Risen From Wanem Mi Lego Wok Blong Pris Blong Mekem Wan Minista Wok We i Moa Gud
OLI putumap mi olsem wan Katolik pris long Julae 31, 1955 taem mi gat 24 yia. Hemia en blong ol 12 yia we mi spenem long ol spesel skul long Rakol, Goa, India, blong trenem mi blong wok olsem pris. ?Mo wanem i mekem se mi mi wantem kam wan pris?
Mi mi bon long Bombei, India, long Septemba 3, 1930. Long yia we i kam biaen, papa blong mi i ritae, mo mifala i go stap long Salvado do Mundo, Bardes, Goa, kolosap long solwora long saotwes India. Mi mi lasbon long fofala pikinini. Stat long taem we mi pikinini nomo, mi gruap long fasin mo kastom blong Katolik blong Potugal, we i stap long Goa stat long taem we Potugal i rulum.
Papa mama blong mi, tufala i strong long ol bilif blong tufala, tufala i strong long Katolik we evri yia oli mekem lafet blong tingbaot Krismas, Len, Ista, mo ol lafet blong givim ona long Vajin Meri mo sam “tabu man.” Plante taem ol pris we oli joen long ol lafet ya oli slip long haos blong mifala, samtaem long wan lafet, oli stap bitim ten dei. Olsem nao, oltaem mifala i joen wetem olgeta, mo mi olsem wan yangfala, mi haremgud long samting we oli mekem.
Wok Blong Mi Long Goa, Salamanka, Mo Rom
Taem mi mi statem wok blong pris, mi laekem tumas, mo mi bilif fulwan long olgeta tijing mo wok blong Katolik Jyos. Long faswan seven yia long minista wok blong mi long Goa, mi mekem ol wok blong visitim ol man long Sen Tomas Japel long Panaji, bigfala taon blong Goa. Long sem taem, long Politeknik Instityut blong gavman blong Potugal, mi gat wan ples blong wok we mi mas mekem tufala wok long hem—wok blong tij mo tu blong lidim ol wok we ol studen oli mekem raonabaot long skul ya.
Long 1962, oli sanem mi long Yunivesiti blong Salamanka, long Spen, we long ples ya mi kasem ‘PhD’ blong mi long ‘Philosophy of Law and Canon Law.’ Long trening blong mi long saed blong loa, sam long ol sabjek we mi stadi long olgeta, antap moa, Loa ya blong Rom mo Histri blong Kanon Loa, i pusum mi blong faenemaot olsem wanem bigfala loa blong Katolik Jyos i stat mo i kam kasem tingting ya blong makem pop olsem man we i kam biaen long Pita we hem i ‘faswan blong gat raet blong rulum jyos.’
Mi haremgud se oli mekem plan blong sanem mi long Rom, Itali, blong mekem dip stadi long saed blong bilif long God, we long ples ya mi gat jans blong kasem moa save long saed blong ol lida blong jyos. Mi muf i go long Rom long hot taem blong 1965.
Long taem ya, kaonsel blong Vatikan II we i wantem pulum ol jyos long wol blong gat wan tingting nomo, i kasem bigfala mak blong hem. Taem mi stap gohed long ol dip stadi blong mi long saed blong God, mi gat gudfala storeyan wetem sam man we oli mekem dip stadi long saed blong God mo “ol Fata blong Kaonsel” we oli agensem ol man insaed long kaonsel we oli no wantem jenisim nating ol tingting insaed long jyos. Pop we i stap rul long taem ya hem i Paul VI, we mi bin joen plante wetem hem long wok blong mi olsem vaes presiden blong ‘Indian Priests Association’ long Rom.
