Ngaa Ginakahadlukan ang Apokalipsis?

“SA SULOD sang mga dekada, ginatagna sang Cristianong mga pundamentalista nga ang [pila ka] sahi sang pagkapukan sang katilingban mahanabo sa indi madugay,” siling ni Damian Thompson, isa ka manunulat sa relihion, sa Time nga magasin. “Karon, nakibot sila, nga ining ginahanduraw nga mga hitabo wala lamang ginapatihan sing serioso, kundi ginapalapnag sang mga tawo mismo nga nagyaguta anay sini: mga programmer sa kompyuter, mga negosyante kag mga politiko.” Nagsiling sia nga ang kahadlok sa bug-os kalibutan nga pagkaguba sang mga kompyuter sa tuig 2000 “naghimo sa indi gid relihioso nga mga indibiduwal nga mga milenarista” nga nahadlok sa pag-abot sang mga kalalat-an subong sang “pagkalisang sang mga tawo, pagkaparalisar sang gobierno, kinagamo bangod sang kakulang sing pagkaon, pagbunggo sang mga eroplano sa mataas kaayo nga mga tinukod.”

Dugang pa sa kabug-usan nga kahuol amo ang makatulublag nga mga hilikuton sang nanuhaytuhay magagmay nga mga grupo sang relihion, nga masami ginatawag nga “apokaliptiko.” Sang Enero 1999, sa isa ka artikulo nga natig-uluhan “Ang Jerusalem kag ang mga Sirena Sang Apokalipsis,” ang Pranses nga pamantalaan nga Le Figaro nagsiling: “Ginabulubanta sang [Israeli] nga talatapan sa seguridad nga kapin sa isa ka gatos sang ‘mga milenarista’ ang yara ukon malapit sa Bukid Sang mga Olivo nga nagahulat sa parousia ukon apokalipsis.”

Ang 1998 Britannica Book of the Year may pinasahi nga report tuhoy sa “Doomsday Cults.” Ginasambit sini, lakip sa iban pa, ang naghikog nga mga kulto subong sang “Heaven’s Gate,” “People’s Temple,” kag sang “Order of the Solar Temple,” kag sang “Aum Shinrikyo” (Supremo nga Kamatuoran), nga nag-organisar sang pagbomba sing makamamatay nga hilo nga gas sa riles-sa-idalom-duta sang Tokyo sang 1995, nga nagpatay sa 12 ka tawo kag naghalit sa linibo. Nagasumaryo sining report, si Martin E.Marty, propesor sang relihion sa Unibersidad Sang Chicago, nagsulat: “Ang pagbukas sa pahina sang kalendaryo sa 2000 makapapagsik—kag halos magaimpluwensia gid sa tanan nga tagna kag kahublagan. Ang iban mahimo nga mangin makatalagam. Mangin tion ini nga indi dapat atubangon sing pakulahaw.”

Ang Maragtas sang Kahadlok sa Apokalipsis

Ang Apokalipsis, ukon Bugna, amo ang ngalan sang katapusan nga tulun-an sang Biblia, nga ginsulat sang mga talipuspusan sang unang siglo C.E. Bangod sang matagnaon nga kinaiya kag simbuliko gid nga lenguahe sining tulun-an, ang adhetibo nga “apokaliptiko” gingamit sa isa ka porma sang mga literatura nga madugay na nga nagsugod antes ginsulat ang tulun-an nga Bugna sang Biblia. Ang mitolohiko nga simbulismo sining literatura maasoy pabalik sa dumaan nga Persia kag antes pa gani sini. Busa, ang The Jewish Encyclopedia nagasugid tuhoy sa “talalupangdon Babiloniko nga kinaiya sang kalabanan nga mitolohiya nga ginlakip sa sining [Judiyong apokaliptiko] nga literatura.”

Naglapnag ang Judiyong apokaliptiko nga literatura sugod sang pamuno sang ikaduha nga siglo B.C.E. tubtob sang talipuspusan sang ikaduha nga siglo C.E. Nagapaathag sa rason sining mga sinulatan, ang isa ka iskolar sa Biblia nagsulat: “Gintunga sang mga Judiyo ang bug-os nga tion sa duha ka dag-on. Yari anay ining presente nga dag-on, nga bug-os nga malaut . . . Gani, ginhulat sang mga Judiyo ang katapusan sang mga butang subong amo sila. Yari anay ang dag-on nga magaabot pa nga bug-os nga maayo, ang bulawanon nga dag-on sang Dios nga may paghidait, kahamungayaan kag pagkamatarong . . . Paano ining presente nga dag-on mangin dag-on nga magaabot pa? Nagpati ang mga Judiyo nga ang pagbag-o indi gid mapaluntad sang tawhanon nga ahensia kag, gani, naglaum sa direkta nga pagpasilabot sang Dios. . . . Ang adlaw sang pag-abot sang Dios gintawag nga Ang Adlaw Sang Ginuo kag mangin makahaladlok nga tion ini sang kakugmat kag kalaglagan kag paghukom nga mangin pamuno sang bag-o nga dag-on. Ginabinagbinag sang tanan nga apokaliptiko nga literatura ining mga hitabo.”

Makatarunganon Bala nga Kahadlukan ang Apokalipsis?

Ang tulun-an nga Bugna sang Biblia nagasambit tuhoy “sa inaway sang daku nga adlaw sang Dios nga Labing Gamhanan,” ukon Armagedon, diin ang mga malauton laglagon, nga pagasundan sang isa-ka-libo-ka-tuig nga panag-on (ginatawag kon kaisa nga Milenyo) nga sa sining tion itagbong si Satanas sa kadadalman kag hukman ni Cristo ang katawhan. (Bugna 16:14, 16; 20:1-4) Sang Edad Media, sayop ang paghangop sang iban sa sining mga tagna bangod ang Katoliko nga si “San” ­Augustine (354-430 C.E.) nagsiling nga ang Milenyo nagsugod kuno sang matawo si Cristo kag pagasundan sang Katapusan nga Paghukom. Maathag nga halos wala ginsapak ni Augustine ang hut-ong sang tion, apang sang nagahinampot ang tuig 1000, ang kahangawa nagdugang. Wala nagaugyunay ang mga istoryador sa kasangkaron sang kahadlok sa apokalipsis sang Edad Media. Bisan kon daw ano man ini ka lapnag, indi gid ini makatarunganon.

Kaangay man sa karon, may relihioso kag sekular nga mga kahadlok nga ang tuig 2000 ukon 2001 magadala sang makakulugmat nga apokalipsis. Apang makatarunganon bala ini nga kahadlok? Kag ang mensahe bala sang tulun-an nga Bugna sang Biblia, ukon Apokalipsis, butang nga dapat kahadlukan ukon, sa kabaliskaran, butang bala nga dapat lauman? Palihug padayuna ang pagbasa.

[Laragway sa pahina 4]

Ang mga kahadlok sa Apokalipsis sang Edad Media napamatud-an nga indi makatarunganon

[Kapsion]

© Cliché Bibliothèque Nationale de France, Paris

[Ginkuhaan Sang Larawan sa pahina 3]

Maya/Sipa Press