Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w92 4/15 rau 26-30
  • Dagedage ai Iehova ese Ai Ia Naria—Kahana Namba 1

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Dagedage ai Iehova ese Ai Ia Naria—Kahana Namba 1
  • 1992 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Hekwakwanai Idia Hamatamaia
  • Emai Gaukara Idia Taravatulaia
  • Gaukara Idia Taravatulaia to Hebou Ai Karaia Noho
  • Lauegu Hesiai Gaukara Badana Ginigunana
  • Iehova Dekenai Abidadama
  • Iehova ese Lau Ia Naria
  • Dagedage ai Iehova ese Ai Ia Naria—Kahana Namba 2
    1992 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Dagedage ai Iehova ese Ai Ia Naria—Kahana Namba 3
    1992 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Iehova Ena Witness Taudia East Europe Tanodia Dekenai
    Noga!—1991
  • Iehova be Lau ida Ia Noho
    1996 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
Ma Haida Itaia
1992 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w92 4/15 rau 26-30

Dagedage ai Iehova ese Ai Ia Naria—Kahana Namba 1

Lagani gwauta momo lalodiai, Iehova ena Witness taudia be Keristen gaukara idia taravatudia tanodia ai edia tadikaka idia laloa momo. Ai be mai moale danu unai bamona tanodia ai idia vara sivarai toi edia sivarai ena ginigunana ai halasia. Unai sivarai toi be guna idia gwauraia East Germany ai idia noho abidadama bada tadikakadia ese idia toredia.

LAGANI 1944 ai, lau be tuari lalonai idia abia Germany dibura tauna ta bona Scotland ena hanua ta ladana Cumnock, Ayr kahirakahira dekenai egu dibura gaukara, gorere taudia durua gaukarana unai, lau karaia. Kampa ena murimuri ai lau loaloa be taravatu lasi, to hanua taudia danu herevahereva hebou be taravatu. Sunday ta ai lau loaloa lalonai, tau ta danu lau hedavari bona ia ura dikadika Buka Helaga ena sivarai ia herevalaia lau dekenai. Unai murinai nega momo ai ruaosi ai raka loaloa.

Nega sisina murinai ia ese lau ia boiria ruma ta dekenai do ai lao hebou ta totona. Lau ia boiria dainai ia idia samania diba badina lau be iena tano ena inai tauna ta. Unai neganai lau be lau lalo-parara lasi ia be Iehova ena Witness tauna ta​—⁠oibe, unai hebou be idia edia Bible stadi orea maragina ta. Ena be unai nega ai lau do lalo-parara lasi, to lau laloatao goevagoeva gauna be mero maragi ta, dabua kurokuro ia karaia bona leona bona mamoe danu ia gini hebou. Unai Isaia bukana ai idia herevalaia tanobada matamatana ena laulau ese lauegu lalona ia veria momokani.

December 1947 ai dibura kampana amo lau idia ruhaia. Egu hanua, Germany dekenai lau giroa neganai, tuari ia do vara lasi neganai lau diba kekeni ta ladana Margit lau adavaia. Emai ruma be Poland bona Czechoslovakia edia hetoa ena huanai gabu ladana Zittau dekenai ai noho. Dina haida murinai, Iehova ena Witness tauna ta ia pidipidi emai iduara dekenai. Lau ese egu adavana lau hamaoroa, lau gwau, “Bema inai taudia be Scotland dekenai lau davaria taudia, edia dubu dekenai do ita vareai.” Unai pura tamona lalonai ai lao emai hebou ginigunana Witness taudia danu.

Buka Helaga amo ai davaria Keristen hebou lao henia karana bona haroro gaukara karaia be gau badadia. Oibe, Witness edia amo ai diba Bible herevadia be emai mauri lalonai ai atodia guna. Lau manada neganai lau ese Bible stadi grup ta lau hakaua. February 1950 ai, Keristen naria taudia rua ese lau inai bamona idia nanadaia: “Oi be bapatiso oi ura oi abia, a?” Unai adorahi tamona ai lau bona Margit be Dirava dekenai ai gwauhamata bona ai bapatiso.