Stat Blong Gat Fasin Agens Mo Tu Tingting
Long taem ya we mi stap store wetem ol man ya mo ol stadi we mi stap mekem mo ol dip stadi long saed blong ol bilif, mi gat jans blong kasem moa save long saed blong histri mo stampa blong Katolik Jyos mo olsem wanem hem i gru.a Sam man long kaonsel oli no wantem jenisim wan tingting nating insaed long jyos, oli lan finis long strong rul blong Pius XII (1939-58). Be samting we i defren long tingting blong olgeta se, kaonsel i agri long ol narafala we oli wantem mekem ol jenis insaed long jyos. Oli wantem se kaonsel ya i akseptem ‘Dogmatic Constitution on the Church’ (Latin taetel, Lumen Gentium, Laet blong ol Nesen). Long saed blong wan bisnes, long japta 3, hem i tokbaot raet blong ol bisop blong joen olsem wan grup long hae paoa mo rul blong pop antap long jyos. Bilif ya i stanap fulwan long kastom be ol man we oli wantem holemtaet ol olfala tingting, oli talem se bilif ya i agensem tijing blong jyos mo i defren tumas.
Mi no agri long tufala tingting ya, from we tufala i no laenap wetem trutok blong Gospel. Tufala tingting ya i kamaot from oli twistim mining blong Matyu 16:18, 19 mo oli mekem man i ting se olgeta tijing mo bilif blong jyos we oli no stanap long Baebol, olgeta blong bifo mo olgeta we bambae i kam, oli stret nomo.b Mi makem se long vas ya, ol Grik tok we oli yusum, peʹtra (long saed blong woman), we i minim “wan ston,” mo peʹtros (long saed blong man), we i minim “wan pis blong ston,” Jisas i no givim sem mining long tufala. Antap moa, sipos Jisas i bin givim raet long Pita se hem nao i ston, olsem impoten ston we haos i stanap long hem, bambae i no save gat rao long medel blong ol aposol biaen se hu man long olgeta we i hae moa. (Lukluk Mak 9:33-35; Luk 22:24-26.) Mo tu, maet Pol i no save gat strong tingting blong stretem Pita long fes blong ol man from we hem i no “folem trutok blong gud nyus.” (Galesia 2:11-14) Biaen mi kasem save se olgeta man blong Kraes we tabu speret i makemaot olgeta oli olsem ston we evriwan long olgeta oli sem mak nomo, wetem Jisas we i olsem ston we i fandesen blong olgeta.—1 Korin 10:4; Efesas 2:19-22; Revelesen 21:2, 9-14.
Taem mi stap gohed moa long saed blong dip stadi blong mi long saed blong wok blong pris, mo gohed moa blong serem tingting blong mi wetem narafala, hat mo tingting blong mi tufala i stap go longwe moa long ol defren tijing blong Katolik Jyos, antap moa ol tijing we oli joen wetem fasin blong putumap ol pris, mo ol wok blong olgeta olsem “Tabu Sakrifaes blong Lames” mo “Nambawan Blesing blong Sakramen blong Yukaris”—we oli kolem se fasin blong jenisim bred mo waen i kam bodi mo blad blong Kraes.
Long ol spesel tok blong Katolik, “Tabu Sakrifaes blong Lames” i wan samting we oltaem oli mas mekem, olsem we oli stap mekem bakegen sakrifaes blong Jisas long “kros,” we blad i no ron. Be fulwan Kristin Grik haf blong Baebol mo leta blong Pol we hem i raetem speseli long ol man Hibru oli klia inaf long mi blong save se sakrifaes blong Jisas i wan sakrifaes we i stretgud olgeta. Wok blong hem i fulwan. I no gat nid mo man i no save ademap, mekem bakegen, no mekem i kam moa gud. Hem i givim sakrifaes ya ‘wan taem blong olwe.’—Hibrus 7:27, 28.
Mi Gohed Blong Lukaot Trutok
Blong mekem tes long mi wan, mi gohed blong wok long sam distrik we wan bisop no wan ajbisop i lukaot long olgeta long Wes Yurop, wok long distrik blong ajbisop long Nyu Yok, mo long distrik blong wan bisop long Feabanks, Alaska. Hem i wan tes blong naen yia we i mekem mi harem nogud taem mi stap lukaot trutok. Mi joen plante long ol wok blong lukaot long ol distrik, ol loa blong jyos, mo wok blong jaj. Mi traehad blong no moa joen long ol fasin blong prea long open ples mo ol lafet. Traem we i bigwan moa hemia, blong talem Lames evridei. Samting ya i mekem wan bigfala trabol long tingting mo filing blong mi from we mi no bilif long fasin ya blong gohed blong mekem sakrifaes blong Kraes we blad i no ron no fasin blong jenisim bred mo waen i kam bodi mo blad blong Kraes no nid ya blong gat ol tabu pris long wol ya blong mekem “majik” we i folem loa mo i stret blong jenisim bred mo waen i kam bodi mo blad.
Long taem blong Namba Tu Kaonsel blong Vatikan, oli toktok plante from “majik” ya. Ol grup we oli wantem jenisim sam tingting blong jyos we ol Katolik pris blong Netalan oli lidim, oli sapotem tingting ya, “saen blong wan samting,” i min se, bred mo waen i pija nomo no i minim bodi mo blad blong Kraes. Long defren fasin, olgeta we oli no wantem jenisim wan samting nating, we ol Katolik pris blong Itali oli lidim, oli strong blong protektem tingting ya se, taem oli talem ol “tabu tok” long taem blong Lames, oli “jenisim bred mo waen,” i min se, oli jenisim bred mo waen i kam prapa bodi mo blad blong Kraes. Taswe, wan tok i talem se: ‘Long Holan olgeta samting oli jenis be bred mo waen nomo tufala i no jenis, be long Itali i no gat wan samting i jenis be bred mo waen nomo tufala i jenis.’
Mi No Moa Joen Long Jyos
Taem mi luk se oli no folemgud Jisas mo gospel blong hem, mi harem nogud tumas mo mi kros from we ol gyaman tijing oli blokem mi blong mi no kasem mak blong mi blong leftemap nem blong God mo blong sevem laef blong man. Taswe, long Julae 1974, mi askem blong risaen, we mi no wantem mekem wok ya bakegen. Mi no wantem askem olgeta blong finisim promes we mi bin mekem taem mi kam pris, long tingting blong mi i krangke nomo blong mekem olsem from we promes ya i no stanap long Baebol nating. From samting ya, stat long Julae 1974 kasem Desemba 1984, mi no joenem wan skul nating. Mi no joen wetem wan narafala skul blong Krisendom from i no gat wan long olgeta i gat sem tingting olsem mi agens long Triniti, sol we i no save ded, tingting ya se ol stret man bambae oli kasem laef blong olwe long heven, mo panis long helfaea we i no gat en blong hem. Long lukluk blong mi, ol tijing ya oli kamaot long ol hiten man.
Pis Mo Glad Long Hat
Fasin blong mi blong stap longwe long ol skul i finis long Desemba 1984. Long wok blong mi olsem maneja blong ‘Credit and Accounts Receivables Department’ long wan bisnes long Ankorej, Alaska, mi mas tokbaot sam kaon wetem wan woman, Barbara Lerma, we oltaem hem i kam blong pem olting blong mifala. Woman ya i hareap mo i talem se hem i mas joen long wan “Baebol stadi.” Tok ya “Baebol stadi” i pulum tingting blong mi, mo mi askem long hem sam kwestin long Baebol. Kwiktaem nomo hem i givim ol ansa we oli stanap long Baebol we oli laenap wetem tingting blong mi long saed blong ol tijing. Mi faenem se mi gat moa kwestin, ale Barbara i mekem plan blong mi toktok wetem Gerald Ronco, we i stap long branj ofis blong ol Wetnes blong Jeova long Alaska.
Ol gudfala storeyan long Baebol we oli kam biaen oli mekem se mi kasem pis mo glad long hat blong mi. Hemia nao ol man we mi bin stap lukaot—ol man blong God. Mi prea long God blong i lidim mi mo biaen mi stat blong joen wetem ol Wetnes blong Jeova olsem wan man blong talemaot gud nyus we i no baptaes yet. Mi rili sapraes blong save se ol hedkwota blong ogenaesesen ya oli stap long Bruklin, Nyu Yok, sam mael nomo aot long Holi Famle Jyos long Manhaten, ples we mi bin wok long hem (long 1969, 1971, mo 1974) olsem wan pasta blong Parish Jyos blong Yunaeted Nesen.
