Fen Ke Ofụri Esịt
“Kpasụk ntre ke Ete Mi ke heaven edinam ye mbufo, ke mbufo kiet kiet mîfenke eyen-ete mbufo ke ofụri esịt.”—MATTHEW 18:35.
1, 2. (a) Didie ke ata anamidiọk kiet okowụt esịtekọm esie ọnọ Jesus? (b) Nso ọkpọikọ ke Jesus eketịn̄ ke ibọrọ?
EYEDI enye ekedi akpara, idịghe owo emi afo okpodoride enyịn ndikụt ke ufọk owo ido ukpono. Edieke idem akakpade ndusụk owo ndikụt enye do, se enye akanamde akakama n̄kpaidem akan. Enye ama asan̄a ekpere eren emi enyenede n̄kon̄n̄kan ido uwem onyụn̄ owụt esịtekọm aban̄a utom esie, adade mmọn̄eyet esie eyet eren oro ukot onyụn̄ ada idet esie ọkwọhọde.
2 Eren oro, Jesus, ikesịnke se n̄wan emi ‘okodude ke obio, emi ekedide anam-idiọk-n̄kpọ’ mi akanamde. Edi Simon owo Pharisee, emi ẹkedude ke ufọk esie, ama okop editịmede esịt nte ke n̄wan emi ekedi anamidiọk. Jesus ama ọbọrọ ke ndibụk mban̄a owo iba oro ẹkekamade andinọ ebuọt isọn. Owo kiet ama akama ediwak okụk—n̄kpọ nte okụk ẹsikpede anamutom ke isua iba. Enye eken akakama mbahade kiet ke itie duop—se ikpride ikan okụkutom ọfiọn̄ ita. Ke ini mmọ ndomokiet mîkekemeke ndikpe, andinọ ebuọt oro ama “efen mmọ mbiba.” Nte an̄wan̄ade, enye emi ẹfende enye se ikponde ikan ama enyene ntak oro okponde akan ndinam n̄kpọ n̄wụt ima. Ke ama akada ekeyịri ye edinam mfọnido n̄wan oro, Jesus ama adian edumbet emi: “Owo eke ẹfende enye esisịt inyeneke akpan ima.” Ekem enye ọdọhọ n̄wan oro ete: “Ẹmefen mme idiọk n̄kpọ fo.”—Luke 7:36-48.
3. Oyom nnyịn idụn̄ọde idem nnyịn iban̄a nso?
3 Bụp idemfo, ‘Ekpedi ami n̄kedi n̄wan oro m̀mê edieke n̄kpokodude ke ukem idaha oro ndien ẹwụt mi mbọm, do ndi ami ke nsọn̄ido n̄kpetre ndifen mbon en̄wen?’ Afo emekeme ndibọrọ, ‘Ke akpanikọ n̄kpetreke!’ Edi, ndi afo emenen̄ede enịm ke afo emenyene edu edifen? Ndi oro edi akpan edu fo? Nte afo emesiwak ndinam ntre ye unana ubiatini, ndien nte mbon efen ẹkeme nditịn̄ mban̄a fi nte owo emi esifende ọnọ owo? Ẹyak nnyịn ise ntak emi nnyịn kiet kiet ikpenyenede ndinọ n̄kpọ emi in̄wan̄în̄wan̄ ndụn̄ọde ntịn̄enyịn.
Oyom Ifen Inọ —Nte Ẹfende Ẹnọ Nnyịn
4. Nso akpanikọ ke nnyịn ikpenyịme iban̄a idem nnyịn?
4 Afo edi anana-mfọnmma owo, nte afo etịmde ọfiọk. Edieke ẹkpebụpde, afo ayakam enyịme, iso-ọfọn etide mme ikọ oro ẹkụtde ke 1 John 1:8: “Edieke nnyịn idọhọde ite, nnyịn inyeneke idiọk-n̄kpọ, nnyịn ibabian̄a idem, akpanikọ inyụn̄ idụhe nnyịn ke esịt.” (Rome 3:23; 5:12) Ye ndusụk owo, ekeme ndidi idiọkn̄kpọ okowụt idem ke ikpọ idiọkn̄kpọ oro ẹkpade owo idem. Edi idem ọkpọkọm afo ukoho-koi unam idiọkn̄kpọ, ata ediwak ini ye mme usụn̄ ẹsụk ẹdodu emi afo ọduọde ọkpọn̄ mme idaha Abasi—anamde idiọkn̄kpọ. Ndi idịghe ntre?
