Etukulwa etihamano
Omhata oyo tu na okutaalela atusheni
1, 2. (a) Omhata ilipi Satana a eta po muEden? (b) Ongahelipi osho a popya sha li tashi ulike komhata oyo?
OWA kwatelwa momhata ya fimanenena oyo inai shakenekwa nande onale kovanhu. Ombinga oyo wa ama shi na sha nayo otai ufa kutya onakwiiwa yoye yaalushe otai ka kala ngahelipi. Omhata oyo oya holoka po eshi ounashibofa wa holoka muEden. Pefimbo opo Satana okwa pula Eva a ti: “Kalunga okwa tile tuu shili: nye inamu lya komiti adishe domoshikunino?” Eva okwa nyamukula kutya shi na sha nomuti umwe Kalunga okwa ti: “Nye inamu lya oiimati yao . . . mu ha fye.” Opo nee Satana okwa popya sha yukilila shi na sha naJehova ta popi oipupulu ta ti kutya, kutya nee omwenyo waEva ile owaAdam kada li de likolelela kokudulika kuKalunga. Satana okwa ti kutya Kalunga okwa li ta anyene oishitwa yaye oshinima shiwa—okudula okutula po omifikamhango davo vene monghalamwenyo. Satana okwa ti: “Kalunga oku shi shii nokutya, ngenge tamu li [kuo], omesho eni taa pashuka, opo mu shiive ngaashi Kalunga ouwa nowii.”—Genesis 3:1-5.
2 Paushili, Satana okwa li ta ti kutya ovanhu otava ka kala ve li nawa mokuninga omatokolo avo vene ponhele yokudulika keemhango daKalunga. Kungaha, okwa shonga onghedi yaKalunga yokupangela. Osho osha eta omhata ya fimana neenghono i na sha nounamapangelo waKalunga weshito alishe, oufemba waye wokukala omupangeli. Epulo olo la etifwa olo: Mbela oshike shiwa kovanhu, onghedi yaJehova yokupangela ile okulipangela va manguluka ko kuye? Doshili, Jehova okwa li ta dulu okudipaa diva Adam naEva, ndele osho kasha li tashi ka kandula po omhata i na sha nounamapangelo monghedi iwa. Mokweefa oulikumwe wovanhu u kale oule wefimbo, Kalunga okwa li ta ka dula okuulika filufilu osho okumanguluka ko kuye nokeemhango daye taku ka eta.
3. Omhata onhivali ilipi ya etwa po kuSatana?
3 Okuponokela kwaSatana oufemba waJehova wokukala omupangeli inaku xulila pwaasho sha ningwa muEden. Okwa tula momalimbililo oudiinini kuJehova wavamwe. Osho osha ninga omhata onhivali oyo ya pambafana filufilu nomhata yotete. Eshongo laye ola ya fiyo la kwatela mo oludalo laAdam naEva nosho yo ovana vaKalunga aveshe vopamhepo, nokuli nOmona omuholike oshiveli shaKalunga. Pashihopaenenwa, pefimbo laJob, Satana okwa twa eemhata kutya ovo tava longele Jehova itave shi ningi molwohole yokuhola Jehova nosho yo onghedi yaye yokupangela, ndele omolwomatomheno okulihola mwene. Okwa twa eemhata kutya ngeenge ova mono oixuna, aveshe otave ke liyandja komahalo okulihola mwene.—Job 2:1-6; Ehololo 12:10.
Osho ondjokonona ya ulika
4, 5. Ondjokonona oya ulika shike shi na sha nokulipangela kwovanhu?
4 Oshitwa sha fimanenena shi na sha nomhata younamapangelo osho: Kalunga ina shita ovanhu va kale va manguluka ko kepangelo laye ndele tava pondola. Omolwouwa wavo, okwe va shita va kale ve likolelela keemhango daye douyuki. Omuprofeti Jeremia okwa dimina a ti: “Akutu, Omwene, ondi shi shii nokutya, ondjila yomunhu ihai kala mepangelo laye mwene, ile mepangelo lomulumenhu, nhumbi ta ende, nhumbi ta yukifa eenghatu daye. Denge nge Omwene.” (Jeremia 10:23, 24) Onghee hano, Eendjovo daKalunga otadi tu ladipike tadi ti: “Nomutima woye aushe lineekela Omwene, ino liameka keendunge doye mwene.” (Omayeletumbulo 3:5) Ngaashi ashike Kalunga a shita ovanhu va kale tava pangelwa keemhango daye dopaushitwe opo va kale ve na omwenyo, okwa ninga yo eemhango dopaenghedi, odo ngeenge ohatu dulika kudo tadi ka eta oulipamwe wa hangana.
