NAZAREO
[Daydiay Nailasin; Daydiay Naidedikar; Daydiay Naisina].
Adda dua a klase ti Nazareo: ti maysa ket boluntario nga agbalin a Nazareo ken ti sabali ket intuding ti Dios. Masarakan iti libro ti Numeros, kapitulo 6 dagiti alagaden mainaig kadagiti boluntario a Nazareo. Agpadpada a dagiti lallaki ken babbai mabalinda ti mangaramid iti naisangsangayan a kari ken Jehova tapno agbiagda kas Nazareo iti maysa a periodo ti tiempo. Nupay kasta, no mangngeg ti ama a nagkari ti balasangna wenno mangngeg ti lalaki a nagkari ti asawana ngem saan nga umanamong iti dayta, mabalinna a waswasen ti kari.—Nu 30:1-8.
Adda tallo a banag a kangrunaan a maiparit kadagidiay nagkari kas Nazareo: (1) Saanda nga uminum iti makabartek nga inumen; saanda met a mangan iti aniaman a nagtaud iti ubas, uray no naata, naluom, wenno naipagango, wenno uray uminum iti aniaman a tubbogna, uray no kabbaro, napaalsem, wenno napagbalin a suka. (2) Saanda a putdan ti buok ti uloda. (3) Saanda a mangsagid iti bangkay, uray pay ti bangkay ti kaasitgan a kabagianda—ama, ina, kabsat a lalaki, wenno kabsat a babai.—Nu 6:1-7.
Naisangsangayan a Kari. Ti tao a nangaramid iti daytoy naisangsangayan a kari ket masapul nga “agbiag kas maysa a Nazareo [kayatna a sawen, naidedikar, naisina agpaay] ken Jehova” saan ket a tapno pagsiddaawenna ti tattao babaen iti napanayag a panangipakitana iti nalabes a panangistrikto iti bagi. Imbes ketdi, “iti amin nga al-aldaw ti kina-Nazareona isu nasantuan ken Jehova.”—Nu 6:2, 8; idiligyo ti Ge 49:26, Rbi8 ftn.
Ngarud dagiti makalikaguman kadagiti Nazareo adda naisangsangayan a kaipapananda iti panagdaydayaw ken Jehova. Kapadpadana ti nangato a padi, a gapu iti nasantuan nga akemna, saan a mangsagid iti bangkay, uray pay ti bangkay ti maysa kadagiti kaasitgan a kabagianna. Naparitan ti nangato a padi ken ti katulongan a papadi nga uminum iti arak wenno makabartek nga inumen no itungtungpalda dagiti sagrado nga annongenda iti sanguanan ni Jehova gapu iti serioso a pagrebbenganda.—Le 10:8-11; 21:10, 11.
Kanayonanna pay, ti Nazareo (Heb., na·zirʹ) ‘rumbeng nga agbalin a nasantuan babaen ti panangipalubosna nga umatiddog dagiti linabag ti buok ti ulona,’ ta agserbi dayta kas pagilasinan a balangat tapno ti isuamin a tattao mailasinda ti nasantuan a kina-Nazareona. (Nu 6:5) Dayta met laeng a Hebreo a sao a na·zirʹ ket naaramat mainaig kadagiti “di naarbasan” nga ubas bayat ti sagrado a tawtawen a Sabbath ken Jubileo. (Le 25:5, 11) Makapainteres met ta ti balitok a plata iti sango ti turbante ti nangato a padi, a nakitikitan iti sasao a “Ti kinasanto kukua ni Jehova,” ket naawagan iti “nasantuan a pagilasinan ti dedikasion [Heb., neʹzer, manipud met laeng iti sao a nagtaudan ti na·zirʹ].” (Ex 39:30, 31) Neʹzer met ti awag iti opisial nga uklop ti ulo, wenno balangat, nga inaramat ti napulotan nga ar-ari ti Israel. (2Sm 1:10; 2Ar 11:12; kitaenyo ti DEDIKASION; KORONA.) Iti kongregasion Kristiano, kunaen ti apostol a ti babai ket naipaayan iti atiddog a buok imbes koma a dalungdong. Agserbi dayta kas pammalagip a ti saadna ket naiduma iti lalaki; rebbeng a laglagipenna nga inyurnos ti Dios nga agpasakup iti lalaki. Isu a dagiti makalikaguman a kas iti di naputdan a buok (di gagangay iti lalaki), naan-anay a panangliklik iti arak kasta met ti panagkasapulan nga agbalin a nadalus ken di natulawan, nagserbida a mangipabigbig ti dedikado a Nazareo ti kinapateg ti panangistrikto iti bagi ken naan-anay a panagpasakup iti pagayatan ni Jehova.—1Co 11:2-16; kitaenyo ti BUOK; DALUNGDONG; NAKAPARSUAAN, NAKAISIGUDAN.
Dagiti makalikaguman no matulawan ti Nazareo. Ti maysa a Nazareo agbalin a narugit iti pito nga aldaw no makasagid iti natay a bagi, uray no di inggagara a nasagidna ti maysa a natay iti sibayna. Iti maikapito nga aldaw, rumbeng a kiskisanna ti ulona ken gugoranna ti bagina, ket iti sumaganad nga aldaw mangipan iti dua a pagaw (wenno, dua nga urbon nga atap a kalapati) iti padi, maysa ti agpaay kas daton gapu iti basol ket ti sabali pay agpaay kas mapuoran a sakripisio; mangidatag met iti urbon a kalakian a karnero kas daton gapu iti babak. Kanayonanna, ti nangaramid iti kari ti kina-Nazareo baliwanna manen ti mangrugi nga agbilang iti naituding nga al-aldaw ti kari kas idi damo.—Nu 6:8-12.
Dagiti makalikaguman no agpatinggan ti kari. No nagpatinggan ti espesipiko a kapaut ti kari, dumatag ti Nazareo kadagiti papadi iti sanguanan ti tolda ti gimong, nga awitna dagiti naibilin a maisakripisio a maysa nga urbon a kalakian a karnero agpaay a daton a mapuoran, maysa a kabaian a kordero agpaay a daton gapu iti basol, ken maysa a kalakian a karnero agpaay a sakripisio a pakikaykaysa. Mangawit met iti sangalabba a di pinaalsa (di nalebaduraan) a tintinapay ken galgalieta a nalanaan a naimbag, agraman ti mayanatup a datdaton a bukbukel ken inumen. Mainayon kadagitoy makalikaguman a sakripisio, mangyeg ti Nazareo iti dadduma pay a daton iti santuario sigun iti kabaelanna. (Nu 6:13-17, 21) Sumaganad, paputdan ti Nazareo ti atiddog a buokna, ket maipuor dayta iti apuy iti sirok ti sakripisio a pakikaykaysa. Kalpasanna, ti sumagmamano a paset dagiti daton ket ilili ti agan-annong a padi kas “daton a mailili” iti sanguanan ni Jehova bayat a sipaparabaw dagita iti ima ti Nazareo.—Nu 6:18-20.
Agparang nga idi agangay impalubos dagiti Judio a mangted dagiti nabaknang a tattao kadagiti makalikaguman a sakripisio kas tulong iti nakurapay a tattao nga agtarigagay a mangaramid iti kari ti Nazareo.
Agparang a daytoy idi ti masursurot a kaugalian nga inaramat ni apostol Pablo idi nakagteng idiay Jerusalem bayat ti panagngudo ti maikatlo a panagdaliasatna. Tapno agsardeng dagiti ulbod a sayangguseng a ni Pablo ket ‘isursurona iti amin a Judio kadagiti nasion a saanda a magna kadagiti sagrado a kaugalian’ ti Judio a nasion, nangirekomenda dagiti Kristiano a kakabsat ni Pablo iti maysa a plano. “Addaankami iti uppat a lallaki nga adda karida iti bagbagida,” imbagada ken Pablo. “Ikuyogmo dagitoy a lallaki ket dalusam ta bagim babaen iti seremonia a kaduam ida ket asikasuem dagiti gastosda, tapno makiskisan dagiti uloda.”—Ara 21:20-26.
Ti kapaut ti panagbalin a Nazareo ket agpannuray iti daydiay mangar-aramid iti dayta a kari. Sigun iti nabayagen a patpatien dagiti Judio (saan a ti Biblia), di nakurkurang ngem 30 nga aldaw ti kapaut dayta a kari, ta no nakurkurang ngem iti dayta pagarupenda a maksayan ti kinasagrado ti kari, ket agbalin laengen a kadawyan dayta.
Dagiti Nazareo iti Unos ti Panagbiagda. Saan a kasapulan nga agkari dagiti dinutokan ni Jehova kas Nazareo iti intero a panagbiagda nga inlasinna maipaay iti naisangsangayan a panagserbi, ken ti kina-Nazareoda ket saan a limitado laeng a panawen (a mairugi manen no masalungasing sakbay nga agleppas). Gapu kadagitoy a rason, ti bilbilin kadakuada ni Jehova ket adda nakaidumaanna kadagiti kalikagumanna kadagiti boluntario a Nazareo. Maysa ni Samson kadagiti dinutokan ti Dios kas Nazareo iti unos ti panagbiagda, nga intudingen ti Dios sakbay pay a nayinaw. Saan met a ti inana ti nangikeddeng iti dayta. Ti inana ket binilin ti anghel a tungpalenna dagiti naisangsangayan nga alagaden—saan nga uminum iti arak wenno makabartek nga inumen wenno mangan iti aniaman a narugit bayat a masikog—gapu ta agbalinto a Nazareo ti anakna.—Uk 13:2-14; 16:17.
Ti bilin nga alagaden agpaay ken Samson ket “awan ti labaha nga umay iti rabaw ti ulona.” (Uk 13:5) Nupay kasta, saan a naparitan a mangsagid kadagiti natay a bagi. Gapuna, saan a natulawan ti kina-Nazareo ni Samson idi pinapatayna ti maysa a leon, wenno idi ginudasna ti 30 a Filisteo sana inuksob ti kawkawes dagiti bangkayda. Iti sabali pay a pasamak, inanamongan ti Dios ti panangpapatayna iti sangaribu kadagiti kabusor “babaen ti tulang ti panga ti kalakian nga asno—maysa a bunton, dua a bunton!”—Uk 14:6, 19; 15:14-16.
No maipapan ken Samuel, ni Anna nga inana ti nagkari, a ti di pay nayinaw nga anakna inkeddengna nga agserbi ken Jehova kas maysa a Nazareo. Kinunana iti kararagna iti Dios: “No . . . di bumurong . . . a mangipaayka iti adipenmo a babai iti anak a lalaki, ipaaykonto ken Jehova iti amin nga al-aldaw ti panagbiagna [“ket saanto nga uminum iti arak wenno uray iti naingel nga inumen,” (1Ar 1:11, LXX)], ket awanto ti labaha nga umay iti rabaw ti ulona.” (1Sm 1:9-11, 22, 28) Maipapan ken Juan a Manangbautisar, “saan a pulos uminum iti arak ken naingel nga inumen.” Malaksid iti nadakamat a Nazareo met nanipud aldaw ti pannakayanakna kas intuding ti Dios, manmano laeng a detalye ti nadakamat maipapan iti dayta.—Lu 1:11-15; idiligyo ti Mt 3:4; 11:18.
Maysa ni Juan a Manangbautisar kadagidiay Nazareo nga imbangon a mismo ni Jehova. Isu dayta ti kinuna ti Dios babaen ken mammadtona nga Amos: “Imbangbangonko ti sumagmamano iti annakyo kas mammadto ken ti sumagmamano kadagiti agtutuboyo a lallaki kas Nazareo.” Ngem no dadduma saan a binigbig wenno rinaem ida dagiti tattao, ket pinadpadas pay ketdi ti nasubeg nga Israel a dadaelen ti kinatarnawda ken Jehova. (Am 2:11, 12) Saan met a nakalasat dagiti di matalek a Nazareo nga adda iti uneg ti Jerusalem idi napnuanen ti basbasol ti Israel ken inikkat ni Jehova ti kadaanan nga Israel idi 607 K.K.P. Deskribiren ni Jeremias a ngimmisiten dagiti sigud a nasalun-at ken napigsa a Nazareo bayat a ti kudilda kimbet kadagiti tulangda gapu iti nakaro a bisin.—Un 4:7-9.