Haroro Bona Mauri Dalana Hebou Pepana Edia Referens
© 2022 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MARCH 6-12
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | 1 SIVARAI 23–26
“Dubu Helaga ai Tomadiho Totona Gau Ibounai Idia Karaia Namonamo”
it-2-E 241
Levi Taudia
Davida ese Levi taudia edia gaukara ia haria, bona haida ia abia hidi gunalaia taudia, ofesa taudia, hahemaoro taudia, geiti naria taudia, bona moni naria taudia edia gaukara idia karaia totona. Danu, ma haida ia abia hidi dubu helaga ai hahelaga taudia do idia durua, ariara, bona aniani daiutudia, harihari gaudia, boubou gaudia, hagoevaia gaukara, sikele gaukara, hahetohoa gaukara, bona gima gaukaradia idauidau idia karaia totona. Hahelaga taudia idia hapararaia hegeregerena, musiki karaia Levi taudia be orea 24 amo idia haria bona orea ta ta be mai edia nega idia gaukara totona. Bona gadara ta amo ta ta ena gaukara idia abia hidi. Geiti naria taudia edia orea totona, ta idia ura abia hidi neganai, unai dala tamona idia badinaia.—1 Si 23, 25, 26; 2 Si 35:3-5, 10.
it-2-E 686
Hahelaga Tauna
Dubu helaga ai hahelaga taudia idia haria ofesa gaukara idauidau idia karaia totona. Gadara ta amo gaukara idauidau idia abia hidi. Idia hapararaia hahelaga taudia edia orea ibounai 24 bona lagani ta lalonai, nega rua wiki ta lalonai orea ta ia gaukara. Hahelaga taudia ibounai be aria badadia ai idia gaukara badina unai nega ai, taunimanima ese boubou gaudia tausen idia henia, dubu helaga idia hahelagaia negana bamona. (1 Si 24:1-18, 31; 2 Si 5:11; hahegeregerea Si 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19.) Hahelaga tauna ta be nega ma haida ai dubu helaga ai ia gaukara diba, to namona be unai nega ai idia gaukara taudia edia gaukara ia karaia lasi. Rabi taudia edia taravatu hegeregerena, Iesu be tanobada ai ia noho neganai, hahelaga taudia be momo dainai, wiki ta ta ena hesiai gaukara be hahelaga taudia edia famili hegeregerena idia haria, unai amo hahelaga taudia be edia namba hegeregerena, dina ta eiava momo ai hesiai gaukara idia karaia.
it-2-E 451-452
Miusiki
Davida be Iehova ena dubu helaga ia hegaegaelaia neganai, Levi taudia 4,000 ia abia hidi miusiki idia gadaralaia totona. (1 Si 23:4, 5) Idia ibounai be 288 “idia be ane abia namonamo taudia, Iehova dekenai ane idia abia.” (1 Si 25:7) Gau ibounai be inai tatau toi edia hakaua dalanai idia karaia, Asapa Hemana, bona Iedutunu (ena ladana ma ta be Etana). Unai tatau toi be Levi ena natuna memero Geresome, Kohata, bona Merari edia bese amo idia mai, unai dainai ita gwau diba dubu helaga ai musiki idia karaia taudia be Levi ena ruma bese taudia. (1Si 6:16, 31-33, 39-44; 25:1-6) Unai tatau toi edia natudia ibounai be 24, bona idia be ita gwauraia miusiki diba namonamo taudia 288 ida idia gaukara hebou. Unai natudia 24 be gadara ta amo idia ta ta idia abia hidi orea ta ta idia naria totona. Iena hakaua henunai miusiki idia “diba namonamo taudia” 11 be ena natudia bona Levi taudia ma haida ia abia hidi. Inai miusiki idia diba namonamo Levi tatau 288 ([1 + 11] × 24 = 288) be hahelaga taudia bamona orea 24 amo idia hapararaia. Bema ‘diba idia abia noho taudia’ tatau 3,712 idia haria, edia namba be do ia daekau 155 bona orea ta ta 24 lalonai tatau momo do idia noho, anina be Levi tatau 13 be miusiki gaudia idauidau dekenai diba idia abia totona, diba namonamo taudia amo miusiki gadaralaia dalana idia dibaia. (1Si 25:1-31) Kibi hiriria gaukara be hahelaga taudia sibona ese idia karaia dainai, idia be miusiki bona ane abia Levi taudia ida idia noho.—2Si 5:12; hahegeregerea Nu 10:8.
it-1-E 898
Geiti Naria Taudia
Dubu Helaga ai. Davida be kahirakahira do ia mase neganai, Levi taudia, dubu helaga ai idia gaukara taudia bona geiti naria taudia ia haria, idia ibounai be 4,000. Edia orea ta ta ai, dina 7 lalonai dina tamona gaukara totona idia lao. Edia maduna be Iehova ena ruma do idia gimaia bona nega maorona ai iduara do idia kehoa bona koua. (1Si 9:23-27; 23:1-6) Dubu helaga naria gaukara idia karaia taudia haida be dubu helaga ai, taunimanima ese idia mailaia kontribiusen moni idia naria. (2Ki 12:9; 22:4) Gabeai, hahelaga tauna badana Iehoiada ese Iehoasa be king ai ia halaoa neganai, gadi taudia ia abia hidi dubu helaga ena geiti ai idia gini, bona Kwini Atalaia—dagi ia ura abia hahine—amo mero matamata Iehoasa do idia gimaia. (2Ki 11:4-8) King Iosaia ese dubu helaga ai, kaivakuku tomadiho ia kokia neganai, geiti naria taudia ese ia idia durua bona Bala tomadiho totona idia gaukaralaia dubu helaga kohudia idia kokia. Bena siti murimurina ai unai gaudia idia gabua.—2 Ki 23:4.
Hakaua Hereva Namodia
Tomadiho Momokani ese Emu Moale Do Ia Habadaia
10 Ane abia karana be Iehova tomadiho henia karana ta. (Sal. 28:7) Israela taudia idia diba ane abia karana be edia tomadiho ena kahana badana ta. King Davida ese Levi taudia 288 ia abia hidi, dubu helaga dekenai ane idia abia totona. (1 Siv. 25:1, 6-8) Hari danu, ane ita abia neganai ita hahedinaraia Dirava ita lalokau henia. Ena be iseda gadona be namo lasi, to gau badana be ane ita abia. Mani inai haheitalai ita laloa: Ita hereva neganai “nega momo ita kerere,” to unai ese ita ia koua lasi kongrigeisen bona haroro gaukara ai ita hereva totona. (Iam. 3:2) Unai hegeregerena, ena be ita laloa iseda gado regena be namo lasi, to Iehova hanamoa anedia ita abia noho.
MARCH 13-19
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | 1 SIVARAI 27–29
“Tamana Ena Sisiba Ena Natuna Mero Dekenai”
Iseda Keristani Toana Ita Gimaia
9 Baibel ena hereva momokani be oi sibona dekenai oi hamomokania. Iseda Keristani toana ita haboioa diba, bema Baibel amo diba ita abia lasi. (Filipi 1:9, 10) Namona be Keristani taudia ibounai—matamata eiava buruka—be sibona dekenai idia hamomokania idia abia dae gaudia be Baibel lalonai idia noho hereva momokanidia. Paulo ese abidadama tamona taudia ia hamaoroa: “Hereva ibounai do umui laloa namonamo, idia be Dirava dekena amo idia mai o lasi, bona hereva namodia do umui dogoatao momokani.” (1 Tesalonika 5:21) Namona be Keristani ruma bese lalonai idia tubu matamata taudia idia diba, idia be edia tama sina edia abidadama dainai lauma dalanai do idia goada lasi. Davida ese ena natuna, Solomona, ia hagoadaia: “Oiemu tamana ena Dirava dekenai do oi manada momokani, bona iena hesiai gaukara do oi karaia mai oiemu kudouna ibounai.” (1 Sivarai 28:9) Solomona ese ena tamana ena abidadama Iehova dekenai ia itaia sibona be hegeregere lasi. Namona be Solomona ese Iehova ia dibaia, bona ia be unai ia karaia. Dirava ia noia: “Mani emu kara, aonega bona diba lau dekenai do oi henia, oiemu bese taudia do lau biagua mai maoromaoro danu totona.”—2 Sivarai 1:10.