5. Nnyịn ikpowụt esịtekọm inọ Abasi kaban̄a nso?
5 Ntem, idaha fo ekeme ndidi ukem ye enye oro apostle Paul etịn̄de aban̄a ete: “Mbufo ẹmi ẹkekpan̄ade ke edibiat ibet, ye ke editre ndina mbobi ke obụkidem, kpa mbufo ke Abasi okonyụn̄ anam ẹdu uwem ye [Jesus]: Enye emefen kpukpru edibiat ibet eke nnyịn ikabiatde.” (Colossae 2:13; Ephesus 2:1-3) Tịm fiọk ubak udịmikọ oro “emefen kpukpru edibiat ibet eke nnyịn ikabiatde.” Oro esịne ekese n̄kpọ. Nnyịn kiet kiet imenyene eti ntak ndiben̄e nte David ekeben̄ede ete: “Dahado ntem ke ndudue mi koro okponde, ban̄a enyịn̄ fo, O Jehovah.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.)—Psalm 25:11.
6. Nnyịn ikeme ndinyene mbuọtidem ke nso kaban̄a Jehovah ye edifen nnọ?
6 Didie ke afo—m̀mê owo nnyịn ekededi—ekeme ndinyene edifen nnọ? Akpan n̄kpọ edi nte ke Jehovah Abasi enyene udọn̄ ndifen. Oro edi edu esie. (Exodus 34:6, 7; Psalm 86:5) Nte an̄wan̄ade, Abasi oyom nnyịn iwọn̄ọde ibịne enye ke akam inyụn̄ iben̄e edidahado, iben̄e enye ndifen nnọ nnyịn. (2 Chronicles 6:21; Psalm 103:3, 10, 14) Ndien enye anam ndutịm oro ekemde ye ibet ọnọ utọ edifen oro—uwa ufak Jesus.—Rome 3:24; 1 Peter 1:18, 19; 1 John 4:9, 14.
7. Ke nso usụn̄ ke afo okpoyom ndikpebe Jehovah?
7 Afo ekpenyene ndikụt uwụtn̄kpọ kaban̄a nte afo akpanamde n̄kpọ ye mbon en̄wen ke usụn̄ oro Abasi esiwụtde unyịme ndifen. Paul okowụk ntịn̄enyịn ke emi, ewetde ete: “Ẹfọn ido ye kiet eken, ẹnyụn̄ ẹnyene esịt mbọm, ẹnyụn̄ ẹfen kiet eken, kpa nte Abasi okonyụn̄ efende mbufo ke Christ.” (Ephesus 4:32) Eyịghe idụhe nte ke ọkpọikọ Paul esịne nnyịn ndikpep n̄kpọ nto uwụtn̄kpọ Abasi, koro udiana ufan̄ikọ aka iso ete: “Mmọdo ẹdi mme andikpebe Abasi, nte ndima nditọ.” (Ephesus 5:1) Nte afo omokụt ebuana emi odude? Jehovah Abasi ama efen ọnọ fi, ntre—Paul ọnọ mme okopodudu ekikere ete—oyom afo ekpebe Enye onyụn̄ ‘enyene esịt mbọm, onyụn̄ efen’ mmọ en̄wen. Edi bụp idemfo, ‘Ndi ami ke nnam oro? Edieke oro mîdịghe ndammana edu mi, ndi ami ke nnam n̄kpọ ke afan̄ oro, nnen̄erede ndomo ndikpebe Abasi ke ndifen?’