Hekwakwanai Idia Hamatamaia

Ena be Zittau be Germany ese idia naria to ia be Soviet tano ena kahanai bona lagani 1949 ai Iehova ena Witness edia gaukara koua toho kara idia hamatamaia. Bautzen dekenai hebouhebou maragina ta idia abia gwauraia neganai be hekwakwanai momo idia davaria. Bena, siahu negana ai, Berlin distrik hebouhebou totona train idia bukaia bena kara haraga ibounai be idia koua. To unai ese hebou ia koua lasi badina daha daha momo ese hebouhebou idia lao henia.

Kongregesen ena hebou danu idia hadikaia toho. Hemataurai lasi taudia be idia lao hebou dekenai idia boiboi kava bona regerege idauidau idia karaia totona. Nega ta, kahirakahira loaloa naria tauna ena hereva ai koua unai bamona kara dainai. Reidio bona niuspepa idia gwau ai be hahedika ena peroveta taudia. Niuspepa ai idia halasia sivaraidia idia gwau ai be ororo dekenai ai gini bona ai naria ori ese ai do idia abia isi totona. Niuspepa haida idia gwau kekeni haida ese idia hamaoroa Witness taudia haida idia ura unai kekeni dekenai kara bodaga idia karaia. Idia ese inai hereva ‘Iehova dekenai do idia gwauhamata taudia ese mauri hanaihanai do idia abia’ idia mogea bona idia gwau bema ta be Witness taudia danu do ia mahuta hebou neganai mauri hanaihanai do ia davaria diba.

Gabeai ma idia gwau ai be tuari ai abia isi taudia. Dirava ena tuari, Aramagedono ai harorolaia neganai idia gwau ai ese niuklia tuari kohu haboua helulu karana bona tuari ai hahegoadalaia. Kavakava momokani! To, August 1950 ai, lau be niuspepa kampani ta dekenai printa gaukara lau karaia hanuaboi dekenai. Hanuaboi ta lau lao gaukara totona bena gadi tauna ta bona polisi taudia ta ese lau idia koua bona gadi tauna ese lau ia hamaoroa ia gwau, “Oi be gaukara amo ai hadokoa vadaeni. Umui ese tuari karana umui ura henia dainai.”

Ruma dekenai lau giroa bona sivarai lau gwauraia neganai, Margit be ia moale bona ia gwau: “Unai be namo badina hari hanuaboi dekenai do oi gaukara lasi.” Ai lalo-hekwarahi momo lasi. Nega ia daudau lasi bona gaukara ta ma lau davaria. Iehova dekenai ai tabekau bona ia ese ai ia durua.

Emai Gaukara Idia Taravatulaia

August 31, 1950 dinana ai, German Democratic Republic gavamani ese Iehova ena Witness taudia edia gaukara ibounai ia taravatulaia. Tadikaka momo be dibura dekenai idia atoa. Witness momo be kota ai idia atoa bona momo edia hahemaoro be dibura ai do idia noho hanaihanai. Guna Nazi kampa dikana dekenai idia atoa Zittau tadikaka rua be hari Komiunis taudia edia dibura ai idia atoa.

Ai emai kongregesen ia naria tadikaka mai adavana danu be polisi ese idia guia. Edia natuna maragi rua be idia guidia lasi, to madi sibodia idia rakatanidia ruma dekenai. Edia tubudia ese unai kekeni maragi ruaosi idia abidia bona idia naridia. Ema bona hari idia ruaosi be Dirava ena Basileia sivaraina idia harorolaia goadagoada taunimanima dekenai.

Kongregesen edia magasin bona buka idia loalaia taudia be East Germany bona Berlin huanai West ena kahana ai idia lao kongregesen idauidau edia gau idia mailaia totona. Unai tadikaka momo be polisi ese idia guia bona idia kota henidia bena dibura dekenai idia atoa.