Mai Kudouna Ibounai ida Iehova Hesiai Henia
13 Ita dibaia gauna be inai: Mai iseda kudouna ibounai ida Iehova ita hesiai henia totona, hanaihanai hebou ita lao, bona ita haroro sibona be hegeregere lasi. (2 Siv. 25:1, 2, 27) Bema Keristani tauna ta be “murinai idia noho gaudia,” anina be tanobada taudia edia mauri dalana ia ura henia, unai ese ena hetura karana Iehova ida ia hadikaia diba. (Luka 17:32) Unai dainai, mai kudouna ibounai ida Dirava ita hesiai henia totona, ‘kara dika do ita inai henia, bona kara namo do ita dogoatao auka’ be gau badana. (Roma 12:9; Luka 9:62) Ena be inai tanobada ai heduru gaudia momo idia noho, to namona be ita naria namonamo, dika unai gaudia ese ita idia koua bona eda hesiai gaukara ita rakatania.—2 Kor. 11:14; Filipi 3:13, 14 duahia.
“Do Oi Boga Auka . . . Gaukara Do Oi Hamatamaia”
20 King Davida be Solomona ia hadibaia Iehova be ia danu do ia noho ela bona dubu helaga haginia gaukarana ia haorea. (1 Siv. 28:20) Iena tamana ena hereva ese ena lalona bona kudouna ia hagoadaia dainai, ena be ia eregabe bona gaukara dekenai ia manada lasi, to ena gaukara ia hagugurua. Ia boga-auka, gaukara ia karaia, bona Iehova ena heduru amo dubu helaga mai hairaina be lagani 7 mai kahana lalonai ia haorea.
21 Iehova ese Solomona ia durua hegeregerena, ia ese ita do ia durua, mai boga-auka ida iseda famili bona kongrigeisen ena gaukara ita hagugurua totona. (Isa. 41:10, 13) Mai boga-auka ida Iehova ita tomadiho henia neganai, ia ese ita do ia hanamoa, hari bona vaira negai danu. Unai dainai “do oi boga auka . . . gaukara do oi hamatamaia.”
Hakaua Hereva Namodia
TURA KARANA HAGOADAIA Hetura Karana Ia Dika Neganai
Nega aukadia ai, Davida ena turadia haida ese ia idia durua. Idia ta be Husai, Baibel ese ia gwauraia “Davida ena turana.” (2 Sam. 16:16; 1 Siv. 27:33) Ia be reana ofesa tauna bona king ena tura namona. Danu, nega haida ia ese king ena hunia oda herevadia ia halasia.
Davida ena natuna Abesaloma be dala kererena ai terona ia abia neganai, Israela taudia momo be ia idia durua, to Husai lasi. Davida ia heau mauri neganai, Husai be ia dekenai ia lao. Davida be ia lalohisihisi bada, badina iena natuna bona ia abidadama henia taudia ese ia idia rakatania. To Husai be Davida ia badinaia, ena be ia diba ia karaia karana dainai iena mauri ia haboioa diba. Husai be ofesa tauna dainai unai ia karaia lasi. To iena kara amo ia hahedinaraia ia be turana namona.—2 Sam. 15:13-17, 32-37; 16:15–17:16.
MARCH 20-26
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | 2 SIVARAI 1–4
“King Solomona be Abia Hidi Kererena Ia Karaia”
it-1-E 174 par. 5
Ami
Solomona ia lohia neganai, ena sivarai be Israela ena ami taudia edia buka ai idia torea. Ena lohia neganai lalonai, Israela be maino ai idia noho, bona hosi bona kariota momo ia abia. (CHARIOT itaia.) Unai hosi momo be Aigupito amo idia hoia bona abia mai. Siti momo ia haginia, unai amo hosi bona kariota be edia gabu ta ta ai ia atoa diba. (1Ki 4:26; 9:19; 10:26, 29; 2Si 1:14-17) To, Solomona ese ia karaia gaudia be Iehova ese ia hanamoa lasi, bona ia mase murinai basileia ia parara neganai, unai gaudia be anina lasi. Gabeai Isaia ese inai hereva ia torea: “Aigupito dekenai heduru idia tahua taudia be dika do idia davaria, idia be hosi momo dekenai idia abidadama, tuari kariota momo herea dekenai idia abidadama, bona tuari hosi edia goada dainai idia abidadama henia. To idia be Israela ena Helaga Diravana dekenai heduru idia noia lasi, bona Iehova idia tahua lasi.”—Isa 31:1.
