Tokotika nde kokabela bato oyo bazali kokelela?

NSIMA ya likambo ya nsɔmɔ oyo bateroriste basalaki na New York mpe na Washington mokolo ya 11 Sɛtɛmbɛ 2001, ebele ya bato bamipesaki mpenza mpo na kosalisa bato oyo bazwaki likama. Bibongiseli oyo esalisaka bato ya mpasi ezwaki dolare miliare 2,7 mpo na kosalisa mabota ya bato oyo bazwaki makama. Lokola likambo oyo bateroriste basalaki ezalaki nsɔmɔ mingi, bipai nyonso bato bayokaki mpasi mingi na motema mpe bazalaki na mposa ya kosalisa.

Kasi, nsima ya mwa mikolo, bato mosusu balɛmbaki nzoto ntango bayokaki ete bibongiseli mosusu ya minene oyo esalisaka bato ya mpasi ezalaki kosalela na ndenge esengeli te mbongo oyo ezwaki. Bato mingi basepelaki ata moke te na koyoka ete ebongiseli moko monene oyo esalisaka bato ya mpasi oyo ezwaki dolare milio 546 ekanaki kokabola mbongo wana na katikati mpo na kosalela ndambo na yango na makambo mosusu. Atako na nsima bakambi ya ebongiseli yango batikaki likanisi wana mpe basɛngaki bolimbisi, mopanzi-nsango moko alobaki ete: “Bato oyo balandelaka makambo bazali komona ete ntango esí eleki mpo bátyela lisusu ebongiseli yango motema” ndenge ezalaki liboso ya mokolo wana. Ezali boni mpo na yo? Ozali lisusu kotyela bibongiseli oyo esalisaka bato ya mpasi motema te?

Ezali na ntina to ezali nde kobwaka mbongo?

Na makanisi ya bato mingi, kopesa bibongiseli oyo esalisaka bato ya mpasi mbongo to biloko mosusu emonisaka motema malamu. Kasi, bato nyonso te nde bakanisaka bongo. Eumeli sikoyo mbula koleka 200, Samuel Johnson, mokomi moko ya Angleterre, akomaká boye: “Soki ofuti bato mbongo mpo na mosala oyo basali, okomona ete osali malamu koleka soki opesi mbongo mpo na kosalisa bato oyo bakelelá.” Lelo oyo mpe bato mosusu bazali kokanisa bongo, mpe mingi batiki kotyela bibongiseli oyo esalisaka bato ya mpasi motema ntango bazali koyoka ete bibongiseli yango ezali kosalela na ndenge ya malamu te mbongo oyo bato bazali kopesa. Tótalela ndakisa mibale ya makambo oyo esalemi kala te.

Na San Francisco, balongolaki mokambi ya ebongiseli moko oyo esalisaka bato ya mpasi na mosala mpo bafundaki ye ete azwaki mbongo na kɛsi ya ebongiseli mpo na kofuta minganga bákómisa elongi na ye kitoko mpe mpo afuta nyongo ya mbula mibale ya bilei oyo azalaki kolya na restora, oyo bazalaki kosɛnga dolare 500 na pɔsɔ. Na Angleterre, bato oyo basalisaki emisyo moko monene na televizyo mpo na kosɛnga bato bápesa mbongo mpo na kosalisa bato ya mpasi bayokaki nsɔni ntango eyebanaki ete na kati ya dolare milio 10 oyo bazwaki mpo na kotonga bandako mpo na bitike ya Roumanie, batongaki kaka ndako 12 ya bongobongo, mpe nzela oyo ebele ya mbongo mosusu elekaki eyebani te. Bato mosusu oyo bazalaki kopesa mbongo bakómi kofungola miso ntango bazali koyoka bansango ya ndenge wana mpe bakómi kotalela malamu mbongo boni bakoki kopesa mpe na ebongiseli nini bakoki kopesa yango.

Tosengeli kopesa to te?

Kasi, ekozala mawa mingi soki tobosani bato ya mpasi to totiki koyokela bango mawa mpo na mabe ya mwa bato to bibongiseli. Biblia elobi ete: “Motindo ya losambo oyo ezali pɛto mpe ezangi mbindo na likanisi ya Nzambe na biso mpe Tata ezali oyo: kobatela bitike ná basi bakufelá mibali na kati ya bolɔzi na bango.” (Yakobo 1:27) Kokanisa babola mpe bato mosusu ya mpasi mpe kosalisa bango ezali mpenza moko ya makambo oyo moklisto asengeli kokokisa.

Kasi, okoki komituna ete, ‘Esengeli napesaka kaka mbongo na bibongiseli oyo esalisaka bato ya mpasi to ebongi ete ngai moko napesaka bato ya mpasi mbongo to biloko na mabɔkɔ?’ Kokaba ya ndenge nini Nzambe asepelaka na yango? Lisolo oyo elandi ekopesa biyano na mituna wana.