Dina ta ena daba kahanai polisi taudia idia ginidae emai ruma dekenai orea ena kohu tahua totona. Ai be idau negai ai diba do idia mai, unai dainai kongregesen ena pepa iboudiai be aniani haboua rumana ai ia noho nanigo edia ruma badinai ai atoa. Nanigo ese lau idia koria lasi, to unai taudia ese gau idia tahua lalonai nanigo ibounai idia raka lasi bona unai taudia idia koridia. Unai tatau be idia gini diba lasi to idia heau mauri!

Oibe, lagani 1949 ena hebouhebou dekenai Iehova ese ai ibounai ia hahegaegaea gaukara idia koua negana totona. Hebouhebou ena program herevadia ese ai ia hagoadaia sibona emai stadi ai karaia momo, hebou ibounai do ai lao henia, bona haroro gaukara lalonai danu ai goada bona ai ta ta do ai heduru bona tabekau heheni. Unai hereva dainai ai be mai abidadama danu ai gini goada. Io, ena be taunimanima ese ai idia hadikaia bona maumauraia, to unai gaudia ese ai emai abidadama ia hamanokaia lasi.

Gaukara Idia Taravatulaia to Hebou Ai Karaia Noho

Gaukara idia taravatulaia ena hereva idia halasia murinai lau bona tadikaka rua ai hebou bona kongregesen ena hebou daladia ai herevalaia. Hebou lao henia karana be sisina ia auka, badina bema polisi ese tadikaka idia abia neganai, dibura dekenai do idia atoa. Ai ese emai hanua ena tadikaka ibounai ai vadivadi henidia. Ena be haida idia daradara sisina, to ibounai idia lalo-tamona, idia gwau hebouhebou karana be do ai hadokoa lasi.

Ena be ia be orea tauna lasi to ia kamonai tauna ta ese ena kohu bona aniani atoa rumana ia henia ai dekenai hebou do ai abia totona. Unai ruma ia gini gabuna be taunimanima ibounai ese idia itaia diba, to ena muri iduara kahanai dala maragi ia noho bona ena badinai idia gini au raudia ese ia koua. Unai dainai hebou ai lao henia bona ai rakatania be ta ese ia itaia lasi. Unai paraka bada nega ibounai lalonai emai kongregesen ena hebou ibounai be kandolo ena lahi diarinai taunimanima 20 hegeregerena ai hebou unai ruma maragi lalonai. Pura ta ta ai Gima Kohorona stadilaia bona Hesiai Hebou totona ai hebou. Hebou ibounai dekenai hereva badana be lauma dalanai ai goada be namo. Gabeai unai ruma biaguna be tadikaka matamata ta ai ia lao bona unai dainai ai moale bada.

Lagani 1955 bamona ai, tadikaka edia dibura ahuna be sisina idia hamanokaia bona unai dainai dibura ai idia noho tadikaka haida be idia ruhaia. Momo herea be idia siaia lao West Germany dekenai. West Germany amo tadikaka ta ia vadivadi murinai lau dekenai idia vara gaudia ese egu mauri idia haidaua momokani.

Lauegu Hesiai Gaukara Badana Ginigunana

Unai tadikaka ena ladana be Hans. Ai herevahereva murinai ia ese lau ia hamaoroa Berlin ai ruma ta dekenai do lau lao. Unai ruma ena iduara dekenai ia hadibagu lada maorona lau davaria murinai lau idia boiria vareai ruma dekenai. Tadikaka rua idia mai bona lau idia hereva henia to hereva momo idia gwauraia lasi. Ai hereva ia lao bona idia ura lau idia nanadaia henanadai dekenai idia ginidae. Vadaeni, lau idia nanadaia: “Bema gaukara badana ta totona oi ai siaia neganai, do oi abia dae diba eiava?”

Lau gwau, “Oibe.”

“Namo,” idia gwau, “unai sibona ai ura ai diba. Oi giroa lou neganai dala oi itaia namonamo.”

Pura toi murinai ma lau idia boiria lou unai daiutu tamona Berlin dekenai. Tadikaka rua ese lau dekenai Zittau tanodia ena mapu lau idia henia bona lau idia boiria ena anina idia gwauraia hedinarai. “Ai be inai kahana dekenai idia noho tadikaka edia amo hereva ta ai kamonai lasi bona idia dekenai ai lao diba lasi. Oi laloa oi ese ai oi durua edia sivarai ai diba totona, a?”

Lauegu haere be, “Oibe, do lau karaia diba.” Unai tano be sisina ia bada, ena daudau be 100 kilomita bamona, hegeregere Riesa ia lao bona Zittau bona ena lababa be 50 kilomita bamona. Bona do lau gaukaralaia gauna be baisikele sibona. Unai gabu ena tadikaka idauidau danu lau hedavari murinai, kongregesen ta ta amo tadikaka ta idia abia hidi bona idia siaia lao Berlin dekenai kongregesen ena buka bona hakaua herevadia ia abidia totona. Unai bamona ai karaia badina bema polisi be kongregesen ta idia hahisia neganai unai ese ma kongregesen haida edia gaukara ia koua lasi.

Iehova Dekenai Abidadama

Ena be hisihisi bada ai davaria, to Buka Helaga ena hereva ai badinaia dainai Dirava ena Basileia sivarai gaukara ruma ta ruma ta amo be ai hadokoa lasi. (Mataio 24⁠:14; 28⁠:19, 20; Kara 20⁠:20) Ai manada henidia taudia ese ai idia hadibaia edena taudia be idia ura ai vadivadi henidia, bona ekspiriens namodia momo ai abia. Nega momo herea, ena be ai be ruma kereredia ai karaia, to unai kerere amo hahenamo ai abia, hegeregere inai haheitalai ta bamona.

Lau bona egu adavana be ruma namba ta ai idia henia to ai kerere bona ma ruma idauna ta dekenai ai lao. Ruma ena iduara idia kehoa neganai polisi dabua ta ai itaia. Margit ena vairana be gari dainai ia kurokuro, bona lauegu kudouna be ia hetaha. Dibura dekenai do ai lao diba. To nega be lasi dainai, guriguri kwadogi sibona ai karaia.

“Umui be daidia?” ruma tauna be mai ena vaira auka ese ai ia nanadaia. Ai rua be emai lalona ai hagoadaia bona ai gini.

Bena Margit ia hereva, ia gwau, “Lau diba oi be gabu ta dekenai lau itaia to lau diba lasi edeseniai. O, io! Oi be polisi tauna, sedira oi gaukara neganai oi lau itaia.”

Unai ese ena lalona ia hamainoa, bona mai moale danu ia gwau: “Umui be Iehova taudia, a?”

“Io,” lau hereva bona ma lau gwau, “bona oiemu iduara dekenai ai pidipidi be ai gari sisina, badina unai kara dainai kerere bada do ai abia diba, ani? Oiemu mauri ai dekenai ena anina be bada herea.”

Ai ia boiria vareai ena ruma lalonai. Nega ma haida ai lou henia murinai Bible stadi ta ai hamatamaia. Gabeai ia be aiemai Keristen tadikaka ta ai ia lao. Unai ekspiriens ese aiemai abidadama Iehova dekenai ia hagoadaia.

Taihu danu ese nega momo kongregesen ena pepa loalaia gaukara idia karaia. Bona unai anina be idia be Iehova dekenai do idia tabekau momokani. Hegeregere nega ta Margit be Berlin dekenai ia lao kongregesen ena buka bona magasin ia abia totona. Ia ura giroa lou neganai unai buka bona magasin be momo herea dainai sutkeisi be dabua taua dae varona amo idia kwatua. Train ai ia guia neganai kerere ta ia vara lasi. To tano hetoana ena gadi ta ia mai neganai unai sutkeisi dekenai ia duanaia bona inai bamona ia henanadai:

“Inai be daika ena bona lalonai be dahaka?”

“Lau huria dabuadia,” Margit ia haere.

Unai hereva ia hamomokania lasi dainai Margit ia hamaoroa do ia kehoa. Vadaeni Margit be metairametaira unai kwatua varo ta ta ia kokia. To unai gadi be train do ia ginidae gabunai ma train ta dekenai do ia guia giroa bona train be kahirakahira ia ginidae inai, unai dainai ia be nega lasi naria totona. Unai kwatua varo be toi sibona ia noho lalonai ia hesiku bona mai badu danu ia boiboi, ia gwau: “Oi bona emu kohu inai train amo umui siri!”

Iehova ese Lau Ia Naria

Hanuaboi dekenai lau be hora hani sibona lau mahuta badina kongregesen ena gaukara be hanuaboi dekenai lau karaia. Daba ta polisi idia mai bona aiemai iduara idia botaia badabada. Idia ura ruma lalonai idia ese orea ena gau idia tahua. Nega be lasi unai gaudia ai hunia totona.

Unai daba lalonai nega daudau idia be aiemai kohu bona gau ibounai idia giroa, mei rumana danu idia sekea. To lauegu kouti badana be lau taua dae gabuna dekenai ia noho to idia ta ese ia sekea lasi. Nega lasi dainai lau ese pepa ibounai be kouti ena poketi dekenai lau atodia. Kouti ena poketi ibounai be idia honu masemase idia tahua gaudia amo, to idia davaria lasi bona imana kavakava idia giroa lou.

Ma ekspiriens ta be August 1961 Berlin hanua ai lau noho neganai ia vara. Unai be lauegu nega ginigabena kongregesen ena buka bona magasin lau lao abia badina unai murinai Berlin ia hapararaia habana idia haginia. Zittau dekenai lau ura giroa lou gwauraia neganai taunimanima hutuma hutuma be train guia gabuna dekenai idia noho. Train ia ginidae neganai ibounai be kara haraga train ia hetu gabuna dekenai idia heau henia. Lau danu lau heau bona train ena daiutu ta lalonai lau vareai, to unai daiutu lalonai be ta ia noho lasi, lau sibona. Lau vareai murinai gadi tauna ese iduara ia lokaia. Vadaeni lau be sibona lau noho ma taunimanima ibounai be train ena daiutu ta ta dekenai idia siaia lao.

Murinai, train ia heau lao Zittau dekenai. Nega sisina daudau lau be sibona unai gabu dekenai lau helai. To train ia ginidae bona iduara ia kehoa neganai Soviet ena ami taudia momo idia vareai lau helai daiutuna lalonai. Unai neganai lau lalo-parara unai daiutu be unai Soviet ami taudia totona idia lokaia. Lau gari dikadika bona lau ura tano ia kehoa bona lau ia hunia be namo. To unai ami taudia be lau dekenai gau ta idia karaia lasi.

Zittau dekenai ai ginidae bona train ena iduara idia kehoa neganai ami taudia ibounai idia roho roho lasi. Train ai idia guia taudia ibounai edia kohu idia sekea. Lauegu sibona be idia rakatania. Ami taudia momo idia laloa lau be gavamani tauna badana ta dainai idia raka hanai neganai lau dekenai idia salut karaia.

Unai buka lau hanailaia be gau badana, badina unai nega murinai edia mai dalana be ia koua sisina badina Berlin hanua hapararaia habana haginia gaukara be unai negai idia hamatamaia. Bona unai buka bona magasin be hua momo lalonai ai gaukaralaia. Unai nega lalonai ai be dala ai tahua tadikaka danu do ai gaukara hebou.

Lagani 1961 ai Berlin Haba ia daekau neganai East Germany ai gau momo idia idau. To vaia, Iehova be nega ibounai ia diba dahaka be vaira neganai do ia vara. Ena be orea ena gaukara idia taravatua to unai nega lalonai Dirava ese ai ia naria namonamo.​—⁠Hermann Laube ena sivarai.

[Picture of Hermann and Margit Laube on page 26]

[Picture on page 27]

Ai ese Bautzen ai hebouhebou maragina ta ai moalelaia

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia