Ang Pagtamod sang Biblia

Ang “Kinamatarong nga Mapatay”—Kay Sin-o Desisyon?

‘INDI ako pagpadayona nga daw subong sang utan!’ hibi sang 88 anyos nga si Clara gikan sa iya katre sa ospital. Sa tapos mare­sus­ci­tate sing tatlo ka beses sa isa ka semana, luyag na niya nga matapos ang iya kabuhi sa kalinong. Amo sini sa madamo nga pasyente nga ilisipon na ang kabuhi; nagapakiluoy sila nga mapatay. Para sa mga doktor kag mga hukom isa ini ka hulusayon nga ginadebatehan—para sa mga paryente isa ini ka masakit nga pililian. Apang kay sin-o desisyon ini?

Ngaa May Kagumon?

Kon kaisa, suno sa libro nga Awareness of Dying, may yara “wala sing pulos nga pagpalawig sang kabuhi sa sulod sang mga dingding sang ospital paagi sa medikal nga teknolohiya.” Kon ang kamatayon mapaisol sang tumalagsahon nga mga paagi sang medisina, nagautwas ang mga pamangkot tuhoy sa kinamatarong nga mapatay nga may dignidad. Makapili bala ang mga pasyente sa kon ano nga sahi sang kamatayon—masakit ukon malinong? Subong ginapathag sang The New Encyclopædia Britannica: “Ang ginahambalan sing daku nga kagumon sa moral ginapresentar sang pasyente nga sa artispisyal nga paagi ginatipigan nga buhi sang makina. Ang pamangkot nian amo kon bala ang makina dapat patyon.” Ang isa ka manugbusbos gikan sa daku nga sentro sang medisina sa E.U. nagapamangkot: “Pagpatay bala ang pagpatay sa res­pi­ra­tor? May yara bala moral ukon etikal nga kinatuhayan sa indi pagpaandar sa respirator, kon ipaanggid sa pagpatay sini sa tapos mapaandar?”

Ang kagumon nagadugang bangod wala sing palareho nga kahulugan ang termino subong sang “buhi” kag “patay,” kag wala sing garantiya sa paghukom subong sang “indi mabulong,” “ilisipon na ang kabuhi,” ukon “nagatagumatayon.” Ang butang nga “tumalagsahon” nagakatuhay suno sa duog, tion, kag mga kalantip sang espesyalista. Kag mahimo nga mag-utwas ang pagsumpakilay sang mga interes sang mga pasyente, mga paryente, kag sang mga doktor. Dugang pa, sa isa ka seminar tuhoy sa etika sa medisina nga ginhiwat sang 1982 sang The Col­lege of Med­i­cine, University of Lagos, Nigeria, ginbaton ni Dr. Oladapo Ash­iru nga “mabudlay ton-an ang butang nga nahibaloan mo na ang imo kamatayon.”

Ining mga problema nagahangkat sa konsiensia sang mga doktor nga nagabatyag obligado sila sa pagsunod sang moral, etiko, kag relihioso nga mga pagtuo. Si Dr. Ashiru naghinakop: “Kinahanglanon ang daku nga igtalupangod, pagtahod, medikal nga paghukom kag pagpugong subong man ang kalig-on sa pag-atubang sa tagsa ka kahimtangan.”

Ang Ginasiling sang Biblia

Ang kabuhi isa ka balaan nga dulot gikan sa aton Manunuga. (Salmo 36:9) Dapat ini pakabahandion. Bilang pagtahod sa pagtamod sang Dios sa kabuhi, bilang pagtahod sa sekular nga kasugoan, kag agod makatigayon sing maayong konsiensia, indi gid dapat pagpahanabuon sing hungod sang isa ka Cristiano ang kamatayon sang bisan sin-o.—Exodo 20:13; Roma 13:1, 5.

Ang mga doktor nagabaton nga ang “daku nga panikasog sa pagtipig sang kabuhi, sa kamatuoran, mahimo nga pagpalawig sang pagtagumatayon, sa baylo nga pagpalawig sang pagkabuhi.” Gani, ano kon ang mga doktor magsiling nga ang labing maayo nga mahimo nila amo ang pag-unat sang pagtagumatayon paagi sa mga makina? Kon ang kamatayon maathag nga nagahilapit ukon indi malikawan, wala ginapatuman sang Biblia ang artipisyal nga pagpalawig sang pagtagumatayon. Ang pagtugot sa kamatayon nga mahanabo sa idalom sina nga mga kahimtangan indi paglalis sa bisan anong kasugoan sang Dios.

Makabulig sa isa ka Cristiano nga binagbinagon ining mga rekord sa Biblia: Si Job kag si Ezequias daw may ilisipon na nga kabuhi, apang nag-ayo sila. (Job 7:5, 6; 42:16; 2 Hari 20:1-11) Busa, indi magmaabtik sa paghinakop nga nagatagumatayon ang isa. Apang, tuhay ang nangin resulta sa bahin ni Ben-Hadad. (2 Hari 8:7-15) Ang manugdala sing hinganiban ni Saul nagdumili sa pangabay sang hari nga buligan sia nga ‘mapatay nga may dignidad,’ kag ginpapatay ni David subong nakasala sa dugo ang isa ka tawo nga nagpangangkon nga nakahimo sia sing ‘pagpatay bangod sa kaluoy.’ (1 Samuel 31:4; 2 Samuel 1:6-16) Busa, wala ginaaprobahan sang Biblia ang pagpadali sang kamatayon.

Ining mga halimbawa nagailustrar sang kinahanglanon nga maghalong sa pag-atubang sining mga kaso karon. Ang tagsa ka tawo may kaugalingon nga kahimtangan kag dapat pamat-oran sing mapangamuyuon nga may nagakaigo nga pagtahod sa pagtamod sang Dios sa pagkahamili sang kabuhi. Sa sini, may yara kita sang maayong huwaran ni Rebecca, nga, sang nabalaka sa iya kabuhi, “namangkot kay Jehova.”—Genesis 25:22.

Sin-o ang Magapamat-od?

Ang kinaandan nga pamangkot amo: ‘Kay sin-o kabuhi ini?’ Ang desisyon una sa tanan iya sang pasyente bangod sia ang gintugyanan sang Dios sang dulot nga kabuhi. (Binuhatan 17:28) Apang, kon ang pasyente indi makahimo sini, ang masunod nga paryente ukon ang gintangdo nga ahente amo ang tal-us nga magahimo sing desisyon. Sa bisan diin sining duha ka kaso, dapat tahuron kag ipilit sang tal-us ang mga kinamatarong sang pasyente, indi ang iya kaugalingon. Sing kaanggid, sa kaso sang menor-de-edad nga kabataan, ang mga ginikanan may hinatag sang Dios nga katungdanan kag legal nga kinamatarong sa pagdesisyon para sa ila mga anak.—Salmo 127:3.

Sa pihak nga bahin, subong ginsambit sa Columbia Law Review, “ginakilala sing lapnag nga ang korte indi ang nagakaigo nga lugar sa pagdesisyon kon ano ang pilion. . . . Ang korte indi nasangkapan sa pagkuha sang papel subong amo ang tal-us nga magahimo sing desisyon.” Tuhoy sa manugbulong, indi bala batok sa etika nga ipilit niya ang iya kaugalingon relihioso nga mga pagtuo sa pasyente? Dapat sia maghikot suno sa ginadikta sang relihion sang pasyente ukon buy-an ang kaso kon ang iya relihioso nga mga pagtuluohan nagapatubas sing serioso nga pagsuay sang konsiensia. Sa masami, ang labing maayo amo ang desisyon sang isa ka grupo, nga ang manugbulong, ministro, kag ang pamilya nagakooperar sa pasyente sa isa ka desisyon nga para sa iya mga kaayohan.

Ano man ang resulta sang desisyon, ang mga Cristiano makasalig sa saad sang Manunuga tuhoy sa tion nga wala sing isa nga magasiling, “Nagamasakit ako.” (Isaias 33:24) Para sa mga ilisipon na ang kabuhi, yara ang dalayawon nga saad sang Dios nga pagkabanhaw sa isa ka paraiso nga may kapagros kag kabuhi sa idalom sang Ginharian sang Dios. (Binuhatan 24:15; Bugna 21:1-4) Ina nga tion malapit na kon, paagi kay Jesucristo, ihatag ni Jehova nga Dios sa matinumanon nga katawhan ang kinamatarong nga mabuhi, sing dayon!—Juan 3:36.

[Laragway sa pahina 21]

Ano ang ginapalawig—ang pagkabuhi ukon ang pagtagumatayon?