Soqoni Ira na Nona Tamata Mamarau o Jiova

“Mo ni vakasoqoni ira na tamata, na tagane kei na yalewa, kei na gone lalai, kei na nomuni kai tani.”​—VKRU. 31:12.

O NA SAUMA VAKACAVA?

Na ivakaraitaki cava eda kila kina ni bibi tiko ga vei ira na tamata i Jiova na nodra soqo?

Na cava era cakava e levu na Isireli ena gauna makawa mera tiko kina ena solevu e dau vakayacori e Jerusalemi?

Na cava mo kua kina ni calata e dua na noda soqo?

1, 2. Na cava eda na vulica ena ulutaga qo me baleta na noda soqo na tamata ni Kalou?

SA VICA vata na yabaki na noda dau soqo vata na iVakadinadina i Jiova ena soqo cokovata ni veimatanitu kei na soqo ni tikina. E levu vei keda sa tiko ena soqo va qori, de dua e vica vata sara na soqo va qori eda sa tiko kina ena veiyabaki sa sivi.

2 Ena vica na udolu na yabaki sa oti era dau soqo vata tale ga na tamata ni Kalou. Eda na raica mada qo na soqo era dau tiko kina na tamata ni Kalou ena gauna vakaivolatabu, kei na veika e tautauvata kina kei na noda soqo nikua. Eda na vulica tale ga na vuna e bibi kina meda dau tiko ena soqo va qori.​—Same 44:1; Roma 15:4.

SOQO BIBI ENA GAUNA MAKAWA KEI NA GAUNA QO

3. (a) Na cava e kilai me baleta na imatai ni nodra soqo vata na tamata i Jiova e tukuni ena iVolatabu? (b) Era dau kacivi vakacava na lewe i Isireli mera soqo vata?

3 Na imatai ni soqo levu e volaitukutukutaki ena iVolatabu, oya na nodra soqo vata kece na Isireli ena ruku ni ulunivanua o Saineai me vakavulici ira o Jiova. Oya e dua dina na soqo bibi ena ivolatukutuku ni sokalou savasava. A vakaraitaka kina o Jiova na nona kaukaua vei ira na nona tamata qai solia vei ira na nona Lawa. E siga guiguilecavi dredre dina vei ira na Isireli. (Lako 19:2-9, 16-19; wilika Lako Yani 20:18; Vakarua 4:9, 10.) Me tekivu ena soqo qori, era sa okati na Isireli mera iyau talei i Jiova. Ni oti ga vakalailai na nodra soqo ena Ulunivanua o Saineai, a tukuna vei Mosese o Jiova na sala me soqoni ira kina na Isireli. A vakaroti Mosese me bulia e rua na biukila siliva mera kacivi kina “na ivavakoso taucoko” mera gole ena “katuba ni vale ni veitavaki.” (Tiko 10:1-4) Vakasamataka mada na nodra marau nira tiko ena soqo va qori!

4, 5. Na cava e bibi kina na soqo erau tuvanaka o Mosese kei Josua?

4 E rauta ni 40 na yabaki na nodra tiko voli ena vanualiwa na Isireli, qai tuvanaka o Mosese e dua na soqo mera tiko kece kina na lewe i Isireli. A gauna veiganiti dina qori ena ivolatukutuku ni matanitu o Isireli. Nira sa vakarau curuma na Vanua Yalataki, qori e gauna vinaka me vakadreti ira kina na wekana o Mosese ena ka kece sa cakava ena vukudra o Jiova kei na ka kece ena cakava tiko ga vei ira.​—Vkru. 29:1-15; 30:15-20; 31:30.

