N’i be mɔgɔ dɔ ladonna, i ninsɔndiyanin be se ka to cogo di?

1-2. Minw b’u ka mɔgɔ dɔ ladonna min kɔrɔla wala min man kɛnɛ, Jehova b’olu jati cogo di? (Talenw 19:17; jaaw lajɛ fana).

BALIMACƐ dɔ be bɔ Kore jamana na ani a tɔgɔ ko Jin-yeol. A ko: “Ne ni n’ muso furula a saan 32 ni kɔ lo ye nin ye. Nga saan duuru tɛmɛninw na, a banana kosɔbɛ ani a mako be n’ ka dɛmɛ na. Parkinsɔn bana lo b’a la ani o kosɔn, a ka gwɛlɛ a ma kosɔbɛ k’a fari lamaga. N’ be n’ muso kanu kosɔbɛ ani a ka di n’ ye k’a ladon. Loon bɛɛ sufɛ, a be la banabagatɔ dilan dɔ lo kan an ka soo. N’ be la a gɛrɛfɛ ani an be ɲɔgɔn bolo minɛ ka sinɔgɔ.”

² Yala i b’i somɔgɔ, i furuɲɔgɔn, i deen wala i teri dɔ ladonna wa? N’o lo, siga t’a la ko a ka d’i ye k’a ladon sabu i b’a kanu. Ani o b’a yira ko i be Jehova kanu (1 Tim. 5:4, 8; Zaki 1:27). Nga tuma dɔw la, gwɛlɛya dɔw b’i kan tɔɔw tɛ minw kala ma. Tuma dɔw la, a b’i ɲɛɛ na ko mɔgɔ si t’i faamu. N’a sɔrɔ i be yɛlɛ mɔgɔw ɲɛfɛ, nga n’i b’i kelen na, i be kasi le (Zab. 6:7). Hali ni tɔɔw t’i ka gwɛlɛyaw kala ma, Jehova kɔni b’u kala ma tuma bɛɛ (Ɛkizɔdi 3:7 lajɛ). I be ɲɛji minw bɔn ani i be jijali minw kɛ, u kɔrɔtanin lo Jehova fɛ (Zab. 56:9; 126:5). I be koo minw bɛɛ kɛra k’i ka mɔgɔ kanulen dɛmɛ, a b’o kala ma. A b’a jati ko i ye juru lo don ale la ani ye layidu ta ko a bena o juru sara.—Talenw 19:17 kalan.

3. N’a sɔrɔ Ibrayima ni Sara ye gwɛlɛya jumanw lo sɔrɔ tuma min na u tun be Tera ladonna?

³ Mɔgɔ caaman kofɔra Bibulu kɔnɔ, minw y’u ka mɔgɔ dɔ ladon min kɔrɔla wala min man kɛnɛ. Miiri Ibrayima ni Sara koo la. Tuma min na u bɔra Uri dugu la, Ibrayima facɛ Tera tun be ni saan 200 ɲɔgɔn lo ye. Nga o bɛɛ n’a ta, a tugura u kɔ ani u ye kilomɛtɛrɛ 960 ɲɔgɔn tagama fɔɔ ka taga se Aran dugu la (Zɛnɛzi 11:31, 32). Siga t’a la, Tera koo tun ka di Ibrayima ni Sara ye. Nga miiri k’a filɛ a gwɛlɛyara u ma cogo min na k’a ladon sanko k’u to tagama na. A be komi u y’o tagama kɛ ɲɔgɔmɛw wala faliw lo kan, ani n’a sɔrɔ a gwɛlɛyara kosɔbɛ o cɛkɔrɔba ma. A be komi tuma dɔw la, Ibrayima ni Sara tun be sɛgɛn kojugu ani o be faamu. A mana kɛ min o min ye, u mako tun be fanga min na, Jehova y’o di u ma. I ko Jehova ye Ibrayima ni Sara dɛmɛ cogo min na, a bena ele fana dɛmɛ ani ka barika don i la.—Zab. 55:23.

4. An bena kuma mun lo koo la barokun nin na?

⁴ Ninsɔndiya bena a to a be nɔgɔya i ma k’i ka mɔgɔ kanulen ladon (Talenw 15:13). A to i hakili la ko i ninsɔndiyanin be se ka to hali gwɛlɛyaw tuma na (Zaki 1:2, 3). Mun lo be se k’i dɛmɛ i ninsɔndiyanin be to? Koo minw be se k’i dɛmɛ, u dɔ ye ka Jehova deli ani k’i jigi la a kan. A ɲini a fɛ a k’i dɛmɛ i ka kɛ ni miiriya ɲuman ye tuma bɛɛ. Barokun nin na, an bena koo wɛrɛw lajɛ minw bena i dɛmɛ i ninsɔndiyanin ka to n’i b’i ka mɔgɔ dɔ ladonna min kɔrɔla wala min man kɛnɛ. An bena a ye fana mɔgɔ wɛrɛw be se ka min kɛ k’i dɛmɛ. Mɔgɔ minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, an ka kɔn k’a filɛ fɛɛn min kama u ninsɔndiyanin ka ɲi ka to ani gwɛlɛya minw be se k’u ka ninsɔndiya nagasi.

MUN NA A BE SE KA GWƐLƐYA I MA I NINSƆNDIYANIN KA TO?

5. Mɔgɔ minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, mun na u ninsɔndiyanin ka ɲi ka to?

⁵ Mɔgɔ minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, n’u ka ninsɔndiya nagasira, u tɛna fanga sɔrɔ tugun k’a tigi ladon (Talenw 24:10). O be se k’a to u t’o tigi minɛ ni ɲumanya ye ani u t’a dɛmɛ ka ɲɛ i ko u tun b’a fɛ cogo min na. Gwɛlɛya jumanw lo be se k’u ka ninsɔndiya nagasi?

6. Minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, mun na u dɔw be sɛgɛn kojugu?

⁶ U be se ka sɛgɛn kojugu. Balimamuso dɔ tɔgɔ ko Leah. A ko: “Hali koow ka ɲi loon minw na, wulafɛ wulafɛ, n’ hakili ɲagaminin lo ani fanga foyi lo tɛ n’ na. Tuma dɔw la, fanga tɛ n’ na ka n’ ka mesaziw yɛrɛ jaabi.” A ka gwɛlɛ dɔ wɛrɛw ma ka wagati kunmabɔ u yɛrɛ ye ka koo dɔw kɛ wala ka lafiɲɛ koɲuman, k’a sɔrɔ u mako b’o la kosɔbɛ. Balimamuso dɔ tɔgɔ ko Inés. A ko: “N’ tɛ sera ka sinɔgɔ koɲuman. Loon bɛɛ sufɛ, n’ be to ka wuli lɛri fila fila bɛɛ ka n’ janto n’ buranmuso la. Ne ni n’ cɛɛ ma taga vakansi la a saan caaman ye nin ye.” Dɔw tɛ se ka wagati yɛrɛ kɛ n’u teriw ye wala ka kunkanbaara dɔw dafa Jehova ka ɔriganisasiyɔn kɔnɔ sabu u ka ɲi k’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladon tuma bɛɛ. O kama, u be se k’a miiri ko u b’u kelen na ani u dusu be tiɲɛ sabu u ka koow cogoya b’u bali k’u diyanyeko dɔw kɛ.

7. Minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, mun na u dɔw b’u yɛrɛ jalaki wala u dusu be kasi kojugu?

⁷ U be se k’u yɛrɛ jalaki wala u dusu be kasi kojugu. Balimamuso dɔ tɔgɔ ko Jessica ani a ko: “Tuma caaman na, n’ b’a jati ko n’ be min kɛra ka n’ facɛ dɛmɛ, o tɛ bɔri kɛ. O la, ni n’ ye wagati dɔ ta ka taga lafiɲɛ, n’ b’a jati ko n’ be n’ yɛrɛ nafa lo ɲinina.” Minw be u ka mɔgɔ dɔ ladonna, u dɔw be hami sabu u b’a jati ko u be min kɛra, o tɛ bɔri kɛ. Wala tuma dɔw la, u b’a miiri ko u tɛna se k’a tigi ladon tugun. Dɔw fana b’u yɛrɛ jalaki sabu n’u sɛgɛnnin lo tuma dɔw la, u be kuma dɔw fɔ wala ka koo dɔw kɛ minw be digi u ka mɔgɔ kanulen na (Zaki 3:2). K’a ye k’u ka mɔgɔ kanulen ka kɛnɛyako be nagasira ka taga, o b’u dusu kasi fana. Balimamuso dɔ tɔgɔ ko Barbara ani a ko: “Koo minw ka gwɛlɛ n’ ma kosɔbɛ, u dɔ ye k’a ye ko loon o loon, n’ ka mɔgɔ kanulen ka kɛnɛyako be nagasira ka taga.”

8. Minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, n’an b’u waleɲuman lɔn, o be mun lo kɛ u la? Misali dɔ fɔ.

⁸ U be se k’a jati ko u be min kɛra, tɔɔw t’u waleɲuman lɔn o kosɔn. Mun na do? Sabu tɔɔw man teli k’u fo u ka baaraba n’u ka jijaliw kosɔn. O la, u be min bɛɛ kɛra, ni mɔgɔ dɔ y’u fo o kosɔn, o b’u jija (1 Tes. 5:18). Balimamuso dɔ tɔgɔ ko Melissa. A y’a fɔ ko: “Tuma dɔw la, n’ be kasi sabu n’ dusu kasinin lo kojugu. Nga n’ be mɔgɔ minw ladonna, n’u y’a fɔ n’ ye ko: ‘I ni ce i ka dɛmɛ na,’ o be n’ dusu diya kosɔbɛ! O kumaw be barika don n’ na ani ka n’ jija n’ ka to k’u ladon.” Balimacɛ dɔ tɔgɔ ko Ahmadu. A y’a ɲɛfɔ tɔɔw ka tandoli kumaw be min kɛ ale la. A muso dɔgɔmuso denmuso be n’u ye ani kirikirimasiɲɛ b’a la. Ale n’a muso lo be to k’a ladon. Ahmadu ko: “N’a sɔrɔ a t’a faamu an be jijali minw bɛɛ kɛra k’a ladon. Nga tuma dɔw la, a b’an fo wala a b’a sɛbɛ papiye dennin dɔ kan ko: ‘Aw koo ka di n’ ye.’ O b’an ninsɔn diya kosɔbɛ.”

I NINSƆNDIYANIN BE SE KA TO COGO DI?

9. N’i b’i ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, mun lo be se k’i dɛmɛ i kana koow kɛ ka tɛmɛ i seko daan kan?

⁹ I seko daan lɔn (Talenw 11:2). An b’a fɛ ka fɛɛn minw kɛ, tuma dɔw la wagati ni fanga t’an fɛ k’o bɛɛ kɛ. O kama, a ka ɲi i k’a latigɛ i be se ka min kɛ ani i tɛ se min kɛ. Tuma dɔw la, i be se ka ban ka koo dɔw kɛ ani o tɛ koo jugu ye. O b’a yira ko i b’i seko daan lɔn. Ka fara o kan ni tɔɔw b’a fɛ k’i dɛmɛ, sɔn o la ni ninsɔndiya ye. Balimacɛ dɔ tɔgɔ ko Jay ani a ko: “Koo caaman b’an fɛ ka kɛ tile kɔnɔ, nga an tɛ se ka tɛmɛ an seko daan kan. N’i b’i seko daan lɔn, o bena i dɛmɛ i ninsɔndiyanin be to.”

10. Minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, mun na a kɔrɔtanin lo u ka kɛ ni faamuyali hakili ye? (Talenw 19:11).

¹⁰ Kɛ ni faamuyali hakili ye (Talenw 19:11 kalan). O la i b’i ka mɔgɔ kanulen min ladonna, n’a donna i gasi la a ka kumaw wala a ka kɛwalew fɛ, i tɛna dimi. Mɔgɔ min be faamuyali kɛ, o tigi b’a ɲini k’a lɔn fɛɛn min kama mɔgɔ dɔ be koow kɛra cogo dɔ la. Bana dɔ be se k’a to mɔgɔ be koo dɔw kɛ a tun tɛna minw kɛ n’a tun ka kɛnɛ (Waaj. 7:7). Misali la, n’a sɔrɔ mɔgɔ dɔ tun be kuma ani ka koow kɛ ni ɲumanya ye. Nga bana kosɔn, a kɛra mɔgɔ fariman ye wala a ka koo ka gwɛlɛ sisan. N’a sɔrɔ a be to ka ŋunuŋunu kojugu wala a dusu be to ka wuli. N’i be mɔgɔ dɔ ladonna bana jugu be min na, a ka ɲi i k’a ɲini ka dɔ lɔn a ka bana koo la. N’i b’a ka bana cogoya faamu, i bena a ye ko a ka bana kosɔn le a be kuma dɔw fɔ wala ka koo dɔw kɛ. Nga a t’o kɛ sabu o ka di a ye le.—Talenw 14:29.

11. Minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, u ka ɲi ka wagati kunmabɔ ka koo kɔrɔtanin jumanw lo kɛ loon o loon? (Zaburuw 132:4, 5).

¹¹ Wagati kunmabɔ walisa k’i ka teriya barika bonya ni Jehova ye. Tuma dɔw la, i mako bena kɛ a la ka baara dɔw to yen walisa ka koo dɔw kɛ “minw kɔrɔtanin lo kosɔbɛ.” (Filip. 1:10, NW). O koo kɔrɔtaninw dɔ ye ka ele ni Jehova ka teriya barika bonya. Masacɛ Dawuda bolo tun degunnin lo, nga a ye Jehova sago kɛli kɛ a ɲɛnako fɔlɔ ye (Zaburuw 132:4, 5 kalan). O cogo kelen na hali n’i bolo degunnin lo, i ka ɲi ka wagati kunmabɔ loon o loon ka Bibulu kalan ani ka delili kɛ. Balimamuso dɔ tɔgɔ ko Elisha ani a ko: “Ni n’ ye Jehova deli, ka Zaburuw kalan ani ka miiri o dususalo kumaw kan, o be n’ hakili sigi ani ka n’ dɛmɛ n’ ninsɔndiyanin be to. Delili ye n’ dɛmɛ kosɔbɛ yɛrɛ le! Tile kuru bɛɛ la, n’ be Jehova deli a ka n’ dɛmɛ n’ hakili siginin ka to.”

12. Minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, mun na a kɔrɔtanin lo u ka wagati kunmabɔ walisa k’u janto u ka kɛnɛyako la?

¹² Wagati kunmabɔ k’i janto i ka kɛnɛyako la. Mɔgɔ minw bolo degunnin lo i n’a fɔ minw b’u somɔgɔ kanulen dɔ ladonna, n’a sɔrɔ wagati caaman t’u fɛ ka taga nanfɛnw san ani ka dumuni nafamanw tobi. Ka dumuni nafamanw dumu ani ka spɔr kɛ tuma o tuma, o kɔrɔtanin lo walisa ka to kɛnɛya la. O la, hali ni wagati bɛrɛ t’i fɛ, i jija ka dumuni nafamanw dumu ani ka spɔr kɛ tuma o tuma (Efɛz. 5:15, 16). Ka fara o kan, i jija ka sinɔgɔ koɲuman (Waaj. 4:6). Sɛgɛsɛgɛrikɛlaw y’a yira ko sinɔgɔ be se ka mɔgɔ kunsɛmɛ saniya. Furakɛli sɛbɛ dɔ y’a yira ko ni mɔgɔ be sinɔgɔ ka ɲɛ, o b’a to a tɛ hami kojugu. O be kɛ sababu ye fana a hakili siginin be to wagati gwɛlɛw na. I mako b’a la fana ka wagati kunmabɔ walisa ka ɲɛnagwɛ (Waaj. 8:15). Balimamuso dɔ b’a ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna. A y’a ɲɛfɔ fɛɛn min b’a dɛmɛ a ninsɔndiyanin ka to. A ko: “Ni yɔrɔ ɲɛɛ ka ɲi, n’ be n’ jija ka bɔ kɛnɛma walisa tile yeelen ka n’ nafa. Ani n’ be loon dɔ bɔ kalo kɔnɔ walisa ka taga ɲɛnagwɛ ni n’ teri dɔ ye.”

13. Mun na a ka ɲi an ka to ka yɛlɛko? (Talenw 17:22).

¹³ To ka yɛlɛko (Talenw 17:22 kalan; Waaj. 3:1, 4). N’an be yɛlɛko, o be dɔ fara an ka kɛnɛya kan ani o b’a to an hakili be sigi. N’i b’i ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, tuma caaman na koow tɛ kɛ i ko i tun b’a fɛ cogo min na. Nga n’i be yɛlɛko o wagatiw la, o bena i dɛmɛ i dusu kana kasi kojugu. Ka fara o kan, i be mɔgɔ min ladonna, n’aw be to ka yɛlɛko ɲɔgɔn fɛ, o bena aw ka jɛnɲɔgɔnya sabati.

14. N’i y’i dusukunnakow fɔ i teri sɔbɛ dɔ ye, o be se k’i dɛmɛ cogo di?

¹⁴ I dusukunnakow fɔ i teri sɔbɛ dɔ ye. I ka jijaliw bɛɛ n’a ta, tuma dɔw la i hakili be se ka ɲagami. Nga o wagatiw la, i be se k’i dusukunnakow fɔ i teri sɔbɛ dɔ ye, min tɛna i jalaki (Talenw 17:17). N’a y’i lamɛn koɲuman ani k’i hakili sigi, o be se k’i dɛmɛ i ninsɔndiyanin be to.—Talenw 12:25.

15. N’i be sinsin i ka jigiya kan, cogo juman na o bena i ninsɔn diya?

¹⁵ Miiri k’a filɛ ko i n’i ka mɔgɔ kanulen be ɲɔgɔn fɛ alijɛnɛ kɔnɔ. A to i hakili la ko i tɛna to ka mɔgɔkɔrɔba wala banabagatɔ ladon kudayi. Ka fara o kan, a daminɛ na, Jehova tun t’a fɛ adamadenw k’o baara sugu nin kɛ (2 Kor. 4:16-18). Nga sini ma, an bena ɲɛnamaya kɛ i ko Jehova b’a fɛ cogo min na (1 Tim. 6:19). N’i be to ka baro kɛ n’i ka mɔgɔ kanulen ye koo dɔw kan aw bena minw kɛ ɲɔgɔn fɛ alijɛnɛ kɔnɔ, o bena aw ninsɔn diya kosɔbɛ (Ezayi 33:24; 65:21). Balimamuso dɔ tɔgɔ ko Heather. A ko: “N’ be mɔgɔ minw ladonna, n’ ka teli k’a fɔ u ye ko yanni dɔɔni, an bena boli ɲɔgɔn fɛ, ka faniw kalan ɲɔgɔn fɛ ani ka nɛgɛso boli ɲɔgɔn fɛ. An ka mɔgɔ kanulen minw suu bena kunu, an bena buru dilan u ye ani ka gwa kɛ u ye fana. An be Jehova fo ɲɔgɔn fɛ an ka jigiya kosɔn.”

TƆƆW BE SE K’I DƐMƐ COGO DI?

16. An ka kafomɔgɔ minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, an be se k’u dɛmɛ cogo di? (jaa lajɛ fana).

¹⁶ U dɛmɛ u ka wagati sɔrɔ ka lafiɲɛ. Mɔgɔ min kɔrɔla wala a man kɛnɛ, kafomɔgɔw be se ka labɛnw kɛ walisa ka wagati kɛ n’a ye. O la, mɔgɔ min b’a tigi ladonna, ale bena wagati sɔrɔ ka lafiɲɛ ani ka koo dɔw kɛ (Gal. 6:2). Weleweledala dɔw ye porogramu kɛ o kama. O la, lɔgɔkun o lɔgɔkun, u b’a lɔn mɔgɔ min ka ɲi ka taga dɛmɛ don. Balimamuso dɔ tɔgɔ ko Natalya. A cɛɛ murukura ani a b’a ladonna. A ko: “An ka kafo balimacɛ dɔ be to ka na wagati kɛ ni n’ cɛɛ ye siɲɛ kelen wala siɲɛ fila lɔgɔkun kɔnɔ. U be waajuli kɛ ɲɔgɔn fɛ, ka baro kɛ ɲɔgɔn fɛ ani u yɛrɛ be filimu dɔw filɛ ɲɔgɔn fɛ. O wagatiw ka di n’ cɛɛ ye kosɔbɛ. O be sababu di ne fana ma ka lafiɲɛ ani ka koo dɔw kɛ minw ka di n’ ye, i n’a fɔ ka bɔ ka fɔɲɔ ta.” Mɔgɔ min kɔrɔla wala a man kɛnɛ, tuma dɔw la i yɛrɛ be se ka labɛnw kɛ ka to n’a ye sufɛ walisa min b’a ladonna, ale ka se ka sinɔgɔ koɲuman.

17. Mɔgɔ minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, an be se k’u dɛmɛ cogo di lajɛnw tuma na?

¹⁷ U dɛmɛ kafo ka lajɛnw tuma na. Mɔgɔ minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, u bolo degunnin lo kosɔbɛ o baara la. O kama, n’a sɔrɔ u dɔw tɛ se ka lamɛnni kɛ koɲuman kafo ka lajɛnw, kafokulu lajɛnbaw ani tile saba lajɛnbaw la. Mɔgɔ min kɔrɔla wala a man kɛnɛ, i be se ka taga sigi n’a ye ka lajɛn faan dɔ kɛ n’a ye wala lajɛn kuru bɛɛ. N’a tɛ se ka bɔ a ka soo, i be se ka taga konɛkte ka lajɛn kɛ n’a ye walisa min b’a ladonna, ale ka se ka taga lajɛn na Masaya Boon na.

18. Mɔgɔ minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, an be se ka koo wɛrɛ juman lo kɛ u ye?

¹⁸ U tando ani delili kɛ u ye. Mɔgɔ minw b’u ka mɔgɔ kanulen dɔ ladonna, a ka ɲi diinan mɔgɔkɔrɔw ka taga bɔ u ye tuma o tuma walisa k’u jija (Talenw 27:23). Kafomɔgɔw bɛɛ fana ka ɲi k’u tando tuma o tuma. An be se ka Jehova deli fana a ka to ka barika don u la ani k’u dɛmɛ walisa u ninsɔndiyanin ka to.—2 Kor. 1:11.

19. An be koo jumanw lo makɔnɔna?

¹⁹ Yanni dɔɔni, Jehova bena dusukasi ɲɛji bɛɛ cɛ ka bɔ an ɲɛɛ na. Bana ni saya bena tunu pewu! (Yir. 21:3, 4). “Senkelenninw bena pan i ko mankalanin.” (Ezayi 35:5, 6). An tɛna tɔɔrɔ tugun kɔrɔya bolo wala k’a ye ko an ka mɔgɔ kanulen dɔ man kɛnɛ. “Mɔgɔw tena miiri koo tɛmɛninw na tugu.” (Ezayi 65:17). Nga yanni Jehova k’a ka layidu ɲumanw dafa, an ka la a la ko a bena an dɛmɛ tuma bɛɛ. N’an tora k’an jigi la a kan walisa a ka fanga di an ma, a bena an dɛmɛ an ka se “ka koo bɛɛ muɲu ni ninsɔndiya ye.”—Kɔlɔs. 1:11.