Mga Kulto​—⁠Ano ang mga Ini?

PEBRERO 28, 1993​—⁠kapin sa isa ka gatos ka ahente sang manugpatuman sing kasuguan ang nagsalakay sa isa ka compound sang mga tinukod nga ginapuy-an sang dinosena ka kalalakin-an, kababayin-an, kag kabataan. Ang tuyo amo ang mangita sing ilegal nga mga hinganiban kag arestuhon ang suspetsado nga kriminal. Apang, nakibot ang mga ahente sang ginpaulanan sila sing mga bala halin sa mga tinukod. Nagbalos sila.

Ini nga engkwentrohanay nagbilin sing napulo ka patay kag pila ka napilasan. Sa nagsunod nga 50 ka adlaw, ginlikupan sang ginatos ka ahente sang gobierno ang compound nga may bastante nga mga pusil agod makig-away sa diutay nga inaway. Natapos ang engkwentrohanay nga nagbilin sing 86 ka patay, lakip ang sa dimagkubos 17 ka kabataan.

Apang sin-o ang kaaway? Isa bala ka hubon sang nagabaligya sing droga nga mga kriminal? Isa bala ka hubon sang gerilya? Indi. Subong sang ayhan nahibaluan ninyo, ang “kaaway” amo ang isa ka grupo sang relihiosong mga debotado, mga miembro sang isa ka kulto. Ang ila trahedya naghimo sang dikilala nga komunidad sa kapatagan sang sentral Texas, E.U.A., nga sentro sang internasyonal nga igtalupangod. Ginpuno sang media ang mga radyo kag naimprinta nga mga pahina sing nagabaha nga mga report, mga analisis, kag mga komento tuhoy sa mga katalagman sang panatiko nga mga kulto.

Ginpahanumdom ang publiko tuhoy sa nagligad nga mga hitabo diin ang mga miembro sang kulto gintuytuyan sa kamatayon sang ila mga lider: ang 1969 nga mga pagpatay ni Manson sa California; ang 1978 nga tingob nga paghikog sang mga miembro sang kulto sa Jonestown, Guyana; ang 1987 nga kasugtanan sa pagpatay kag paghikog nga ginpangunahan sang lider sang kulto nga si Park Soon-ja sang Korea, nga nagresulta sa pagkapatay sang 32 ka miembro. Sing talalupangdon, ang kalabanan sini nga mga tawo nagpangangkon nga mga Cristiano kag nagapati sa Biblia.

Sing halangpunon, ang madamo nga nagatahod sang Biblia subong Pulong sang Dios nangidlis sa makahuluya nga sayop nga paggamit sa Kasulatan sining mga kulto. Subong resulta, sa sulod sang mga tinuig ginatos ka organisasyon ang gintukod sa tuyo nga bantayan ang mga kulto kag ibuyagyag ang ila makatalagam nga mga buhat. Ginatagna sang mga eksperto sa paggawi sang kulto nga ang pagkari sang isa ka bag-ong milenio sa pila ka tuig mahimo nga pagatunaan sang pagdamo sang mga kulto. Ang isa ka nagabalita nga magasin nagsiling nga suno sa batok-sa-kulto nga mga grupo, may yara linibo ka kulto “nga handa sagmiton ang imo lawas, kontrolon ang imo hunahuna, dagtaan ang imo kalag. . . . Ang pila armado apang ang kalabanan ginakabig nga makatalagam. Ginadayaan kag ginakawatan ka nila, ginakasal kag ginalubong ka.”

Ano ang Kulto?

Ang tinaga nga “kulto” ginagamit sing pataka sang madamo nga ayhan wala makahangop sing bug-os sang mga kahulugan sini. Agod indi magumon, aktuwal nga ginlikawan sang pila ka teologo ang paggamit sa tinaga.

Ang The World Book Encyclopedia nagapaathag nga “sa kinaandan, ang tinaga nga kulto nagapatuhoy sa bisan anong dagway sang pagsimba ukon ritwal nga pagsaulog.” Paagi sa sina nga talaksan, ang tanan nga relihiosong mga organisasyon mahimo maklase subong mga kulto. Apang, sa kabilugan nga paggamit sa karon, ang tinaga nga “kulto” may tuhay nga kahulugan. Ini man nga ensiklopedia nagasiling nga “kutob sang tunga-tunga sang katuigan 1990, ginbag-o sang publisidad nahanungod sa mga kulto ang kahulugan sang tinaga. Sa karon, ang tinaga ginaaplikar sa mga grupo nga nagasunod sa isa ka nagakabuhi nga lider nga nagapasanyog sing bag-o kag indi ortodokso nga mga doktrina kag mga buhat.”

Nagaugyon sa popular nga paggamit sang tinaga, ginapaathag sang Newsweek nga magasin nga ang mga kulto “kinaandan na nga magagmay, panatiko nga mga grupo nga ang mga miembro nagkuha sang ila ngalan kag katuyuan gikan sa isa ka nagaisahanon, karismatiko nga indibiduwal.” Sa kaanggid, ang Asiaweek nga magasin nagasiling nga ang “tinaga mismo nga [kulto] indi maathag, apang masami ini nagakahulugan sang isa ka bag-ong relihiosong kredo nga gintukod sa palibot sang isa ka karismatiko nga lider, nga masunson nagapahayag sang iya kaugalingon nga personipikasyon sang Dios.”

Ang lengwahe nga gingamit sa magkaupod nga resolusyon sang ika-100 nga Kongreso sang Estado sang Maryland, E.U.A., nagapaalinton man sang malaw-ay nga kahulugan sang tinaga nga kulto. Ang resolusyon nagasiling nga ang “kulto isa ka grupo ukon hublag nga nagapakita sing sobra nga debosyon sa isa ka tawo ukon ideya kag nagagamit sing dinagakaigo nga nagamaniobra nga mga padugi sang paghaylo kag pagkontrol agod mapasanyog ang mga tulumuron sang mga lider sini.”

Sing maathag, ang mga kulto kinaandan na nga ginahangop subong relihiosong mga grupo nga may dikinaandan nga mga pagtamod kag mga buhat nga nagasupak sa kon ano ang ginabaton sa karon subong normal nga sosyal nga paggawi. Sa masami ginahiwat nila ang ila relihiosong mga buhat sing tago. Madamo sining kultiko nga mga grupo ang aktuwal nga nagapain sang ila mga kaugalingon sa magagmay nga mga komunidad. Ang ila debosyon sa nagapangangkon nga tawhanon nga lider mahimo nga wala sing latid kag bug-os. Sa masami ginapabugal sining mga lider nga ginpili sila sang Dios ukon nga may yara sila diosnon nga kinaugali.

Kon kaisa, ginapatuhuyan sang batok-sa-kulto nga mga organisasyon kag media ang mga Saksi ni Jehova subong isa ka kulto. Ginalakip sang pila ka mga artikulo sa pamantalaan sining karon lang ang mga Saksi upod sa relihiosong mga grupo nga nakilal-an tungod sang ila mapangduhaduhaan nga mga buhat. Apang husto bala nga patuhuyan ang mga Saksi ni Jehova subong isa ka diutay nga panatiko nga relihiosong grupo? Masami nga ginapain sang mga miembro sang kulto ang ila kaugalingon gikan sa mga abyan, pamilya, kag bisan sa katilingban sa kabilugan. Amo bala sina ang mga Saksi ni Jehova? Nagagamit bala ang mga Saksi sing madayaon kag dimaayo nga mga padugi sa pagpanguha sing mga miembro?

Ang mga lider sang kulto nakilal-an nga nagagamit sing nagamaniobra nga mga paagi sa pagkontrol sa mga hunahuna sang ila mga sumulunod. May yara bala bisan anong maathag nga pamatuod nga ginahimo ini sang mga Saksi ni Jehova? Ginahimo bala sing tago ang ila pagsimba? Ginasunod kag ginasimba bala nila ang isa ka tawhanon nga lider? Sing prangka, isa bala ka kulto ang mga Saksi ni Jehova?

[Credit Line sa pahina 3]

Jerry Hoefer/Forth Worth Star Telegram/Sipa Press