ELIYA Age kwa lididimikilire uhahungami

ELIYA kwa gendere momuramba gwaJorodana. Age kwa gendere ure woyivike yongandi, mokuvyuka korwaMuzogo a tunde koNdundu zaHoreba. Ngesi ana ka tengura koIsraeli, age kuna kumona malitjindjo mosirongo sawo. Ano ruteni oru rwa kere mo siruwo sosire kuna kudongonoka. Mvhura zina tameke kuroka, ntani vanandima kuna kupurura mapya gawo. Eyi kwa reterere muporofete ehengagwido mokumona sirongo sina hokere, nye sinka sendi kwa kere kuhamena vantu. Morwa vantu kapi va kere nelikwatakano naKarunga. Sinzi sawo ngava karere Bara, ano Eliya ga kere nosirugana sosinene.a

Apa Eliya ga sikire pepi nodoropa zaAbeli-Mehora ta mono vanandima mosirugana sawo. Kwa kere po nohove nomurongo mbali nane dina kara konondjoko, ano yipururu eyi murongo nambali kuna kutwikira kupurura. Mugara ogu ga ruganesere sipururu sokuhulilira yige ga paparere Eliya. Age kwa kere Elisa, mugara ogu ga horowere Jehova ngomukwami gwaEliya. Eliya sikando simwe kwa gazarere asi gelike ana kulimburukwa Karunga, yipo ga kere neharo lyenene lyokumona mugara ogu.—1 Vahompa 18:22; 19:14-19.

Eliya ga likata-katere mokugava yitumbukira yendi yimwe kwamukwawo ndi a kare nosinka sokumupinganena po gwapeke ndi? Kapi tatu diva, ntani kapi tatu vhuru kutanta asi Eliya kapi ga kere nomalizuvho gangoso. Morwa nage kwa kere ‘muntu ngwendi nyose.’ (Jakopo 5:17) Bibeli kwa tanta asi: “Eliya ta hutura erwakani lyendi, ta li dwareke Elisa.” (1 Vahompa 19:19) Erwakani lyaEliya lyosirugana sendi souporofete esi ga mu pere Jehova ngali dwara kontunda, alyo nampo kwa kere lyosipapa sonzwi ndi sosikombo. Mokulidwareka Elisa erwakani olyo kwa tente yuma yomulyo. Eliya kwa limburukwire mpangera zaJehova zokutumba Elisa a kare mukwafi gwendi. Eliya kwa huguvarere mwaKarunga gwendi nokumulimburukwa.

Mudinkantugara ogu, nage kwa kere neharo lyokuvatera muporofete gomukurupe. Elisa kapi ga pinganene po Eliya poopo. Nye konyara nomvhura ntazimwe, age nga vatere muporofete ogo gomukurupe, ano konyima kwa ya divikwire asi ‘mukwafi gwaEliya’ ogu nga mu tjire mema komawoko. (2 Vahompa 3:11) Ee, ehengagwido musi ga gwene Eliya mokukara nomukareli ogu nga mu kwafa! Vagara ava vavali kwa ya kere vakaume wovanene. Elikwatakano lyawo kwava vaterere mokulididimikira uhahungami ou wa lihanenene mosirongo. Unene po, wahompa gomudona Ahaba ou wa ligwederere unene.

Nove kuligwanekera nouhahungami ndi? Sinzi setu kuligwanekera nawo mouzuni ou woudona. Ano kugwana kaume ogu ga hara Karunga kuvhura kukuvatera o lididimikire. Nove kuvhura o lirongere ko kepuro lyaEliya nsene to ligwanekere nouhahungami.

“LIWAPAIKA O KUNKUMUKE, MU KA GWANEKERE NAAHABA”

Eliya naElisa va rugene unene mokuvatera vantu va tunge po elikwatakano naKarunga. Awo ngava deura vaporofete vakwaawo, ava nampo ngava tura monosikora dongandi. Mwaza siruwo, Eliya kwa gwene sirugana sosipe kwaJehova: “Liwapaika o kunkumuke, mu ka gwanekere naAhaba, hompa gwaIsraeli.” (1 Vahompa 21:18) Yisinke ga rugene Ahaba?

Hompa kwa kere murwanesi usili, yige ga kere hompa gomudona po kovahompa navenye vaIsraeli. Age kwa kwere Jesebeli, ano eyi ya ninkisire ukareli waBara u lihanene mosirongo, omu ga ya lihamekere mwene hompa. (1 Vahompa 16:31-33) Moukareli waBara kwa hamenene mo ukareli woruvharo noruhonda ntani nokuzamba vanona. Ntani hena, Ahaba kapi ga limburukwire kompangera zaJehova zokudipaga hompa Benihadadi gwaSiliya. Ahaba kwa nyokere kutambura usili wokuhamena upingwa. (1 Vahompa, egaununo 20) Ano edowo lyemona nomfudu nonyanya yaAhaba naJesebeli kwa ligwederere unene.

Ahaba kwa kere nombara zonene unene moSamaliya. Age hena kwa kere nombara moJesireli, ezi za kere ure wonokilometa 37. Ano pepi nombara ozo kwa kere po sikunino soyindjembere. Ahaba kwa nyenenene sikunino oso, esi sa kere somugara gedina Nabota. Ahaba kwa pulire Nabota asi ngano a mu randese po sikunino oso. Nye Nabota kwa tente asi: “HOMPA a silike nge kweyi yokuninka asi ni ku pe sikunino soyindjembere, esi na pinga komama.” (1 Vahompa 21:3) Nabota kwa kere nondino ndi? Wovanzi yimo ava yi gazara ngoso. Nye age kwa limburukwire Veta zaJehova, ezi za dilire kupulisira Vaisraeli va randeserere po evhu eli va pinga kekoro lyawo. (Levitikus 25:23-28) KwaNabota, kapi ya wepe mokuteza po veta zaKarunga. Age kwa kere mugara gepuro nouradi, nampili ngomu ga divire asi ayo siponga unene kunyoka ehundiro lyaAhaba.

Nye Ahaba, kwa gazarere asi Veta zaJehova kwato mulyo. Age kwa zire kembo, ana ‘handuka ntani nomutjima gomudona’ morwa kudira kugwana eyi ga here. Tatu resa asi: “Ta zi ta ka rara pouro wendi, ta tungwire ko mugongo a pirukire mekuma, nonondya kapi ga lire.” (1 Vahompa 21:4) Apa Jesebeli ga mwene mugara gwendi ana funduka ngwendi munonagona, yipo ga rugene ko yuma mokugwanena mugara gwendi eyi ga here, ntani nokutura po ewapaiko lyokuzonagura po epata lyaNabota gomuhungami.

Ayo kukoresa pokuresa yirugana yoyidona eyi ga rugene Jesebeli. Hompa gomukadi Jesebeli ga divire asi Veta zaKarunga kwa hepere nombangi mbali mokukoreka unzoni womuntu. (Deuteronomium 19:15) Yipo ga tjenge nombilive medina lyaAhaba, mokuhundira vanamakuto womoJesireli va papare ko vagara vavali va rundire Nabota, erundiro eli lya vhulire kumutwaredesa konomfa. Ano ewapaiko lyendi lya mu tompokere. ‘Vagara vavali wovarundili’ kwa geve umbangi woyimpempa pokurundira Nabota, ngoyitundwamo tava mu dipaga nomamanya. Kapisi gelike, nye novana vendi kwa va dipagere.b (1 Vahompa 21:5-14; Levitikus 24:16; 2 Vahompa 9:26) Ahaba kwa pulisilire mukadendi a rugane nkenye eyi ya mu hafesere nokuzonagura po vantu va hana nzo.

Gazara omu ga lizuvhire Eliya apa Jehova ga mu horwerere eyi ga rugene hompa nahompa gomukadi. Ayo kuvhura kudompesa mutjima pokumona asi vantu wovadona kuzonagura po vantu va hana nzo. (Episarome 73:3-5, 12, 13) Naina, nose kuna kumona uhahungami, ou ava rugana vanamakuto ava ava lininkisa asi kwa karera po Karunga. Ose kuvhura kugwana ehengagwido mosihorokwa esi. Bibeli kutudiworokesa asi kwato eyi ya horama kwaJehova. Age kumona nayinye. (Vahebeli 4:13) Ntani yisinke ana kurugana ko koyirugana eyi yoyidona ana kumona?

“ONO YA DI GWANA NGE TUPU, OVE NKORE ZANGE”!

Jehova kwa tumine Eliya kwaAhaba. Karunga kwa tente asi: “Mweli mosikunino soyindjembere saNabota.” (1 Vahompa 21:18) Apa Jesebeli ga tanterere Ahaba asi sikunino soyindjembere ngesi sina kara sendi, makura ta pinduka ta zi noruhafo kosikunino sosipe. Age kapi ga yi gazarere asi Jehova kuna kuyimona. Gazara tupu omu ga lizuvhire apa ga gendagwire mosikunino oso, nokugazara omu nga si wapukurura. Nye, haruka ko, Eliya gogu! Ruhafo rwaAhaba taru litjindji ru kare ehandu nonyengo, ngomu ga uyungire nonkango edi asi: “Ono ya di gwana nge tupu, ove nkore zange”!—1 Vahompa 21:20.

Nonkango daAhaba kwa horwere ugova wendi momaruha gavali. Rokuhova, mokutantera Eliya asi “ono ya di gwana nge,” eyi kulikida asi Ahaba kapi ga gazarere kuhamena Karunga. Karunga nare ga mu ‘gwene.’ Age ga mwene omu Ahaba ana kuruganesa momudona uhwi wendi wokutura po matokoro ntani nokuhafera yirugana yoyidona yaJesebeli. Karunga kwa mwene mutjima gwaAhaba, omu eharo lyemona lya kere nomulyo unene kupitakana kukara nonkenda nouhungami. Rwauvali, mokutantera Eliya asi “ove nkore zange.” Ahaba kwa likidire nyengo zendi komugara ogu ga kere kaume kaJehova Karunga ntani ogu ngano ga vhulire kumuvatera a sige nkareso zendi zondona.

Ose kuvhura tu lirongere ko yirongwa yomulyo kougova waAhaba. Twa hepa kudiworoka asi Jehova Karunga kumona nayinye. NgaGuhya geharo, age kuyidimburura nsene asi ose kuna kuzapuka mo monzira zouhunga, ntani kuyihafera pokutumona kuna kulitezurura. Mokutuvatera, age nkenye apa kuruganesa vakareli vendi wovalimburukwi mokutwara nonkango dendi kovantu vakwaawo, ngwendi Eliya. Ayo epuko lyenene mokutara vakareli vaKarunga ngononkore detu.—Episarome 141:5.

Gazara omu Eliya ana kulimburura Ahaba asi: “Nina ku gwana.” Age ga divire asi Ahaba muwidi nomudipagi ntani murwanesi gwaJehova Karunga. Ee, uradi musi ga kere nawo mokusikama kosipara somugara ogu gomudona! Eliya kwa zire a ka divise Ahaba mpanguro zaKarunga. Jehova ga divire nayinye eyi ya horokere, udona ou wa lihene kutundilira mepata lyaAhaba kwa kundamene vantu. Yipo Eliya ga tanterere Ahaba asi Karunga nga mu ‘komba po nu,’ pokuzonagura po epata lyendi nalinye. Jesebeli nage nombwa ngadi lya simpu sendi.—1 Vahompa 21:20-26.

Eliya kapi ga gazarere asi vantu kuvhura kuhoreka yirugana yawo yoyidona. Nye ayo ureru kugazara ngoso mouzuni ou wanaina. Sihorokwa esi somoBibeli kutudiworokesa asi Jehova Karunga kapi tupu a mono eyi yina kuhoroka nye hena nga reta po uhungami posiruwo sokuwapera. Nonkango dendi kutuhuguvaresa asi ezuva ngali wiza apa nga hagekesa po uhahungami naunye. (Episarome 37:10, 11) Kuvhura o lipure asi: ‘Mapanguro gaKarunga kwa hamena mo tupu etengeko ndi? Ndi kwa kwatera mo nonkenda?’

“ONO MU MONO TUPU AHABA OMU ANA LINUNUPIKE” NDI?

Nampo Eliya ga tetukire nkareso zaAhaba kepanguro lyaKarunga. Tatu resa asi: “Ahaba kwa di zuvha tupu odo nonkango, makura ta taura yikoverero yendi, makura ta dwara yikoverero yononsako, oku ta dilire. Oyo yikoverero yononsako nga rara nayo. Ano nsene ta gendi, kugenda kuliwora.” (1 Vahompa 21:27) Ahaba ga litezwilire konkareso zendi ndi?

Kuvhura tu tante asi ga tulire po marunduruko gomawa monkareso zendi. Ahaba kwa linunupikire mwene, sininke sosidigu sili komuntu ogu ga linenepeka. Nye age kwa litezwilire sili ndi? Mokuyihetakanesa, tu konakoneni hompa Manase ogu ga pitakanene Ahaba moudona. Apa Jehova ga tengekere Manase, age kwa linunupikire mwene nokupapara evatero kwaJehova. Nye Manase ga rugene ko hena yuma, pokuzonagura po yizambero yomafano goyikarunga yoyipempa eyi ga tungire, nokutameka kukarera Jehova ntani age kwa korangedere hena vantu vendi va rugane yokulifana. (2 Histoli 33:1-17) Ahaba nage yimo ga rugene ngoso ndi? Hawe.

Jehova ga mwene eliverero eli ga likidire Ahaba moyitarameho yovantu ndi? Jehova kwa tanterere Eliya asi: “Ono mu mono tupu Ahaba omu ana linunupike kosipara sange? Moomu ana linunupike kosipara sange, kapi hena ngani reta udona pomazuva gendi. Pomazuva gamunwendi gomugara, yipo ngani retera ekoro lyendi ehudi.” (1 Vahompa 21:29) Jehova ga gusilire po Ahaba ndi? Hawe, elitezururo yousili yilyo lyelike ali ninkisa Jehova a likide nkenda zangoso. (Hesekiyeli 33:14-16) Nye mokumona asi Ahaba kwa likidire eliverero, yiyo Jehova ga dilire kumuretera ehudi. Ahaba kapi ga mwene omu vana kuzonagura po ekoro lyendi nalinye.

Nye simpe mpanguro zaJehova kapi va zi rundwilire. Konyima, Jehova ga ya uyungire novaengeli vendi kuhamena nkedi zongwa omu nava vhura kukumbagera Ahaba a ka fire moyita. Konyima zosiruwo, mpanguro zaJehova kwaAhaba kwa sikire mo. Pokurema moyita, Ahaba kwa zozere honde zonzi makura ta fire mokarukara kendi. Sihorokwa kwa gweda ko mbudi ezi zeguwo asi: Apa va kuhwire karukara kendi koyita, nombwa kwa rasere honde zahompa. Monkedi zangesi, nonkango daJehova edi Eliya ga tanterere Ahaba kwa sikire mo: “Pevega eli dina rasere nombwa honde zaNabota, yipo ngadi rasera nombwa honde zoge!”—1 Vahompa 21:19; 22:19-22, 34-38.

KwaEliya naElisa ntani novalimburukwi vamwe mokatji kovantu vaKarunga, ehagero lyaAhaba kugava ehuguvaro asi Jehova kapi ga divarere uradi nepuro lyaNabota. Karunga gouhungami kapi a tarerere vantu wovadona ga hana kuvafutisa, yi kare asi ngesi ndi konyima, ntani age kulikida nkenda mepanguro lyendi nsene hepero. (Numeri 14:18) Ayo kwa kere sili sirongwa esi sa nkondopekere Eliya, ogu ga lididimikilire nomvhura dononzi mepangero lyahompa gomudona! Wa ligwanekera rumwe nouhahungami ndi? Ono hara kumona Karunga omu nga ka kugusa po uhahungami ndi? Kuna kukukorangeda o honene epuro lyaEliya. Kumwe nomukwafi gwendi gomulimburukwi Elisa, age kwa twikilire kudivisa mbudi zaKarunga nokulididimikira uhahungami!