it-1-E 427
Kariota
Guna Israela ai, ta be kariota momo ia haboua lasi, to Solomona ena nega ai ia ese kariota momo ia haboua. Dirava ia gwau king ta ese hosi momo ia abia lasi be namo, bese taudia ia gimaia totona. Unai taravatu dainai kariota momo idia abia lasi, badina hosi ese kariota idia veria. (De 17:16) King taudia idia lohia neganai, taunimanima dekenai do idia karaia gauna be Samuela ese ia gwauraia, ia gwau: “Ia ese emui natudia memero do ia abidia bona iena kariota orea lalodiai do idia gaukara.” (1Sa 8:11) Abesaloma bona Adonaisa idia ura king dagina idia abia neganai, idia ta ta be sibodia edia kariota idia karaia, bona tatau 50 idia abia hidi edia vairanai idia heau totona. (2Sa 15:1; 1Ki 1:5) Davida be Soba ia tuari henia bona ia kwalimu murinai, kariota 100 ia abia.—2Sa 8:3, 4; 10:18.
King Solomona be Israela ena tuari kohudia ia haboua totona, siti momo ia haginia badina ena kariota ibounai be 1,400. (1Ki 10:26, 29; 2Si 1:14, 17) Ierusalema bona taoni ma haida hegeregere, hosi guia taudia edia siti dekenai kariota bona hosi naria kohudia o rumadia idia noho, unai tuari gaudia idia naria totona.—1Ki 9:19, 22; 2Si 8:6, 9; 9:25.
Hakaua Hereva Namodia
Sivarai Iharuana Bukana Ena Hereva Badadia
1:11, 12. Solomona ena noinoi ese Iehova dekenai ia hahedinaraia, Solomona ia ura bada aonega bona diba ia abia. Momokani, iseda guriguri ese Dirava dekenai iseda ura gauna ia hahedinaraia. Unai dainai, ita gurigurilaia gaudia ita lalohadailaia be namo.
MARCH 27–APRIL 2
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | 2 SIVARAI 5–7
“Nega Ibounai Unai Ruma Do Lau Naria”
w02-E 11/15 5 par. 1
Hebou Karana Umui Hadokoa Lasi
Gabeai, Davida be Ierusalema ai ia lohia neganai, ia ura Iehova totona ruma ta ia haginia. Davida be tuari tauna dainai, Iehova ese ia hamaoroa: “Oi ese egu ladana totona dubu ta do oi haginia lasi.” To Davida ena natuna Solomona ia abia hidi dubu helaga ia haginia totona. (1 Sivarai 22:6-10) Lagani 7 mai kahana idia ore bona Solomona ese dubu helaga ia haginia ore murinai, lagani 1026 B.C.E. ai, ia hahelagaia. Iehova be Solomona ena gaukara dekenai ia moale bona ia gwau: “Lau ese oi haginia rumana lau hahelagaia bona egu ladana be unuseni do ia noho hanaihanai, bona lau ese nega ibounai unai ruma do lau naria bona gimaia.” (1 King Taudia 9:3) Bema Israela taudia be Iehova idia badinaia, unai ruma do ia hanamoa. To bema Iehova idia badinaia lasi, unai ruma do ia hanamoa lasi bona ‘unai ruma be do ia dika momokani.’—1 King Taudia 9:4-9; 2 Sivarai 7:16, 19, 20.
it-2-E 1077-1078
Dubu Helaga
Histori. Dubu helaga ia noho ela bona lagani 607 B.C.E. ai, King Nebukanesa ena hakaua henunai Babulonia tuari taudia ese idia hadikaia. (2Ki 25:9; 2Si 36:19; Ier 52:13) Israela taudia be tomadiho koikoi idia badinai dainai, Dirava ese bese ma haida dekenai maoro ia henia Iuda bona Ierusalema besedia idia dagedage henia bona nega haida dubu helaga ai idia noho kohu idia abia lao. Danu, nega daudau lalonai dubu helaga ia noho kava. Dubu helaga idia hahelagaia bona lagani 33 murinai, Solomona ena natuna Rehoboama ia lohia negana ai, Aiguito ena King Sisaka ese lagani (993 B.C.E.) ai dubu helaga ai idia noho kohudia ia henaoa. (1Ki 14:25, 26; 2Si 12:9) King Asa (977-937 B.C.E.) be Iehova ena ruma ia matauraia, to Ieruslaema gimaia totona, ia be kavakava karana ia karaia bona dubu helaga amo siliva bona golo ia abia bona Suria ena King Bene-hadada I ia henia, unai amo Israela ena king Basa ida ia karaia gwauhamata ia koua totona.—1Ki 15:18, 19; 2Si 15:17, 18; 16:2, 3.
