Edinịm Oro Afo Enịmde Ediset Ke N̄kpa Ke Akpanikọ Ọsọn̄ Adan̄a Didie?
“Ami ndi ediset ye uwem: owo eke ọbuọtde idem ye Ami, okposụkedi nte enye ama akpa, enye oyodu uwem.”—JOHN 11:25.
1, 2. Ntak emi oyomde andituak ibuot nnọ Jehovah enyene mbuọtidem ke idotenyịn ediset ke n̄kpa?
IDOTENYỊN fo ke ediset ke n̄kpa ọsọn̄ adan̄a didie? Ndi enye ọsọn̄ọ fi idem kaban̄a ndịk n̄kpa onyụn̄ ọnọ fi ndọn̄esịt ke ini ọduọkde owo ima fo ke n̄kpa? (Matthew 10:28; 1 Thessalonica 4:13) Nte afo ebiet ediwak mme asan̄autom Abasi eke eset, oro ẹkeyọde ufen, nsahi, ndutụhọ, ye n̄kpọkọbi, ẹsọn̄de idem ebe ke ndinịm ediset ke n̄kpa ke akpanikọ?—Mme Hebrew 11:35-38.
2 Ih, ata andituak ibuot nnọ Jehovah ikpenyeneke eyịghe ndomokiet nte ke ediset ke n̄kpa oyodu, ndien mbuọtidem esie ekpenyene nditụk usụn̄ emi enye odude uwem esie. Edi utịben̄kpọ nditie n̄kere akpanikọ oro nte ke edikem ini Abasi, inyan̄ ibom, n̄kpa, ye Hades ẹyesana mme akpan̄kpa ẹmi ẹdude ke mmọ ẹyak, ndien mme andiset ke n̄kpa ẹmi ẹyenyene idotenyịn ndidu uwem ke nsinsi ke paradise isọn̄.—Ediyarade 20:13; 21:4, 5.
Eyịghe Kaban̄a Uwem Ini Iso
3, 4. Nso ke ediwak owo ẹsụk ẹnịm ke akpanikọ ẹban̄a uwem ke owo ama akakpa?
3 Christendom emekpep ke anyan ini nte ke uwem odu ke owo ama akakpa. Ikpehe kiet ke magazine U.S. Catholic ọkọdọhọ ete: “Ke mme emana ẹmi ẹbede, mme Christian ẹdomo ndiyọ mme edikpu ye mme ndutụhọ eke uwem emi ebe ke mmọ ndidori enyịn ke uwem efen, eke emem ye uyụhọ, eke edikụt unen ye inemesịt.” Idem okposụkedi edide ke ediwak idụt Christendom, mme owo ẹmesịn ẹnyụn̄ ẹwụt unana udọn̄ ke ido ukpono, ediwak ẹsụk ẹkekere ke ana edi n̄kpọ odu ke owo ama akakpa. Edi ediwak n̄kpọ ẹdu ẹmi mmọ mîsụk idiọn̄ọke.
4 Ibuotikọ kiet ke magazine Time ọkọdọhọ: “Mme owo ẹsụk ẹnenịm [uwem ke owo ama akakpa] ke akpanikọ: akam edi nte ke ekikere mmọ ke se enye enen̄ede edi in̄wan̄ake, ndien mmọ isiwakke ndikop mban̄a enye ndien ndien nto mme pastọ mmọ.” Nso inam mme asan̄autom ido ukpono mîwakke nditịn̄ mban̄a uwem ke owo ama akakpa nte mmọ ẹkesitịn̄de? Eyen ukpepn̄kpọ ido ukpono oro Jeffrey Burton Russell ọdọhọ ete: “Ami n̄kere ke [mme ọkwọrọ ederi] ẹyom ndifep ibuot nneme oro koro mmọ ẹkerede ke ana mmimọ ikan ọwọrọetop ntatara eyịghe.”