5 De dua a tukuna ena soqo qori o Mosese ni na wasoma na nodra soqo kei na nodra vakavulici na tamata ni Kalou. Ena ikavitu kece ni yabaki donuya na Solevu ni Valetabanikau, mera dau soqo vata na tagane, yalewa, ira na lalai kei na vulagi ena vanua e digitaka o Jiova, ‘mera vakarorogo, mera vulica mera rerevaki Jiova, ra qai cakava na vosa kece ena ivunau.’ (Wilika Vakarua 31:1, 10-12.) E macala gona ni vinakata sara ga o Jiova mera dau soqo vata na nona tamata mera vulica na nona ivakaro kei na nona inaki. Nira vakavua na Isireli na Vanua Yalataki, era se bula maliwai ira tiko ga na veimatanitu lotu butobuto. A soqoni ira vata kina na Isireli o Josua me vakayaloqaqataki ira mera yalodina tiko ga vei Jiova. Era mani bubului na Isireli ena gauna qori mera qarava na Kalou.​—Josua 23:1, 2; 24:1, 15, 21-24.

6, 7. Na soqo bibi cava e vakayacori ena veigauna sa oti?

6 Ena veigauna sa oti, a vakayacori tale ga e vica na soqo bibi vei keda na tamata i Jiova. A kacivaki ena soqo qori na veiveisau e vauca na ituvatuva ena isoqosoqo, a vakamatatataki tale ga kina na noda kila eso na tikinivolatabu. (Vkai. 4:18) Na imatai ni soqo levu era tiko kina na Gonevuli ni iVolatabu ni oti na iMatai ni iValu Levu, a vakayacori ena 1919 mai Cedar Point, Ohio, Merika. Era tiko ena soqo qori e rauta ni le 7,000, qai kacivaki kina nira na vunau na tamata ni Kalou e veiyasa i vuravura. Ena dua tale na soqo siga ciwa ena 1922 ena vanua vata ga ya, a veiuqeti vakalevu na nona ivunau o Joseph F. Rutherford vei ira na vakarorogo: “Moni yalodina qai nona ivakadinadina na Turaga o Jiova. Ni vala tiko ga me yacova ni sa qeavu o Papiloni. Kacivaka na itukutuku ena veivanua. Mera kila na lewe i vuravura ni Kalou o Jiova, o Jisu Karisito e nodra Tui na tui kei na nodra Turaga na turaga. Qo e dua dina na siga vakairogorogo. Sa veiliutaki na Tui! Oni na tukuni koya yani e veivanua. Koya gona kacivaka, kacivaka, kacivaka, na Tui kei na nona matanitu.” O ira na tiko ena soqo qori kei ira na tamata ni Kalou e veiyasa i vuravura, era marautaka dina na vosa veiuqeti ya.

7 Ena 1931 mai Columbus, Ohio, dua na ka na nodra marau na Gonevuli ni iVolatabu nira sa vakatokayacataki mera iVakadinadina i Jiova. Ena 1935 mai Washington, D.C., a vakatakila kina o Brother Rutherford na “isoqosoqo levu” e volai ena Vakatakila era “tucake tu ena mata ni idabedabe vakaturaga kei na mata ni Lami.” (Vkta. 7:9-17) Ena 1942, donuya na iKarua ni iValu Levu, dua na nona ivunau veiuqeti o Nathan H. Knorr ena ulutaga “Peace​—Can It Last?” A vakatakilai ena ivunau qori na “manumanu kila kulakula” ena Vakatakila 17 qai vakaraitaka ni na levu na ka ena vakayacori ena cakacaka vakavunau ni oti na ivalu.

8, 9. Na cava e vakatubu luluvu kina eso na soqo era tiko kina na tamata ni Kalou?

