бу сөзләрин ҹаны нә иди? Мусанын горхмасы үчүн һеч бир сәбәб јох иди. Чүнки фирона хәбәрдарлыг етмәси үчүн ону Јеһова ҝөндәрмишди, архасында да дағ кими дураҹагды. Үстәлик, фирон һеч вахт Јеһова илә саваша билмәзди. Һәр шејдән әлавә, Муса Мисир падшаһы тәрәфиндән өлүмлә һәдәләнән илк мөмин инсан дејилди. Ола билсин, Муса әввәлки фиронларын идарә етдији дөврдә Јеһованын Ибраһими, Јусифи, һәтта онун өзүнү неҹә горудуғу үзәриндә дүшүнүрдү (Јар. 12:17—19; 41:14, 39—41; Чых. 1:22—2:10). «Ҝөзәҝөрүнмәз» Аллаһына иманы сајәсиндә Муса ҹәсарәтлә фиронун һүзуруна ҝәлиб Јеһованын әмр етдикләрини бир-бир она чатдырды.
(Чыхыш 4:14, 15) Онда Јеһованын Мусаја аҹығы тутду вә деди: «Мәҝәр лавили Һарун сәнин гардашын дејил? Мән билирәм ки, о, јахшы данышыр. О, сәни гаршыламаға чыхыб, сәни ҝөрәндә чох севинәҹәк. 15 Сән Мәним сөзләрими она чатдыраҹагсан. Сиз данышаркән Мән сизинлә олаҹағам. Сизә нә едәҹәјинизи өјрәдәҹәјәм.
Әсаслы сәбәб, јохса садәҹә бәһанә? Јеһованын нөгтеји-нәзәри
О, Мусаны бу тапшырыгдан азад етмәди вә гардашы Һаруну она көмәкчи тәјин етди (Чых. 4:14—17). Бундан әлавә, Јеһова сонралар да она дајаг олур вә тапшырыгларынын өһдәсиндән ҝәлә билмәси үчүн ону һәр шејлә тәмин едирди. Сән дә әмин ола биләрсән ки, Јеһова сәнә хидмәтдә көмәк едәҹәк тәҹрүбәли һәмиманлылар јетирәҹәк вә үстәлик, Мүгәддәс Китабда дејилдији кими, һәвалә етдији иш үчүн сәни јарарлы едәҹәк. (2Кор. 3:5; «Һәјатымын ән хошбәхт илләри» адлы чәрчивәјә бах.)
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
(Чыхыш 4:24—26) Сонра Јеһова јолда, карвансарада онун гаршысына чыхды вә ону өлдүрмәк истәди. 25 Онда Сәфурә чахмагдашы ҝөтүрүб оғлуну сүннәт етди вә сүннәт әтини онун ајағынын алтына атыб деди: «Сән мәним ган адахлымсан». 26 Беләҹә, Аллаһ ону бурахды. Онда Сәфурә деди: «Ган адахлысы». Буну сүннәтә ҝөрә деди.
w04-Е 15/3 с. 28, абз. 4
Охуҹуларын суаллары
Сәфурәнин дедији «Сән мәним ган адахламсан» сөзләри гејри-ади сөзләрдир. Бу сөзләр онун һаггында нә дејир? Сүннәт әһдинин тәләбләринә риајәт етмәклә Сәфурә Јеһова илә әһдә дахил олдуғуну гәбул етди. Сонралар исраиллиләрлә бағланан Ганун әһди ҝөстәрди ки, әһд кәсиләндә Јеһова әр гисминдә, гаршы тәрәф исә гадын гисминдә чыхыш едир (Әрәмја 31:32, һашијә). Беләликлә, Јеһованы (Ону тәмсил едән мәләк васитәсилә) «ган адахлысы» адландырмагла, ҝөрүнүр, Сәфурә һәмин әһдин шәртләринә табе олдуғуну билдирирди. О, сүннәт әһдиндә, санки өзүнүн гадын мөвгејини, Јеһова Аллаһын исә әр мөвгејини гәбул едирди. Истәнилән һалда, онун гәтијјәтлә давраныб, Аллаһын тәләбинә итаәт етмәси сајәсиндә оғлунун һәјаты хилас олду.
(Чыхыш 5:2) Фирон исә деди: «Јеһова кимдир ки, Онун сөзүнә гулаг асыб Исраили бурахым? Мән Јеһова танымырам, халгы да бурахмајаҹағам!»
it-2-E с. 12, абз. 5
Јеһова
Буна ҝөрә дә «танымаг» сөзү һәмишә нә иләсә, јахуд киминләсә таныш олмаг мәнасыны вермир. Сәфеһ Набал Давудун адыны билирди, амма «Давуд кимдир?» дејә суал етмишди. Башга сөзлә, о демәк истәјирди ки, «Давуд мәним үчүн һеч кимдир» (1Иш 25:9—11; әлагәләндир: 2Иш 8:13). Фирон да Мусаја демишди: «Јеһова кимдир ки, Онун сөзүнә гулаг асыб Исраили бурахым? Мән Јеһова танымырам, халгы да бурахмајаҹағам!» (Чх 5:1, 2). Бу сөзләрлә фирон демәк истәјирди ки, Јеһованын нә Аллаһ олдуғуну, нә Мисирин падшаһына вә онун ишләринә сәлаһијјәти чатдығыны, нә дә Муса вә Һарун васитәсилә бәјан етдији ирадәсини һәјата кечирмәк үчүн гүдрәти олдуғуну гәбул етмир. Амма фирон, бүтүн Мисир, еләҹә дә исраиллиләр һәмин адын әсл мәнасыны биләҹәкдиләр, бу адын тәмсил етдији Кәси таныјаҹагдылар. Јеһованын Мусаја сөјләдији кими, Аллаһ исраиллиләрлә бағлы нијјәтини һәјата кечирәндә, онлара Вәд едилмиш дијары вериб, ата-бабалары илә бағладығы әһди иҹра едәндә бу баш верәҹәкди. Бу јолла онлар, Аллаһын да дедији кими, биләҹәкдиләр ки, О онларын Аллаһы Јеһовадыр (Чх 6:4—8).
Мүгәддәс Китаб гираәти
(Чыхыш 4:1—17) Онда Муса деди: «Бирдән мәнә инанмадылар, сөзүмә гулаг асмадылар, “Јеһова сәнә ҝөрүнмәјиб” дедиләр?» 2 Јеһова Мусадан сорушду: «Әлиндәки нәдир?» «Әса», — дејә о ҹаваб верди. 3 Аллаһ деди: «Ону јерә ат». Муса әсаны јерә атды, әса дөнүб илан олду. Муса иланын јанындан гачды. 4 Јеһова Мусаја деди: «Әлини узат онун гујруғундан тут». Муса әлини узадыб иланы тутду вә илан онун әлиндә әсаја чеврилди. 5 Аллаһ Мусаја деди: «Бу әламәт она ҝөрәдир ки, онлар ата-бабаларынын Аллаһы, Ибраһимин Аллаһы, Исһагын вә Јагубун Аллаһы Јеһованын сәнә ҝөрүндүјүнә инансынлар». 6 Сонра Јеһова она деди: «Әлини гојнуна сал». Муса әлини гојнуна салды. Чыхаранда ҝөрдү ки, әли ҹүзамдан гар кими ағарыб. 7 Аллаһ она деди: «Әлини јенә гојнуна сал». Муса әлини гојнуна салды. Чыхаранда әли әввәлки кими сағлам иди. 8 Аллаһ деди: «Әҝәр сәнә инанмасалар вә биринҹи мөҹүзәни гәбул етмәсәләр, икинҹисинә инанаҹаглар. 9 Лакин бу ики әламәтә дә инанмасалар вә сәнә гулаг асмасалар, онда Нил чајындан бир аз су ҝөтүрүб торпаға төкәрсән. Чајдан ҝөтүрдүјүн су јердә гана чевриләҹәк». 10 Онда Муса Јеһоваја деди: «Јеһова, ахы мән јахшы даныша билмирәм. Гулун дүнән дә, срағаҝүн дә белә олуб. Елә инди Сәнинлә данышаркән дә неҹә варам, елә галмышам, дилим сөз тутмур». 11 Јеһова исә ондан сорушду: «Инсана дили верән кимдир? Ону лал, кар, кор едән, јахуд она ҝөз верән кимдир? Мәҝәр буну едән Мән Јеһова дејиләм? 12 Инди ҝет. Данышанда Мән сәнинлә олаҹағам, нә демәк лазымдырса, сәнә өјрәдәҹәјәм». 13 Лакин Муса деди: «Нә олар, Јеһова, башгасыны ҝөндәр, гој бу иши башгасы ҝөрсүн». 14 Онда Јеһованын Мусаја аҹығы тутду вә деди: «Мәҝәр лавили Һарун сәнин гардашын дејил? Мән билирәм ки, о, јахшы данышыр. О, сәни гаршыламаға чыхыб, сәни ҝөрәндә чох севинәҹәк. 15 Сән Мәним сөзләрими она чатдыраҹагсан. Сиз данышаркән Мән сизинлә олаҹағам. Сизә нә едәҹәјинизи өјрәдәҹәјәм. 16 Сәнин јеринә халгла о данышаҹаг. О, сәнә ағыз олаҹаг, сән исә она аллаһ олаҹагсан. 17 Бу әсаны әлинә алыб онунла мөҹүзәләр ҝөстәрәҹәксән».