Givhan Long Famle Blong Mi Blong Luksave Trutok
Afta we mi joen sikis manis wetem ol Wetnes blong Jeova long Ankorej, mi muf i go long Pensylvania long Julae 31, 1985. Long ples ya mi gat jans blong serem gud nyus blong Kingdom blong Jeova wetem gel blong sista blong mi, Mylene Mendanha, we i stap stadi long Yunivesiti blong Skranton long saed blong ol samting we oli mekemap laef. Taem Mylene i harem se mi stap lukaot ol Wetnes blong Jeova, hem i sek, from bifo finis oli bin talem long hem se grup ya i wan krangke skul we i folem wan man nomo. Fastaem hem i no talem wan samting long mi from hem i respektem mi olsem wan angkel blong hem mo wan pris mo hem i tinghae long save blong mi olsem tija mo wok blong mi blong lukaot long ol distrik.
Long Sande we i kam biaen, Mylene i go long Katolik Jyos from Lames, mo mi mi go long Haos Kingdom from pablik tok we i stanap long Baebol mo Wajtaoa stadi. Stret long aftenun ya mitufala i sidaon tugeta, Mylene i tekem Katolik Jerusalem Bible mo mi mi tekem New World Translation of the Holy Scriptures. Mi soem long hem nem ya, Yahweh long Baebol blong hem we i sem mak long nem ya, Jeova, long New World Translation. Hem i sapraes blong save se God i gat wan nem mo i wantem yumi yusum nem blong hem blong singaot long hem. Mi talem long hem tu se ol tijing olsem Triniti, fasin blong jenisim bred mo waen i kam bodi mo blad blong Kraes, mo sol we i no save ded, oli no stanap long Baebol nating mo mi soem long hem ol vas we oli go stret long ol poen ya. !Hem i sapraes tumas!
Intres blong Mylene i gru taem mi tokbaot hop blong laef we i no save finis long Paradaes long wol. Bifo long taem ya hem i bin wari se wanem bambae i hapen long hem taem hem i ded. Hem i ting se hem i no tabu inaf blong go stret long heven, be hem i no ting se hem i rabis olgeta we hem i mas go blong kasem panis blong olwe long helfaea. Taswe, long tingting blong hem, wan rod nomo i stap, hemia pegatri, we long ples ya hem i mas gat longfala tingting blong wet long prea blong ol man mo long ol Lames blong sanem hem i go antap long heven. Be, afta we mi soem mo eksplenem long hem sam vas blong Baebol long saed blong hop blong laef we i no save finis long Paradaes long wol, hem i traehad blong kasem moa save long saed blong nambawan gud nyus ya. Mylene i kam wetem mi long ol miting long Haos Kingdom. Mitufala i stat blong mekem wan stret stadi blong Baebol wetem ol Wetnes long ples ya. Smoltaem biaen, mitufala i givim laef blong mitufala long Jeova God mo tekem baptaes long Mei 31, 1986.
Famle blong mi, antap moa fasbon brata blong mi, Orlando, oli harem nogud long nyus ya se mi lego wok blong pris. Hem i toktok wetem sista blong mi, Myra Lobo Mendanha, we i kwaetem hem, i se: “Yumi no harem nogud from samting ya, from we Alinio i no save lego ol hadwok blong hem we hem i bin mekem 43 yia finis sipos i no gat wan gudfala risen.” Long Septemba 1987, Myra mo famle blong hem oli joenem mi long Wisconsin, Yunaeted Stet, Amerika. I no hadwok long mi blong mekem olgeta oli luksave se plante tijing mo fasin blong Katolik Jyos oli no stanap long Baebol. Oli wantem tumas blong lanem trutok blong Baebol. Kwiktaem nomo, mi mo Mylene, mitufala i statem Baebol stadi wetem olgeta. Taem oli muf i go long Orlando, Florida, oli gohed long stadi blong olgeta.
Pis mo glad we mifala evriwan i kasem i mekem se mi serem gud nyus blong Kingdom blong Jeova wetem fasbon sista blong mi, Jessie Lobo, we i stap long Toronto, Kanada. Oli bin prij long hem long 1983. Be, long taem ya, hem i gat wan brata we i olsem wan pris, taswe Jessie i bilif se i no gat wan samting i save mekem hem i jenisim bilif blong hem. Fo yia afta long faswan storeyan ya wetem ol Wetnes blong Jeova, taem hem i harem nyus se mi mi kam wan Wetnes blong Jeova finis mo se Myra mo famle blong hem oli ol man blong talemaot gud nyus, hem i faenem wan Wetnes we i mekem plan kwiktaem blong mekem wan Baebol stadi wetem hem. Jessie i baptaes long Epril 14, 1990; Myra, tawean blong mi Oswald, mo gel blong sista blong mi Glynis oli tekem baptaes long Febuwari 2, 1991. Oli glad tumas blong mekem wok blong Jeova, Man we i Hae Olgeta.
