Medmedanyo ti Pungtotyo!
“DAGITI managpungtot, mananglais a tattao mabalbalin a maminlima a daras a nalaklakada a matay sakbay a maragpatda ti 50 ngem kadagiti tattao a nakalma ken managtalek, daytat’ naduktalan ti maysa a sikiatrista.” Kastat’ impadamag ti The New York Times ti Enero 17, 1989. Ni Dr. Redford B. Williams, a propesor idiay Duke University Medical Center sadi Durham, North Carolina, “imbatayna dagiti nasukalanna kadagiti adu a panagsirarak.” “Dagiti managtalek a puso napapautda, kunana, agsipud ta masalsalaknibanda manipud kadagiti panangparigat ti simpatetiko a sistema ti nerbios,” kuna ti Times.
Ti panagpungtot pangatuenna ti presion ti dara, mangpataud kadagiti rigat ti panaganges, ken addaan kadagiti dadduma pay a dakes nga epekto. Ti panagunget mabalin dadaelenna ti panagpanunot, ket ti resultana isut’ masansan a panawen ti nakaro a panagleddaang ti panunot. Dakes pay met, isu dagiti epekto ti panagpungtot iti naespirituan a salun-at ti maysa a tao. Isu met laeng a kunaen ti Biblia: “Ti natalna a puso isu ti biag ti lasag.” (Proverbio 14:30) Wen, makapasalun-at ti panangmedmed ti pungtotyo. Ngem kitaenyo ti dadduma pay a rason a panangaramid iti kasta.
Surotenyo ti Dalan ti Kinasirib
Asinoman nga adda iti umiso nga isipna kayatnat’ agtignay a masirib. Ti maysa a pamay-an a panangaramid iti daytoy isut’ panagteppel. Iti daytoy a banag, kuna ti Proverbio 29:11: “Ti maag iyesngawna amin nga espirituna, ngem ti masirib igawidna ket patalnaenna.”
Idiay Biblia ti sao nga “espiritu” masansan a tuktukoyenna ti dominante a kababalin a mangtigtignay ti tao a mangsurot iti maysa a dalan. “Ti maag” iyesngawna amin nga espirituna, ta saanna a maiturayan dayta. Palubosanna a bumtak ti panagpungtotna a dina pampanunoten dagiti aniaman nga ibungana. Ti espiritu iti uneg ti tao a maag mabalin nga isut’ umuna a mangtignay kenkuana a maaddaan ti makapungtot a rupa. Kalpasanna mabalin a maiparangarang ti espirituna iti naranggas a sao ken kadagiti aramid a kinamaag.
Nupay kasta, ti tao a masirib salimetmetanna ti espirituna a “natalna ingganat’ kamaudianan.” Tenglenna dayta ken tingitingenna a naimbag no aniat’ mabalin a mapasamak no itulokna ti bagina nga agpungtot. Uray no adda naimbag a rason ti panagpungtotna, ammona a ti giddato a panagtignay bayat a sipupungtot ti isipna ket mabalin mangpataud ti dakkel a pakadangranan. Gapu itoy, isut’ agteppel ket medmedanna ti bagina manipud iti di naannad, di magawgawidan nga ebkas ti pungtotna. Isut’ kumita ken Jehova a maipaay iti tulong, nalabit mangaramid ti nasiglat, naulimek a panagkararag. Agpaay iti kasayaatan a paginteresan amin a maseknan, iti naan-anay, ti masirib kaskasdi a matengngelna ti pungtotna ken makapagrason a silalawag maitunos iti Kasuratan ken iti pagayatan ti Dios. Mainayon pay, ti tao a masirib bigbigenna a saanna a rebbeng ti agimula ti pungtot ta daytat’ mabalin a mangpatangken kenkuana iti di nainsiriban a panagtignay ken panagbasolna.
Ti masirib iyaplikarna met ti balakad ni apostol Pablo: “Agpungtotkayo, ngem dikay agbasol; saan koma a lumnek ti init a sipupungtotkay pay laeng, ket dikay ikkan ti lugar ti Diablo.” (Efeso 4:26, 27) No nainkalintegan nga agpungtotkayo, saanyo a tagtaginayonen ti sipupungtot a kasasaad, a palubosan a lumnek ti init a kaduayo iti dayta a kasasaad. Apay? Agsipud ta palpalubosanyo no kasta ni Satanas a Diablo a manggundaway kadakayo, a nalabit allukoyennakayo nga agaramid ti dakes ket mapukawyo ti anamong ti Dios. (Salmo 37:8, 9) Imbes ketdi, medmedanyo ti pungtotyo ket agtignay nga insigida a mangibanag kadagiti pakarigatan a mabalin namataud ti panagpungtotyo.—Mateo 18:15-17.
Palamiisenyo ti Nakemyo
Kuna pay ti sabali a proverbio: “Ti mangmedmed kadagiti saona addaan pannakaammo, ket ti nalamiis ti nakemna tao a mannakaawat.” (Proverbio 17:27) Daydiay addaan pannakaammo ti Saot’ Dios ‘medmedanna ti sasaona’ ket dina ipalubos nga agtayab a siwayawaya ti sasaona, iti maysa a layus, nangnangruna no isut’ mariribukan. Silalagip iti pannakirelasionna ken Jehova ken ti umiso a lugarna iti organisasion ti Dios, dina ipalubos ti bara ti panagpungtot a mangituray kenkuana. Imbes ketdi, ti “tao a mannakaawat” pagreggetanna ti agtalinaed a nalamiis ken natimbeng iti panagpampanunot. Babaen iti kasta nga espiritu, mabalinyo met a medmedan dagiti sirkumstansia a mangabog ti tao a maag nga agbasol.
Maiyannurot kadagitoy, mabasatayo: “Ti nabannayat a makapungtot dakkel ti pannakaawatna, ngem ti nadarasudos ti espirituna itantan-okna ti kinamaag.” (Proverbio 14:29) Ti kinadarasudos bayat a ti rikna ti maysa ket nabara mabalin a mangiturong kadagiti minamaag nga aramid. Anian a nasaysayaat iti panangpanunot no aniat’ ibunga ti di mamedmedmedan a panagsao wenno ugali! Ta no saan, mabalin nga agtignay ti maysa a tao a sidadarusudos ket agaramid a di nainsiriban, iti kasta “itantan-okna ti kinamaag.” Gapu itoy, agbalinkay koma a “nabannayat a makapungtot,” kas iti Dios, ket maliklikanyo ti nadarasudos ken di nainsiriban nga ar-aramid.—Exodo 34:6.
Liklikan ti Kinatangsit
Gaput’ kinatangsit, mabalin a ti maysa a tao agbalin a di mangikukuenta kadagiti dadduma ken managpungpungtot pay. Gapuna intay mabasa: “Ti naunget a tao mamaltuad iti ringgor, ket ti narungsot a tao aglapusanan iti kinasalungasing.” (Proverbio 29:22) No saan a medmedan ti maysa ti espirituna no di ket “naunget,” mabalin a ‘mamaltuad iti ringgor,’ uray kadagiti aggagayyem. Ket “ti narungsot a tao aglapusanan iti kinasalungasing.” Wen, isut’ sigurado a makabasol—banag a kayat a liklikan ti masirib ken nasantuan a tao.
Diyo liplipatan a di anamongan ni Jehova ti kinatangsit ken napalangguad a panagpungtot. (Proverbio 16:18) Nasaysayaat nga adayo ti panangsapul ti tulong ti Dios a mangibtur ti suot ken agtignay a sipapakumbaba ngem iti isusuko iti natangsit a panagpungtot wenno panagunget.—Proverbio 29:23.
Agtignay a Sieemma
Kasapulan ti kinaemma no naiparna a napagungtankayo iti maysa nga addaan autoridad. Iti dayta a kanito, aniat’ mabalin nga umuna a riknayo? Nalabit isut’ ibabales iti nadarasudos, dakes a sasao. Ngem ti Biblia mangbalakad: “No ti espiritu ti agturay bumangon a bumusor kenka, dika panawan dayta yanmo, ta ti kinapakumbaba pasardengenna ti dakkel a pannakaranggas.” (Eclesiastes 10:4) Anian a nasirsirib ti isusungbat nga addaan kinaemma! Wen, “ti naalumamay a sungbat pagbaw-ingenna ti pungtot.” (Proverbio 15:1) Kasapulan ti panagteppel tapno agtignay a sieemma, ngem daytoy nainsiriban a kurso paluknengenna dagiti problema ken parang-ayenna dagiti natalna a relasion.
No dakayo met ti napagungtan a di umiso, mainanama met koma a ti tao nga addaan autoridad palubosannakayo a mangilawlawag kadagiti bambanag. Siempre, aniaman a panangilawlawag maaramid koma iti naemma nga espiritu a manginanama a ti kamali a panangmatmat ket makorehirto. Daydiay tao nga addaan autoridad kasapulan met ti panangmedmedna ti espirituna a mangipalubos ti kasta a panangilawlawag, ket daytoy ti mangipakita nga adda kinasirib ken bileg kenkuana.
Addaman iti posision ti autoridad ti maysa a Kristiano wenno awan, laglagipenna koma a “daydiay awanan panangtengngel ti espirituna ket kas maysa a siudad a margaay ken awan bakudna.” (Proverbio 25:28) Ti tao a saan a naemma ken saanna a tenglen ti espirituna ket nalaka a rauten dagiti di umiso a pampanunot a mamagtignay kenkuana kadagiti dakes a pamay-an. Ni Jesu-Kristo, a nangted ti perpekto nga ulidan, ket “naemma ken napakumbaba iti puso.” (Mateo 11:29) Mainayon pay, ti kinaemma ket bunga ti nasantuan nga espiritu ti Dios, a rebbeng nga ikararag dagiti Kristiano.—Lucas 11:13; Galacia 5:22, 23.
Apay a Medmedanyo ti Pungtotyo?
Apresiarentayo dagiti naemma a sasao, ngem masansan a ditay ammo no aniat’ nangtignay ti panagpungtot. Kinapudnona, mabalin pay nga ilemmeng ti tao nga awan prinsipiona ti panagungetna ken ti determinasionna nga agibales iti sabali a tao maigaput’ pudpudno wenno maipatpato laeng a basol! Kas managinsisingpet, mabalin nga agur-uray iti apagpag-isu a tiempo a panagsaona iti makadangran a banag iti daydiay kagurgurana. Pudno unay, di koma ipalubos ti maysa a Kristiano a tumanor dayta nga espiritu kenkuana, ta insurat ni apostol Juan: “Ngem ti gumura iti kabsatna adda iti kinasipnget ket magmagna iti sipnget, ket dina ammo no sadino ti papananna, agsipud ta ti sipnget kinullaapanna dagiti matana.” Kuna pay met ni Juan: “Siasinoman a gumura ken kabsatna mangpapatay ket ammoyo nga awan ti manangpapatay nga adda biagna nga agnanayon nga agtaeng kenkuana.”—1 Juan 2:11; 3:15.
No ti kinatangsit, panaginsisingpet, wenno aniaman a dadduma pay a dakes a kababalin ket nailemmeng, ti kasta a pananglimlimo saanna nga allilawen ti Dios. Uray pay dagiti napigsa a mangipabigbig a sasao wenno pabuya ti sinsinan a kinalinteg saanda a mailemmeng iti Dios no aniat’ naguneg iti puso. Kuna ti Proverbio 16:2: “Amin dagiti daldalan ti maysa a tao nadalusda kadagiti matana met laeng, ngem ni Jehova gantingenna dagiti espiritu.” Ti Dios nikaanoman di maallilaw.
Agpaay iti mismo a pagimbaganyo ken agpaay kadagiti Nainkasuratan a rason a napagsasaritaantayo, ngarud, agbalinkay koma a kas Jesus ken kadagiti dadduma a masirib a tattao a nangliklik ti kinatangsit ket nagtignayda a sieemma. Sapay koma, ta medmedanyo ti pungtotyo!