5 Osha yela kutya, Kalunga oku shi shii kutya ovanhu itava dulu nande okupondola mokulipangela vo vene nope he na epangelo laye. Mokuninga eenghendabala doshimha dokukala va manguluka ko kepangelo laKalunga, ovanhu ova tula po omilandu di lili noku lili dopapolotika, domaxupilo nosho yo dopamalongelokalunga. Omayooloko a tya ngaho okwa etela ovanhu omalipumomumwe itaa xulu po oo haa twala fiyo omelongifo leenghono, oita nosho yo efyo. “Omunhu ta pangelele omukwao omupya.” (Omuudifi 8:9) Osho osho naanaa sha ningwa mondjokonona aishe yovanhu. Ngaashi sha xunganekwa mEendjovo daKalunga, ovanhu vai novakengeleledi ova “ehena komesho mowii.” (2 Timoteus 3:13) Natango, mefelemudo eti-20 omo ovanhu va hanga oshitwa shopombada mokupondola mounongononi nomoikwafabrika, omwa ningwa omaupyakadi manene inaa monika nale. Eendjovo daJeremia 10:23 oda kolekwa neenghono—ovanhu kava li va shitwa va yukife eenghatu davo.
6. Ongahelipi Kalunga ta ka xulifa po mafiku okumanguluka ko kwovanhu kuye?
6 Oilanduliko yefimbo lile inyikifa oluhodi yokumanguluka ko kuKalunga oya ulika filufilu kutya epangelo lovanhu itali dulu nande okupondola. Epangelo laKalunga olo alike ondjila tai twala kelao, koukumwe, koukolele nomwenyo. Natango, Eendjovo daKalunga otadi ulike kutya okulididimikila epangelo lovanhu kwaJehova la manguluka ko kuye oku li pokuxula po. (Mateus 24:3-14; 2 Timoteus 3:1-5) Mafiku, ota ka katukila onghatu oinima yopanhu opo a ulike kutya oye omupangeli wedu alishe. Exunganeko lOmbibeli otali ti: “Pomafiku eehamba dinya [omapangelo opanhu oo e li ko kunena] Kalunga ou komeulu ota ka dika ouhamba [meulu] itau ka teka po fiyo alushe, nepangelo lawo itali ka yandjwa koshiwana shimwe [ovanhu itava ka pangela vali edu nandenande]. Ndele owo otau ka nyanyaula notau ka teyaula omauhamba aeshe [okunena] noku a xulifa po, ndelenee owo vene tau ka kala fiyo alushe.”—Daniel 2:44.
Okuxupa nokuya mounyuni mupe waKalunga
7. Eshi okupangela kwaKalunga taku ka xulifa po epangelo lopanhu, oolyelye tava ka xupa?
7 Eshi okupangela kwaKalunga taku ka xulifa po epangelo lopanhu, oolyelye tava ka xupa? Ombibeli otai nyamukula tai ti: “Ovanashili [ovo tava yambidida oufemba waKalunga wokupangela] tava ka nangala oshilongo, naava ve he noshipo tava ka kala mo. Ndelenee ovahenakalunga [ovo itava yambidida oufemba waKalunga wokupangela] tava ka dudwa mo moshilongo.” (Omayeletumbulo 2:21, 22) Sha faafana, omupsalme okwa ti: “Ngenge pa pita okafimbo kaningholi, omuhenakalunga ita kala po vali . . . Ovayuki, vo otava ka fyuulula [edu, OB-1986], ndee tava kala mo alushe.”—Epsalme 37:10, 29.
8. Ongahelipi Kalunga ta ka yukipalifa filufilu ounamapangelo waye?
8 Konima eshi onghalelo yaSatana ya hanaunwa po, Kalunga ota ka eta ounyuni waye mupe, oo tau ka kufa po filufilu elongifo leenghono lihanauni, oita, oluhepo, okumona oixuna, omikifi nosho yo efyo olo la kala la pika ovanhu oule womido omayovi. Ombibeli otai yelifa neendjovo diwa omanangeko noupuna oo taa ka pewa ovanhu ovaduliki tai ti: “[Kalunga] ota feta po omahodi momesho avo, nefyo itali kala po vali ile oluhodi ile okulila ile ouyahame itau kala po vali, osheshi eshi shotete osha xula po.” (Ehololo 21:3, 4) Okupitila mepangelo laye lOuhamba womeulu koshi yaKristus, Kalunga ota ka yukipalifa ile ta ka ulika filufilu oufemba waYe wokukala Omupangeli wetu.—Ovaroma 16:20; 2 Petrus 3:10-13; Ehololo 20:1-6.