Ol man ya we oli no wantem jenisim kastom blong jyos mo ol grup we oli wantem jenisim sam samting insaed long Katolik Jyos oli ol man we oli rili gat save. Oli bilif se oli stap mekem wil blong God. Be, yumi no mas fogetem poen ya se “rabis god blong wol ya Setan, hem i satem tingting blong olgeta finis, nao oli stap long tudak. Hem i stap blokem olgeta, blong oli no luk laet ya we i stap saenaot i go long olgeta. Laet ya i kamaot long gud nyus blong Jisas Kraes, we hem i gat olgeta paoa, mo hem i stret pija blong God.” (2 Korin 4:4) From samting ya, i klia nomo se waes blong wol ya i krangke nomo long fes blong God. (1 Korin 3:18, 19) Mi talem bigfala tangkyu mo mi glad tumas se Jeova i stap yusum stret save long Tok blong hem blong “givim waes long olgeta we oli no gat waes.”—Ol Sam 19:7.
Ol 19 yia blong mi we mi wok olsem wan Katolik pris i pas finis. Naoia mi wan Wetnes blong Jeova. Mi mi wantem tumas blong wokbaot long ol rod blong Jeova mo blong folem Pikinini blong hem, Jisas Kraes, King mo Sevya blong yumi. Mi laekem tumas blong givhan long ol narafala blong save Jeova blong olgeta tu oli save kam i naf blong kasem praes ya laef long olwe long wan paradaes wol, blong leftemap nem blong trufala God, Jeova.—Olsem Alinio de Santa Rita Lobo i talem.
[Ol Futnot]
a Mi aot long Salamanka nating se mi stap raetemdaon dip stadi blong mi yet long saed blong Kanon Loa, we mi givim long olgeta long 1968.
b Olsem Katolik New American Bible i soem, haf blong vas ya i talem se: “Mi mi talem long yu, yu yu ‘Ston,’ mo long ston ya bambae mi bildim jyos blong mi . . . Wanem samting we yu yu blokem long wol ya, bambae God i blokem long heven; wanem samting we yu yu letem long wol ya bambae God i letem long heven.”—Lukluk bokis, pej 23.
[Bokis blong pija long pej 29]
Ol Ki Blong Kingdom
Long saed blong tok ya ‘ol ki blong kingdom blong heven,’ mining blong hem i kam klia moa taem yumi skelem ol strong tok we Jisas i talem long ol lida blong skul se: “!Yufala i haedem ki blong doa blong haos we waes i stap insaed long hem, nao yufala i no go insaed, mo yufala i stap blokem ol narafala tu we oli wantem go insaed!” (Luk 11:52) Matyu 23:13 i gohed blong eksplenem tok ya, “go insaed” olsem stap soemaot rod blong go insaed long ‘kingdom blong heven.’
Ol ki we Jisas i promes blong givim long Pita i minim wan spesel wok blong tij we bambae i openem ol spesel jans long wanwan man blong go insaed long Kingdom blong heven. Pita i mekem wok ya long trifala taem, hem i givhan long ol man Jyu, ol man Sameria, mo ol Hiten man.—Ol Wok 2:1-41; 8:14-17; 10:1-48; 15:7-9.
Plan blong promes ya, i no se Pita bambae i talem long heven wanem samting we bambae oli letem no wanem samting we bambae oli no letem, be Pita i olsem tul we heven i yusum blong mekem tri spesel wok ya. Samting ya i olsem from we Jisas i trufala Hed blong kongregesen.—Lukluk 1 Korin 11:3; Efesas 4:15, 16; 5:23; Kolosi 2:8-10; Hibrus 8:6-13.
[Tok blong pija long pej 30]
Alinio de Santa Rita Lobo naoia wan Wetnes