8 Ena soqo ni tikina “Glad Nations” a caka mai Cleveland, Ohio ena 1946, a veiuqeti na nona ivunau o Brother Knorr ena ulutaga “The Problems of Reconstruction and Expansion.” E dua na tacida a tiko tale ga ena soqo qori, a vola me baleta na ka e raica vei ira na vakarorogo: “Dua dina na ka dokai na noqu toka e dakuna ena buturara ena yakavi ya. Ni vakamacalataka na cakacaka vakavunau ena vakayacori kei na kena lalawataki me vakalevutaki na Peceli e Brooklyn kei na vanua ni tabaivola, era vakasausau tu ga na ilala levu era tiko ena soqo. E sega ni raici rawa na matadra mai na buturara, ia e vakilai ga na nodra mamarau niu rai tu mada ga yani vakayawa.” Ena dua na soqo cokovata ni veimatanitu a vakayacori ena siti o Niu Yoka ena 1950, era marau na vakarorogo mera taura na nodra New World Translation of the Christian Greek Scriptures, na kena imatai me volai ena vosa vakavalagi ni gauna qo qai vakalesuya na yaca ni Kalou ena nona Vosa, na vanua ga e dodonu me volai kina.​—Jere. 16:21.

9 E dau vakatubu luluvu tale ga na soqo e dau vakayacori ena vanua era vakacacani tu kina na iVakadinadina i Jiova se tarovi tu kina na nodra cakacaka ena dua na gauna. Kena ivakaraitaki, a kaya o Adolf Hitler ni na vakawabokotaki ira na iVakadinadina i Jiova mai Jamani, ia e le 107,000 era tiko ena dua na soqo a vakayacori ena 1955 ena rara e dau tayabe kina o Itala e Nuremberg. E levu vei ira na tiko ena soqo qori era luluvu ena levu ni nodra marau! Era le 166,518 era gole i Poladi ena 1989 mera tiko ena tolu na soqo e kena usutu na “Godly Devotion.” E levu era tiko ena soqo qori era gole mai na matanitu makawa na Soviet Union kei Czechoslovakia, eso tale ga era gole mai na veivanua ena tokalau kei Urope. Eso vei ira qori era se qai tiko vakadua ena dua na soqo era tiko kina e sivia na 15 se 20 na tamata ni Kalou. Vakasamataka mada na nodra marau na tiko ena soqo cokovata ni veimatanitu na kena usutu “Divine Teaching” a vakayacori ena 1993 mai Kiev, Ukraine, ena gauna era sa papitaiso kina e le 7,402. Qo na iwiliwili levu duadua ni iVakadinadina i Jiova era papitaiso ena dua na siga.​—Aisea 60:22; Akeai 2:7.

10. Na soqo cava o na sega ni guilecava rawa, na cava na vuna?

10 De dua o na sega ni guilecava rawa na soqo ni tikina se soqo cokovata ni veimatanitu o tiko kina. O se nanuma na imatai ni soqo o tiko kina se na soqo o papitaiso kina? Qori eso na ka vakasakiti e yaco ena nomu sokalou vei Jiova, e dodonu gona mo vakamareqeta qai kua sara ni guilecava!​—Same 42:4.

GAUNA MARAUTAKI

11. Na solevu cava e vinakata na Kalou mera dau tiko kina na Isireli e veiyabaki?

11 A vinakata o Jiova mera dau soqo vata e Jerusalemi na Isireli ena tolu na solevu e dau caka e veiyabaki. Qori na Solevu ni Madrai Sega ni Vakaleveni, Solevu ni Veiwiki (vakatokai e muri me Penitiko), kei na Solevu ni Valetabanikau. A tukuna vei ira na Isireli na Kalou: “Me rairai vakatolu e na mata i Jiova na Turaga ko ira kecega na nomudou tagane e na yabaki.” (Lako 23:14-17) Nira kila e levu na tagane ni bibi na soqo va qori ena nodra sokalou vei Jiova, era dau salavata kina kei na nodra vuvale.​—1 Sam. 1:1-7; Luke 2:41, 42.

12, 13. Na cava mera cakava e levu na Isireli mera tiko kina ena solevu e veiyabaki?

12 Vakasamataka mada na ka me cakava e dua na vuvale e Isireli ena ilakolako va qori. Kena ivakaraitaki, e rauta ni 100 na kilomita na yawa ni vanua me rau lakova o Josefa kei Meri mai Nasareci i Jerusalemi. Ke o gole ina dua na ilakolako va qori, ena vakacava na dede ni nomu taubale kei ira na luvemu lalai? Na italanoa ni nona lako i Jerusalemi o Jisu ni se gone, e vakaraitaka nira dau gole vata ena so na gauna na veiwekani kei na veikilai. Sa wacava na levu ni ka era cakava vata ena ilakolako qori, era vakarautaka vata na kedra ra qai veivuketaka na kena vaqarai na vanua ni moce ena vanua era vulagi kina. Ia e kena irairai ni sega ni leqataki sara na ilakolako va qori, nirau solia vei Jisu na nona itubutubu na galala me cakava eso na ka ni se qai yabaki 12. Vakasamataka mada na kena guiguilecavi dredre vei ira na lalai na ilakolako va qori!​—Luke 2:44-46.

13 Nira veilakoyaki na Isireli ena so tale na vanua e vuravura, sa duidui na vanua era cavutu mai kina o ira era dau lako ena solevu. Ena Penitiko 33 S.K., era vakaraitaka na Jiu kei na so tale era sokaloutaki Jiova nira vakamareqeta na solevu qori ena nodra gole mai na veivanua me vakataki Itali, Lipea, Kiriti, Esia Lailai, kei Mesopotemia ena ilakolako i Jerusalemi.​—Caka. 2:5-11; 20:16.

14. E yaga vakacava vei ira na Isireli na solevu era tiko kina e veiyabaki?

14 Na ka bibi qai marautaki duadua me baleta na nodra ilakolako qori na Isireli era yalodina, oya na nodra lai sokaloutaki Jiova kei na vica vata tale na udolu era lomani koya. Ena yaga vakacava na solevu qori vei ira na tiko kina? Eda na kila na kena isau ena ivakasala i Jiova vei ira na nona tamata me baleta na Solevu ni Valetabanikau: “Ko ni na reki e na nomuni so levu, koi kemuni, kei na luvemuni tagane, kei na luvemuni yalewa, kei na nomuni tamata, kei na nomuni vada, kei na Livai, kei na vulagi, kei ira sa sega na tamadra, kei na yada, era sa tiko e nomuni lomanibai. Sa bogi vitu mo ni ia kina na so levu vei Jiova na nomuni Kalou e na yasana sa na digitaka ko Jiova: ni na vakalougatataki kemuni ko Jiova na nomuni Kalou e na nomuni vuata kecega, kei na cakacaka kecega ni ligamuni; o koya ko ni na reki vakaidina kina.”​—Vkru. 16:14, 15; wilika Maciu 5:3.

VUNA MEDA VAKAMAREQETA KINA NA NODA SOQO NIKUA

15, 16. Na cava eso na ka o vakuai iko kina mo rawa ni tiko ena noda soqo? Na cava e sega ni ka wale kina na nomu vakuai iko ena veika qori?

15 Sa bau dua dina na ivakaraitaki vinaka vei keda na tamata ni Kalou nikua na solevu e dau vakayacori mai Jerusalemi! E levu na ka sa veisau ena veigauna sa oti, ia e sega ni veisau na veika bibi e vauca na soqo. Ena gauna vakaivolatabu, era dau vakuai ira na tamata ni Kalou mera tiko kina ena solevu. Qori tale ga na ka era cakava e levu nikua. Ia e sega ni ka wale na veika eda vakuai keda kina nida na vakila na kena yaga. A tiki bibi ni sokalou ena gauna ya na solevu, na noda soqo tale ga nikua e se tiki bibi tiko ga ni noda sokalou. E bibi na itukutuku e rogoci kina kei na kena ivakamacala ni na vinaka tiko ga kina na noda veiwekani kei na Kalou. E uqeti keda na noda soqo meda bulataka na ka eda vulica, na ka meda cakava meda kua ni sotava na leqa, e veiuqeti meda vakaogai keda tiko ga ena cakacaka ena vakacegui keda qai sega ni vakanuiqawaqawataki keda.​—Same 122:1-4.

16 E dau marautaki dina na soqo kece eda dau tiko kina. E tukuni ena ripote ni dua na soqo a vakayacori ena 1946: “Sa bau dua dina na ka totoka na nodra vakaicili vata ena dua na vanua e vica vata na udolu na ivakadinadina, qai marautaki sara na kena rogoci e dua na mataivakatagi kei na nodra duavata na vakarorogo ena kena lagati na sere totoka ni vakacaucau vei Jiova.” E tomana na ripote: “Era bole e levu mera veivuke ena duidui tabana nira vinakata dina mera qaravi ira na mataveitacini.” O bau vakila tale ga qori ena soqo ni tikina se na soqo cokovata ni veimatanitu?​—Same 110:3; Aisea 42:10-12.

17. Sa veisau vakacava nikua na kena tuvanaki na noda soqo?

17 Sa veisau eso na ka me baleta na kena tuvanaki na noda soqo. Kena ivakaraitaki, era na rairai se nanuma tiko eso na tamata ni Kalou na soqo e dau walu tu na siga na kena dede! Dua na iwasewase ena mataka, dua ena yakavi, kei na dua tale ena bogi. E dau tiki tale ga ni porokaramu na cakacaka vakavunau. Eso na gauna e tekivu na soqo ena ciwa na kaloko ena mataka qai cava sara ena ciwa ena bogi. Dua na ka na levu ni gauna era vakayagataka na bolecakacaka mera vakarautaka kina na katalau, vakasigalevu kei na vakayakavi me baleti ira na tiko ena soqo. Ena gauna qo sa vakalekalekataki na noda siga ni soqo, eda sa dui vakarautaka tale ga na keda ivakasigalevu meda rawa ni vakarorogo vinaka ena porokaramu vakayalo e vakarautaki.

18, 19. Na cava eso na ka me baleta na noda soqo o dau nanamaki kina? Na cava na vuna?

18 Eso na ka ena porokaramu ni noda soqo eda dau nanamaki kina, sa tiki tale tu ga ni noda soqo ena dua na gauna balavu. Kena ivakaraitaki, na ‘kakana vakayalo ena kena gauna donu’ e vakarautaki ena ivunau kena ivola vovou e dau sevutaki, e vukei keda meda kila vinaka na parofisai ena iVolatabu kei na kena ivakavuvuli. (Maciu 24:45) E levu na ivola vou qori eda rawa ni vakayagataka meda vukei ira kina na tamata yalomalumalumu mera kila na ka dina ena iVolatabu. Na drama vakaivolatabu e dau uqeti keda kece na qase se na gone meda dau dikeva na inaki ni noda qaravi Jiova, me kua tale ga ni rawai keda na rai ni vuravura. Na ivunau ni papitaiso e gauna vinaka meda vakasamataka tale kina na veika eda dau vakaliuca ena noda bula, eda marautaka tale ga na noda raica na nodra vakaraitaka e matanalevu eso tale na nodra yalayala vei Jiova.

19 Na noda soqo sa tiki tu ni sokalou savasava me vica vata na udolu na yabaki. E vukei keda meda marau da qai yalodina tiko ga vei Jiova nida sotava na ituvaki dredre, e uqeti keda tale ga meda vakalevutaka na noda veiqaravi vua. Na soqo qori e veivakayaloqaqataki vakayalo, eda veikilai kina kei na so na itokani vou, eda kila tale ga kina nida kalougata nida lewena na mataveitacini e veiyasa i vuravura. Na noda soqo e dua na sala vakasakiti e vakalougatataki ira kina na nona tamata o Jiova qai karoni ira. E macala ga nida na vinakata kece meda veisautaka na noda ituvatuva meda tiko kina ena noda soqo, me rawa ni yaga vei keda na veika e vakarautaki ena porokaramu.​—Vkai. 10:22.

[iYaloyalo ena tabana e 30]

Soqo cokovata ni veimatanitu ena 1950 ena siti o Niu Yoka

[iYaloyalo ena tabana e 32]

Mozambique

[iYaloyalo ena tabana e 32]

Sauca Korea