Oyom Nnyịn Inam N̄kpọ Iban̄a Edifen Nnọ
8. Nso ke nnyịn ikpenyene ndifiọk mban̄a mme andibuana ke esop nnyịn?
8 Ọkpọfọn nditi nte ke ibat ibat idaha ẹsidu ke esop Christian ẹmi oyomde nnyịn itiene usụn̄ uwem Abasi eke edifen. Edi ata idem n̄kpọ edi isio. Edi akpanikọ, nditọete Christian nnyịn iren ye iban ke ẹdomo nditiene usụn̄ ima Jesus. (John 13:35; 15:12, 13; Galatia 6:2) Mmọ ẹmenam utom ke anyan ini, ndien ke ẹsụk ẹnanam utom, man ẹkpọn̄ mme usụn̄ ukere n̄kpọ, eke utịn̄ikọ, ye eke unam n̄kpọ ẹmi ẹdide ọsọ ke idiọk ererimbot emi. Mmọ ẹnen̄ede ẹyom ndiwụt obufa edu. (Colossae 3:9, 10) Edi, nnyịn ikemeke ndifụmi akpanikọ oro nte ke mme anana-mfọnmma owo ẹnam esop ofụri ererimbot, ye esop n̄kann̄kụk kiet kiet. Ke ofụri ofụri, mmọ ẹnen̄ede ẹfọn ẹkan nte mmọ ẹketiede inikiet ko, kpa ye oro mmọ ẹsụk ẹdi mme anana mfọnmma.
9, 10. Ntak emi idem mîkpakpaha nnyịn edieke mme mfịna ẹdemerede ke ufọt nditọete?
9 Ke Bible, Abasi etịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ ọnọ nnyịn ete ke nnyịn ikpodori enyịn ndikụt unana mfọnmma ke esop, ke otu nditọete nnyịn iren ye iban. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a mme ikọ Paul oro ẹwetde ke Colossae 3:13: “Ẹme ime ye kiet eken, ẹnyụn̄ ẹfen kiet eken, edieke owo mbufo ekededi enyenede ikọ ye owo; kpa nte Ọbọn̄ ekefende mbufo, ẹfen mmọ en̄wen kpasụk ntre.”
10 Ke edide akpan n̄kpọ, Bible eti nnyịn mi aban̄a ebuana oro odude ke Abasi ndifen nnyịn ye mbiomo ye ufọn odude ke nnyịn ndifen mmọ en̄wen. Ntak emi edide n̄kpọ-ata? Koro Paul enyịme ete ke owo ekeme ‘ndinyene ikọ ye owo.’ Enye ama ọfiọk ete ke mme utọ ntak oro ẹkeme ndidu. Enyene ndidi mmọ ẹma ẹdu ke akpa isua ikie, idem ke otu mme Christian ẹmi ẹkedide “ikọt Abasi,” ẹmi ẹkenyenede ‘idotenyịn emi ẹkenịmde ẹnọ mmọ ke heaven.’ (Colossae 1:2, 5) Ntre nte nnyịn imekeme ndikere ke emi oyokpụhọde mfịn emi n̄wakn̄kan ibat mme ata Christian mînyeneke uyarade eke spirit nte ke mmimọ idi “mmọ ẹmi Abasi ekemekde, ẹmi Abasi akanamde mmọ ẹsana onyụn̄ amade”? (Colossae 3:12) Ntem, nnyịn ikpenyeneke ndibiere nte ke n̄kpọ enen̄ede akwan̄a edieke mme owo ẹnyenede ikọ ye owo ke esop nnyịn—ẹyatde esịt ke mme ata ndudue m̀mê mbon oro ẹkerede-kere.
11. Mbet oro James okodụri ntịn̄enyịn nnyịn owụt nso?
11 Mme ikọ James eyeneka Jesus ẹwụt n̄ko nte ke ana nnyịn idori enyịn nte ke nsụhọde n̄kaha ke ini ke ini nnyịn imekeme ndisobo mme idaha oro ẹyomde nnyịn ifen inọ nditọete nnyịn. “Anie ke otu mbufo enyene eti ibuot onyụn̄ edi ọniọn̄? Yak enye ada eti edu esie owụt ubọkutom esie ke sụn̄-sụn̄ ido eti ibuot. Edi edieke mbufo ẹnyenede ndot-ndot ufụp ye ndomo-idem ke esịt mbufo, ẹkûda oro ẹbụre mbụre ẹsu nsu ẹdian akpanikọ.” (James 3:13, 14) “Ndot-ndot ufụp ye ndomo-idem” ke esịt mme ata Christian? Ih, mme ikọ James ẹnọ ekikere in̄wan̄în̄wan̄ nte ke utọ n̄kpọ oro ama owụt idem ke esop akpa isua ikie ndien ke oyowụt idem mfịn.
12. Nso mfịna ekedemede ke esop Philippi eset?
12 Ata ata uwụtn̄kpọ abuana Christian iba oro ẹkeyetde aran ẹmi ẹkenyenede eti etop ke ndisịn ifịk nnam utom ọtọkiet ye Paul. Afo emekeme nditi nte okokotde aban̄a Euodia ye Syntyche, mme andibuana ke esop Philippi. Okposụkedi mînọhọ ọyọhọ ntọt iban̄a n̄kpọ oro, Philippi 4:2, 3 owụt ete ke ndusụk mfịna ama odu ke ufọt mmọ. Ndi enye ọkọtọn̄ọ oto ikọ emi owo mîkereke-kere, emi mîwụtke mfọnido, owo ndikere ke ẹma ẹfụmi iman esie, m̀mê ndusụk ufụp ndomoidem oro okowụtde idem? Se ededi oro uduot esie ekedide, enye ama ọsọn̄ ubọk tutu Paul odu nsannsan ke Rome okop aban̄a. Eyedi nditọete iban eke spirit iba ẹmi ẹma ẹdop kiet eken uyo, adade ekesịm mmọ ndifep kiet eken ke mme mbono esop m̀mê nditịn̄ idiọk mban̄a kiet eken nnọ mme ufan mmọ.
13. Enyene ndidi nso ikenyene ufọn inọ Euodia ye Syntyche, ọnọde nnyịn nso ukpepn̄kpọ?
13 Ndi oro etie nte n̄kpọ emi emehede, nte se iketịbede ke otu ndusụk owo ke esop mbufo m̀mê n̄kpọ oro afo akabuanade ke esịt? Akam ekeme ndidi utọ mfịna oro ke ododu idahaemi ke ndusụk udomo. Nso ke nnyịn ikeme ndinam? Ke eke eset oro, Paul akakpak nditọete iban iba oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ do ete “ẹnyene esịt kiet ke Ọbọn̄.” Eyedi mmọ ẹma ẹnyịme ndineme n̄kpọ oro, ndibiere mfịna oro, mmọ mbiba ẹnyịmede ndifen, ndien ekem ẹtịm ẹkpebe edu edifen oro Jehovah enyenede. Ntak idụhe ndikere nte ke Euodia ye Syntyche ikekwe unen, ndien nnyịn n̄ko imekeme ndikụt unen. Ẹkeme ndida utọ edu edifen oro nnam n̄kpọ uforo uforo mfịn.
Nam Emem—Fen Nọ
14. Ntak emi esiwakde ndidi mmemmem ye mfọnn̄kan n̄kpọ ndifre ọkpọkpọ ndudue?
14 Nso ke enen̄ede oyom man afo efen ke ini enyenede mfịna ye ekemmọ Christian? Ke akpanikọ, mmemmem usụn̄ kiet idụhe, edi Bible ọnọ mme uwụtn̄kpọ oro ẹn̄wamde ye nti item. Akpan n̄kpọ kiet oro ẹtorode—okposụkedi mîdịghe mmemmem ndinyịme nnyụn̄ nnam—edi ndikam mfre n̄kpọ oro, ndiyak enye ebe. Ediwak ini ke ini mfịna odude, nte oro okodude ke ufọt Euodia ye Syntyche, owo kiet kiet esikere ke owo enye eken edue m̀mê enen̄ede edi ntak. Ntre ke utọ idaha oro, afo n̄ko emekeme ndikere ke edi Christian enye eken akpan akpan enyene nduduọhọ m̀mê ọnọ unan oro okponde akan. Kpa ye oro, nte afo emekeme nditre mfịna oro ebe ke ndifen? Fiọk ete ke edieke, ndien emi ekeme ndidi ntre m̀mê nditre ndidi ntre, edide Christian enye eken edi akpan owo emi eduede m̀mê enyenede ofụri nduduọhọ, afo odu ke akpan idaha ndiyak n̄kpọ oro ebe efep nte n̄kpọ oro ẹfende ẹnyụn̄ ẹfrede ẹban̄a.
15, 16. (a) Didie ke Micah eketịn̄ aban̄a Jehovah? (b) Nso ke Abasi ‘ndidahado ke idiọk ido’ ọwọrọ?
15 Ẹyak nnyịn ikûfre Abasi emi edide uwụtn̄kpọ edifen ọnọ nnyịn. (Ephesus 4:32–5:1) Kaban̄a uwụtn̄kpọ Esie ke ndifre mban̄a mme ndudue, prọfet Micah ekewet ete: “Anie Abasi ebiet fi, ke efen mme ukwan̄-n̄kpọ, ke adahado ke idiọk ido owo udeme esie ẹmi ẹsụhọde? Ikọhọkede iyatesịt esie ke nsinsi: koro enye adatde esịt ndifọn ido.”—Micah 7:18.
16 Ke nditịn̄ mban̄a Jehovah nte owo emi ‘adahadedo ke idiọk ido owo,’ Bible idọhọke ite ke enye ikemeke nditi mme idiọkido, asatde-sat ndusụk orụk n̄kpọ oro ekemede nditi. Kere ban̄a Samson ye David, ẹmi ẹkenamde ikpọ idiọkn̄kpọ. Abasi ama ekeme nditi mme idiọkn̄kpọ oro anyan ini ke oro ama ekebe; nnyịn ikam idiọn̄ọ ndusụk idiọkn̄kpọ mmọ koro Jehovah ama anam ẹwet mmọ ke Bible. Kpa ye oro, Abasi nnyịn emi esifende ama owụt owo iba oro mbọm, enịmde mmọ nte uwụtn̄kpọ mbuọtidem ọnọ nnyịn ndikpebe.—Mme Hebrew 11:32; 12:1.
17. (a) Ewe usụn̄ edinam ekeme ndin̄wam nnyịn ndifen mme ndudue, m̀mê idiọkn̄kpọ mbon en̄wen? (b) Edieke nnyịn idomode ndinam oro, didie ke nnyịn idikpebe Jehovah? (Se ikọ idakisọn̄.)
17 Ih, Jehovah ama ekeme ‘ndidahado’a ke mme idiọkido, kpa nte David ekeben̄ede enye ete anam. (2 Samuel 12:13; 24:10) Nte nnyịn imekeme ndikpebe Abasi ke emi, inyịmede ndidahado ke n̄kpri ndudue ye iyatesịt oro mme ekemmọ asan̄autom ẹnamde nte mme anana-mfọnmma owo? Kere nte esịnede ke ubomofụm emi efehede ke isọn̄ oyom ndidaha. Ke esede isọn̄, afo okụt ọdiọn̄ọ fo adade do nte ekpri eyen ọn̄wọmọde fi. Afo ọmọdiọn̄ọ ke esịt ayat enye ndien ke ekeme ndidi enye esịn fi ke esịt. Ndusụk ekeme ndidi enye ikam ikereke-kere iban̄a fi. Nte ededi, nte ubomofụm oro ọwọn̄ọrede man adaha, mbufo ẹmebe enye ke idak mbufo, emi idahaemi ebietde ata ekpri ntọi. Ke n̄kpọ nte hour kiet afo amaka anyan ke ediwak kilomita, ndien utịghi aba edinam iyatesịt esie oro. Ukem ntre, ayan̄wam nnyịn ediwak ini ndifen edieke nnyịn idomode nditie nte Jehovah inyụn̄ idade ọniọn̄ idahado ke ndudue. (Mme N̄ke 19:11) Nte ekpri ndudue iditịmke-tịm ikpri ke isua duop ọtọn̄ọde ke emi m̀mê isua ikie iba ke ibede idụk Tọsịn Isua? Ntak mûfreke uban̄a enye?