Hakaua Hereva Namodia
“Taunimanima Ibounai Edia Laloa” Ia Diba
Solomona ena guriguri ese ita ia hagoadaia diba. Reana taunimanima be iseda hemami—sibona iseda “hisihisi” bona “lalohisihisi”—idia lalopararalaia diba lasi. (Aonega Herevadia 14:10) To Iehova be iseda kudouna ia diba, bona ita ia laloa bada. Iseda lalohekwarahi gaudia be guriguri amo ita gwauraia neganai, unai ese ita do ia durua eda hekwakwanai ita haheaukalaia totona. Baibel ia gwau: “Ia ese umui ia naria noho. Unai dainai emui laloa hekwarahi gaudia ibounai be iena imana dekenai do umui atoa.”—1 Petero 5:7.
APRIL 10-16
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | 2 SIVARAI 8–9
“Aonega Ia Laloa Bada”
Hariharibada Karana be Bada Neganai
Momokani, Sieba ena kwini be nega bada ia henia bona ia hekwarahi bada Solomona ia vadivadi henia totona. Sieba be hari inai negai Republic of Yemen ena gabu dekenai ia noho; unai dainai kwini bona ena kamelo momo be Ierusalema dekenai idia lao totona idia raka dalana be kilomita 1,600 ia hanaia. Iesu ia hereva bamona, “ia be tanobada ena dokona dekena amo . . . ia mai.” Dahaka dainai Sieba ena kwini ia hekwarahi bada? Badina badana be “Solomona ena aonega hereva . . . kamonaia totona.”—Luka 11:31.
Hahenamo Bada Ia Havaraia Vadivadina
Herevana dahaka ia vara, to unai kwini be Ierusalema dekenai ia ginidae “mai iena hesiai taudia momo, bona mai iena kamelo, kohu momo, aniani ena mamina hanamoa muramura, golo bona dava bada nadidia” danu. (1 King Taudia 10:2a) Haida idia laloa unai “hesiai taudia” edia huanai be hakaua taudia mai edia tuari kohudia danu. Unai kara ita lalo-pararalaia diba, badina unai kwini be mai ena siahu bona ia abia mai kohu edia davana be dola milioni momo.
To, mani inai oi laloa, unai kwini ese Solomona ena ladana badana be ‘Lohiabada ese ia durua sivaraina’ danu ia kamonaia hebou. Unai dainai, unai laolao be bisinesi totona sibona lasi. Ia hedinarai goevagoeva, unai kwini ia mai ena badina badana be Solomona ena aonega ia kamonai totona—sedira iena Dirava, Iehova, ia diba totona danu. Reana Iehova idia tomadiho henia taudia, Sema o Hamo edia bese amo ia mai dainai, reana ena sene taudia edia tomadiho ia ura diba.
Hahenamo Bada Ia Havaraia Vadivadina
Sieba ena kwini be Solomona ena aonega bona ena basileia ena taga ia laloa bada dainai ia “hoa bada.” (1 King Taudia 10:4, 5) Haida ese unai hereva idia laloa neganai, idia gwau ia laga tuna. Aonega tauna ta ena lalohadai be ia maserea! Herevana dahaka ia vara, to kwini ia kamonai bona ia itaia gaudia dainai ia hoa. Ia ese Solomona ena hesiai taudia ia gwauraia namo unai king ena aonega idia kamonai diba dainai, bona Iehova ia hanamoa badina Solomona be terona dekenai ia atoa. Bena ia ese Solomona dekenai dava bada harihari gaudia ia henia, golo sibona ena davana hari inai negai ita duahia be, dola 40,000,000 bamona. Solomona danu ese harihari gaudia ia henia, unai kwini “ia ura gaudia ibounai ia henia.”—1 King Taudia 10:6-13.
it-2-E 990-991
Solomona
Kwini ese dubu helaga, Solomona ena ruma, ena teibolo bona wain bubua taudia, edia dabua namodia, bona hanaihanai dubu helaga ai ia henia gabua bouboudia ia itaia neganai, “ia hoa dikadika,” Unai dainai ia gwau: “Lau dekenai sivarai ena kahana sibona idia gwauraia. To hari lau hamomokania emu aonega bona emu kohu be bada herea.” Bena king idia hesiai henia taudia ia hanamoa. Ia itaia gaudia ibounai dainai, Iehova Dirava ia hanamoa, badina Israela taudia ia lalokau henia dainai, Solomona ia abia hidi king ai ia lao totona, unai amo mai maoromaoro ida hahemaoro ia karaia.—1Ki 10:4-9; 2Si 9:3-8.
Hakaua Hereva Namodia
it-2-E 1097
Terona
Israela ai, Solomona ese ia karaia terona sibona be Baibel ese ia herevalaia namonamo. (1Ki 10:18-20; 2Si 9:17-19) Ierusalema dekenai, Moraia ororona ai unai “Terona Rumana” ia haginia. (1Ki 7:7) Ia ese ‘aivori amo terona badana ta ia karaia, bona lahi amo idia hagoevaia golo amo ia koua, bona murina kahana be mai ena guhi kuboruna, bona terona ena helai gauna ena kahana kahana be mai ena dogoatao gaudia.’ Ena be hanaihanai aivori idia gaukaralaia gau momo idia karaia totona, to dubu helaga ai idia karaia gaudia be au amo idia karaia, bena aivori ena herahera gaudia be lalonai idia atoa bona lahi amo idia hagoevaia golo amo idia koua. Idia itaia taudia be do idia gwau, unai terona be aivori bona golo amo idia karaia. Baibel ese terona ia lao henia dalana ena vadavada 6 be inai bamona ia herevalaia: “Unai dogoatao gaudia edia badinai laiona rua idia gini. Bona laiona 12 be unai vadavada 6 latanai idia gini, laiona ta ta be unai vadavada 6 edia dokona kahadia ai idia gini.” (2Si 9:17-19) Laiona be lohia dalana maorona ia laulaulaia. (Ge 49:9, 10; Apo 5:5) Unai laiona 12 be Israela ena iduhu 12 ena namba hegeregerena, bona reana terona badina idia gini karana ese, unai lohia hehunai idia noho bona idia durua karana ia laulaulaia. Terona dekenai aena atoa gauna idia join bona ia be golo amo idia karaia. Ena be Akioleji taudia ese idia davaria lasi eiava nadi badana ta o (monument) ai idia torea lasi, to aivori bona golo amo idia karaia terona be idau momokani, badina mai ena ruma bona vairana kahana ai, laiona hairaidia idia gini—unai terona ese unai nega ai idia noho terona ma haida ia hereaia. Sivarai bukana ia torea tauna be mai momokani ida ia gwau: “Basileia ma ta be unai bamona terona ta ia karaia lasi.”—2Si 9:19.
APRIL 17-23
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | 2 SIVARAI 10–12
“Sisiba Namona Oi Badinaia”
DIRAVA ENA LALONAMO Ia Abia Diba
Rehoboama be abia hidi badana do ia karaia! Bema taunimanima edia ura ia badinaia, ia, ena ruma bese, bona ia totona idia gaukara taudia be reana kohu momo tahua karana do idia hamaragia bona taunimanima edia ura do ia karaia. To, bema unai ia dadaraia, taunimanima do idia gwau-edeede. Dahaka ia karaia? Inai king matamatana be Solomona ena sisiba henia tatau badadia ia hereva henidia guna. To, Rehoboama ese tatau matamatadia, iena uru tamona taudia edia sisiba ia kamonai. Unai dainai, taunimanima ia kara auka henidia. Ia gwau: “Lau ese emui maduna metauna do lau habadaia. Egu tamana ese kwadia varo amo umui ia panisia, to lau ese kwadia varo mai ginigini amo umui do lau panisia.”—2 Siv. 10:6-14.
Abia Hidi Namona Oi Karaia Diba Dalana
Iehova ese kongregesen ai lo taudia ia henia, idia dekenai iseda abia hidi gaudia ita herevalaia diba. (Efeso 4:11, 12) To, unai gauna be ma haida ida ita herevalaia neganai, namo lasi ita be taunimanima haida bamona, idia be tau ta amo idia lao ma ta dekenai ela bona idia ura idia kamonai herevana ia gwauraia tauna idia davaria. Bena ena lalohadai idia badinaia. Namona be Rehoboama ena haheitalai ita laloa danu. Mai anina bada gauna ta ia abia hidi gwauraia neganai, ena tama ida idia gaukara tatau badadia ese ia dekenai sisiba namona idia henia. To, edia sisiba ia badinaia lasi, to ia ida idia bada hebou tatau matamata edia sisiba ia tahua. Edia sisiba ia badinaia bona abia hidi dikana ia karaia bona unai kara dainai ena basileia ena kahana badana ia haboioa.—1 King Taudia 12:1-17.
Sisiba oi tahua neganai, namona be mauri idia diba vadaeni bona Baibel idia diba namonamo bona kara maoromaoro taravatudia idia matauraia taudia amo oi tahua. (Aonega Herevadia 1:5; 11:14; 13:20) Bema hegeregere, nega oi atoa hakaua herevadia bona oi tahua herevadia ibounai oi lalohadailaia totona. Iehova ena Hereva hegeregerena idia vara gaudia oi itaia neganai, abia hidi maorona do ia hedinarai namonamo.—Filipi 4:6, 7.
it-2-E 768 par. 1
Rehoboama
Rehoboama be hekokoroku karana bona sibona laloa bada karana ia hahedinaraia, unai dainai taunimanima be ia amo idia daudau. Davida ena bese idia durua taudia be, Iuda bona Beniamina ena iduhu, edia hahelaga taudia bona Levi taudia bona iduhu 10 ai idia noho taudia ma haida danu.—1Ki 12:16, 17; 2Si 10:16, 17; 11:13, 14, 16.
Hakaua Hereva Namodia
it-1-E 966-967
Nanigosi Bamona Demoni
Iosua ena hereva Iosua 24:14 ai ese ia hahedinaraia, Israela taudia be Aigupto ena tomadiho koikoi karadia dekenai idia manada, ena be unuseniai nega sisina sibona idia noho. Danu, Esekiela ese ia hahedinaraia, taunimanima ese unai tomadiho koikoi karadia be nega daudau lalonai idia badinaia. (Ese 23:8, 21) Unai dainai diba bada taudia haida idia gwau, Dirava ese tano gagaena ai Israela taudia ia taravatua, “nanigosi bamona demoni dekenai boubou gaudia [do] idia henia” lasi. (Le 17:1-7) Bona Ieroboama be “ataiai gabudia bona nanigosi bamona demoni bona ia karaia boroma kaivakuku totona,” sibona ena hahelaga taudia ia abia hidi. (2Si 11:15) Unai ese ia hahedinaraia Israela taudia huanai nanigosi tomadiho henia karana idia badinaia, unai kara be Aigupito taudia ese idia manadalaia tomadiho karana, reana Aigupito ai davara kahana ai idia noho taudia ese unai idia karaia. Herodotus (II, 46) ia gwau, Aigupito taudia edia tomadiho karana amo, Greek taudia be Pan bona satyrs uda diravadia ena tomadiho karana idia abia dae, unai be matabodaga diravana bona mai ena doana, nanigosi ena iuna, bona nanigosi ena aena. Haida idia gwau, unai tomadiho koikoi diravana—ena kahana ta be animal bona kahana ta be taunimanima—be idaunegai sibona idia gwauraia Keristani taudia ese idia badinaia kastom karana ta amo ia mai. Idia laloa, Satani be mai ena iuna, doana bona nanigosi aena.
Inai hereva (seʽi·rimʹ) o “huina momo gaudia” ena anina idia gwauraia lasi. Haida idia laloa, unai be nanigosi korikorina eiava nanigosi ena kaivakuku, to unai idia gwauraia hedinarai lasi, danu siri haida ese unai idia hamomokani lasi. Unai dirava koikoi idia tomadiho henia taudia edia lalohadai dekenai, reana unai hereva ena anina be, ia be nanigosi bamona bona ena huina be momo herea. Eiava inai referens ai, “nanigosi” idia gaukaralaia karana ese ia hahedinaraia kaivakuku ibounai be hemataurai lasi gaudia, bona siri momo ai, inai hereva kaivakuku ena anina be “animal ena kukuri,” to unai ese ia hahedinaraia lasi unai kaivakuku be kukuri amo idia karaia.—Le 26:30; De 29:17.
APRIL 24-30
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | 2 SIVARAI 13–16
“Iehova Dekenai Tabekau—Edena Negai?”
Tadikaka Matamatadia—Haida ese Umui Idia Abidadama Henia Diba, A?
12 King Asa be tau matamata neganai, ia be manau bona gari lasi tauna. Hegeregere, ia ese ena tamana, Abaisa, ena gabu ia abia neganai kaivakuku gaudia ia hadikaia ore. Danu ia ese “Iuda taudia ia hamaoroa edia sene taudia edia Dirava Iehova idia tahua bona ena Taravatu bona hahegani idia badinaia totona.” (2 Siv. 14:1-7) Danu Etiopia tauna Sera bona ena tuari taudia 1 milioni be Iuda idia tuari henia neganai, Asa be mai aonega ida Iehova ena heduru totona ia noinoi, ia gwau: “Iehova e, oi ese taunimanima momo eiava goada lasi taudia oi durua diba. Iehova emai Dirava e, ai oi durua, badina ai be oi dekenai ai tabekau noho.” Unai guriguri namona ese ia hahedinaraia, Asa ia abidadama Iehova ese ia bona ena taunimanima ia hamauria diba. Oibe, Asa ena guba Tamana “Iehova ese Etiopia taudia ia halusia.”—2 Siv. 14:8-12.
Tadikaka Matamatadia—Haida ese Umui Idia Abidadama Henia Diba, A?
13 Momokani, tuari taudia hutuma idia mai Asa idia tuari henia totona be gari gauna, to Asa ia kwalimu. To madi, hekwakwanai maragina ta ia davaria neganai, Asa be Iehova ena heduru ia tahua lasi. Basa, Israela ena king dikana ese Asa ia ura tuari henia neganai, ia be Asuria ena king amo heduru ia tahua. Bona unai ese dika bada herea ia havaraia! Iehova ese peroveta tauna Hanani amo Asa ia hamaoroa: “Oi be Suria ena king dekenai oi tabekau bona emu Dirava Iehova dekenai oi tabekau lasi dainai, Suria ena king ena tuari taudia be oi amo idia heau mauri vadaeni.” Momokani, unai nega amo, tuari be nega ibounai Asa dekenai ia vara. (2 Siv. 16:7, 9; 1 Ki. 15:32) Unai sivarai amo dahaka ita diba?
Tadikaka Matamatadia—Haida ese Umui Idia Abidadama Henia Diba, A?
14 Namona be oi manau bona Iehova dekenai oi tabekau noho. Oi bapatiso neganai, oi hahedinaraia Iehova oi abidadama henia. Bona ia ese oi ia abia dae iena ruma bese lalonai. Mai anina bada gauna be Iehova dekenai oi tabekau. Emu mauri lalonai abia hidi badadia oi ura karaia neganai, toana be Iehova ena heduru oi tahua be auka lasi. To, abia hidi ma haida be edena bamona? Moale karadia, moni gaukara, bona tahua gaudia dekenai abia hidi oi ura karaia neganai, Iehova dekenai oi tabekau be gau badana! Sibona emu aonega dekenai oi tabekau lasi. To, Baibel ena hakaua herevadia oi badinaia be namo. (Aon. 3:5, 6) Unai oi karaia neganai, Iehova be oi dekenai do ia moale bona tadikaka taihu ese oi do idia matauraia.—1 Timoteo 4:12 duahia.
Hakaua Hereva Namodia
Mai Kudouna Ibounai ida Iehova Hesiai Henia!
7 Namona be sibona iseda kudouna ita sekea, unai amo do ita diba bema ita be mai kudouna ibounai ida Dirava ita hesiai henia noho eiava lasi. Sibona ita nanadaia, ‘Egu lalona lau hadaia Iehova do lau hamoalea, tomadiho momokani lau badinaia, bona kara gagevadia amo iena taunimanima lau gimaia totona, a?’ Mani oi laloa, Asa be mai lalogoada ida ena tubuna hahine, Maka, ena “kwini dagi” ia kokia! Reana hari ta be Asa ena tubuna hahine bamona ia kara lasi, to Asa ena lalogoada karana oi tohotohoa diba. Hegeregere, bema emu ruma bese tauna ta eiava emu turana namona ta ia kara dika bona ia helalo-kerehai lasi dainai, kongrigeisen amo idia atoa siri be edena bamona? Ia do oi bamoa noho, a? Emui lalomamina ese oi do ia doria dahaka oi karaia totona?