Nghee ovanhu ve linyenga komhata
9. (a) Ongahelipi ovo va kala ovadiinini kuJehova va li va tala ko eendjovo daye? (b) Ongahelipi Noa a ulika oudiinini waye, nongahelipi hatu dulu okumona ouwa moshihopaenenwa shaye?
9 Mondjokonona aishe, opa kala ovalumenhu novakainhu ve na eitavelo ovo va ulika oudiinini wavo kuJehova e li Omupangeli. Ova li ve shi shii kutya onghalamwenyo yavo oye likolelela kokupwilikina nokokudulika kuye. Noa okwa li omulumenhu a tya ngaho. Omolwaasho Kalunga okwa ti kuNoa: “Patokolo lange exulilo lombelela alishe ola fika. . . . Lihongela ongulu yomomeva.” Noa okwa dulika kewiliko laJehova. Nonande ova li va londwelwa, ovanhu vamwe vopefimbo olo ova kala nonghalamwenyo yavo pa fa kwa li itapa ka ningwa oshinima inashi ningwa nale. Ndele Noa okwa tunga ongulu yomomeva inene nokwa kala e lipyakidila okuudifila vamwe kombinga yeendjila daJehova douyuki. Ehokololo otali twikile tali ti: “Noa osho a ninga. Naa naa ngaashi Kalunga a tonga, osho ye a ninga.”—Genesis 6:13-22; Ovaheberi 11:7; 2 Petrus 2:5.
10. (a) Ongahelipi Abraham naSara va yambidida ounamapangelo waJehova? (b) Omonghedi ilipi hatu dulu okumona ouwa moshihopaenenwa shaAbraham naSara?
10 Abraham naSara ova li yo oihopaenenwa iwa yokuyambidida ounamapangelo waJehova, molwaashi ova ninga keshe osho e va lombwela. Ova kala muUr shOvakaldi, oshilando sha hepuluka. Ndele eshi Jehova a lombwela Abraham a ye koshilongo shimwe, osho kwa li e he shii, Abraham “okwa [tembuka, OB-1954] ngaashi Omwene e mu lombwela.” Kape na omalimbililo kutya Sara okwa li e na onghalamwenyo iwa—e na eumbo, ookaume novapambele. Ndelenee okwa li a dulika kuJehova nosho yo komushamane waye ndele ta i kedu laKanaan, nonande ka li a shiiva kutya eenghalo otadi ka kala ngahelipi oko.—Genesis 11:31–12:4; Oilonga 7:2-4.
11. (a) Omeenghalo dilipi Moses a yambidida ounamapangelo waJehova? (b) Ongahelipi oshihopaenenwa shaMoses tashi tu etele ouwa?
11 Moses okwa li omunhu umwe vali oo a yambidida ounamapangelo waJehova. Naasho okwe shi ninga e li meenghalo didjuu neenghono—mokushakena naFarao waEgipti oshipala noshipala. Hasheeshi ngeno Moses kwa li e lineekela muye mwene. Mepingafano naasho, okwa li a limbililwa okuhadula okupopya nawa kwaye. Ndele okwa dulika kuJehova. Kekwafo laJehova nokukwafelwa komumwaxe Aron, Moses okwa fikifa eendjovo daJehova oikando noikando komutangalali Farao. Nokuli Ovaisrael vamwe ova li va kembaula Moses neenghono. Ndele Moses okwa longa noudiinini aishe oyo Jehova e mu lombwela, nomokupitila muye Israel okwa li sha mangululwa okudja muEgipti.—Exodus 7:6; 12:50, 51; Ovaheberi 11:24-27.
12. (a) Oshike tashi ulike kutya oudiinini kuJehova owa kwatela mo shihapu shi he fi ashike okuninga osho Kalunga a shangifa kondadalunde? (b) Ongahelipi okuuda ko oudiinini woludi olo tashi tu kwafele tu tule moilonga 1 Johannes 2:15?
12 Ovo va li ovadiinini kuJehova inava diladila kutya ashishe osho sha li sha pulwa osha li okudulika kwaasho a shanga. Eshi omukainhu waPotifar a kendabala okukoka Josef a nyone ohombo naye, kapa li oshipango sha shangwa sha dja kuKalunga osho sha kelela enyonohombo. Ndelenee Josef okwa li e shii kombinga yelongekido lohombo oyo ya dikwa po kuJehova muEden. Okwa li e shi shii kutya okunangala nomukainhu womulumenhu umwe otashi ka nyemateka Kalunga. Josef ka li a hala okukendabala a mone kutya ofiyo openi Kalunga te ke mu efa a kale a fa Ovaegipti. Okwa yambidida eendjila daJehova mokudilonga kokuungaunga kwaye novanhu ndele ta tula moilonga nelungi osho a uda ko kutya osho ehalo laKalunga.—Genesis 39:7-12; Epsalme 77:12, 13.
13. Ongahelipi Ondiaboli ya li ya ulikwa kutya oinaipupulu shi na sha (a) naJob? (b) nOvaheberi vatatu?
13 Nokuli nongeenge tava yelekwa unene, ovo ve shii shili Jehova ihave mu efa. Satana okwa popya kutya ngeenge Job okwa kanifa oiniwe yaye ihapu ile oukolele waye, ota ka fiya po Jehova, nonande Jehova okwa ti kutya okwe mu hokwa. Ndele Job okwa ulika kutya Ondiaboli omunaipupulu, nokuli nonande Job ka li e shii kutya omolwashike omaupyakadi tae mu ningilwa. (Job 2:9, 10) Omafelemido konima yaasho, natango mokukendabala okukoleka oshitwa shaye, Satana okwa longifa ohamba ya handuka yaBabilon i tilife ovalumenhu ovanyasha vatatu Ovaheberi nefyo mediko la hanya omundilo ngeenge itava tu eengolo va ilikane oshihongwafano osho sha tulwa po kohamba. Molwaashi ova li va fininikwa va hoolole pokati kokudulika koshipango shohamba nokudulika komhango yaJehova oyo tai dilike okulongela oikalunga, ova shiivifa nomufindo kutya ohava longele Jehova nonokutya oye Omupangeli Munenenene wavo. Oudiinini kuKalunga owa li oshinima shi na ondilo kuvo shi dulife omwenyo wavo wopefimbo opo!—Daniel 3:14-18.
14. Otashi shiiva ngahelipi kufye tu li ovanhu inava wanenena okuulika kutya otu li shili ovadiinini kuJehova?
14 Mbela okudja moihopaenenwa oyo otu na okufika pexulifodiladilo kutya okukala omudiinini kuJehova, omunhu oku na okukala a wanenena ile kutya oo ta ningi epuko okwa dopa filufilu? Hasho nandenande! Ombibeli otai tu lombwele kutya omafimbo amwe Moses okwa li a dopa. Nonande Jehova okwa li a nyemata, ina ekelashi Moses. Ovayapostoli vaJesus Kristus navo ova li yo nomaunghundi avo. Molwaashi Jehova oku shii kutya otwa fyuulula okuhawanenena, ote tu tambula ko ngeenge itatu lipwililikile owina ehalo laye moshinima keshe. Ngeenge otwa i menyono molwounghundi, osha fimana tu livele ombedi shili nokukala itatu shi ningi ondjikilile okuninga enyono olo. Kungaha ohatu ulike kutya otu hole shili osho Jehova ta ti oshiwa notu tonde osho ta holola kutya oshii. Omolweitavelo letu meenghono dokudiminwa po omatimba omolwongushu yeyambo laJesus, ohatu dulu okukala tu na omufika wa koshoka koshipala shaKalunga.—Amos 5:15; Oilonga 3:19; Ovaheberi 9:14.
15. (a) Olyelye mokati kovanhu aveshe a kanyatela oudiinini wa wanenena kuKalunga, naasho osha ulika shike? (b) Ohatu kwafelwa ngahelipi kwaasho Jesus a ninga?
15 Ndele mbela otaku dulu okutiwa kutya okudulika monghedi ya wanenena kounamapangelo waJehova itaku shiiva nandenande kovanhu? Enyamukulo kwaasho ola li la fa “oshiholekwa shiyapuki” oule womido 4 000 lwaapo. (1 Timoteus 3:16, NW) Nonande Adam okwa li a shitwa a wanenena, ina tula po oshihopaenenwa sha wanenena sheliyandjo lometilokalunga. Olyelye hano kwa li ta dulu oku shi tula po? Kape na nande oumwe womoludalo laye lilunde ta dulu. Omunhu aeke oo a dula oku shi ninga oJesus Kristus. (Ovaheberi 4:15) Osho Jesus a wanifa po osha ulika kutya Adam, oo a li e na eenghalo diwa okwa li ta dulu okukanyatela oudiinini wa wanenena ngeno okwa li a hala. Epuko kala li moilonga yeshito yaKalunga. Onghee hano Jesus Kristus oye oshihopaenenwa osho twa hala okuhopaenena ndele hamokudulika ashike keemhango daKalunga ndele omokuliyandja yo pauhandimwe kuJehova, Omunamapangelo aeshe.—Deuteronomion 32:4, 5.
Ohatu nyamukula ngahelipi pauhandimwe?
16. Omolwashike tu na okukala oupafi alushe shi na sha noikala yetu i na sha nounamapangelo waJehova?
16 Keshe umwe womufye oku na okutaalela omhata i na sha nounamapangelo weshito alishe. Ngeenge otwa popi moipafi kutya otu li kombinga yaJehova, Satana ote tu ningi oshishonekwa shaye. Ote tu fininike okudja keembinga adishe nota ka twikila oku shi ninga fiyo okexulilo longhalelo ei yoinima youkolokoshi. Natu kaleni oupafi. (1 Petrus 5:8) Elihumbato letu otali ulike kutya otu li kombinga ilipi shi na sha nomhata inenenene younamapangelo waJehova nosho yo omhata onhivali i na sha noudiinini kuKalunga ngeenge hatu yelekwa. Itatu dulu okutala ko elihumbato lokuhenoudiinini li li inali fimana molwaashi ashike li li apeshe mounyuni. Okukanyatela oudiinini otaku pula opo tu kendabale okutula moilonga omifikamhango daJehova douyuki moshinima keshe shonghalamwenyo.
17. Oshike sha etifa oipupulu nokuvaka osho shi na oku tu ningifa tu i henuke?
17 Pashihopaenenwa, itatu dulu okuhopaenena Satana, oo e li ‘xe yoipupulu.’ (Johannes 8:44) Otu na okukala ovanashili meenghedi detu adishe. Monghalelo yaSatana, ovanyasha luhapu ihava lombwele ovadali vavo oshili. Ndele ovanyasha Ovakriste ohave shi henuka, nokungaha otava ulike kutya omapopyo aSatana oo oipupulu eshi a ti kutya oshiwana shaKalunga otashi ka efa po oudiinini washo koshi yomayeleko. (Job 1:9-11; Omayeletumbulo 6:16-19) Ope na yo eenghedi dokungeshefa odo tadi dulu okukonekifa omunhu kutya oku li kombinga ‘yaxe yoipupulu’ ponhele yokwaama kuKalunga koshili. Ohatu henuka eenghedi da tya ngaho. (Mika 6:11, 12) Natango, okuvaka ihaku yukipalifwa nande, nokuli nonande omunhu oku na omhumbwe ile oo a vakelwa oinima oshipuna. (Omayeletumbulo 6:30, 31; 1 Petrus 4:15) Nokuli nonande okuvaka oku li apeshe moshitukulwa omo tu li ile osho sha vakwa oshinini, natango otashi kondjifa eemhango daKalunga.—Lukas 16:10; Ovaroma 12:2; Ovaefeso 4:28.
18. (a) Pexulilo lEpangelo lOmido Eyovi laKristus, eyeleko lilipi tali ka hanga ovanhu aveshe? (b) Oikala ilipi tu na okukulika paife?
18 Pefimbo lEpangelo lOmido Eyovi laKristus, Satana neendemoni daye otava ka kala mombwili, itava ka dula okunwefa mo ovanhu. Osho itashi ka kala tuu epepelelwo! Ndele konima yomido eyovi, otava ka mangululwa oule wokafimbo. Satana nosho yo ovo tave mu landula otava ka fininika ovanhu ovo va wanenena ovo tava kanyatele oudiinini wavo kuKalunga. (Ehololo 20:7-10) Ngeenge osha ka kala oufembanghenda kufye okukala nomwenyo pefimbo opo, mbela ohatu ke linyenga ngahelipi shi na sha nomhata younamapangelo weshito alishe? Molwaashi pefimbo olo ovanhu aveshe otava ka kala va wanenena, oilonga keshe yokuhenoudiinini otai ka kala yowina notai ka etifa ehanauno laalushe. Inashi fimanenena tuu tu kulike oikala yokudulika paife kelombwelo keshe olo Jehova te tu pe, kutya nee okupitila mEendjovo daye ile okupitila mehangano laye! Mokuninga ngaho, ohatu ulike eliyandjo letu lashili loku mu liyandjele e li Omunamapangelo aeshe.
Eenghundafana dokweendulula
• Omhata inene ilipi atusheni tu na okutaalela? Osha enda ngahelipi opo tu kwatelwe mo?
• Oshike shididilikwedi shi na sha neenghedi omo ovalumenhu novakainhu vomefimbo lonale va ulika oudiinini wavo kuJehova?
• Omolwashike sha fimanenena tu fimaneke Jehova okupitila melihumbato letu efiku keshe?