18. Edieke etiede nte ke nnyịn ikemeke ndifre ndudue, ewe item ke nnyịn ikeme ndida nsịn ke edinam?
18 Nte ededi, ke ibat ibat idaha, ekeme ndidi afo ama ọbọn̄ akam aban̄a n̄kpọ oro onyụn̄ odomo ndifen, edi etie nte afo ukemeke. Nso ke akpanam? Jesus eketeme ete aka ebịne owo enye eken okodomo ndibiere ndutan̄uyo ke ndịbe man emem odu. “Edieke adade enọ fo edi ke itie-uwa, onyụn̄ etide do ete, eyen-ete fo enyene ikọ ye afo, kpọn̄ enọ fo do ke iso itie-uwa, ka kebem iso nam emem ye eyen-ete fo, ndien di diwa enọ fo.”—Matthew 5:23, 24.
19. Nso edu ke nnyịn ikpenyene ndien nso edu ke nnyịn ikpefep nte nnyịn iyomde emem ye nditọete nnyịn?
19 Ke edide akpan n̄kpọ, Jesus ikọdọhọke aka ebịne eyenete fo akanam enye okụt ke afo ekenen ye nte ke enye ekedue. Eyedi enye ama edue. Akam ekeme ndidi iso ye edem ẹma ẹnam ndusụk ndudue. Ke idaha ekededi, uduak ikpedịghe ndinam owo enye eken enyịme m̀mê ndinam ofụhọ, yak idọhọ ntre. Edieke afo enemede n̄kpọ oro ntre, udutreke ndikpu. Uduak ikpedịghe ndifiak ndụn̄ọde mme ata ndudue m̀mê mbon oro ẹkerede-kere ke nde ke nde. Ke ini emi sụn̄sụn̄ nneme ke edu ima Christian ayararede ke mfụhọ nte ke n̄kpọ nditre ndin̄wan̄a owo ekedi ntak mfịna oro, mbufo mbiba ẹmekeme ndidomo ndibiere mfịna oro. Edi idem edieke nneme oro mîdaha ikesịm ọyọhọ edinyịme, ndi oro esidi akpan n̄kpọ kpukpru ini? Nte idifọnke ke nsụhọde n̄kaha afo ndinyịme nte ke mbufo mbiba ẹyom ndida ofụri esịt nnam n̄kpọ Abasi nnyịn oro esifende ọnọ? Ke ini mbufo ẹnyịmede akpanikọ emi, ekeme ndidi mmemmem owo kiet kiet ndidọhọ ke ofụri esịt, “Mmeseme mban̄a nnyịn ndikenyene ndutan̄uyo emi ke ntak unana mfọnmma nnyịn. Mbọk, yak nnyịn ifre iban̄a enye.”
20. Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto uwụtn̄kpọ mme apostle?
20 Ti ete ke mme apostle ẹma ẹnyene ndutan̄uyo, nte ke ini ndusụk mmọ ẹkeyomde akamba itie. (Mark 10:35-39; Luke 9:46; 22:24-26) Oro ama anam nsịn̄ede, ndusụk ubiak ubiak ntụk, m̀mê idem ọkpọsọn̄ iyatesịt odu. Edi mmọ ẹma ẹkeme ndifen mme utọ ndudue oro nnyụn̄ n̄ka iso nnam utom ọtọkiet. Kiet ke otu mmọ ekewet ke ukperedem ete: “Owo emi edimade uwem, edinyụn̄ oyomde ndikụt edifọn ini, yak enye afara edeme esie ke idiọk, onyụn̄ ekpeme n̄kpọk-inua esie okûbian̄a abian̄a. Yak enye ọwọn̄ọde ọkpọn̄ idiọk, onyụn̄ anam eti; yak enye oyom emem, onyụn̄ ebịne enye.”—1 Peter 3:10, 11.
21. Nso ntotụn̄ọ item ke Jesus ọkọnọ aban̄a edifen nnọ?
21 Nnyịn ima ikokụt ikpehe kiet ke edinam emi: Abasi ama efen ediwak idiọkn̄kpọ oro nnyịn ikanamde ke ini edem, ntre nnyịn ikpenyene ndikpebe enye nnyụn̄ mfen nnọ nditọete nnyịn. (Psalm 103:12; Isaiah 43:25) Edi edinam emi enyene ikpehe efen. Ke ama ọkọnọ akam uwụtn̄kpọ, Jesus ama ọdọhọ ete: “Edieke mbufo ẹdahadedo ẹnọ owo ke ndudue mmọ, Ete mbufo ke heaven oyonyụn̄ adahado ọnọ mbufo.” Ke se ibede isua kiet ke ukperedem, enye ama afiak etịn̄ nte emi edide akpan n̄kpọ, ekpepde mme mbet esie ndibọn̄ akam: “Dahado ke mme idiọk-n̄kpọ nnyịn, koro nnyịn ke idem nnyịn idahadedo inọ kpukpru owo ẹmi ẹkamade nnyịn isọn.” (Matthew 6:12, 14; Luke 11:3, 4) Ekem, usen ifan̄ mbemiso n̄kpa esie, Jesus ama adian ete: “Ini ekededi eke mbufo ẹdade ẹbọn̄ akam, edieke mbufo ẹnyenede ikọ ye owo, ẹdahado ẹnọ enye; man Ete mbufo emi odude ke Heaven okponyụn̄ adahado ọnọ mbufo ke ndudue mbufo.”—Mark 11:25, 26.
22, 23. Didie ke unyịme nnyịn ndifen ekeme nditụk ini iso nnyịn?
22 Ih, idotenyịn nnyịn ndika iso nnyene edifen Abasi ke akamba udomo ọkọn̄ọ ke nnyịn ndinyịme ndifen nnọ nditọete nnyịn. Ke ini ọkpọkpọ mfịna edemerede ke ufọt mme Christian, bụp idemfo, ‘Ndi ami ndinyene edifen Abasi inen̄ekede idi akpan n̄kpọ ikan ami ndiwụt nte ke eyenete mi ama edue ke ndusụk n̄kpri n̄kpọ, ndusụk n̄kpri ndudue, m̀mê ndusụk edinam ẹwụtde unana mfọnmma?’ Afo ọmọfiọk ibọrọ.
23 Nte ededi, nso kaban̄a ke ini n̄kpọ okponde akan ekpri ọkpọkpọ ndudue m̀mê mfịna? Ndien ini ewe ke item Jesus oro ẹwetde ke Matthew 18:15-18 odụk edi? Ẹyak nnyịn idụn̄ọde mme n̄kpọ ẹmi.
[Ikọ idakisọn̄]
a Eyen ukpepn̄kpọ kiet ọdọhọ ete ke ikọ n̄ke usem Hebrew oro ẹdade ke Micah 7:18 “oto edinam akaisan̄ emi asan̄ade ebe ye unana ndikụt n̄kpọ oro enye mîyomke ndinọ ntịn̄enyịn. Ekikere oro enye ọnọde idịghe nte ke Abasi ikwe idiọkn̄kpọ, m̀mê nte ke enye ada enye ke ekpri n̄kpọ m̀mê se mîdịghe akpan n̄kpọ, edi nte ke enye imụmke mmọ inịm ke idaha kiet kiet ye ekikere ndinọ ufen; nte ke enye inọhọ ufen, edi efefen.”—Judges 3:26; 1 Samuel 16:8.
Nte Afo Emeti?
◻ Didie ke Jehovah ọnọ nnyịn uwụtn̄kpọ ndikpebe kaban̄a edifen nnọ?
◻ Nso ke ana nnyịn iti iban̄a mbon oro ẹdude ke esop?
◻ Ke ata ediwak idaha, nso ke nnyịn ikpekeme ndinam mban̄a n̄kpri ndudue m̀mê idiọkn̄kpọ?
◻ Edieke oyomde, nso ke nnyịn ikeme ndinam man inam emem ye eyenete nnyịn?
[Ndise ke page 15]
Ke ini ndutan̄uyo edemerede ye Christian, domo ndifre mban̄a; nte ini akade n̄kpọ oro sụn̄sụn̄ ididịghe aba n̄kpọ