5. Didie ke ediwak owo mfịn ẹse ukpepn̄kpọ hell ikan̄?
5 Ke ediwak ufọkabasi, uwem ke owo ama akakpa esịne heaven ye ikan̄îkan̄ hell. Ndien edieke mme ọkwọrọ ederi ẹmen̄ede nditịn̄ mban̄a heaven, mmọ ẹkam ẹnen̄ede ẹmen̄e nditịn̄ mban̄a hell. Ibuotikọ n̄wedmbụk n̄kpọntịbe kiet ọkọdọhọ: “Idahaemi idem mme ufọkabasi ẹmi ẹnịmde nsinsi ndutụhọ ke ata hell ke akpanikọ . . . isọn̄ọke ikpep enye aba.” Ke akpanikọ, ata ediwak mme ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono eyomfịn inịmke ke akpanikọ aba nte ke hell edi ata ata itie ndutụhọ, nte ẹkesikpepde ke Ntọn̄ọ Ntọn̄ọ Eyo Ntatenyịn. Utu ke oro, mmọ ẹma ẹma ekikere oro “enen̄erede owụt mbọm” kaban̄a hell. Nte ekemde ye ediwak mme ekpep n̄kpọ eyomfịn, owo itụhọkede mme anamidiọk oro ẹdude ke hell ke ata ata usụn̄, edi mmọ ẹbọ ufen ke ntak mmọ “ẹdianade ẹkpọn̄ Abasi ke n̄kan̄ eke spirit.”
6. Didie ke ndusụk owo ẹkụt nte ke mbuọtidem mmimọ ikemke ke ini mmọ ẹsobode n̄kpọ mmọn̄eyet?
6 Ndinam ukpepn̄kpọ ufọkabasi emem man ẹdiyat mbon eyomfịn esịt ekeme ndin̄wam ndusụk owo ẹfep ndidi se owo mîmaha, edi enye eyesịn ediwak million mme aka ufọkabasi oro ẹnyenede eti esịt ke eyịghe kaban̄a se ẹkpenịmde ke akpanikọ. Ntem, ke ini ẹsobode n̄kpa iso ye iso, mmọ ẹmi ẹsiwak ndikụt nte mbuọtidem mmọ okpude. Edu mmọ esitie nte eke n̄wan oro ọduọkde ediwak mbonubon esie ke mbabuat n̄kpọntịbe oro akamade mmọn̄eyet. Ke ini ẹkebụpde enye m̀mê edinịm ke akpanikọ ido ukpono esie ama ada ndọn̄esịt ọsọk enye, enye ama ọbọrọ mmen̄e mmen̄e, “N̄kere ntre.” Edi idem edieke enye ọkpọbọrọde uko uko nte ke edinịm ke akpanikọ ido ukpono imọ ama an̄wam imọ, nso ufọn anyan ini ke oro ekpenyene edieke se enye enịmde ke akpanikọ mînyeneke nsọn̄ọ? Emi edi akpan n̄kpọ ndikere mban̄a koro, ke akpanikọ, se ekese ufọkabasi ẹkpepde ẹban̄a uwem ini iso edi ata isio isio ye se Bible ekpepde.
Ekikere Christendom Kaban̄a Uwem ke Owo Ama Akakpa
7. (a) Nso edinịm ke akpanikọ ke ekese ufọkabasi ẹnyịme? (b) Didie ke ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono kiet akanam ukpepn̄kpọ ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi an̄wan̄a?
7 Kpa ye mme ukpụhọde ẹdude, ekpere ndidi kpukpru n̄ka ido ukpono Christendom ẹnyịme nte ke owo enyene ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa oro esibọhọde ke ikpọkidem ama akakpa. Ekese owo ẹnịm ke akpanikọ nte ke owo ama akpa, ukpọn̄ esie ekeme ndika heaven. Ndusụk ẹkop ndịk nte ke ukpọn̄ mmimọ ekeme ndika ikan̄îkan̄ hell m̀mê purgatory. Edi ekikere ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi edi akpan n̄kpọ oro otụkde mmọ kaban̄a uwem ini iso. Ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono oro Oscar Cullmann, ke uwetn̄kpọ oro ẹmịn̄de ke n̄wed oro Immortality and Resurrection, ama etịn̄ n̄kpọ aban̄a emi. Enye ekewet ete: “Edieke nnyịn ikpobụpde uke uke Christian mfịn . . . se enye ekerede nte edide ukpepn̄kpọ Obufa Testament kaban̄a akan̄a owo ke ama akakpa, ke ẹsiode ibat ibat owo ẹfep nnyịn ikpenyene ibọrọ emi: ‘Ukpọn̄ ikemeke ndikpa.’” Nte ededi, Cullmann ama adian ete: “Ekikere emi ẹnyịmede ntatara ntatara mi edi kiet ke otu n̄kponn̄kan n̄kpọ oro mîn̄wan̄ake Ido Ukpono Christ.” Cullmann ama etịn̄ ete ke akpa ini iketịn̄de emi, ke imọ ima inam mme owo ẹyat esịt. Edi, enye ama enen.
8. Nso idotenyịn ke Jehovah ekenịm akpa eren ye n̄wan ke iso?
8 Jehovah Abasi ikobotke mme owo man ẹka heaven ke ẹma ẹkekpa. Ikedịghe uduak esie ke editọn̄ọ mmọ ndikpa ke baba usụn̄ kiet. Ẹkebot Adam ye Eve ẹdi mfọnmma ndien ẹma ẹnọ mmọ ifet ndiyọhọ isọn̄ ye nti nditọ. (Genesis 1:28; Deuteronomy 32:4) Ẹma ẹdọhọ akpa ete ye eka nnyịn ke mmọ ẹdikpa n̄kukụre edieke mmọ ẹtụtde utọn̄ ye Abasi. (Genesis 2:17) Edieke mmọ ẹkpekedude ke nsụkibuot ẹnọ Ete mmọ eke heaven, mmọ ẹkpeka iso ẹdu uwem ke isọn̄ ke nsinsi.
9. (a) Nso idi akpanikọ aban̄ade ukpọn̄ owo? (b) Nso isitịbe inọ ukpọn̄ ke ini enye akpade?
9 Ke mfụhọ, nte ededi, Adam ye Eve ẹma ẹsịn ndisụk ibuot nnọ Abasi. (Genesis 3:6, 7) Apostle Paul anam akama-mmọn̄eyet utịp oro an̄wan̄a ete: “Nte idiọk-n̄kpọ okotode owo kiet odụk ke ererimbot, n̄kpa onyụn̄ oto ke idiọkn̄kpọ oro odụk; n̄kpa onyụn̄ ebe esịm kpukpru owo, koro kpukpru owo ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ.” (Rome 5:12) Utu ke ndidu uwem ke nsinsi ke isọn̄, Adam ye Eve ẹma ẹkpan̄a. Ndien nso iketịbe? Nte mmọ ẹma ẹnyene ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa oro ekemede ndibe ndụk ikan̄îkan̄ hell idahaemi ke ntak idiọkn̄kpọ mmọ? Ke edide isio, Bible ọdọhọ nte ke mbemiso, ke ini ẹkebotde enye, Adam ama “akabade edi ukpọn̄ eke odude uwem.” (Genesis 2:7) Owo ikọnọhọ-nọ owo ukpọn̄; enye akakabade edi ukpọn̄, odu uwem owo. (1 Corinth 15:45) Kamse, idịghe Adam ikpọn̄ ekedi “ukpọn̄ oro odude uwem” edi, nte ẹwụtde ke usem Hebrew oro ẹkedade ẹwet Genesis, mme usụhọde unam ẹkedi mme ukpọn̄ “eke ẹdude uwem” n̄ko! (Genesis 1:24) Ke ini Adam ye Eve ẹkekpan̄ade, mmọ ẹma ẹkabade ẹdi mme ukpọn̄ oro ẹkpade. Ke akpatre, ama etịbe ọnọ mmọ kpa ukem nte Jehovah ọkọdọhọde Adam: “Ke ibibiak iso fo ke afo edidia udia, tutu edifiak ke isọn̄ emi ẹsiode fi ke esịt: koro afo edide ntan, oyonyụn̄ afiak ke ntan.”—Genesis 3:19.
10, 11. Nso ke New Catholic Encyclopedia etịn̄ kaban̄a ukpepn̄kpọ Bible aban̄ade ukpọn̄, ndien didie ke emi odu ke n̄kemuyo ye se Bible etịn̄de?
10 Ke ibio ibio, New Catholic Encyclopedia enyịme ye emi. Ke ibuotikọ esie oro “Ukpọn̄ (ke Bible),” enye ọdọhọ ete: “Ubahade [edibahade nsịn ke ikpehe iba] idụhe ke ikpọkidem ye ukpọn̄ ke AT [“Akani Testament,” m̀mê N̄wed Abasi Usem Hebrew].” Enye adian ete ke Bible, ikọ oro “ukpọn̄” “akananam iwọrọke ukpọn̄ nte edide isio ye ikpọkidem m̀mê owo oro.” Ke akpanikọ, ukpọn̄ esiwak “ndiwọrọ odu uwem n̄kpọ ke idemesie edide unam m̀mê owo.” Utọ in̄wan̄în̄wan̄ ikọ oro ọnọ owo odudu, edi n̄kukụre owo ekeme ndibụp ntak owo mînamke mme aka ufọkabasi ke ofụri ofụri ẹdiọn̄ọ ẹban̄a mme akpanikọ ẹmi.
11 Mme aka ufọkabasi ẹkpebọhọ editịmede esịt ye ndịk didie ntem edieke mmọ ẹkpediọn̄ọde mmemmem akpanikọ Bible emi: “Ukpọn̄ eke anamde idiọk ayakpa n̄kpa,” idighe ọyọbọ ndutụhọ ke hell ikan̄! (Ezekiel 18:4) Ke adan̄aemi emi edide ata isio isio ye se mbon Christendom ẹkpepde, enye enen̄ede odu ke n̄kemuyo ye se owo ọniọn̄ oro Solomon eketịn̄de ke ndausụn̄ edisana spirit: “Koro mme odu uwem ẹfiọkde ẹte ke mmimọ inyene ndikpa: edi ama edi mme akpa n̄kpa, mmọ ifiọkke baba n̄kpọ kiet, mmọ inyụn̄ inyeneke aba n̄kpọ eyen utom [ke uwem emi]: koro owo mîtịghi aba enyịn̄ mmọ. Da odudu fo nam kpukpru se ubọk fo okụtde ndinam: koro baba edinam, baba uduak, baba ifiọk, baba mbufiọk mîdụhe ke obio ekpo [ikpîkpu udi ubonowo] emi afo akade do.”—Ecclesiastes 9:5, 10.
12. Christendom akada ukpepn̄kpọ ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi esie oto m̀mọ̀n̄?
12 Ntak emi Christendom ekpepde se idide ata isio ntre ye se Bible etịn̄de? New Catholic Encyclopedia, ke ibuotikọ esie oro “Ukpọn̄, Owo, eke Mîkemeke Ndikpa,” ọdọhọ ete ke akpa Mme Ewetn̄wed Ido Ukpono ikadaha nsọn̄ọ mmọ kaban̄a edinịm ke akpanikọ nte ke ukpọn̄ owo ikemeke ndikpa ito Bible, edi ẹkeda ẹto “mme ewet uto ye mbon akwaifiọk ye ofụri ido eset eke ekikere mbon Greece . . . Ekem, nditọ ukpepn̄kpọ ẹma ẹmek ndida eke Plato m̀mê mme edumbet ẹtode Aristotle.” Enye anam an̄wan̄a nte ke “ekikere eke ufọkn̄wed akwaifiọk Plato ye eke obufa ekikere akwaifiọk Plato enyene odudu ke idem mmọ”—esịnede edinịm ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi ke akpanikọ—emi nte ini akade ẹkemende ẹsịn “ke ata esịt ukpepn̄kpọ ido ukpono Christian.”
13, 14. Ntak mîwụtke ifiọk ndidori enyịn ndidi se mbon akwaifiọk mme okpono ndem Greece ẹsịnde ke un̄wana?
13 Ndi mbon oro ẹdọhọde nte idide Christian ẹkpekewọn̄ọde ẹbịne mbon akwaifiọk Greece oro ẹkedide mme okpono ndem man ẹkpep se idide akpan n̄kpọ nte idotenyịn uwem ke owo ama akakpa? Ke akpanikọ idịghe ntre. Ke ini Paul ekewetde n̄wed ọnọ ẹsọk mme Christian oro ẹkedude ke Corinth, Greece, enye ọkọdọhọ: “Ifiọk ererimbot emi edi ndisịme ke iso Abasi. Koro ẹwet ete, Enye omụm mme enyene-ibuot ke n̄kari mmọ; ẹnyụn̄ ẹwet n̄ko ẹte, Jehovah ọmọfiọk ekikere mme enyene-ibuot owo, ete mmọ ẹdi ikpîkpu.” (1 Corinth 3:19, 20) Mbon Greece eset ẹkedi mme okpono ndem. Didie, ndien, ke mmọ ẹkpedi ebiet akpanikọ otode? Paul ama obụp mbon Corinth ete: “Nso ediomi ke temple Abasi odiomi ye ndem? Koro nnyịn idi temple Abasi uwem; kpa nte Abasi ọdọhọde ete, Nyodụn̄, nyonyụn̄ nsan̄a ke otu mmọ, ndien nyedi Abasi mmọ, mmọ ẹyenyụn̄ ẹdi ikọt Mi.”—2 Corinth 6:16.
14 Ẹkebem iso ẹnọ ediyarade edisana akpanikọ ebe ke idụt Israel. (Rome 3:1, 3) Ke 33 E.N. ama ekebe, ẹkenọ enye ebe ke esop Christian oro ẹyetde aran ke akpa isua ikie. Ke etịn̄de aban̄a mme Christian akpa isua ikie, Paul ọkọdọhọ ete: “Abasi akayarade mme n̄kpọ ẹmi [ẹketịmde ẹnọ mbon oro ẹmade enye] ọnọ nnyịn ke Spirit Esie.” (1 Corinth 2:10; se n̄ko Ediyarade 1:1, 2.) Ẹda ukpepn̄kpọ ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi eke Christendom ẹto ukpepn̄kpọ akwaifiọk mbon Greece. Ikayarakede enye ebe ke mme ediyarade oro Abasi ọkọnọde Israel m̀mê esop mme Christian oro ẹyetde aran eke akpa isua ikie.
Ata Idotenyịn Mme Akpan̄kpa
15. Nte Jesus eketịn̄de, nso idi ata idotenyịn mme akpan̄kpa?
15 Edieke ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa mîdụhe, nso idi ata idotenyịn mme akpan̄kpa? Enye, ke akpanikọ, edi ediset ke n̄kpa, kpa akpan ukpepn̄kpọ Bible ye ata utịbe utịbe un̄wọn̄ọ Abasi. Jesus ama osio idotenyịn ediset ke n̄kpa owụt ke ini enye ọkọdọhọde ufan esie Martha ete: “Ami ndi ediset ye uwem: owo eke ọbuọtde idem ye Ami, okposụkedi nte enye ama akpa, enye oyodu uwem.” (John 11:25) Ndinịm Jesus ke akpanikọ ọwọrọ ndinịm ediset ke n̄kpa ke akpanikọ, idịghe ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa.
16. Ntak emi owụtde ifiọk ndinịm ediset ke n̄kpa ke akpanikọ?
16 Jesus ama ebebem iso etịn̄ aban̄a ediset ke n̄kpa ke ini enye ọkọdọhọde ndusụk mme Jew ete: “Ẹkûyịk n̄kpọ emi, koro ini ke edi eke kpukpru mme andidu ke udi ẹdikopde Enye uyo ẹwọn̄ọ ẹdi.” (John 5:28, 29) Se Jesus anamde an̄wan̄a mi edi ata isio isio ye ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa ndibọhọ n̄kpa ikpọkidem nnyụn̄ n̄ka heaven nnennen. Enye edi mme owo oro ẹdude ke udi, ediwak mmọ ke ediwak isua ikie mîdịghe ke mme tọsịn isua ‘ndiwọrọ ndi.’ Emi edi mme ukpọn̄ oro ẹma ẹkekpa ndifiak ndidu uwem. Se mîkemeke nditịbe? Idighe inọ Abasi “emi anamde mme akpan̄kpa ẹdu uwem, onyụn̄ okotde se mîdụhe nte n̄kpọ eke ẹdude.” (Rome 4:17) Mbon eyịghe ẹkeme ndisak ekikere oro nte ke mme owo ẹyeset ke n̄kpa, edi enye odu ke mfọnmma n̄kemuyo ye akpanikọ oro nte ke “Abasi edi ima” ye nte ke enye edi “Andinọ mmọ ẹmi ẹyomde Enye utịp.”—1 John 4:16; Mme Hebrew 11:6.
17. Nso ke Abasi edinam ebe ke ediset ke n̄kpa?
17 Idem n̄kpọ, didie ke Abasi ọkpọnọ mbon oro ẹdide mme “anam akpanikọ tutu esịm n̄kpa” utịp edieke enye mînamke mmọ ẹset ke n̄kpa? (Ediyarade 2:10) Ediset ke n̄kpa n̄ko anam Abasi ekeme ndisu se apostle John ekewetde aban̄a ete: “Ẹma ẹsio Eyen Abasi ẹnịm ke ntak emi, man Enye akpabiat utom Satan.” (1 John 3:8) Ko ke in̄wan̄ Eden, Satan ama akabade edi andiwot ofụri ekpụk ubonowo ke ini enye akadade akpa ete ye eka nnyịn usụn̄ ekesịn ke idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. (Genesis 3:1-6; John 8:44) Jesus ama ọtọn̄ọ ndibiat mme utom Satan ke ini enye ọkọnọde mfọnmma uwem esie nte n̄kemn̄kem ufak, oro eberede usụn̄ ọnọ ubonowo ndidi se ẹsiode ẹfep ke ndammana itie ufụn idiọkn̄kpọ otode Adam ndikokoi nsọn̄ ibuot. (Rome 5:18) Ndinam mbon oro ẹkpan̄ade ke ntak idiọkn̄kpọ Adam emi ẹset edidi n̄kaiso edibiat mme utom Devil.
Ikpọkidem ye Ukpọn̄
18. Didie ke ndusụk mbon akwaifiọk Greece ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a ikọ Paul oro nte ke ẹma ẹnam Jesus eset ke n̄kpa, ndien ntak-a?
18 Ke ini apostle Paul okodude ke Athens, enye ama ọkwọrọ eti mbụk ọnọ otuowo oro ekesịnede ndusụk mbon akwaifiọk Greece. Mmọ ẹma ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ nneme esie oro akaban̄ade Abasi akpanikọ kiet ye ikot esie nte yak ẹtua n̄kpọfiọk. Edi nso iketịbe ke oro ebede? Paul ama ada ikọ esie ekesịm utịt, ọdọhọde ete: “[Abasi] emenịm usen eke Enye edikpede ikpe ọnọ ererimbot ke edinen ido, ke ubọk Owo emi Enye ekemekde; Enye onyụn̄ ada edinam emi Enye anamde Owo oro eset ke n̄kpa ayarade owụt kpukpru owo ete edidi ntem.” Mme ikọ oro ẹma ẹnam ntịme asiaha. “Ke ini mmọ ẹkopde ẹban̄a ediset ke n̄kpa, ndusụk mmọ ẹsak enye.” (Utom 17:22-32) Ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono oro Oscar Cullmann ọdọhọ ete: “Kaban̄a mbon Greece oro ẹkenịmde ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi ke akpanikọ enyene ndidi ama ọsọn̄ mmọ ndinyịme ukwọrọikọ Christian aban̄ade ediset ke n̄kpa akan nte ọkọsọn̄de mbon efen. . . . Owo ikemeke ke usụn̄ ndomokiet ndinam ukpepn̄kpọ mme ọwọrọetop mbon akwaifiọk Socrates ye Plato enyịme [odu ke n̄kemuyo] ye Obufa Testament.”
19. Didie ke mme ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono ẹkedomo ndinam ukpepn̄kpọ ediset ke n̄kpa odu ke n̄kemuyo ye ukpepn̄kpọ ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi?
19 Kpa ye oro, ke akwa nsọn̄ibuot oro ekedemerede ke mme apostle ẹma ẹkekpan̄a, mme ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono ẹma ẹdomo ndimen ukpepn̄kpọ Christian kaban̄a ediset ke n̄kpa mbuak ye ukpepn̄kpọ ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi eke Plato. Nte ini akade, ndusụk owo ẹma ẹdisịm obufa ubiere: Ke n̄kpa, ukpọn̄ esibahade (“ọwọrọ,” nte ndusụk owo ẹdọhọde) ọkpọn̄ ikpọkidem. Ndien, nte ekemde ye Outlines of the Doctrine of the Resurrection, oro R. J. Cooke ewetde, ke Usen Ikpe “ikpọkidem kiet kiet ayafiak akadiana ye ukpọn̄ esie, ndien ukpọn̄ kiet kiet ayakadiana ye ikpọkidem esie.” Ikpọkidem ndifiak n̄kadiana ye ukpọn̄ esie oro mîkemeke ndikpa edi se ẹdọhọde nte edide ediset ke n̄kpa.
20, 21. Mmanie ẹsọn̄ọ ẹkpep akpanikọ aban̄ade ediset ke n̄kpa, ndien didie ke emi enyene ufọn ọnọ mmọ?
20 Ekikere emi osụk ededi akpan ukpepn̄kpọ eke mme n̄wọrọnda ufọkabasi. Ke adan̄aemi utọ ekikere oro ekemede nditie nte esịne ifiọk ọnọ ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono, ata ediwak mme aka ufọkabasi itịmke imehe ye enye. Mmọ n̄kukụre ẹnịm ke akpanikọ nte ke mmimọ iyaka heaven nnennen ke ima ikpa. Ke ntak emi, ke nsiondi Commonweal, eke May 5, 1995, andiwet oro John Garvey ọkọdọhọ ete: “Etie nte se ata ediwak Christian ẹnịmde ke akpanikọ [ke n̄kpọ aban̄ade uwem ke owo ama akakpa] enen̄ede ekpere obufa akwaifiọk Plato akan n̄kpọ ndomokiet oro ekpenen̄erede edi eke Christian, ndien enye inyeneke nsọn̄ọ ke Bible.” Ke akpanikọ, ke ndimen Plato nnịm ke itie Bible, mme ọkwọrọ ederi Christendom iyakke mme erọn̄ mmọ ẹnyene idotenyịn ediset ke n̄kpa eke Bible.
21 Ke n̄kan̄ eken, Mme Ntiense Jehovah ẹsịn ukpepn̄kpọ akwaifiọk mme okpono ndem ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹyịre ke ukpepn̄kpọ Bible eke ediset ke n̄kpa. Mmọ ẹkụt nte ke utọ ukpepn̄kpọ oro edi se ibọpde-bọp, se inọde uyụhọ, inyụn̄ idọn̄de owo esịt. Ke mme ibuotikọ oro ẹtienede mi, nnyịn iyokụt nte ukpepn̄kpọ Bible emi aban̄ade ediset ke n̄kpa enyenede nsọn̄ọ onyụn̄ owụtde ifiọk, ọnọ mbon oro ẹnyenede idotenyịn eke isọn̄ ye mbon oro ẹnyenede idotenyịn ediset ke n̄kpa n̄ka uwem eke heaven. Nte ntịmidem kaban̄a edineme mme ibuotikọ ẹmi, nnyịn imesịn udọn̄ inọ fi ndikot ibuot 15 eke akpa leta oro ẹkewetde ẹnọ ẹsọk mbon Corinth ye ntịn̄enyịn.
Nte Afo Emeti?
◻ Ntak emi nnyịn ikpenyenede ndikọri ọkpọsọn̄ mbuọtidem ke ediset ke n̄kpa?
◻ Nso idotenyịn ke Jehovah ekenịm Adam ye Eve ke iso?
◻ Ntak emi mîwụtke ifiọk ndiyom akpanikọ nto ukpepn̄kpọ akwaifiọk mbon Greece?
◻ Ntak ediset ke n̄kpa edide idotenyịn emi owụtde eti ibuot?
[Mme ndise ke page 10]
Ke ini mmọ ẹkenamde idiọkn̄kpọ, akpa ete ye eka nnyịn ẹma ẹduọk idotenyịn nsinsi uwem ke isọn̄
[Ndise ke page 12]
Nditọ ukpepn̄kpọ ufọkabasi ẹma ẹyak ukpepn̄kpọ Plato eke ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi akara uwem mmọ
[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]
Musei Capitolini, Roma