Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w93 4/1 rau 19-23
  • South Africa ai Iehova Ena Orea ida Lau Tubu

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • South Africa ai Iehova Ena Orea ida Lau Tubu
  • 1993 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Keristen Dalana ai Lau Tubu
  • Bisinesi Namona Ta
  • Sikuli Lau Rakatania Haraga Ena Badina
  • Betele Hesiai Gaukara bona Gilead Sikuli
  • Egu Hesiai Gaukara Lau Karaia Noho
  • Hisihisi Dalanai Diba Abia
  • Ma Hahenamo Haida
  • Mauri Dalana Apartheid Neganai
  • Betele Habadaia
  • Iehova Ena Hesiai Gaukara Lau Moalelaia
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia E Herevalaiamu (Stadi)—2021
  • Oi Totona Unai be Gaukara Hereadaena, A?
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2001
  • Oi Vadivadi Henia!
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2010
  • ‘Ai Karaia Vadaeni Gaudia be Aiemai Gaukara Sibona’
    1998 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
Ma Haida Itaia
1993 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w93 4/1 rau 19-23

South Africa ai Iehova Ena Orea ida Lau Tubu

Frans Muller ese ia sivarailaia

ADORAHI ibounai egu kakana David bona lau be train ai abia Cape Town ena train gabuna badana amo; nega ta ai hoa badina saini ta ia gwau “Kurokuro Taudia Sibodia.” Nationalist Party be 1948 eleksen dekenai idia kwalimu bona apartheid taravatuna idia hamatamaia.

Momokani, nega daudau lalonai South Africa dekenai taunimanima be edia bese idauidau dekenai idia parara, Africa ena tano momo dekenai nao taudia ese idia biagudia negana ai unai bamona idia karaia. To hari unai kara be taravatu ai idia halaoa, bona South Africa ena kopi korema taudia ida train ena daiutu tamona lalonai ai helai hebou diba lasi. Harihari, lagani 44 murinai, unai apartheid taravatuna idia kokia noho.

Apartheid ena taravatu negana ibounai lalonai, haroro gaukara ai ura ai karaia dalana ia koua momo, lau be nega ibounai Iehova ena Witness hesiai gaukarana lau karaia. Hari lauegu lagani be 65, bona Iehova ena orea Africa ena south kahana ai ia tubu dalana namo hereana lau laloatao, bona lau moale bada herea badina unai orea ida lau tubu daekau.

Keristen Dalana ai Lau Tubu

Lauegu tamana be mero neganai, nega momo Baibel be egu tubuna dekenai ia duahia. Nega ia lao lalonai Tamagu be Dirava ena Hereva ia ura henia bada. Lagani 1928 lau vara neganai, egu tamana be dubu kaunsolo tauna ta Potgietersrust ena Dutch Reformed Church lalonai. Unai lagani lalonai egu tamana ena kakana ese The Harp of God bukana ta ia henia.

To Tamagu ese Sinagu ia hamaoroa unai buka ia gabua, ia gwau unai be tomadiho amo gini siri oreana ta. To ia dogoatao, bona dina ta Tamagu ese ia abia neganai, hereva kwarana “Dirava ese Taunimanima Ia Hahisidia, A?” dekenai ia kehoa. Unai neganai Iehova ena Witness taudia idia gwauraidia Bible Student taudia, bona ena be ia laloa idia kerere, to ia ura ia diba dainai ia duahia hamatamaia. Unai buka ia rakatania diba lasi. Dabai momokani neganai, ia lao mahuta gwauraia neganai, ia gwau: “Egu hahine e, lau laloa hereva momokani be idia dekenai.”

Dina gabenai, Tamagu be kilomita 50 dekenai baisikele amo ia lao Bible Student ta ena amo ma buka haida ia abia totona. Dina iboudiai ia be hanuaboi momokani neganai ia duahiduahi. Ia be Dutch Reformed dubu ena haroro tauna ta dekenai ia diba Baibel hereva momokanidia ia hadibaia toho, ia ura dubu be edia hereva do idia haidaua. Iena hereva be idia abia dae lasi, unai dainai dubu ia rakatania bona ia haroro hamatamaia mai goada danu. Baibel ena hereva momokani be gau badana iena mauri lalonai bona aiemai ruma bese dekenai. Unai bamona kara dekenai lau tubu daekau.

Gabeai, Tamagu be pioneer, eiava nega ibounai hesiai gaukara tauna, ai ia lao. Gabu daudau ai ia loaloa Model T Ford motuka dekenai ia haroro totona. Lagani haida murinai, aiemai ruma bese ia bada noho bona ia ubua totona pioneer gaukara ia rakatania, to haroro gaukara dekenai ia gaukara goada noho. Sunday haida dekenai ia ida ai loaloa kilomita 90 dekenai Pietersburg hanua dekenai ai haroro totona.

Bisinesi Namona Ta

Gabeai Tamagu be gau idauidau ia hoihoilaia sitoa maragina ta ia kehoa. Nega sisina murinai, nega rua amo ia bada, bona sitoa iharuana ta ia kehoa. Taga biru taudia haida be Tamagu ida bisinesi idia karaia tamona, bona gabeai wholesale sitoa ta bona gau idauidau idia hoihoilaia sitoa maragidia six idia kehoa gabu idauidau ai.

Lauegu kakana haida be unai bisinesi ai idia vareai bona idia be taga taudia ai idia lao diba. To lauma dalana dekenai ai dika sisina. Tanobada turadia bona emai dekena taudia ese ai idia ura henia momo, bona edia pati dekenai ai idia boiria mai. Dika be ai ia davaria garina, Tamagu be ruma bese ibounai ida ia herevahereva bona ia laloa bisinesi do ia hoihoilaia bena Pretoria dekenai ai lao Iehova ena hesiai gaukara dekenai emai gaukara ai habadaia totona. Sitoa tamona sibona ia dogoatao, bona ena moni gaukara taudia ese idia naria.

Egu kakana rua Koos bona David be pioneer gaukara idia karaia hamatamaia, bona lauegu taihuna, Lina, bona egu kakana badana ida idia karaia hebou; to madi, gabeai egu kakana badana ese tomadiho korikorina ia rakatania. Lagani 1942 ena hua tamona lalonai, aiemai ruma bese taudia ten be haroro horadia 1,000 ai karaia. Unai lagani lalonai, ranu bapatiso lau abia neganai, egu mauri gwauhamatana Iehova dekenai lau hamomokania.

Sikuli Lau Rakatania Haraga Ena Badina

Lagani 1944 lalonai, Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana be mai goada danu idia karaia noho lalonai, Iehova ena Witness taudia edia loaloa elda tauna ta, Gert Nel, be lau ia henanadai henia pioneer gaukara do lau vareai eiava lasi. Lau haere, lau gwau: “Oibe, lagani rua murinai, haisikuli do lau rakatania neganai.”

Unai neganai Iehova ena Witness taudia momo edia lalohadai hegeregerena sisiba ia henia, ia gwau: “Oi naria namonamo Aramagedono be oi ia davaria sikuli helai gabudia ai oi helai noho garina.” Lau ura lasi unai ia vara, unai dainai sikuli lau rakatania bona January 1, 1945 ai pioneer gaukara lau hamatamaia.

Lau idia henia haroro gabuna ginigunana be Vereeniging, Johannesburg kahirakahira ai, bona lau ida idia haroro taudia be Piet Wentzel bona Danie Otto. Nega momo hua ta ta iboudiai lau be hora 200 bona ma haida dekenai lau haroro. Gabeai, Piet idia siaia lao Pretoria siti dekenai, bona Danie ese pioneer gaukara ia rakatania biru gaukara dekenai iena tamana burukana ia durua totona. Unai dainai lau be Witness tamona sibona Vereeniging dekenai, Baibel stadi 23 lau naridia totona.

Nega sisina murinai, lau be branch opesi amo revareva lau abia bona Pretoria dekenai lau idia siaia. Ena be unai neganai lau lalo-parara momokani lasi haroro gabuna matamatana idia henia ena badina be dahaka, to gabeai lau diba, momokani, diba bada lasi lagani 17 merona be sibona ia gaukara be aonega karana lasi. Diba bada lau abia guna be namo, namo lasi do lau manoka.

Pretoria dekenai hesiai gaukara lau karaia noho bona diba ma haida lau abia murinai, lau idia boiria special pioneer gaukara lau karaia totona. Piet Wentzel bona lau ese Pretoria dekenai idia mai matamata taudia dekenai haroro dalana ai hadibaia. Unai neganai Piet ese unai gabu ena loaloa elda tauna ena gaukara ia abia. Gabeai ia ese lauegu taihuna Lina ia adavaia, bona hari idia ruaosi be South Africa ena branch opesi dekenai idia gaukara.

Pretoria dekenai idia mai pioneer taudia amo ta be Martie Vos, mai hairai hahine matamatana ta, bona Witness ruma besena ta lalonai ia tubu. Ai ruaosi ai ura heheni, to lagani 20 ai do abia lasi, headava totona aiemai lagani be hegeregere lasi. To, ma gabu haida dekenai haroro gaukara ai abia neganai, revareva ai torea.

Betele Hesiai Gaukara bona Gilead Sikuli

Lagani 1948 neganai, lau idia boiria Watch Tower Society ena branch opesi Cape Town dekenai. Unai neganai, ai gaukara taudia iboudiai be 17, to ai be ruma tamona dekenai ai noho diba lasi; ai rentlaia opesi be toi bona kahirakahira ia noho faktori maragina ta dekenai ai gaukara. Ai haida be ruma bese haida edia ruma dekenai ai noho, bona ma haida be rent ai henia rumadia dekenai ai noho.

Gaukara dinadia iboudiai Betele ena memba taudia 17 be faktori maragina ena dabua atoa daiutuna dekenai ai hebou, daba siri ai karaia totona. Ai momo be sibomai emai dina tubua aniani ai tahua. Bena, dina ena gaukara murinai, Cape Town ena gabu idauidau dekenai ai giroa aiemai mahuta gabudia ai. Unai negana ta ai, lau hereva vadaeni hegeregerena, egu kakana David bona lau be “Kurokuro Taudia Sibodia” ena saini dainai ai hoa.

Cape Town opesi dekenai lau ginidae neganai, lau diba ma gau haida dekenai diba lau abia be namo, unai dainai aiemai branch naria tauna Tadikaka Phillips lau henanadai henia: “Dahaka lau karaia be namo diba gunadia lau abia totona?”

Ia haere, ia gwau: “Frans, diba gunadia oi tahua lasi. Namona be hari idia hadibaia gaudia oi tahua!” Nega ibounai unai bamona lau karaia toho, bona lau diba ta be Iehova ena orea ese idia henia lauma aniani bona hakaua herevadia ia tahua noho neganai, unai orea ida do ia tubu daekau.

Lagani 1950 lalonai, lau idia boiria misinari gaukara totona Watchtower Bible School of Gilead ena klas namba 16 dekenai lau vareai. Unai neganai, unai sikuli be South Lansing, New York, dekenai, unai be north kahanai kilomita 400 Brooklyn, New York ena amo. Nega sisina lalonai, Brooklyn dekenai, Iehova ena Witness taudia edia tanobada hedikwota dekenai lau gaukara noho neganai, Iehova ena tanobada orea ena anina lau itaia. Unuseniai gaukara idia gunalaia taudia be mai edia kudou ibounai ida idia gaukara dainai lau be Iehova ena orea lau moalelaia bada.

Egu Hesiai Gaukara Lau Karaia Noho

South Africa dekenai lau giroa neganai, lau idia siaia Transvaal ena north kahana ai loaloa elda tauna gaukara lau karaia totona, guna unai gabu dekenai lau tubu daekau. Lagani six lalonai revareva ai torea heheni, unai murinai Martie bona lau be December 1952 lalonai ai headava, bona loaloa gaukara dekenai lau ia bamoa. Keristen tadikakadia be aiemai vadivadi negadia idia moalelaia dainai aiemai kudou idia moale.

Haheitalai be, nega ta biru taudia edia gabu ai kongregesen ta ai vadivadi henia neganai, ruma bese ta ida ai noho, bona ai totona idia sori gwauraia badina ti eiava kofi ena milk be lasi. Gabeai ai davaria edia milk boromakauna tamona idia hoihoilaia badina petrol idia hoia, bena edia teritori ena daudau gabudia ai biru taudia dekenai ai idia hakaua ai haroro henidia totona. Unai bamona tadikakadia ai lalokau henidia bada!

Nega haida lagani momo taudia edia hekwakwanai dekenai lau durudia toho neganai lau laloa lau hegeregere lasi sekit gaukara lau karaia totona. Nega ta, lauegu kudou ena mamina ia manoka bada, bona Martie lau hamaoroa do ia hoa lasi bema idia gwau lauegu diba be hegeregere lasi dainai pioneer gaukara dekenai ai giroa be namo. Lau ia hamaoroa herevana edena gaukara ia karaia do ia moale, to gau badana be nega ibounai hesiai gaukarana lalonai ita noho.

Oi laloa ai hoa bada herea badina ai vadivadi henia kongregesen gabena dekenai, revareva ai abia distrik gaukara ai karaia totona! Kahirakahira lagani rua lalodiai, ai be South Africa bona Namibia dekenai ai laolao, unai neganai idia gwauraia South-West Africa. To, apartheid taravatuna dainai, nega momo aiemai gaukara dekenai ai hekwarahi. Nega momo gwaumaoro idia henia lasi ai be kopi korema taudia edia hanua ai vareai totona, bona nega haida gwaumaoro ai abia diba lasi hebouhebou ai karaia totona.

Haheitalai be, 1960 lalonai, gwaumaoro ai abia Soweto dekenai distrik hebouhebou ta ai karaia totona. Daudau kongregesen ena kopi korema tadikakadia be train bona basi tiketi idia hoia vadaeni, to gavamani be aiemai palani idia kamonai bona gwaumaoro idia kokia. Hehuni dekenai, kilomita 20 ia noho taoni ta Johannesburg ena kahanai ia noho biaguna namona ta ai hereva henia. Ia hebogahisi, bona ai dekenai ia namo momokani gabuna ia henia, bona hebouhebou namo hereana ta ai karaia, 12,000 bona ma haida ese idia moalelaia!

Idia hanai laganidia ai kara be idia idau momokani! Apartheid taravatuna idia kokia noho dainai, ai ura gabudia dekenai ai hebou diba, kopi korema, kopi kurokuro, mixed race, eiava India taudia edia gabudia dekenai. Iboudiai, herevana edena bese, be idia helai hebou diba bona hebamo heheni karana idia moalelaia diba. Ta ese helai gabuna ia tahua ia ura henia gadona hegeregerena.

Hisihisi Dalanai Diba Abia

Lagani 1947 neganai, lauegu tamana ia kerere bada. Iena sitoa be kilomita 200 ia bona Sinagu idia noho gabuna amo, bona naria taudia edia koikoi kara dainai bisinesi ia dika, unai dainai sibona ia giroa ia naria totona. Nega daudau ia bona Sinagu idia parara dainai hedibagani dekenai ia moru. Unai dainai, kongregesen ena murimurinai idia atoa.

Unai amo, lauegu mauri dekenai hisihisi lau davaria, to lau diba Baibel ena hereva momokani sibona totona ita goada be hegeregere lasi. Iboudiai be Baibel ena hahegani danu idia badinaia be gau badana. (1 Korinto 7:5) Lagani momo murinai, Tamagu be Keristen kongregesen lalonai ia vareai lou bona ela bona ia mase 1970 neganai abidadama dekenai ia hesiai noho. Lauegu sinana namona ia abidadama noho ela bona 1991 ia mase neganai.

Ma Hahenamo Haida

Lagani 1958 neganai, Martie bona lau be Iehova ena Witness edia hebouhebou bada hereana dekenai ai lao, unai be New York ena Yankee Stadium bona Polo Grounds. Ai moale bada herea Iehova ena orea namo hereana dekenai ai noho dainai. Sunday adorahi ai, unai taunimanima hutuma bada 253,000 ida ai noho negana do ai laloaboio diba lasi. Ai be momokani taunimanima ‘hutuma bada herea bese idauidau amo’ maino dekenai ai hebou tamona. (Apokalupo 7:​9, 10) Martie be New York dekenai ia noho Gilead School dekenai ia lao totona, bona lau be South Africa dekenai lau giroa distrik gaukara lau karaia noho totona.

Lagani 1959 ai, Martie be Gilead School ena klas namba 32 ia haorea murinai ia giroa mai lau dekenai, ai idia boiria South Africa ena branch opesi dekenai ai gaukara totona, unai neganai ia be Johannesburg ena east kahana, Elandsfontein kahirakahira ai. Lagani momo lalodiai, orea ia tubu noho daladia idauidau lau itaia, unai be momokani ena lalokau bona hebogahisi karana ia bada ia lao dalana ai. Lau diba Iehova be Iesu Keriso ena amo iena orea ia hakaua, bona sibodia idia henia taudia ia gaukaralaidia.

Lagani 1962 neganai, lau be Brooklyn, New York, dekenai lau giroa, hua ten lalodiai branch gaukara dekenai lau idia hadibaia totona. Unai be lau ia durua bada, badina 1967 neganai, South Africa ena branch naria tauna ai lau idia halaoa. Lagani 1976 neganai, Branch Komiti taudia idia abidia hidi, unai dainai hari South Africa dekenai, maduna badadia huaia gaukara be diba dekenai idia manada Keristen elda taudia ima ese idia karaia.

Mauri Dalana Apartheid Neganai

Apartheid taravatuna dainai aiemai branch haheaua dalana ia haidaua. Lagani 1952 ai, Elandsfontein Betele Rumana idia haginia negana ai, taravatu ia gwau ruma ena murina kahana ai ma ruma ta do ai haginia be namo bona kopi koremadia bona mixed race tadikakadia be unuseniai do idia noho. Danu, taravatu ia gwau kopi kurokuro taudia ida idia aniani hebou diba lasi, to idia gwauraidia Africa taudia edia gabu ai do idia aniani. Gabeai, dala idia karaia Betele ena aniani karaia daiutuna dekenai do idia aniani. Lagani 1959 ai Betele dekenai ai mai neganai, unai be aniani dalana. Lauegu lalohadai ibounai dekenai unai bese hapararaia karana dainai lau lalohisihisi bada.

Gabeai, gavamani be gwaumaoro idia kokia aiemai kopi korema taudia be Betele Ruma badana ena murina ai ia noho rumana dekenai idia noho totona. Idia gwau unai tadikakadia be kilomita 20 ena daudau ai kopi korema hanua dekenai do idia noho. Haida be rent ai henia rumadia ai idia noho, bona haida be headava lasi tataudia edia hostel dekenai idia noho. Unai bamona dala dikana be lagani momo lalodiai ia noho.

Betele Habadaia

Unai ibounai ia vara negana lalonai, Elandsfontein Betele ai habadaia be namo. Nega toi ai habadaia murinai, gabu ena bada ibounai ai hahonua. Hakaua Oreana ia gwau namona be gabu ta ai tahua, reana unuseniai siahu taudia be ai do idia koua lasi iseda kopi korema tadikakadia be Betele rumana lalonai do idia noho totona. Daba ibounai Betele taudia idia guriguri Iehova be unai dala ia kehoa totona.

Johannesburg ena west kahana ai, Krugersdorp ena murimuri kahana dekenai, ia hegeregere gabuna ta ai davaria dinana be moale dinana momokani! To, gavamani ia gwau kopi korema tadikakadia totona ma ruma ta do ai haginia be namo. Unai taravatu ai badinaia, to gwaumaoro ai abia kopi korema taudia 20 sibona be unuseniai idia noho totona. Namo herea badina 1985 bamona ia mai neganai, unai ia idau ia lao. Gavamani ese ena apartheid taravatu aukadia haida ia laloa lasi, bona Betele dekenai ma kopi korema, mixed race, bona India tadikakadia idia boiria ai danu idia hesiai hebou totona.

Hari ai be moale, lalo-tamona, Betele besena ta, bona herevana dahaka bese eiava dahaka kala, to iboudiai idia ura daiutuna dekenai idia noho diba. Danu, lagani momo ai hekwarahi murinai, gavamani ese aiemai tomadiho idia abia dae. Gavamani ena taravatu dekenai gwaumaoro ai abia, bona iseda orea ladana be rejista dekenai idia torea, “Iehova Ena Witness Taudia South Africa Dekenai.” Hari ai be taunimanima edia headava hereva ai karaia diba, bona kopi korema taudia edia noho gabudia ai, Kingdom Hall momo be haraga herea idia haginidia noho.

Lau be Cape Town ena branch opesi dekenai lau hesiai karaia negana amo Iehova ena orea ia tubu daekau bada! Guna, unai Betele Rumana taudia be 17 sibona, to hari aiemai Betele taudia be 400, Betele gaukara gabuna ia matamata, bona mai ena kompiuta namodia, printa masinidia, bona Betele Rumana hairaina! Oibe, lau moale bada badina South Africa dekenai Iehova ena orea ida lau tubu daekau. Lagani 50 gunanai, lau haroro hamatamaia neganai Basileia haroro pablisa taudia be 400, bona hari idia be kahirakahira 55,000!

Iehova lau tanikiu henia bada, badina idia hanai lagani 39 lalodiai, lauegu hahine ese lau ia durua bada. “Lauegu kapusi ia honuhonudae.” (Salamo 23:5) Martie bona lau ai moale bada herea Iehova ena lauma ese ia hakaua oreana dekenai ai noho dainai, bona aiemai ura badana be Iehova ai hesiai henia iena ruma dekenai, Betele lalonai, bona ia tubu ia lao oreana ida ai gaukara hebou noho.

[Maps on page 19]

(For fully formatted text, see publication)

ANGOLA

ZAIRE

ZAMBIA

ZIMBABWE

BOTSWANA

NAMIBIA

SWAZILAND

LESOTHO

SOUTH AFRICA

Pretoria

Johannesburg

Cape Town

Port Elizabeth

SOUTH ATLANTIC OCEAN

INDIAN OCEAN

MOZAMBIQUE CHANNEL

[Picture on page 20]

Piet Wentzel bona Frans Muller (laurina) pioneer gaukara ai, 1945 neganai

[Picture on page 23]

Frans bona Martie Muller

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia